Μ. Πικραμένος, Η αιτιολογία των διοικητικών πράξεων, 2η έκδ., 2024

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ B΄ ΕΚΔΟΣΗΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ A΄ ΕΚΔΟΣΗΣ

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Το Σύνταγμα, η Διοίκηση και η αιτιολογία των διοικητικών πράξεων

Α. Η οργάνωση και οι λειτουργίες της Διοίκησης

Β. Συνταγματικές αρχές και ατομικά δικαιώματα: Το υπόβαθρο της αιτιολογίας των διοικητικών πράξεων

α. Η αρχή του κράτους δικαίου

1. Το κλασικό περιεχόμενο του κράτους δικαίου

2. Σύγχρονες όψεις του κράτους δικαίου

β. Η αρχή της νομιμότητας

γ. Η αρχή της ισότητας

δ. Η αρχή της προηγούμενης ακρόασης του διοικουμένου

ε. Η πρόσβαση στα διοικητικά έγγραφα και στοιχεία

στ. Η αρχή της αξιοκρατίας

ζ. Η αρχή της φανερής δράσης της Διοίκησης

η. Η αρχή της διαφάνειας

θ. Η αξία του ανθρώπου

ι. Το δικαίωμα παροχής έννομης προστασίας

Γ. Το περιεχόμενο, η συνταγματική θεμελίωση και η λειτουργία της αιτιολογίας των διοικητικών πράξεων

α. Η έκδοση εκτελεστών διοικητικών πράξεων βασική συνιστώσα της διοικητικής δράσης για τον άνθρωπο και τον πολίτη

β. Το περιεχόμενο της αιτιολογίας των διοικητικών πράξεων και η συγκρότηση του διοικητικού συλλογισμού

γ. Ο απορρέων από το Σύνταγμα κανόνας της αιτιολογίας των διοικητικών πράξεων και οι εξαιρέσεις του

δ. Η τριπλή λειτουργία της αιτιολογίας των διοικητικών πράξεων

1. Η δικαιοκρατική λειτουργία

2. Η λειτουργία της διαφάνειας

3. Η εξυπηρέτηση της αποτελεσματικής έννομης προστασίας

Δ. Η αιτιολογία των νομικών πράξεων στο ενωσιακό δίκαιο

Ε. Συστήματα αιτιολογίας των διοικητικών πράξεων σε ευρωπαϊκά κράτη

ΣΤ. Αποτιμώντας τις σύγχρονες τάσεις για τη συνταγματική θεμελίωση της αιτιολογίας των ατομικών διοικητικών πράξεων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Συστήματα αιτιολογίας των διοικητικών πράξεων στην έννομη τάξη

Α. Το σύστημα της παράλληλης υποχρέωσης προς αιτιολογία από τον νόμο και από τη φύση της πράξης

Ι. Η από τον νόμο υποχρέωση αιτιολογίας

α. Ουσιώδης τύπος της διαδικασίας

β. Η αιτιολογία στο σώμα της πράξης

1. Η αιτιολογία στην ( μόνη ) εκτελεστή πράξη

2. Η αιτιολογία εκτελεστής πράξης μετά από γνωμοδοτική δια­δικασία

3. Η αιτιολογία επί σύνθετης διοικητικής ενέργειας

4. Η αιτιολογία των πράξεων επί διοικητικών προσφυγών

γ. Η συμπλήρωση της αιτιολογίας από τα στοιχεία του φακέλου

δ. Είδη αιτιολογίας προβλεπόμενα από τον νόμο

1. Αιτιολογία

2. Ειδική αιτιολογία/Πλήρης αιτιολογία

3. Συνοπτική αιτιολογία

4. Προσήκουσα αιτιολογία

ε. Αιτιολογία προβλεπόμενη από ειδικές νομοθεσίες

ΙΙ. Η ρητή πρόβλεψη του νομοθέτη για μη υποχρέωση αιτιολογίας

α. Η επιλογή των ανωτάτων διοικητικών υπαλλήλων

β. Ο ουσιώδης τύπος της συνέντευξης και το περιεχόμενό της

γ. Η επιλογή των προϊσταμένων των κατώτερων οργανικών μονάδων

δ. Η αιτιολογία επί κατάδηλης υπεροχής

ε. Η πολιτογράφηση αλλοδαπού

στ. Η οικειοθελής αιτιολογία

ΙΙΙ. Οι από τη φύση τους αιτιολογητέες πράξεις

α. Η διαμόρφωση γενικής αρχής από τη νομολογία

β. Βασικές κατηγορίες διοικητικών πράξεων αιτιολογητέων λόγω της φύσης τους

1. Διοικητικές πράξεις συνδεόμενες με την άσκηση συνταγματικών δικαιωμάτων

2. Μεταβολές υπάλληλων και οργάνων διοίκησης

3. Διοικητικές πράξεις με πειθαρχικό ή κυρωτικό χαρακτήρα

4. Ανακλητικές πράξεις

5. Απόκλιση του αποφασίζοντος οργάνου από γνώμη

ΙV. Πράξεις μη αιτιολογητέες από τη φύση τους

1. Διοικητικές πράξεις εκδιδόμενες κατ’ απόλυτη δέσμια αρμοδιότητα.

2. Η βαθμολόγηση γραπτών δοκιμίων

3. Οι γενικές ατομικές πράξεις

4. Η επιλογή των ανωτάτων κρατικών λειτουργών

Β. Το σύστημα της γενικής υποχρέωσης προς αιτιολογία από τον Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας

α. Η καταρχήν υποχρέωση αιτιολογίας του συνόλου των ατομικών διοικητικών πράξεων

β. Το ελάχιστο περιεχόμενο της αιτιολογίας: νομικός κανόνας - πραγ­μα­τικά δεδομένα

γ. Αιτιολογία προκύπτουσα από τα στοιχεία του φακέλου

δ. Η αιτιολογία στο σώμα της πράξης δυνάμει ειδικών διατάξεων

ε. Στοιχεία της αιτιολογίας

1. Σαφήνεια

2. Ειδικότητα

3. Επάρκεια

Γ. Η ιδιαίτερη περίπτωση των κανονιστικών διοικητικών πράξεων υπό το φως των εξελίξεων στο ενωσιακό δίκαιο

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

Ο ακυρωτικός δικαστικός έλεγχος της αιτιολογίας των διοικητικών πράξεων

Α. Η συνταγματική κατοχύρωση, η φύση της αιτήσεως ακυρώσεως και τα όρια του ακυρωτικού ελέγχου

α. Η αίτηση ακυρώσεως στο Σύνταγμα

β. Η «αιτιολογία» του τυπικού νόμου

γ. Έλεγχος ουσιαστικής και τεχνικής κρίσης της Διοίκησης

Β. Oι ελλείψεις της αιτιολογίας ως παράβαση ουσιώδους τύπου της διαδικασίας και ως παράβαση κατ’ ουσίαν διάταξης νόμου: Η διπλή όψη της αιτιολογίας

Γ. Τα ελαττώματα της αιτιολογίας στις ειδικότερες εκδηλώσεις του λόγου ακυρώσεως περί παραβάσεως κατ’ ουσίαν διάταξης νόμου

α. Τα ελαττώματα της αιτιολογίας ως αντανακλάσεις προβλημάτων συνταγματικότητας ή ερμηνείας του εφαρμοσθέντος κανόνα δικαίου

1. Η κήρυξη ως αντισυνταγματικής της διάταξης νόμου που διέπει την υπόθεση και η κρίση του Δικαστηρίου περί της αιτιολογίας της διοικητικής πράξης η οποία ερείδεται επ’ αυτής

2. Η κρίση του Δικαστηρίου περί εσφαλμένης ερμηνείας και εφαρμογής του κανόνα δικαίου και η επίδρασή της στην αιτιολογία της διοικητικής πράξης που ερείδεται επ’ αυτού

β. Ο εσφαλμένος νομικός χαρακτηρισμός, η υπέρβαση των άκρων ορίων της διακριτικής ευχέρειας, η πλάνη περί τα πράγματα, η παράβαση δεδικασμένου και η σημασία της αιτιολογίας κατά το δικαστικό έλεγχο των εν λόγω παρανομιών ως εκδηλώσεων της παράβασης νόμου

γ. Τα ελαττώματα της αιτιολογίας στις ελάσσονες σκέψεις της διοικητικής πράξης που συνάπτονται με την επεξεργασία του πραγματικού της υπόθεσης

1. Γενικά ελαττώματα της αιτιολογίας

αα. Πλήρης έλλειψη αιτιολογίας

ββ. Αόριστη αιτιολογία

γγ. Αντιφατική αιτιολογία

δδ. Πλημμέλειες στη «βεβαιωτική» λειτουργία της αιτιολογίας

2. Ειδικά ελαττώματα της αιτιολογίας

αα. Η μη παράθεση των πραγματικών δεδομένων και στοιχείων που συνδέονται με τα κριτήρια του νόμου

ββ. Η μη απάντηση σε ουσιώδεις ισχυρισμούς κατά τη διοικητική διαδικασία

3. Ειδικές περιπτώσεις αιτιολογίας

αα. Πλείονα αιτιολογικά ερείσματα

ι. Αυτοτελή αιτιολογικά ερείσματα

ιι. Κύρια και επικουρική αιτιολογία

ββ. Οικειοθελής αιτιολογία

Δ. Η σχέση της αιτιολογίας προς τα στοιχεία του φακέλου και το βάρος της απόδειξης

α. Συμπλήρωση-αναπλήρωση αιτιολογίας από τα στοιχεία του φακέλου. Η διάκριση μεταξύ νομικού και πραγματικού σκέλους της διοικητικής πράξης

β. Αντίθεση αιτιολογίας προς τα στοιχεία του φακέλου

γ. Ο ακυρωτικός δικαστής ενώπιον στοιχείων μεταγενέστερων της προσβαλλόμενης πράξης

1. Η επίκλησή τους από τη Διοίκηση

2. Η προσκόμισή τους από τον ενδιαφερόμενο προς κλονισμό της αιτιολογίας

Ε. Η υποκατάσταση της αιτιολογίας από τον ακυρωτικό δικαστή

ΣΤ. Η εξέταση του λόγου ακυρώσεως περί αναιτιολογήτου: τα όρια μεταξύ αυτεπάγγελτης εξέτασης και ελέγχου κατόπιν προβολής λόγου ακυρώσεως

Ζ. Η συμμόρφωση της Διοίκησης μετά την αναπομπή της υπόθεσης λόγω ακύρωσης της πράξης ως αναιτιολόγητης

Η. Η επαναλαμβανόμενη αδυναμία της Διοίκησης να αιτιολογήσει νομίμως μετ’ ακύρωση τη διοικητική πράξη και οι συνέπειές της

Θ. Ζητήματα ακυρωτικού ελέγχου της αιτιολογίας των διοικητικών πράξεων υπό το πρίσμα των νεότερων νομοθετικών εξελίξεων

Συμπερασματικές σκέψεις: Διοίκηση - Δικαιοσύνη - Αιτιολογία των Διοικητικών Πράξεων

ΒιβλιογραφΙα

βιογραφικο συγγραφεα