Δ. Μηχιώτης, Η αναγκαστική ομοδικία στην πολιτική δίκη, 2η έκδ., 2024

Πίνακας Περιεχομένων

Πρόλογος Β’ εκδόσεως

Πρόλογος Α’ εκδόσεως

Κυριότερες Συντομογραφίες

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄

Οι διακρίσεις του θεσμού της αναγκαστικής ομοδικίας

από δογματικής, ιστορικής και δικαιοσυγκριτικής απόψεως

Α. Εισαγωγή

Β. Η δυσχέρεια του προσδιορισμού της νομικής φύσεως και της τελολογίας της αναγκαστικής ομοδικίας

i. Σύντομη σκιαγράφηση των θέσεων που υποστηρίχθηκαν στη θεωρία

ii. Οι λόγοι της δυσχέρειας ακριβούς τελολογικού προσδιορισμού του θεσμού και ο κίνδυνος του ερμηνευτικού φαύλου κύκλου – Η ακολουθητέα ερμηνευτική μεθοδολογία

Γ. Οι διακρίσεις των ειδών της αναγκαστικής ομοδικίας από δογματικής, ιστορικής και δικαιοσυγκριτικής απόψεως

i. Εισαγωγικές σκέψεις για τη σχέση της τελολογίας της αναγκαστικής ομοδικίας με τους σκοπούς της πολιτικής δίκης και την εξέλιξη του δικονομικού δόγματος

ii. Ιστορικές παρατηρήσεις – Η εξέλιξη και οι διακρίσεις του θεσμού της ομοδικίας από το κλασσικό ρωμαϊκό δίκαιο έως την διδασκαλία του J.W.Planck – Κριτικές παρατηρήσεις

iii. Τα είδη και οι συνέπειες της αναγκαστικής ομοδικίας από δικαιοσυγκριτικής απόψεως

iii.α΄. Γερμανική έννομη τάξη

iii.β΄. Αυστριακή έννομη τάξη

iii.γ΄. Ελβετική έννομη τάξη

iii.δ΄. Γαλλική έννομη τάξη

iii.ε΄. Αγγλική έννομη τάξη

iii.στ΄. Συμπεράσματα εκ της δικαιοσυγκριτικής επισκοπήσεως

Δ. Σκέψεις για την ύπαρξη και τη σημασία των διακρίσεων της αναγκαστικής ομοδικίας στο πλαίσιο της ημεδαπής έννομης τάξεως – Περαιτέρω πορεία της μελέτης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄

Λόγοι και προϋποθέσεις της αναγκαστικής ομοδικίας

Α. Οι ουσιαστικογενείς λόγοι της αναγκαστικής ομοδικίας

i. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

ii. Η κατ’άρθρο 76§1α΄ ΚΠολΔ ανάγκη ενιαίας ρυθμίσεως της διαφοράς

ii.α΄ Ιστορική προέλευση της διατάξεως

ii.β΄ Υπαγόμενες περιπτώσεις

ii.β΄.α΄. Αδιαίρετα δικαιώματα

ii.β΄.β΄ Η περίπτωση των αδιαίρετων ενοχικών απαιτήσεων

α΄ Συγκριτική θεώρηση: το πρόβλημα περί του είδους της ομοδικίας επί αδιαίρετων απαιτήσεων στον χώρο του γερμανικού δικαίου

β΄. Η ένταξη των αδιαίρετων ενοχικών απαιτήσεων (άρθρο 495 ΑΚ) και των αδιαίρετων εμπράγματων αξιώσεων (1116 εδ. β΄ΑΚ) στο πεδίο εφαρμογής της αναγκαστικής ομοδικίας στο ελληνικό δίκαιο

ii.β΄.γ΄ Η επέκταση της διαπλαστικής ενέργειας της εκδοθησόμενης αποφάσεως έναντι πάντων των ομοδίκων

iii. Η κατ’άρθρο 76§1 γ΄ΚΠολΔ υποχρεωτική κοινή νομιμοποίηση

iii.α΄ Ιστορικές παρατηρήσεις – Χαρακτηριστικά εννοιολογικά γνωρίσματα της εν λόγω περιπτώσεως

iii.β΄ Η σημασία της επικλήσεως του ουσιαστικού θεμελίου των υποχρεωτικώς κοινών νομιμοποιητικών ισχυρισμών των αναγκαίων ομοδίκων

iii.γ΄ Σχετικά με τη δυνατότητα θεραπείας της ελλείψεως πάντων των μόνο από κοινού νομιμοποιούμενων προσώπων δια της προσεπικλήσεώς τους

iii.δ΄ Η δικαιολογητική βάση της δικονομικής κυρώσεως του απαραδέκτου επί της μη συμμετοχής πάντων των μόνο από κοινού νομιμοποιούμενων προσώπων

Β. Οι δικονομικοί λόγοι της αναγκαστικής ομοδικίας

i. Έννοια και γενικά χαρακτηριστικά των δικονομικών λόγων – Διάκρισή τους από τους ουσιαστικογενείς – πρακτική σημασία της διακρίσεως

ii. Η κατ’άρθρο 76§1β΄ΚΠολΔ, επέκταση ισχύος της αποφάσεως επί των ομοδίκων

ii.α΄ Πεδίο εφαρμογής του κατ’άρθρο 76§1β΄ΚΠολΔ λόγου αναγκαστικής ομοδικίας

ii.β΄ Η επέκταση των υποκειμενικών ορίων του δεδικασμένου ως λόγος αναγκαστικής ομοδικίας

ii.β΄α΄ Οι κατ’ιδίαν περιπτώσεις

ii.β΄.β΄ Ειδικότερα θεμελίωση της αναγκαστικής ομοδικίας επί επεκτάσεως των υποκειμενικών ορίων του δεδικασμένου κατ’άρθρο 329 και 328 ΚΠολΔ

α΄. Οι διιστάμενες σε θεωρία και νομολογία απόψεις

β΄. Κριτική και ιδία άποψη

iii. Η κατ’άρθρο 76περ.δ΄ΚΠολΔ αδυναμία υπάρξεως αντίθετων αποφάσεων

iii.α΄. Ιστορική προέλευση της διατάξεως

iii.β΄. Η ερμηνευτική αξία της επιστημονικής συζητήσεως στους κόλπους της γερμανικής θεωρίας: η διχογνωμία για την ένταξη της «ταυτότητας του αντικειμένου της δίκης» ως περιπτώσεως του εδ. α΄της §62 dZPO και η ερμηνεία της § 65 του Σχεδίου του

iii.γ΄ Εννοιολογικός προσδιορισμός και τελολογική στόχευση της διατάξεως του άρθρου 76§1δ΄ΚΠολΔ

iii.γ΄.α΄ Η ταλάντευση και ο διχασμός της νομολογίας: από την ΟλΑΠ 902/1982 στις ΑΠ 1681/2013 και ΑΠ 42/2016

iii.γ΄.β΄ Η επιστημονική διαμάχη στους κόλπους της θεωρίας – η θεωρία της «νομικής αναγκαιότητας» κατά την διδασκαλία του Κ.Μπέη

iii.γ΄.γ΄ Η θεωρία της «λογικής αναγκαιότητας» κατά την διδασκαλία του Γ.Μητσόπουλου

iii.γ΄.δ΄ Κριτική αποτίμηση και ιδία άποψη

iii.δ΄ Οι ειδικότερες προϋποθέσεις εφαρμογής της δ΄περ. του άρθρου 76§1 ΚΠολΔ

iii.δ΄.α΄ Η θέση της ταυτότητας των αντικειμένων της δίκης

iii.δ΄.β΄ Η ευρύτερη θέση της ταυτότητας και του προδικαστικού ζητήματος – το παράδειγμα της ενοχής εις ολόκληρον

iii.δ΄.γ΄ Κριτικές παρατηρήσεις και ιδία άποψη

iv. Excursus: Το ζήτημα του προσδιορισμού του είδους της ενεργητικής και παθητικής ομοδικίας στη δίκη της ανακοπής κατά του πίνακα κατατάξεως

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄

Δογματική θεμελίωση:

Η τελολογία και η νομική φύση της αναγκαστικής ομοδικίας

Α. Η τελολογία της αναγκαστικής ομοδικίας

i. Οι ειδικότερες τελολογικές προσεγγίσεις της αναγκαστικής ομοδικίας στον χώρο της γερμανικής θεωρίας

i.α΄. Γενικά

i.β΄. Η θεωρία της νομικής αναγκαιότητας στην διδασκαλία των F.Lent και K.H.Schwab

i.γ΄. Η θεωρία της λογικής αναγκαιότητας κατά τον G.Hassold

i.δ΄. Κριτικές και συγκριτικές παρατηρήσεις επί των θεωριών της νομικής και λογικής αναγκαιότητας

i.ε΄. Οι «δικονομικές» θεωρίες για την επαναπροσέγγιση της τελολογίας του θεσμού της αναγκαστικής ομοδικίας

i.ε΄.α΄. Η θεωρία «της τελολογικής αναγκαιότητας της καθυστερημένης αποφάσεως» του H.Fenge και η «αμιγώς» δικονομική κατανόηση της τελολογίας της αναγκαστικής ομοδικίας από τον I.Mantzouranis – Η θέση του C.Berger για την τελολογία της εκ δικονομικών λόγων αναγκαστικής ομοδικίας

i.ε΄.β΄. Κριτικές και συγκριτικές παρατηρήσεις

ii. Επανοριοθέτηση της διττής τελολογίας της αναγκαστικής ομοδικίας στο ημεδαπό δίκαιο ως απόρροια της διακρίσεως των λόγων της

Β. Η νομική φύση της αναγκαστικής ομοδικίας

i. Γενικά

ii. Οι υποστηριχθείσες απόψεις

ii.α΄. Η κρατούσα θεωρία περί υπάρξεως πλειόνων εννόμων σχέσεων της δίκης στο χώρο του γερμανικού δικαίου

ii.β΄ Η ειδικότερη θεωρία του περί «ενιαίου διαδίκου» στην διδασκαλία του R.Holtzhammer

ii.γ΄. «Ενδιάμεσες» θεωρίες: η θέση K.H.Schwab και η θεωρία του K.Schmidt

ii.δ΄. Η μεταφορά της όλης προβληματικής στο πλαίσιο του ελληνικού δικαίου: η κρατούσα θέση περί πολλαπλότητας εννόμων σχέσεων δίκης, η αντίκρουσή της και η εκατέρωθεν επιχειρηματολογία

iii. Κριτική και ιδία άποψη

iii.α΄. Η ασυμβατότητα της θεωρίας του ενιαίου διαδίκου με το θετικό μας δίκαιο

iii.β΄. Ο ειδικότερος προβληματισμός για την ύπαρξη μίας έννομης σχέση και ενός αντικειμένου δίκης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄

Έννομες συνέπειες της αναγκαστικής ομοδικίας

Α. Η νομική φύση των συνεπειών της αναγκαστικής ομοδικίας

i. Εισαγωγικές παρατηρήσεις για τη σχέση των συνεπειών της αναγκαστικής ομοδικίας με τις αρχές της διαθέσεως και της συζητήσεως

ii. Ο ειδικότερος προσδιορισμός της νομικής φύσεως των συνεπειών της αναγκαστικής ομοδικίας

ii.α. Δικαιοπολιτική προδιάθεση και δικαιοσυγκριτικές παρατηρήσεις

ii.β΄. Οι υποστηριχθείσες σε γερμανική και αυστριακή θεωρία απόψεις

iiβ΄.α΄. Οι θεωρίες της αντιπροσωπεύσεως – Από τη θεωρία της «πραγματικής αντιπροσωπεύσεως» στις θεωρίες του νομοθετικού πλάσματος και του αμάχητου τεκμηρίου

iiβ΄.β΄. Η θεωρία της αντανακλαστικής ενέργειας (Reflextheorie) του M.Hachenburg

iiβ΄.γ΄ Η θεωρία περί των «αρχών της αντιπροσωπεύσεως και της συμφωνίας» του R.Holtzhammer

iiβ΄.δ΄. Κριτικές παρατηρήσεις και ιδία άποψη

Β. Η διαδικαστική ρύθμιση της αντιφατικής δράσεως των αναγκαίων ομοδίκων

i. Η ιδιαίτερη φύση των διαδικαστικών πράξεων που δύνανται εκτιμηθούν ελευθέρως – Το πεδίο εφαρμογής της διατάξεως του άρθρου 77 ΚΠολΔ

ii. Η δυνατότητα καθορισμού χωριστών αποτελεσμάτων

Γ. Η διαδικαστική ρύθμιση της μονομερούς δράσεως των αναγκαίων ομοδίκων

i. Εγγύτερος προσδιορισμός του πεδίου εφαρμογής και της λειτουργίας της αντικειμενικής ενέργειας των διαδικαστικών πράξεων των αναγκαίων ομοδίκων

i.α΄. Γενικά

i.β΄. Ειδικότερα το πρόβλημα της αντικειμενικής ενέργειας των «δισυπόστατων» διαδικαστικών πράξεων – Η περίπτωση της ενστάσεως συμψηφισμού

i.γ. Το ζήτημα της ισχύος των διαδικαστικών πράξεων που απευθύνονται κατά ενός εκάστου των αναγκαίων ομοδίκων – Υποκειμενική ενέργεια ή δικονομικό βάρος κοινής απευθύνσεως;

ii. Η σημασία του δικονομικού βάρους κλητεύσεως των απολειπόμενων αναγκαίων ομοδίκων

ii.α΄. Η αρχή της ισότητας των όπλων επί αναγκαστικής ομοδικίας.

ii.β΄. Το ζήτημα της ενεργητικής νομιμοποιήσεως προς άσκηση ανακοπής ερημοδικίας εκ μέρους των απολειπόμενων αναγκαίων ομοδίκων

Δ. Οι εξαιρέσεις από την αντικειμενική ενέργεια των διαδικαστικών πράξεων κατ’άρθρο 76§2 ΚΠολΔ

i. Η θέση των εξαιρέσεων από τον ιστορικό νομοθέτη, η θεωρητική τους δικαιολόγηση και το ακούσιο νομοθετικό κενό – Εισαγωγικές παρατηρήσεις

ii. Η θεωρητική συζήτηση περί της εγκυρότητας των μονομερώς ασκούμενων διαθετικών διαδικαστικών πράξεων των αναγκαίων ομοδίκων στη γερμανική έννομη τάξη

ii.α΄. Οι υποστηριχθείσες απόψεις και ιδίως η σημασία του κριτηρίου της κατά το ουσιαστικό δίκαιο εξουσίας διαθέσεως κατά τη θεωρία του D.Tsikrikas

ii.β΄. Κριτικές και δικαιοσυγκριτικές παρατηρήσεις

iii. Οι προϋποθέσεις έγκυρης διενέργειας των διαδικαστικών πράξεων του άρθρου 76§2 ΚΠολΔ κατά την ελληνική θεωρία και νομολογία

iii.α΄. Η κρατούσα άποψη περί υποκειμενικής ενέργειας και οι επιμέρους της διαφοροποιήσεις

iii.β΄. Η άποψη που αξιώνει την σύμπραξη ή συναίνεση πάντων των ομοδίκων

iii.γ΄. Η στάση της νομολογίας

iv. Κριτική και ιδία άποψη

iv.α΄. Η σημασία της διακρίσεως των λόγων της αναγκαστικής ομοδικίας σε ουσιαστικογενείς και δικονομικούς για την ερμηνεία της διατάξεως του άρθρου 76§2 ΚΠολΔ

iv.α΄.α΄ Γενικά

iv.α΄.β΄ Επί ουσιαστικογενών λόγων της αναγκαστικής ομοδικίας: το κύρος των μονομερώς ασκούμενων κατ’άρθρο 76§2 ΚΠολΔ

iv.α΄.γ΄ Επί δικονομικών λόγων της αναγκαστικής ομοδικίας – Γενικές παρατηρήσεις – Η περίπτωση της κατ’άρθρο 76§1δ΄ ΚΠολΔ αναγκαστικής ομοδικίας

iv.α΄.δ΄. Η μονομερής διενέργεια των διαδικαστικών πράξεων του άρθρου 76§2 ΚΠολΔ, όταν η αναγκαστική ομοδικία θεμελιώνεται επί επεκτάσεως των υποκειμενικών ορίων του δεδικασμένου κατ’άρθρο 76§1 β΄ΚΠολΔ

α.΄ Επί δικαστικού συμβιβασμού

β.΄ Επί αποδοχής της αγωγής

γ.΄ Επί παραιτήσεως από το δικαίωμα της αγωγής

δ.΄ Επί συμφωνίας υπαγωγής σε διαιτησία

v. Το ζήτημα των συνεπειών της παραιτήσεως από το δικόγραφο της αγωγής

vi. Το ζήτημα της εντάξεως της δικαστικής ομολογίας στο πεδίο εφαρμογής της διατάξεως του άρθρου 76§2 ΚΠολΔ

Ε. Excursus: Σκέψεις αναφορικά με την εγκυρότητα των μονομερώς ασκούμενων διαθετικών διαδικαστικών πράξεων επί αυτοτελούς πρόσθετης παρεμβάσεως

i. Η θεωρητική συζήτηση περί της φύσεως της αυτοτελούς πρόσθετης παρεμβάσεως και οι δικονομικές συνέπειες αυτής

ii. Οι υποστηριχθείσες στη θεωρία απόψεις

iii. Κριτικές παρατηρήσεις

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄

Ένδικα μέσα και αναγκαστική ομοδικία

Α. Εισαγωγή στον προβληματισμό

Β. Εννοιολογικό περιεχόμενο, νομική φύση και τελολογία της ρυθμίσεως του άρθρου 76§4 ΚΠολΔ

i. Η ιστορική προέλευση της διατάξεως

ii. Η αντιμετώπιση των συνεπειών ασκήσεως ενδίκων μέσων επί αναγκαστικής ομοδικίας από δικαιοσυγκριτικής σκοπιάς

ii.α΄. Γερμανική έννομη τάξη

ii.β΄. Αυστριακή έννομη τάξη

ii.γ΄. Γαλλική έννομη τάξη

ii.δ΄. Ελβετική έννομη τάξη

ii.ε΄. Συμπεράσματα εκ της δικαιοσυγκριτικής επισκοπήσεως

iii. Η θέση της θεωρίας και της νομολογίας ως προς την εμβέλεια των «αποτελεσμάτων ασκήσεως» των ενδίκων μέσων και επί των αδρανούντων αναγκαίων ομοδίκων

iv. Κριτικές παρατηρήσεις για τον προσδιορισμό των «αναγκαίων ομοδίκων» που νομιμοποιούνται ενεργητικά και παθητικά προς άσκηση ενδίκων μέσων

iv.α΄. Η ενέργεια της παραιτήσεως από το δικαίωμα των ενδίκων μέσων και ο αποκλεισμός των αναγκαίων ομοδίκων που εγκύρως επιχείρησαν τις διαδικαστικές πράξεις του άρθρου 76§2 από την εμβέλεια του επεκτατικού αποτελέσματος του άρθρου 76§4 ΚΠολΔ

iv.β΄.Επί παθητικής νομιμοποιήσεως κατά τα άρθρα 517 εδ. β΄, 543 εδ. β΄, 558 εδ. β΄ ΚΠολΔ

v. Η θεωρητική θεμελίωση της νομικής φύσεως και της ειδικότερης «δυναμικής» τελολογίας του κατ’άρθρο 76§4 ΚΠολΔ επεκτατικού αποτελέσματος

v.α΄. Γενικές παρατηρήσεις

v.β΄. Η σημασία του διττού αντικειμένου των ενδίκων μέσων για την οριοθέτηση και την δικαιολόγηση του «δυναμικού» χαρακτήρα της τελολογίας του κατ’άρθρο 76§4 ΚΠολΔ επεκτατικού αποτελέσματος

v.γ΄. Η σχέση ανάμεσα στις §§ 2 και 4 του άρθρου 76 ΚΠολΔ

v.δ΄. Ειδικότερα η λειτουργία του μεταβιβαστικού αποτελέσματος της εφέσεως επί αναγκαστικής ομοδικίας

v.ε΄. Το ζήτημα της ενεργητικής και παθητικής νομιμοποιήσεως προς άσκηση αντεφέσεως

vi. Η θέαση της τελολογίας και των συνεπειών της §4 του άρθρου 76 ΚΠολΔ υπό το πρίσμα του δικαιώματος δικαστικής προστασίας και ακροάσεως αφενός και του κανόνα της άπαξ ασκήσεως των ενδίκων μέσων αφετέρου

vi.α΄. Οι υποστηριχθείσες σε θεωρία και νομολογία απόψεις

vi.β΄. Κριτική και ιδία άποψη

vii. Ο προβληματισμός σχετικά με το δικονομικό βάρος επιδόσεως οριστικής αποφάσεως από τον αντίδικο των αναγκαίων ομοδίκων σε πάντες τους τελευταίους για την έναρξη της προθεσμίας ασκήσεως ενδίκων μέσων

vii.α΄. Η θέση της θεωρίας και της νομολογίας του Άρειου Πάγου

vii.β΄. Κριτική και ιδία άποψη

Γ. Η διαδικαστική θέση των αδρανησάντων αναγκαίων ομοδίκων στη δίκη ενδίκου μέσου ασκηθέντος από ομόδικό τους – Οι συνέπειες της αναγνωρίσεως της ιδιότητας του διαδίκου

i. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

ii. Οι υποστηριχθείσες στη θεωρία απόψεις

iii. Η στάση της νομολογίας – Η θέση περί συνασκήσεως και η ειδικότερη ερμηνεία του άρθρου 76§4 ΚΠολΔ από την ΟλΑΠ 11/1992 – Κριτικές παρατηρήσεις

iv. Οι συνέπειες εκ της αναγνωρίσεως στους αδρανήσαντες αναγκαίους ομοδίκους της ιδιότητας του διαδίκου στη δίκη του ενδίκου μέσου

iv.α΄. Γενικά

iv.β΄. Η σχέση ανάμεσα στον ασκήσαντα το ένδικο μέσο και στους αδρανήσαντες αναγκαίους του ομοδίκους και οι συνέπειες της επί της δίκης του ενδίκου μέσου

iv.β΄.α΄. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

iv.β΄.β΄. Η γέννηση και η εξέλιξη του ίδιου προβληματισμού στο πεδίο του γερμανικού δικαίου – Η διδασκαλία του Ε.Schumann ειδικότερα και η κριτική της αποτίμηση υπό το φως του ημεδαπού δικαίου

v. Η θεώρηση των αδρανησάντων αναγκαίων ομοδίκων ως «εξαρτημένων» διαδίκων και τα ζητήματα της παραιτήσεως από το δικόγραφο του ενδίκου μέσου και της κατανομής των δικαστικών εξόδων.

v.α΄. Οι υποστηριχθείσες στη θεωρία απόψεις

v.β΄. Κριτική και ιδία άποψη

Σύνοψη συμπερασμάτων

Βιβλιογραφία

Α. Ελληνόγλωσση

Β. Ξενόγλωσση

Ευρετήριο κυριότερων λημμάτων