Ζ. Παπασιώπη-Πασιά, Δίκαιο ιθαγένειας, 8η έκδ., 2011

Πρόλογοι

Συντομογραφίες

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ. Γενικές αρχές του δικαίου ιθαγένειας

Πρώτο κεφάλαιο: Ορισμός, έννοια και φύση του δικαίου ιθαγένειας

Ι. Ορισμός και σημασία της ιθαγένειας

ΙΙ. Οι έννοιες της ιθαγένειας, της υπηκοότητας και της εθνικότητας

1. Γενικά

2. Η ιθαγένεια δεν συμπίπτει με την εθνικότητα

3. Η ιθαγένεια συμπίπτει με την υπηκοότητα παρά τις κάποιες αμυδρές διαφορές μεταξύ τους

ΙΙΙ. Φύση του δικαίου ιθαγένειας

Δεύτερο κεφάλαιο: Οι θεωρητικές αρχές της ιθαγένειας

Ι. Η εθνικότητα ως βάση της ιθαγένειας

ΙΙ. Η χωρική κυριαρχία ως βάση της ιθαγένειας

ΙΙΙ. Η ατομική βούληση ως βάση της ιθαγένειας

IV. Η αρχή της ενότητας της ιθαγένειας των μελών της οικογένειας

V. Η αρχή της ατομικότητας ή της ανεξαρτησίας της ιθαγένειας

VI. Η από τη γέννηση απόκτηση μιας ιθαγένειας ως θεωρητική αρχή (αποφυγή του φαινομένου της ανιθαγένειας)

VII. Η αρχή της κτήσης μιας ιθαγένειας (αποφυγή του φαινομένου της πολυϊθαγένειας)

Τρίτο κεφάλαιο: Βασικές έννοιες του δικαίου ιθαγένειας

Ι. Ημεδαπός/αλλοδαπός

ΙΙ. Ανιθαγενής/πολυϊθαγενής

ΙΙΙ. Ομογενής/αλλογενής

– Διακρίνουσα μεταχείριση των ομογενών–αλλογενών και συνέπειες

Τέταρτο κεφάλαιο: Η ευρωπαϊκή ιθαγένεια

Ι. Έννοια, φύση της ευρωπαϊκής ιθαγένειας

ΙΙ. Περιεχόμενο, συνέπειες της ευρωπαϊκής ιθαγένειας

Πέμπτο κεφάλαιο: Συγκρούσεις νόμων περί ιθαγένειας

Ι. Αρνητικές συγκρούσεις ιθαγενειών: Ανιθαγενείς

ΙΙ. Θετικές συγκρούσεις ιθαγενειών: Πολυϊθαγενείς και το πρόβλημα του προσδιορισμού της «ενεργού» ιθαγένειας

1. Πολλαπλή ιθαγένεια στο επίπεδο του Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου

2. Πολλαπλή ιθαγένεια στο επίπεδο του Ιδιωτικού Διεθνούς Δικαίου

α. Πολλαπλή ξένη ιθαγένεια. Επικράτηση της έννοιας της «ενεργού» ιθαγένειας

β. Πολλαπλή ιθαγένεια, η μία εκ των οποίων η ιθαγένεια του forum

3. Πολλαπλή ιθαγένεια στο επίπεδο του Δικαίου Καταστάσεως Αλλοδαπών

4. Πολλαπλή ιθαγένεια στο επίπεδο του Κοινοτικού Δικαίου

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ. Η ελληνική νομοθεσία περί ιθαγένειας.

Εξελίξεις και διαπιστώσεις

Πρώτο κεφάλαιο: Η ιστορία της ελληνικής νομοθεσίας περί ιθαγένειας

Δεύτερο κεφάλαιο: Το δικαίωμα στην ιθαγένεια και η ιθαγένεια των 2ης γενιάς μεταναστών

Ι. 1η επισήμανση. Ανάγκη για τακτοποίηση της 2ης γενιάς μεταναστών

ΙΙ. 2η επισήμανση: Το δικαίωμα στην ιθαγένεια και το δικαίωμα στη διατήρηση της ελληνικής ιθαγένειας

ΙΙΙ. 3η επισήμανση: Η αρχή του αίματος (ius sanguinis) δεν σημαίνει ελληνική εθνικότητα, αλλά απλά ελληνικότητα

IV. 4η επισήμανση: Ανάγκη για εξισορρόπηση των αρχών του ius sanguinis και του ius soli

Τρίτο κεφάλαιο: Διαχρονικό δίκαιο ιθαγένειας

Ι. Γενικά περί του διαχρονικού δικαίου ιθαγένειας

ΙΙ. Η διάταξη του άρθρου 23 § 1 του νόμου 2130/1993 και οι συνέπειες που επιφέρει με την αναδρομική κατάργηση διατάξεων νόμου

ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ. Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας

Πρώτο κεφάλαιο: Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας με γέννηση και φοίτηση

Ι. Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας με γέννηση

1. Γενικά

2. Προϊσχύσαν δίκαιο

3. Ισχύον δίκαιο

α. Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας με γέννηση από έλληνα γονέα (1 § 1 ΚΕΙ)

β. Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας με γέννηση στο ελληνικό έδαφος (1 § 2 ΚΕΙ)

i. Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας (double ius soli / τρίτη γενιά μεταναστών)

ii. Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας επικουρικά iure soli

iii. Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας iure soli

– Όρια του ελληνικού εδάφους

γ. Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας με γέννηση μετά από δήλωση των γονέων συναρτώμενη με τη νομιμότητα παραμονής των τελευταίων (1Α § 1 ΚΕΙ)

– Μεταβατική διάταξη (24 § 1 ν. 3838/2010)

ΙΙ. Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας λόγω φοίτησης (1Α § 2 ΚΕΙ)

– Μεταβατική διάταξη (24 § 1 ν. 3838/2010)

ΙΙΙ. Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας λόγω γέννησης και φοίτησης από ενηλικιωθέντες αλλοδαπούς (1Α § 6 ΚΕΙ)

– Μεταβατική διάταξη (24 § 1 ν. 3838/2010)

Δεύτερο κεφάλαιο: Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας με αναγνώριση

I. Προϊσχύσαν δίκαιο

ΙΙ. Ισχύον δίκαιο

ΙΙΙ. Αποβολή της ελληνικής ιθαγένειας και αναγνώριση

Τρίτο κεφάλαιο: Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας με υιοθεσία

Ι. Προϊσχύσαν δίκαιο

ΙΙ. Ισχύον δίκαιο

Τέταρτο κεφάλαιο: Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας λόγω κατάταξης στις ένοπλες δυνάμεις

Ι. Προϊσχύσαν δίκαιο

ΙΙ. Ισχύον δίκαιο

Πέμπτο κεφάλαιο: Πολιτογράφηση αλλοδαπού

Ι. Γενικά

ΙΙ. Προϊσχύσαν δίκαιο

ΙΙΙ. Ισχύον δίκαιο

1. Προϋποθέσεις

α. Τυπικές προϋποθέσεις (5 ΚΕΙ)

β. Χρονικές προϋποθέσεις (5 § 1 δ΄ ΚΕΙ)

γ. Κατοχή οριστικού τίτλου διαμονής ορισμένου τύπου (5 § 1 ε΄ ΚΕΙ)

δ. Ουσιαστικές προϋποθέσεις πολιτογράφησης (5Α και 5Β ΚΕΙ)

2. Δικαιολογητικά πολιτογράφησης (6 ΚΕΙ)

3. Διαδικασία πολιτογράφησης (7 ΚΕΙ)

α. 1ο στάδιο: Διαδικασία διερεύνησης τυπικών προϋποθέσεων

β. 2ο στάδιο: Διαδικασία διερεύνησης ουσιαστικών προϋποθέσεων

4. Διαδικασία για την πολιτογράφηση ομογενούς αλλοδαπού που διαμένει στο εξωτερικό (10 ΚΕΙ)

5. Πολιτογράφηση ομογενών κατόχων Ειδικού Δελτίου Ταυτότητας Ομογενούς

6. Απόφαση πολιτογράφησης (8 ΚΕΙ)

7. Ορκωμοσία (9 ΚΕΙ)

IV. Αποτελέσματα της πολιτογράφησης

1. Ως προς τον ίδιο τον πολιτογραφούμενο

2. Ως προς τα τέκνα του πολιτογραφημένου

V. Μεταβατικές διατάξεις / Προθεσμίες

1. Μεταβατικές διατάξεις (25 ν. 3838/2010)

2. Προθεσμίες (31 ν. 3838/2010)

VI. Τιμητική πολιτογράφηση (13 ΚΕΙ)

1. Προϊσχύσαν δίκαιο

2. Ισχύον δίκαιο

Έκτο κεφάλαιο: Ειδικές περιπτώσεις κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας

Ι. Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας από τέκνο ελληνίδας μητέρας ή έλληνα πατέρα που είχε γεννηθεί πριν το ν. 1438/1984 ή το ν. 1250/1982 αντίστοιχα

1. Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας από τέκνο ελληνίδας που είχε γεννηθεί πριν την 8.5.1984 που δημοσιεύθηκε ο ν. 1438/1984 (14 § 1 ΚΕΙ)

2. Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας από τέκνο που γεννήθηκε από έλληνα πατέρα και αλλοδαπή μητέρα πριν την ισχύ του ν. 1250/1982 (14 § 2 ΚΕΙ)

– Η διάταξη του άρθρου 40 § 3 ν. 1832/1989

ΙΙ. Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας από ορισμένες κατηγορίες ομογενών

1. Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας από ομογενείς της πρώην Σοβιετικής Ένωσης

α. Γενικά

β. Η διάταξη του άρθρου 15 ΚΕΙ, όπως ισχύει

γ. Η διάταξη του άρθρου 1 § 11 του ν. 2790/2000

δ. Η διάταξη του άρθρου 76 § 6 του ν. 2910/2001, όπως ισχύει

2. Πολιτογράφηση ομογενών κατόχων ΕΔΤΟ (23 ν. 3838/2010)

Έβδομο κεφάλαιο: Κτήση της ελληνική ιθαγένειας από τους Μοναχούς του Αγίου Όρους

ΤΕΤΑΡΤΟ ΜΕΡΟΣ. Απώλεια και αφαίρεση

της ελληνικής ιθαγένειας

Εισαγωγικά

Πρώτο κεφάλαιο: Αποβολή της ελληνικής ιθαγένειας λόγω κτήσης αλλοδαπής ιθαγένειας (16 ΚΕΙ)

Ι. Γενικά

ΙΙ. Ισχύον δίκαιο

1. Αποβολή της ελληνικής ιθαγένειας λόγω κτήσης αλλοδαπής ιθαγένειας μετά από εκφρασθείσα βούληση (16 § 1 α΄ ΚΕΙ)

2. Αποβολή της ελληνικής ιθαγένειας λόγω αναδοχής δημόσιας υπηρεσίας σε αλλοδαπή πολιτεία (16 § 1 β΄ ΚΕΙ)

3. Αποβολή της ελληνικής ιθαγένειας εκ μέρους του κατέχοντος και άλλη ιθαγένεια (16 § 2 ΚΕΙ)

Δεύτερο κεφάλαιο: Απώλεια της ελληνικής ιθαγένειας λόγω δήλωσης αποποίησης (18 ΚΕΙ)

Τρίτο κεφάλαιο: Απώλεια της ελληνικής ιθαγένειας από τέκνα αλλοδαπών που την είχαν αποκτήσει με δήλωση ή με πολιτογράφηση των γονέων τους (19 ΚΕΙ)

Ι. Προϊσχύσαν δίκαιο

ΙΙ. Ισχύον δίκαιο

Τέταρτο κεφάλαιο: Αποβολή της ελληνικής ιθαγένειας λόγω υιοθεσίας ως τέκνο αλλοδαπού (20 ΚΕΙ)

Πέμπτο κεφάλαιο: Αποβολή της ελληνικής ιθαγένειας με δήλωση λόγω γάμου με έλληνα (21 ΚΕΙ)

– Η διάταξη του άρθρου 40 § 2 ν. 1832/1989

Έκτο κεφάλαιο: Αποβολή της ελληνικής ιθαγένειας λόγω έκπτωσης (17 ΚΕΙ)

Ι. Γενικά

ΙΙ. Έκπτωση λόγω αναδοχής αλλοδαπής δημόσιας υπηρεσίας ως αντίθετης προς τα συμφέροντα της χώρας (17 § 1 α΄ ΚΕΙ)

ΙΙΙ. Έκπτωση λόγω ανάρμοστης συμπεριφοράς προς την ελληνική ιθαγένεια (17 § 1 β΄ ΚΕΙ)

IV. Έκπτωση λόγω αποδεδειγμένης εγκατάλειψης του Αγίου Όρους από δόκιμο ή από μοναχό (17 § 1 γ΄ ΚΕΙ)

V. Επισημάνσεις

VI. Απώλεια της ελληνικής ιθαγένειας λόγω εγκατάλειψης του ελληνικού εδάφους (κα-ταργήθηκε)

ΠΕΜΠΤΟ ΜΕΡΟΣ. Ανάκτηση της ελληνικής ιθαγένειας

και η επίδραση του γάμου στην ιθαγένεια

Πρώτο κεφάλαιο: Η επίδραση του γάμου στην ιθαγένεια της έγγαμης γυναίκας (30 ΚΕΙ)

Ι. Εισαγωγικά

ΙΙ. Προϊσχύσαν δίκαιο

1. Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας με γάμο

2. Απώλεια της ελληνικής ιθαγένειας με γάμο

ΙΙΙ. Ισχύον δίκαιο

IV. Μεταβατικές διατάξεις

1. Οι μεταβατικές διατάξεις των παραγράφων 4 και 5 του άρθρου 69 του νόμου 2910/2001 και οι ομοίου περιεχομένου διατάξεις των άρθρων 22 και 21 του νύν ισχύοντος ΚΕΙ

2. Η διάταξη του άρθρου 7 § 3 του ν. 1438/1984, όπως αντικαταστάθηκε από τη διάταξη του άρθρου 40 § 1 του ν. 1832/1989

V. Επισήμανση

Δεύτερο κεφάλαιο: Ανάκτηση της ελληνικής ιθαγένειας από ελληνίδα που την είχε αποβάλει λόγω γάμου με αλλοδαπό (22 ΚΕΙ)

Ι. Το κύρος του γάμου πριν το νόμο 1250/1982

ΙΙ. Το κύρος του γάμου μετά το νόμο 1250/1982

Τρίτο κεφάλαιο: Ανάκτηση της ελληνικής ιθαγένειας από τέκνο ελληνίδας που την είχε απωλέσει λόγω αναγνώρισής του από τον αλλοδαπό του πατέρα (23 ΚΕΙ)

Τέταρτο κεφάλαιο: Απόδοση της ελληνικής ιθαγένειας σε πρώην πολιτικούς πρόσφυγες

ΕΚΤΟ ΜΕΡΟΣ. Λοιπά θέματα ιθαγένειας

Πρώτο κεφάλαιο: Αρμοδιότητα σε θέματα ιθαγένειας, απόδειξη της ελληνικής ιθαγένειας και καθορισμός αυτής σε παλιννοστούντες ομογενείς

Ι. Αρμοδιότητα σε θέματα ιθαγένειας

ΙΙ. Πιστοποιητικά ελληνικής ιθαγένειας

ΙΙΙ. Διαπιστωτικές πράξεις καθορισμού της ελληνικής ιθαγένειας

1. Καθορισμός κτήσης ή μη της ελληνικής ιθαγένειας

2. Καθορισμός της ελληνικής ιθαγένειας παλιννοστούντων

3. Καθορισμός της ιθαγένειας των αδηλώτων

Δεύτερο κεφάλαιο: Δικαιοδοσία επί αμφισβητήσεων ιθαγένειας

Τρίτο κεφάλαιο: Διεθνείς Συμβάσεις για ζητήματα ελληνικής ιθαγένειας

Ι. Πολυμερείς Διεθνείς Συμβάσεις

ΙΙ. Διεθνείς Συμβάσεις που θεμελιώνουν την ελληνική ιθαγένεια

Τέταρτο κεφάλαιο: Διατηρούμενοι και καταργούμενοι νόμοι

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

Ι. Σύνταγμα της Ελλάδας (άρθρα 4 § 3, 105 § 1, 111 §§ 5-6)

ΙΙ. Αστικός κώδικας (άρθρα 29, 30, 31)

ΙΙΙ. Κώδικας της Ελληνικής Ιθαγένειας και σχετικοί νόμοι

1. Κώδικας Ελληνικής Ιθαγένειας (Ν. 3284/2004), όπως ισχύει

2. Ν. 3838/2010 (άρθρα 22-28, 31)

3. Ν. 3938/2011 (άρθρο 8)

ΙV. Διατηρούμενοι νόμοι

1. Ν. 1832/1989 (άρθρο 40 §§ 2-3)

2. Ν. 2790/2000 (άρθρο 1 § 11)

3. Ν. 2910/2001 (άρθρα 59 § 1 β΄, 76 § 6)

4. Ν. 3146/2003 (άρθρο 8 § 5)

V. Άλλοι σχετικοί νόμοι

1. Ν. 3463/2006 (άρθρα 14, 15 §§ 1-6, 17)

2. Ν. 3491/2006 (άρθρο 18)

3. Ν. 3528/2007 (άρθρο 4)

4. Υπ.Απ. 106841/1982

5. Ν. 2130/1993 (άρθρο 23 § 1)

6. Π.Δ. 497/1991 (άρθρα 2, 7, 9)

7. Ν. 2119/1993 (άρθρα 1 § 1, 3, 6, 9)

8. Ν. 3274/2004 (άρθρα 13, 17, 18)

VΙ. Προϊσχύουσες μεταβατικές διατάξεις

1. Ν. 1250/1982 (άρθρο 7)

2. Ν. 1438/1984 (άρθρα 7, 8, 9)

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΔΙΕΘΝΗ ΣΥΜΒΑΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

1. Ν.Δ. της 25ης Αυγούστου 1923 (Συνθήκη Λωζάννης)

2. Νόμος 3655 της 2/13 Οκτωβρίου 1928 (Σύμβαση μεταξύ Ελλάδος και Αλβανίας περί ιθαγενείας)

3. Νόμος 4793 της 3 Ιουλίου 1930 (Σύμβαση Άγκυρας)

4. Νόμος 517 της 3 Ιανουαρίου 1948 Περί Ιθαγενείας των κατοίκων της Δωδεκανήσου

5. Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου της 10ης Δεκεμβρίου 1948

6. Νόμος 139/1975 (Διεθνής Σύμβαση περί ανιθαγενών)

7. Νόμος 535/1977 (Διεθνής Σύμβαση για τη μείωση του αριθμού των περιπτώσεων ανιθαγενείας)

8. Νόμος 536/1977 (Διεθνής Σύμβαση περί ανταλλαγής πληροφοριών επί θεμάτων κτήσεως ιθαγενείας)

9. Νόμος 1049/1980 (Διεθνής Σύμβαση περί υιοθεσίας ανηλίκων)

10. Νόμος 1342/1983 (Διεθνής Σύμβαση για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών)

11. Νόμος 2101/1992 (Διεθνής Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού)

12. Νόμος 2462/1997 (Διεθνές Σύμφωνο για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα)

13. Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) 2010/C 83/01) – Ευρωπαϊκή ιθαγένεια