Ν. Τριανταφύλλου, Υποκειμενικά σύνθετες δίκες στις αυτοκινητικές διαφορές, 2023
Το παρόν έργο αποτελεί μια συστηματική παρουσίαση των σημαντικότερων και συχνότερα εμφανιζόμενων στην δικαστηριακή πράξη δικονομικών θεσμών της δίκης του τροχαίου ατυχήματος, ιδωμένων από την σκοπιά των υποκειμένων της.
Στο πρώτο μέρος του βιβλίου παρουσιάζεται η έννοια της σύνθετης δίκης και η κεντρική της διάκριση σε αντικειμενικά και υποκειμενικά σύνθετη δίκη. Αναδεικνύονται οι έννομες συνέπειες που επισείει ο χαρακτηρισμός της ομοδικίας ως απλής ή αναγκαίας, ιδίως στις αυτοκινητικές διαφορές. Προσδιορίζεται το αντικειμενικό πεδίο εφαρμογής της ειδικής διάταξης του άρθρου 614§6 ΚΠολΔ και ο αντίκτυπός του στην κατανομή της δικαστηριακής ύλης ανάμεσα στην τακτική διαδικασία και στην ειδική διαδικασία των περιουσιακών διαφορών για ζημιές από αυτοκίνητα ή από την σύμβαση ασφάλισής τους.
Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου αναλύονται οι βασικότερες διαδικαστικές προϋποθέσεις της υποκειμενικά σύνθετης δίκης του τροχαίου ατυχήματος. Αναδεικνύονται οι διαδικαστικές αποκλίσεις που εμφανίζει η ερευνώμενη ειδική διαδικασία έναντι της τακτικής κατά την άσκηση και εκδίκαση των σχετικών αγωγών αποζημίωσης (προδικασία, άσκηση αγωγής, προθεσμία κλήτευσης των διαδίκων, προθεσμία κατάθεσης προτάσεων και προσθήκης - αντίκρουσης, συζήτηση, ερημοδικία, συμβιβαστική επίλυση διαφοράς, κ.λπ.). Στο επίκεντρο τίθενται ζητήματα διεθνούς δικαιοδοσίας των ελληνικών δικαστηρίων, καθ’ ύλη και κατά τόπο αρμοδιότητας, αλλά και ζητήματα άσκησης ενδίκων μέσων (ανακοπής ερημοδικίας, έφεσης, επικουρικής έφεσης, αναίρεσης).
Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στον νευραλγικό τομέα της απόδειξης. Παρουσιάζονται τα κατ’ ίδιαν αποδεικτικά μέσα (μάρτυρες, έγγραφα, σχεδιαγράμματα και εκθέσεις αυτοψίας της τροχαίας, αποτελέσματα μετρήσεων κατανάλωσης αλκοόλ ή απαγορευμένων χημικών ουσιών, ένορκες βεβαιώσεις, πραγματογνωμοσύνη, ομολογία, δικαστικά τεκμήρια) και η συμβολή τους στη διαμόρφωση του αποδεικτικού πορίσματος.
Στο τρίτο μέρος αναλύονται τα υποκειμενικά όρια της σύνθετης δίκης του τροχαίου ατυχήματος. Προσδιορίζονται τα ενεργητικά νομιμοποιούμενα υποκείμενα της δίκης (επί υλικών ζημιών, επί σωματικής βλάβης ή αναπηρίας, επί θανάτωσης προσώπου), αλλά και τα παθητικά νομιμοποιούμενα πρόσωπα (ο κύριος και ο κάτοχος του ζημιογόνου οχήματος, ο οδηγός του ζημιογόνου οχήματος, η ασφαλιστική εταιρία, το επικουρικό κεφάλαιο).
Στο τέταρτο μέρος του βιβλίου αναδεικνύονται οι δικονομικοί μηχανισμοί εισδοχής στη δίκη του τροχαίου ατυχήματος τρίτων προσώπων (ιδίως του δικονομικού εγγυητή, του ασφαλιστικού οργανισμού e- ΕΦΚΑ, του συνοφειλέτη εις ολόκληρον), τα οποία δεν έχουν εναχθεί ως αρχικοί διάδικοι. Σε αυτό το πλαίσιο αναλύονται οι θεσμοί: Α) της ανακοίνωσης δίκης και της προσεπίκλησης (με έμφαση στην προσεπίκληση του δικονομικού εγγυητή και στην προσεπίκληση με διαταγή του δικαστηρίου) και Β) της παρέμβασης (με έμφαση στην πρόσθετη παρέμβαση του δικονομικού εγγυητή και στην κύρια παρέμβαση του ασφαλιστικού φορέα e- ΕΦΚΑ).
Αναλύεται ο τρόπος με τον οποίο οι δικονομικοί θεσμοί της προσεπίκλησης και της παρέμβασης επενεργούν στα υποκειμενικά όρια της σύνθετης δίκης του τροχαίου ατυχήματος και η έκταση της δέσμευσης των υποκειμένων της από τα αποτελέσματα της απόφασης που θα εκδοθεί (δεδικασμένο, εκτελεστότητα, διαπλαστική ενέργεια).
Ξεχωριστής ανάλυσης τυγχάνει ο κομβικός θεσμός της παρεμπίπτουσας αγωγής, ο οποίος άλλοτε αποτελεί το δικονομικό μέσο μετακύλισης της οικονομικής ζημιάς από το τροχαίο ατύχημα στον δικονομικό εγγυητή, στο πλαίσιο της εκκρεμούς δίκης και άλλοτε συμβάλλει στον επιμερισμό της αποζημιωτικής ευθύνης από το τροχαίο ατύχημα μεταξύ των περισσότερων εξ’ αναγωγής υπόχρεων κατ’ άρθρα 926 και 927 ΑΚ.
Πληροφορίες έκδοσης
Πίνακας περιεχομένων +-
Περιεχόμενα
Πρόλογος
Κυριότερες συντομογραφίες
ΠΡΩΤΟΣ ΜΕΡΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
§ 1. Οι σύνθετες δίκες
I. Αντικειμενικά σύνθετες δίκες
1. Αντικειμενική σώρευση
α. Έννοια
β. Προϋποθέσεις
γ. Αντικειμενική σώρευση στις αυτοκινητικές διαφορές
2. Επικουρική σώρευση
α. Έννοια
β. Επικουρική σώρευση αιτημάτων ή νομικών βάσεων
γ. Επικουρική ή διαζευκτική εναγωγή προσώπων
3. Διαζευκτική σώρευση
II. Υποκειμενικά σύνθετες δίκες
1. Απλή ομοδικία
α. Προϋποθέσεις
β. Έννομες συνέπειες
2. Αναγκαία ομοδικία
α. Προϋποθέσεις
β. Έννομες συνέπειες
§ 2. Οι αυτοκινητικές διαφορές
I.
Διαφορές απαιτήσεων αποζημίωσης για ζημιές από αυτοκίνητο μεταξύ δικαιούχων και υπόχρεων
1. Υπαγόμενες διαφορές
2. Μη υπαγόμενες διαφορές
II.
Διαφορές απαιτήσεων από την σύμβαση ασφάλισης αυτοκινήτου μεταξύ ασφαλιστικών εταιριών και των ασφαλισμένων τους
1. Κριτήρια υπαγωγής
2. Περιπτωσιολογία
ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ
Η ΣΥΝΘΕΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΤΡΟΧΑΙΟΥ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ
§ 3. Διεθνής δικαιοδοσία ελληνικών δικαστηρίων
I. Εφαρμοστέο δίκαιο
II. Η αρχή της εδαφικότητας (άρθρο 3 ΚΠολΔ)
III. Ο Κανονισμός (ΕΕ) 1215/2012 (πρώην Κανονισμός 44/2001)
1.
Η διεθνής δικαιοδοτική βάση του τόπου όπου συνέβη ή ενδέχεται να συμβεί το ζημιογόνο γεγονός
2.
Η διεθνής δικαιοδοτική βάση των ομοδίκων του τροχαίου ατυχήματος
3.
Διεθνής δικαιοδοσία σε υποθέσεις ασφαλίσεων αστικής ευθύνης από αυτοκινητικό ατύχημα
IV. Έλεγχος και συνέπειες έλλειψης
§ 4. Αρμοδιότητα
I. Καθ’ ύλη αρμοδιότητα
II. Κατά τόπο αρμοδιότητα
§ 5. Τηρητέα διαδικασία
I. Προϊσχύσαν δίκαιο
II. Ισχύον δίκαιο (μετά τον ν. 4335/2015)
III.
Ο αποκλειστικός χαρακτήρας της διαδικασίας. Η σχέση με τις μικροδιαφορές
§ 6. Η άσκηση της αγωγής
I. Απόπειρα εξωδικαστικής επίλυσης αυτοκινητικών διαφορών
1. Φιλικός διακανονισμός και σύστημα άμεσης πληρωμής (ΣΑΠ)
2.
Διαμεσολάβηση σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις (ν. 4640/2019)
3.
Η επίδραση του συμβιβασμού στις περιπτώσεις ενοχής εις ολόκληρον
II. Επιπρόσθετες διαδικαστικές διατυπώσεις
1.
Η προδικασία του άρθρου 19 § 8 ν. 489/1976 (ήδη άρθρ. 19 § 8 π.δ. 237/1986) ως προϋπόθεση του παραδεκτού της εναγωγής του ΕΚ
2.
Η κοινοποίηση αντιγράφου της αγωγής στην ΔΟΥ φορολογίας εισοδήματος του ενάγοντα ως προϋπόθεση του παραδεκτού της συζήτησης αγωγής κατά ασφαλιστικής εταιρίας, του ΕΚ ή άλλου υπόχρεου για απώλεια εισοδήματος λόγω τροχαίου ατυχήματος (άρθρο 10 § 5 ν. 489/1976- ήδη άρθρ. 10 § 5 π.δ. 237/1986)
§ 7. Αποδεικτική διαδικασία και ερημοδικία
I. Η απόδειξη στη σύνθετη δίκη του τροχαίου ατυχήματος
1. Θεμελιώδεις αρχές του δικαίου απόδειξης
2. Τα κατ’ ιδίαν αποδεικτικά μέσα
α. Μάρτυρες
β. Ένορκες βεβαιώσεις
γ. Έγγραφα
δ. Πραγματογνωμοσύνη
ε. Ομολογία
II. Ερημοδικία
§ 8. Ένδικα μέσα
I. Ανακοπή ερημοδικίας
II. Έφεση
1. Ιδίως επί σύνθετων δικών
2. Έφεση επικουρική ή υπό όρο
III. Αναίρεση
ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ
ΤΑ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ
§ 9. Ενεργητικά νομιμοποιούμενα πρόσωπα
I.
Η παραδοσιακή θεώρηση των υποκειμενικών ορίων της δίκης και η αναθεώρησή της υπό το πρίσμα των αυτόνομα οδηγούμενων οχημάτων (self- driving cars ή autonomous cars ή driver-less cars)
II. Επί υλικών ζημιών
III. Επί σωματικής βλάβης ή αναπηρίας
IV. Επί θανάτωσης προσώπου
§ 10. Παθητικά νομιμοποιούμενα πρόσωπα
I. Ο κύριος και ο κάτοχος του ζημιογόνου οχήματος
1.
Η αντικειμενική ευθύνη του κυρίου ή κατόχου και μη οδηγού κατά τον ν. ΓϠΝ/1911
2.
Η αδικοπρακτική ευθύνη ως προστήσαντος του κυρίου ή κατόχου και μη οδηγού.
II. Ο οδηγός του ζημιογόνου οχήματος
III. Η ασφαλιστική εταιρία
1. Η νομική θεμελίωση της ευθύνης του ασφαλιστή
2. Έναρξη και λήξη της ασφαλιστικής κάλυψης
IV. Το Επικουρικό Κεφάλαιο
1. Επικουρική ή διαζευκτική εναγωγή του Επικουρικού Κεφαλαίου
2. Επικουρική ευθύνη του Επικουρικού Κεφαλαίου
ΤΕΤΑΡΤΟ ΜΕΡΟΣ
ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΕΙΣΔΟΧΗΣ ΤΡΙΤΩΝ ΣΤΗ ΔΙΚΗ
§ 11. Προσεπίκληση
I.
Έννοια, προϋποθέσεις και λειτουργία. Η σχέση με την ανακοίνωση δίκης
1. Έννοια
2. Προϋποθέσεις
3. Η σχέση με την ανακοίνωση δίκης
II.
Μορφές προσεπίκλησης. Η προσεπίκληση του δικονομικού εγγυητή στις αυτοκινητικές διαφορές
1. Η έννοια του δικονομικού εγγυητή
2. Η λειτουργία της προσεπίκλησης δικονομικού εγγυητή
III. Άσκηση
IV. Έννομες συνέπειες
V. Προσεπίκληση με διαταγή του δικαστηρίου
§ 12. Παρέμβαση
I. Εκούσια και αναγκαστική
II. Κύρια και Πρόσθετη
1.
Κύρια παρέμβαση στην δίκη του τροχαίου ατυχήματος. Η παρέμβαση του ασφαλιστικού φορέα e- ΕΦΚΑ
2. Πρόσθετη παρέμβαση. Η παρέμβαση του δικονομικού εγγυητή
§ 13. Η παρεμπίπτουσα αγωγή
I. Έννοια και προϋποθέσεις
II. Η λειτουργία στις αυτοκινητικές διαφορές
§ 14. Συμπερασματικές παρατηρήσεις
Βιβλιογραφία
Αλφαβητικό ευρετήριο λημμάτων