Ε. Βενιζέλος, Μαθήματα Συνταγματικού Δικαίου, 2021

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Πρόλογος νέας (Γ΄) έκδοσης

Πρόλογος αναθεωρημένης (Β΄) έκδοσης

Πρόλογος Α΄ έκδοσης

Συντομογραφίες

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΚΑΙ Η ΕΝΝΟΜΗ ΤΑΞΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄

ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ: ΕΝΝΟΙΑ,

ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

Ι. Το Σύνταγμα

Το συνταγματικό φαινόμενο - Το Σύνταγμα ως κείμενο, νομοθετικό, πολιτικό, πανηγυρικό, ελλειπτικό

Το Σύνταγμα ως προϊόν της ιστορίας

Το Σύνταγμα ως πολιτισμική κατάκτηση

Η συμβολική λειτουργία του Συντάγματος

Το Σύνταγμα: σύστημα κανόνων δικαίου

Η οργανωτική, η εγγυητική και η νομιμοποιητική λειτουργία του Συντάγματος

Το Σύνταγμα ως επιστημολογικό παράδειγμα

Το Σύνταγμα στον 21ο αιώνα: προκλήσεις και προσαρμογές

ΙΙ. Οι βασικές διακρίσεις της έννοιας «Σύνταγμα»

Το τυπικό Σύνταγμα

Γραπτό και άγραφο Σύνταγμα

Το ενιαίο Σύνταγμα

Αυστηρό και ήπιο Σύνταγμα

Η σημασία του αυστηρού Συντάγματος

Η σύγχρονη και συνθετική έννοια του Συντάγματος

Η διάκριση μεταξύ τυπικού και ουσιαστικού Συντάγματος

Η συγκρότηση και η άσκηση της κρατικής εξουσίας – το πολίτευμα

III. Το αντικείμενο του Συντάγματος

Οργανωτικοί κανόνες και συνταγματικά δικαιώματα

Το Σύνταγμα και οι σχέσεις κράτους και κοινωνίας

Το ιστορικό κύμα του συνταγματισμού

Η επέκταση του κράτους και η «επεκτατική» λειτουργία του Συντάγματος – Νεότερα κύματα συνταγματισμού

Βιβλιογραφικές ενδείξεις

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄

Η ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ

Ι. Συντακτική εξουσία και αναθεωρητική λειτουργία

Η παραγωγή του Συντάγματος

Πρωτογενής συντακτική εξουσία και αναθεωρητική λειτουργία

Ο δικαστικός έλεγχος των συνταγματικών μεταβολών

Κοινά χαρακτηριστικά και διαφορές

ΙΙ. Συντακτικές Πράξεις και Ψηφίσματα

Το παράδειγμα της περιόδου

Το παράδειγμα της περιόδου 1974-1975 και το άρθρο 111 παρ. 2 Σ

Ο όρος «Ψήφισμα» στο άρθρο 110 παρ. 5 Σ

Ο αυστηρός χαρακτήρας του Συντάγματος

III. Η αναθεώρηση του Συντάγματος κατά το άρθρο 110 Σ

Τα ουσιαστικά όρια της αναθεώρησης

Η ερμηνευτική λειτουργία του άρθρου 110 παρ. 1 Σ

Τα διαδικαστικά όρια της αναθεώρησης

IV. Η παραγωγή του Συντάγματος του

Η οργάνωση της πρωτογενούς συντακτικής εξουσίας

Ο χαρακτήρας της Ε΄ Αναθεωρητικής Βουλής

Το Σύνταγμα του 1975: νέο Σύνταγμα

Πιστή εφαρμογή του άρθρου 110 παρ. 2-5 Σ

V. Η αναθεώρηση του 1985-1986. Το Σύνταγμα του 1975/1986

Η πρώτη φάση της αναθεωρητικής διαδικασίας του

Η δεύτερη φάση της αναθεωρητικής διαδικασίας του

Η τρίτη φάση της αναθεωρητικής διαδικασίας

Το περιεχόμενο της αναθεώρησης του

Μία καινοτομία

VI. Η μεταφορά του Συντάγματος του 1975/1986 στη δημοτική

Η σχέση μεταξύ των δύο κειμένων και η σημασία της μεταφοράς στη δημοτική

Η αρχική αναθεωρητική πρωτοβουλία του

VII. Η αναθεώρηση του 1995-2001. Το Σύνταγμα του 1975/1986/2001

Η οριστική αναθεωρητική πρωτοβουλία του

Η Βουλή του 2000 ως Ζ΄ Αναθεωρητική Βουλή

Ενίσχυση του κράτους δικαίου

Ενίσχυση του κοινωνικού κράτους

Η εισαγωγή της αρχής της διαφάνειας

Η εισαγωγή της αρχής της συναίνεσης

VIII. Το ενιαίο κείμενο και η έναρξη της ισχύος του Συντάγματος του 1975/1986/2001

Το ενιαίο κείμενο του Συντάγματος του 1975/1986/2001

Η έναρξη ισχύος των αναθεωρημένων διατάξεων

IX. Η αναθεώρηση του 2006-2008. Το Σύνταγμα του 1975/1986/2001/2008

Μεταβατικές διατάξεις

Η αρίθμηση των άρθρων

Οι προτάσεις των δυο μεγάλων κομμάτων

Τα βασικά σημεία των προτάσεων

Η πρώτη φάση της αναθεωρητικής διαδικασίας

Η δεύτερη φάση της αναθεωρητικής διαδικασίας

Η θέση σε ισχύ της αναθεώρησης του 2008 και το ενιαίο κείμενο του Συντάγματος

Η αποτίμηση της αναθεώρησης

Χ. Η αναθεώρηση του 2018-2019. Το Σύνταγμα του 1975/1986/2001/2008/2019

Η κίνηση της διαδικασίας - Η πρώτη Βουλή

Η συζήτηση για τη δέσμευση της δεύτερης Βουλής από τις «κατευθύνσεις» της πρώτης

Οι προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ και της Νέας Δημοκρατίας

Ο τρόπος εκλογής του ΠτΔ

Το πεδίο της αναθεωρητικής συναίνεσης

Πώς συγκροτήθηκε ο κατάλογος των αναθεωρητέων διατάξεων

Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της αναθεωρητικής διαδικασίας

Η διαδικασία στη δεύτερη Βουλή - Το ενιαίο κείμενο του Συντάγματος

Οι διατάξεις που τροποποιήθηκαν το

Μια σύντομη αξιολόγηση της αναθεώρησης του 2019 - Η απουσία δημοσιονομικής επίγνωσης

XΙ. Οι μη τυποποιημένες συνταγματικές μεταβολές και η συνταγματική πρακτική

Το συνταγματικό έθιμο και οι άλλες μη τυποποιημένες συνταγματικές μεταβολές

Η συνταγματική πρακτική: προσπάθεια ορισμού και οριοθέτησης σε σχέση με το συνταγματικό έθιμο

Οι έννοιες της «συνταγματικής πραγματικότητας» και του «πραγματικού Συντάγματος»

Οι συνθήκες του πολιτεύματος: μια κλασική έννοια με περιορισμένη εμβέλεια

Η συγκρότηση μιας «συνταγματικής πολιτικής»

Το «συνταγματικό περιστατικό» ως ερμηνευτικό προηγούμενο

Βιβλιογραφικές ενδείξεις

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄

ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΚΑΙ Η ΔΙΚΑΙΟΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Ι. Εισαγωγικά: μερικές βασικές έννοιες

Οι «πηγές» του συνταγματικού δικαίου

Η «πυραμιδοειδής» δομή της έννομης τάξης και η κατά βαθμίδες παραγωγή των κανόνων δικαίου

Η διάκριση μεταξύ «τυπικού» και «ουσιαστικού» νόμου – Η έννοια του τυπικού νόμου

II. Ο νόμος

Η νομοθετική διαδικασία: ψήφιση, έκδοση και δημοσίευση του νόμου

Η δυνατότητα αναπομπής ψηφισμένου σχεδίου ή πρότασης νόμου

Ο προϋπολογισμός

Ο ουσιαστικός νόμος

«Ατομικοί» νόμοι και νόμοι-μέτρα

Τυπική και ουσιαστική ισχύς του νόμου – Το ζήτημα της αναδρομικής ισχύος των νόμων

Ο όρος «νόμος» στο Σύνταγμα

Οι εκτελεστικοί του Συντάγματος νόμοι – Η επιφύλαξη υπέρ του νόμου

Οι οργανικοί νόμοι

«Εφάπαξ» νόμοι και νόμοι αυξημένης τυπικής ισχύος

Νόμοι αυξημένης πλειοψηφίας

Αναγκαστικοί νόμοι και νομοθετικά διατάγματα

Η κρίση του νόμου – μια πρώτη εικόνα

III. Η νομοθετική εξουσιοδότηση και η αυτόνομη κανονιστική αρμοδιότητα της εκτελεστικής εξουσίας

Νομοθετική εξουσιοδότηση και διάκριση των εξουσιών

Νομοθετική εξουσιοδότηση και αυτόνομη κανονιστική αρμοδιότητα της Διοίκησης

Η τυποποίηση της νομοθετικής εξουσιοδότησης στο άρθρο 43 Σ

Ο θεσμός των «νόμων-πλαισίων» και τα κανονιστικά διατάγματα γενικής νομοθετικής εξουσιοδότησης (άρθρο 43 παρ. 4-5 Σ.)

Τα κανονιστικά διατάγματα ειδικής νομοθετικής εξουσιοδότησης (άρθρο 43 παρ. 2 εδ. α΄ Σ.)

Τα εκτελεστικά-κανονιστικά διατάγματα (άρθρο 43 παρ. 1 Σ.)

Κανονιστικές πράξεις άλλων οργάνων της Διοίκησης (άρθρο 43 παρ. 2 εδ. β΄ Σ.)

Προβλήματα από την εφαρμογή του θεσμού της νομοθετικής εξουσιο­δότησης

Η τυπική ισχύς των κανονιστικών π.δ. και των άλλων κανονιστικών πράξεων που εκδίδονται με νομοθετική εξουσιοδότηση

Οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου (άρθρο 44 παρ. 1 Σ.)

Η έκδοση παράνομων κανονιστικών πράξεων που «κυρώνονται» αναδρομικά με νόμο

Η παραπομπή από το Σύνταγμα στον ΚανΒ

Η νομική φύση του ΚανΒ

IV. Ο Κανονισμός της Βουλής

Οι σχέσεις ΚανΒ και νόμου

Κανονισμός και υπηρεσιακός οργανισμός της Βουλής

Ψήφιση, τροποποίηση και διάρκεια της ισχύος του ΚανΒ

V. Το διεθνές δίκαιο

Εσωτερική και διεθνής έννομη τάξη

Διεθνείς συμβάσεις και γενικώς παραδεδεγμένοι κανόνες διεθνούς δικαίου

Δυαδική και μονιστική θεωρία

Η επιλογή του Συντάγματος: το άρθρο 28 παρ. 1.

Η σχέση μεταξύ κανόνων του διεθνούς δικαίου, κανόνων του ενωσιακού δικαίου και εθνικού Συντάγματος

Η ρήτρα της αμοιβαιότητας στο άρθρο 28 παρ. 1 και 3 Σ

VI. Το ευρωπαϊκό ενωσιακό δίκαιο. Η έννομη τάξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το ελληνικό Σύνταγμα

Η ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση – Τα συνταγματικά θεμέλια της ένταξης: άρθρο 28 παρ. 2 και 3 Σ.

Το άρθρο 28 παρ. 2 και 3 Σ. δεν θεσπίζει παράλληλη διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος

Το πρωτογενές και το παράγωγο ευρωπαϊκό ενωσιακό δίκαιο

Η ενωσιακή έννομη τάξη – Το πρόβλημα των σχέσεων εθνικού και ενωσιακού δικαίου

Η ΣτΕ (Ολ.) 3760/2006 για τη σχέση εθνικού Συντάγματος και ευρωπαϊκού ενωσιακού δικαίου

Η ΣτΕ (Ολ.) 3470/2011 για τη σχέση εθνικού Συντάγματος και ευρωπαϊκού ενωσιακού δικαίου

Ο ενιαίος ευρωπαϊκός συνταγματικός χώρος

Η εθνική συνταγματική ταυτότητα και ο έλεγχος ultra vires

Το διάχυτο Ευρωπαϊκό Σύνταγμα

Η παλινδρόμηση του Ευρωπαϊκού Συντάγματος

Βιβλιογραφικές ενδείξεις

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄

Ο ΕΛΕΓΧΟΣ

ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ

Ι. Η νομική υπεροχή του Συντάγματος και ο έλεγχος της συνταγματικότητας: έννοια και βασικές διακρίσεις

Η νομική υπεροχή και η άμεση εφαρμογή του Συντάγματος

Το κράτος δικαίου και η έννοια της συνταγματικότητας

Τυπική και ουσιαστική συνταγματικότητα των νόμων

Προληπτικός και κατασταλτικός έλεγχος της συνταγματικότητας

Η θεμελίωση του δικαστικού ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων

Τα βασικά συστήματα δικαστικού ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων

Η διοίκηση και ειδικότερα οι ανεξάρτητες αρχές έχουν αρμοδιότητα άσκησης ελέγχου της συνταγματικότητας

των νόμων ;

ΙΙ. Τα βασικά χαρακτηριστικά του ελληνικού συστήματος: έλεγχος διάχυτος, παρεμπίπτων και συγκεκριμένος

Το κανονιστικό περιεχόμενο

του άρθρου 93 παρ. 4 Σ

Οι δικονομικές προσβάσεις

Μηχανισμοί «συγκέντρωσης» του ελέγχου – Η πλήρης εικόνα του ελληνικού συστήματος

Τρόποι επαφής του Έλληνα δικαστή με το Σύνταγμα

Η έκταση του ελέγχου: μόνον η ουσιαστική αντισυνταγματικότητα

III. Τα όρια του δικαστικού ελέγχου – σκιαγράφηση

Η θεωρητική θεμελίωση

Το τεκμήριο της συνταγματικότητας των νόμων

Τα δικονομικά όρια

Ο «δικαστικός αυτοπεριορισμός» και ο «δικαστικός ακτιβισμός»

Η σύμφωνη με το Σύνταγμα ερμηνεία

Η σύμφωνη με το ευρωπαϊκό ενωσιακό δίκαιο και την ΕΣΔΑ ερμηνεία του Συντάγματος

Η παράλληλη άσκηση δικαστικού ελέγχου της συνταγματικότητας του νόμου και της συμβατότητάς του προς το δίκαιο της ΕΕ και την ΕΣΔΑ

Από την αναθεώρηση του 2001 στις ατελέσφορες αναθεωρητικές πρωτοβουλίες του 2006

IV. Η συζήτηση για το μέλλον της συνταγματικής δικαιοσύνης στην Ελλάδα

Ποιοι παράγοντες θέτουν το ζήτημα της οργάνωσης της συνταγματικής δικαιοσύνης στην Ελλάδα

Η συζήτηση μεταξύ των υποστηρικτών του διάχυτου συστήματος και των υποστηρικτών της ανάγκης ίδρυσης Συνταγματικού Δικαστηρίου

Βιβλιογραφικές ενδείξεις

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ

ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

Ι. Η ερμηνεία του Συντάγματος ως ιδιαίτερο πρόβλημα στο πλαίσιο της ερμηνείας του δικαίου

Οι παραδοσιακές μέθοδοι ερμηνείας: όρος αναγκαίος αλλά όχι επαρκής

«Επιστημονική» και «επίσημη» ερμηνεία – «αφηρημένη» και «συγκεκριμένη» ερμηνεία

Το Σύνταγμα ως κείμενο

Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Συντάγματος ως αντικειμένου ερμηνείας

Νομική δογματική και επιστημολογική ειλικρίνεια κατά την ερμηνεία του Συντάγματος

ΙΙ. Η ύπαρξη μιας θεωρίας για το Σύνταγμα ως αναγκαία προϋπόθεση της ερμηνείας

Η ανύπαρκτη διάκριση μεταξύ «νομικής» και «πολιτικής» ερμηνείας του Συντάγματος – Η διάκριση μεταξύ «δικαστικής» και «κοινοβουλευτικής» ερμηνείας

Κανόνες ερμηνείας του Συντάγματος συναγόμενοι από τη νομική του φύση και το ρυθμιστικό του αντικείμενο

Από τις μεθοδολογικές στις δικονομικές εγγυήσεις

Βιβλιογραφικές ενδείξεις

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ

ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ – ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΕΣ ΒΑΣΕΙΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄

ΤΟ ΚΡΑΤΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ: ΜΕΡΙΚΑ ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ –

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ

Ι. Το κράτος: ένα σχετικά πρόσφατο ιστορικό φαινόμενο

Το κρατικό φαινόμενο

Η θεωρία της νομικής προσωπικότητας του κράτους

Οι κλασικές κριτικές κατά της θεωρίας της νομικής προσωπικότητας του κράτους

Οι σύγχρονες βάσεις της θεωρίας του κράτους· μερικοί υπαινιγμοί

II. Τα στοιχεία του κράτους

Ο λαός

Η χώρα

Η εξουσία

Ενιαίο κράτος, ομοσπονδιακό κράτος και ομοσπονδία κρατών

III. Η τυπολογία του κρατικού φαινομένου – Το πολίτευμα

Τύπος κράτους – μορφή κράτους – μορφή κυβέρνησης

H έννοια του πολιτεύματος (μορφή του πολιτεύματος – πολιτικό σύστημα)

Βιβλιογραφικές ενδείξεις

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄

ΟΙ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΕΣ ΒΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ

Ι. Η έννοια και η ερμηνευτική σημασία των οργανωτικών βάσεων του πολιτεύματος

Η σημασία της τυπολογίας των πολιτευμάτων

Οργανωτικές βάσεις του πολιτεύματος και γενικές αρχές του Συντάγματος

Τα βασικά θεσμικά χαρακτηριστικά του αστικού (εθνικού συνταγματικού) κράτους –ιστορικές διεργασίες και θεσμικοί διακανονισμοί

Ιδεολογικό φορτίο και κανονιστικό περιεχόμενο – οι απαρχές

ΙΙ. Δημοκρατική αρχή και αντιπροσωπευτικό σύστημα

Η ιστορική και θεωρητική ταύτιση της δημοκρατικής αρχής και του αντιπροσωπευτικού συστήματος

Προς μία «μετα-αντιπροσωπευτική» δημοκρατία;

Οι δύο μεγάλες φάσεις της δημοκρατικής αρχής: εθνική κυριαρχία και λαϊκή κυριαρχία – Ιδεολογικές και θεωρητικές εκδοχές της αντιπροσώπευσης

Θεσμοί άμεσης δημοκρατίας

Το δημοψήφισμα κατά το άρθρο 44 παρ. 2 Σ

Η σχέση του δημοψηφίσματος, όπως προβλέπεται στο άρθρο 44 παρ. 2, με τα άρθρα 110 και 28 Σ.

Τα τοπικά δημοψηφίσματα κατά τον Δημοτικό και Κοινοτικό Κώδικα

Η εξαγγελία, η εξειδίκευση και η διασφάλιση της δημοκρατικής αρχής στο Σύνταγμα

Αρχή της πλειοψηφίας και αρχή της συναίνεσης

Το δικαίωμα αντίστασης

Ο αιρετός χαρακτήρας του αρχηγού του κράτους ως στοιχείο της δημοκρατικής αρχής

III. Η αρχή της διάκρισης των εξουσιών

Η εξαγγελία της αρχής στο Σύνταγμα

Η ιστορική

καταγωγή

της αρχής

Το κανονιστικό περιεχόμενο και οι επιμέρους όψεις της αρχής

Το πρόβλημα των θεσμικών ισορροπιών

Τα όργανα του κράτους – έννοια και διακρίσεις

Αρμοδιότητα και λειτουργία

IV. Η κοινοβουλευτική αρχή

Κανονιστικό περιεχόμενο, ιστορική καταγωγή και συγκριτικό πλαίσιο

Η αρχή της δεδηλωμένης

Η κοινοβουλευτική αρχή και η αρχή της δεδηλωμένης

στο Σύνταγμα

Η κρίση του κοινοβουλευτισμού και η ενίσχυση της εκτελεστικής εξουσίας

V. Η αρχή του κράτους δικαίου

Ιστορική εξέλιξη, έννοια και κανονιστικό περιεχόμενο της αρχής του κράτους δικαίου

Οι αρχές της αναλογικότητας, της τριτενέργειας και της ανεμπόδιστης και αποτελεσματικής άσκησης των συνταγματικών δικαιωμάτων ως στοιχεία του κράτους δικαίου

Η αρχή της διαφάνειας ως παράμετρος της αρχής του κράτους δι­καίου

VI. Η αρχή του κοινωνικού κράτους

Η ρητή αναφορά στο κοινωνικό κράτος με την αναθεώρηση του

Από το «οικονομικό» στο «οικολογικό» Σύνταγμα

Το κοινωνικό κράτος ως κράτος δικαίου

Βιβλιογραφικές ενδείξεις

ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ

ΤΑ ΑΜΕΣΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄

ΤΟ ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΣΩΜΑ

Ι. Η συγκρότηση και οι αρμοδιότητες του εκλογικού σώματος

Τα θετικά και αρνητικά προσόντα του εκλογέα. Το εκλογικό δικαίωμα.

Η άσκηση του εκλογικού δικαιώματος. Ο θεσμός των εκλογικών καταλόγων

Η ψήφος των εκλογέων που βρίσκονται έξω από την επικράτεια

Οι αλλαγές που επέφερε η αναθεώρηση του

Οι αλλαγές που επέφερε η αναθεώρηση του

Οι ετεροδημότες

Οι υπόδικοι και κατάδικοι

Οι αρμοδιότητες του εκλογικού σώματος

Το κομματικό φαινόμενο

II. Η πολιτική οργάνωση του εκλογικού σώματος: τα κόμματα

Το δικαίωμα ίδρυσης κομμάτων και συμμετοχής σε αυτά κατά το άρθρο 29 παρ. 1 Σ.

Οι περιορισμοί της παραγράφου 3 του άρθρου 29 Σ

Τα οικονομικά των κομμάτων και των υποψήφιων βουλευτών

Οι εκλογικές δαπάνες. Το ειδικό ελεγκτικό όργανο (άρθρο 29 παρ. 2 εδ. γ΄ και δ΄)

Η ισότητα των κομμάτων. Η πρόσβαση στα μέσα ενημέρωσης

Οι εργασίες της Βουλής και η προεκλογική τηλεοπτική περίοδος (άρθρο 15 παρ. 2 εδ. δ΄)

III. Αρχές που διέπουν την ψήφο και την ψηφοφορία

Η νομική φύση των αρχών που διέπουν την ψήφο και την ψηφοφορία

Η αρχή της καθολικής ψηφοφορίας

Η αρχή της άμεσης ψηφοφορίας

Η αρχή της μυστικής ψηφοφορίας

Η αρχή της υποχρεωτικής ψηφοφορίας – Το ζήτημα της «λευκής ψήφου»

Η αρχή της ταυτόχρονης διεξαγωγής της ψηφοφορίας

Η αρχή της ισότητας της ψήφου

Ο εκλογικός νόμος

IV. Το εκλογικό σύστημα και οι εκλογικές περιφέρειες

Το εκλογικό σύστημα: έννοια και βασικό περιεχόμενο

Οι εκλογικές περιφέρειες – Οι βουλευτές επικρατείας

Η τυπολογία των εκλογικών συστημάτων – σκιαγράφηση

Η ισότητα της ψήφου και ο καθορισμός του εκλογικού συστήματος και των εκλογικών περιφερειών

Βιβλιογραφικές ενδείξεις

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄

Η ΒΟΥΛΗ

Ι. Η θέση της Βουλής στο πολίτευμα

Η «μονήρης» Βουλή στο πλαίσιο του αντιπροσωπευτικού και κοινοβουλευτικού συστήματος. Μονοκαμεραλισμός και δικαμεραλισμός.

Οι βουλευτές

II. Το παθητικό εκλογικό δικαίωμα

Τα θετικά προσόντα της εκλογιμότητας

Τα κωλύματα του άρθρου 56 Σ

Τα κοινοβουλευτικά ασυμβίβαστα του άρθρου 57 Σ

III. Η νομική θέση του βουλευτή

Ελεύθερη εντολή και κομματική πειθαρχία

Η βουλευτική ασυλία: το ανεύθυνο και το ακαταδίωκτο του βουλευτή.

IV. Οργάνωση και λειτουργία της Βουλής

Η βουλευτική περίοδος και οι σύνοδοι της Βουλής

Οι σχηματισμοί (ολομέλεια, επιτροπές, τμήμα διακοπής) και το Προεδρείο της Βουλής

Η δημοσιότητα των συνεδριάσεων της Βουλής

Η λήψη των αποφάσεων της Βουλής

Η θέση των κομμάτων μέσα στη Βουλή

Οι αρμοδιότητες της Βουλής

Βιβλιογραφικές ενδείξεις

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄

Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

Ι. Η θέση της Κυβέρνησης στο πολίτευμα

II. Η διαμόρφωση του θεσμού του Υπουργικού Συμβουλίου και του Πρωθυπουργού

Βασικά συστήματα οργάνωσης της Κυβέρνησης

Η επιλογή του Συντάγματος

Η ιδιαίτερη θέση του Πρωθυπουργού

Υπουργοί και Υφυπουργοί

Η συλλογική λειτουργία της Κυβέρνησης

Ευθύνη συλλογική και ατομική

Η πολιτική ευθύνη

IΙΙ. Η ευθύνη των Υπουργών

Η ποινική ευθύνη

Το γενικό πλαίσιο της αναθεωρητικής παρέμβασης του

Το πεδίο εφαρμογής του άρθρου

Η τύχη των συμμετόχων

Παραγραφή και κατά χρόνο αρμοδιότητα της Βουλής

Η διασφάλιση της αποκλειστικής αρμοδιότητας της Βουλής

Οι επιμέρους φάσεις της κοινοβουλευτικής διαδικασίας

Η συγκρότηση του Ειδικού Δικαστηρίου

Η εισαγγελική έδρα

Η έκδοση βουλεύματος

Η διερεύνηση εκκρεμούς κατηγορίας

Η αστική ευθύνη των Υπουργών

Βιβλιογραφικές ενδείξεις

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Ι. Ο θεσμός του αρχηγού του κράτους

Η καταγωγή του θεσμού

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ως «ρυθμιστής του πολιτεύματος»

ΙΙ. Η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας

Η διαδικασία του άρθρου 32 Σ

Τα προσόντα της εκλογιμότητας

III. Η νομική κατάσταση του Προέδρου της Δημοκρατίας

Τα ασυμβίβαστα του άρθρου 30 παρ. 2 Σ

Η ευθύνη του Προέδρου της Δημοκρατίας

Η χορηγία του Προέδρου της Δημοκρατίας

IV. Η αναπλήρωση του Προέδρου της Δημοκρατίας

Το τεκμήριο αρμοδιότητας του άρθρου 50 Σ

V. Οι αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας

Ο κανόνας της προσυπογραφής

Οι συμβολικές αρμοδιότητες του ΠτΔ

Οι ρυθμιστικές αρμοδιότητες του ΠτΔ

Οι νομοθετικές αρμοδιότητες του ΠτΔ

Οι εκτελεστικές αρμοδιότητες του ΠτΔ

Οι δικαστικές αρμοδιότητες του ΠτΔ

Οι αρμοδιότητες οι σχετικές με την κήρυξη της χώρας σε κατάσταση πολιορκίας

Βιβλιογραφικές ενδείξεις

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄

ΟΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΑΡΧΕΣ

I. Το πρόβλημα της θεσμικής φύσης των ανεξάρτητων αρχών

Ένα σχετικά πρόσφατο φαινόμενο – Οι λόγοι δημιουργίας ανεξάρτητων αρχών

Η τυπολογία των ανεξάρτητων αρχών

ΙΙ. Οι εγγυήσεις του άρθρου 101Α

Οι πέντε συνταγματικά προβλεπόμενες ανεξάρτητες αρχές

Μία θεσμική καινοτομία

Οι επιμέρους ρυθμίσεις του άρθρου 101Α

Η σχέση των ανεξάρτητων αρχών με τη Βουλή (άρθρο 101Α παρ. 3)

Η συζήτηση ως προς τον θεσμικό ρόλο των ανεξάρτητων αρχών

ΙΙΙ. Οι ανεξάρτητες αρχές είναι «θεσμικά αντίβαρα»;

Το παράδειγμα των πέντε συνταγματικά προβλεπόμενων αρχών

Βιβλιογραφικές ενδείξεις

ΤΕΤΑΡΤΟ ΜΕΡΟΣ

Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄

Ο ΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΠΑΥΣΗ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

Ι. Τα γενικά χαρακτηριστικά του θεσμού

Ο κοινοβουλευτικός χαρακτήρας του πολιτεύματος και η αρχική επιλογή του Σ. 1975

Η βασική επιλογή της αναθεώρησης του

Κανόνες διορισμού του Πρωθυπουργού και όχι κατά κυριολεξία της Κυβέρνησης

II. Η πλειοψηφική εκδοχή – Η αρχή της δεδηλωμένης

Η εκδοχή της μονοκομματικής (αυτοδύναμης) πλειοψηφίας

Εξομοίωση αυτοτελών κομμάτων και συνασπισμών ή συνεργασιών κομμάτων

III. Η μειοψηφική εκδοχή – Οι διερευνητικές εντολές

Περιεχόμενο, φορείς, σειρά, διάρκεια και έκβαση των διερευνητικών εντολών

Η τελευταία προσπάθεια

Η εκλογική Κυβέρνηση και η διάλυση της Βουλής

IV. Η απαλλαγή της Κυβέρνησης από τα καθήκοντά της

Η παραίτηση της Κυβέρνησης

Η απώλεια της εμπιστοσύνης της Βουλής

Οι συνέπειες της απαλλαγής της Κυβέρνησης από τα καθήκοντά της

Ποια πρόσωπα μπορεί να είναι αποδέκτες οριστικής ή διερευνητικής εντολής σχηματισμού Κυβέρνησης

V. Το πρόσωπο του Πρωθυπουργού

Η ατομική παραίτηση, ο θάνατος και η αδυναμία εκτέλεσης των καθηκόντων του Πρωθυπουργού

Βιβλιογραφικές ενδείξεις

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄

Η ΔΙΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ

Ι. Η διάλυση της Βουλής ως πεδίο θεωρητικής έντασης

Η συζήτηση της περιόδου

Οι βασικές θεωρητικές τάσεις

Η τυπολογία των λόγων διάλυσης της Βουλής: «κυβερνητική» και «προεδρική» διάλυση

Τα γενικά χαρακτηριστικά

ΙΙ. Η βασική επιλογή της αναθεώρησης του 1986: αυστηρότερη τυποποίηση του θεσμού της διάλυσης της Βουλής

Η διάλυση κατά το άρθρο 41 παρ. 1 Σ. – μία μορφή «προεδρικής διάλυσης»

Η διάλυση της Βουλής με πρωτοβουλία της Κυβέρνησης (άρθρα 41 παρ. 2 και 38 παρ. 1 Σ.)

Η Κυβέρνηση διεξαγωγής των εκλογών

III. Ο ρόλος των πολιτικών κομμάτων και η αναζήτηση της «ρυθμιστικής συναίνεσης»

Βιβλιογραφικές ενδείξεις

Ευρετήριο