Β. Παπαγρηγορίου, Εισηγήσεις διοικητικού δικαίου, τόμ. 1, 4η έκδ., 2010

Πρόλογος δ΄ εκδόσεως

Αντί Προλόγου

Πρόλογος β΄ εκδόσεως

Πρόλογος γ΄ εκδόσεως

Πίναξ Περιεχομένων

Συντομογραφίες

Κεφάλαιο πρώτο

΄Εννοια και πηγές του διοικητικού δικαίου

Α. Δίκαιο και διοικητικό δίκαιο

΄Εννοια, πηγές προελεύσεως και χαρακτηριστικά του δικαίου. Η κανονιστική δύναμή του. Η βασική διάκριση σε δημόσιο και ιδιωτικό δίκαιο ως συνέπεια του κρατικού φαινομένου. Οι διαφορές τους. Το διοικητικό δίκαιο. Η βασική διάκριση της ύλης του. Δίκαιο και λοιποί κανόνες συμπεριφοράς (ηθική, εθιμοτυπία, συναλλακτικά ήθη). Νομοθετική εξουσία υπό ευρεία και υπό στενή έννοια. Νομοθετική εξουσία και νομοθετική λειτουργία.

Β. Οι πηγές του διοικητικού δικαίου και η ιεραρχία τους

Έννοια. Πηγές εθνικές (ή εσωτερικού δικαίου) και πηγές υπερκρατικού (ή υπερεθνικού ή διακρατικού) δικαίου. Οι σχέσεις τους. Οι βαθμίδες.

Βα. Πηγές εθνικές (ή εσωτερικού δικαίου)

α. Το Σύνταγμα

Έννοια. Τυπική και ουσιαστική έννοια. Ως πηγή του διοικητικού δικαίου. ΄Αλλες συντακτικού χαρακτήρα πηγές (συντακτικές πράξεις, ψηφίσματα, ερμηνευτικές δηλώσεις).

β. Ο τυπικός νόμος

Ι. Εισαγωγικά. Κυριώτερη πηγή του διοικητικού δικαίου. Ο κανόνας της συμπράξεως των δύο νομοθετικών παραγόν- των. Ο Κανονισμός της Βουλής ως εξαίρεση από τον κανόνα. Η τυπική ισοδυναμία των τυπικών νόμων και οι εξαιρέσεις της

ΙΙ. Τα τρία στάδια (ή φάσεις) της τακτικής νομοθετικής διαδικασίας

ΙΙΙ. Το τεκμήριο συνταγματικότητος του τυπικού νόμου

ΙV. Ο έλεγχος συνταγματικότητος του νόμου

γ. Οι γενικές αρχές του διοικητικού δικαίου

δ. Το διοικητικό έθιμο

ε. Η πράξη νομοθετικού περιεχομένου (άρθρο 44 § 1 Συντ.)

στ. Η κανονιστική πράξη

΄Εννοια κανονιστικής εξουσίας. Κανονιστική εξουσία πρωτογενής και παράγωγη (ή δευτερογενής). Η εσωτερική ιεραρ- χία των κανονιστικών πράξεων. Κανονιστικό διάταγμα. Κανονιστικές πράξεις άλλων, πέραν του προέδρου της Δημοκρατίας, οργάνων. Προϋποθέσεις. Σχέσεις και αλληλεπιδράσεις εξουσιοδοτικής διατάξεως και κανονιστικής πράξεως. Ο κανόνας του επιτρεπτού της νομοθετικής εξουσιοδοτήσεως και η εξαίρεση της απαγορεύσεώς τους. Η περίπτωση της γενικής διοικητικής πράξεως.

ζ. Η συλλογική σύμβαση εργασίας

Ββ. Οι υπερκρατικές (ή υπερεθνικές ή διακρατικές) πηγές

α. Οι κανόνες του διεθνούς δικαίου

β. Το ευρωπαϊκό κοινοτικό δίκαιο

Γ. Πράξεις που δεν αποτελούν πηγές του διοικητικού δικαίου

Η νομολογία. Οι εγκύκλιοι.

Κεφάλαιο δεύτερο

Η χρονική ισχύς των κανόνων δικαίου

και των ατομικών διοικητικών πράξεων

Α. Η έναρξη τυπικής ισχύος

α. Των κανόνων δικαίου (: τυπικών νόμων και κανονιστικών πράξεων). Ο κανόνας της χρονικής συμπτώσεως δημοσιεύσεως και ενάρξεως τυπικής ισχύος των κανόνων δικαίου. Συνταγματική και νομοθετική πρόβλεψη της δημοσιεύσεως. Κανονιστικές πράξεις δημοσιευτέες κατ’ άλλο τρόπο και όχι μέσω της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως και κανονιστικές πράξεις ουδόλως δημοσιευόμενες.

β. Των ατομικών διοικητικών πράξεων

Β. Η έναρξη ουσιαστικής ισχύος

α. Του τυπικού νόμου

Ι. Η αναδρομική ισχύς του

1. Ο κανόνας : δυνατότητα αναδρομικής ισχύος

2. Η εξαίρεση : απαγόρευση αναδρομικής ισχύος

ΙΙ. Η περίπτωση του ερμηνευτικού νόμου

β. Της διοικητικής πράξεως, κανονιστικής και ατομικής

1. Ο κανόνας : απαγόρευση αναδρομικής ισχύος

2. Η εξαίρεση : αναδρομική ισχύς άλλοτε δυνητική και άλλοτε υποχρεωτική

Γ. Η λήξη ισχύος

α. Του τυπικού νόμου

Κατάργηση ή τροποποίηση. Ο νεώτερος νόμος. Γενική και ειδική διάταξη. Οι σχέσεις τους. Ποιά υπερισχύει.

β. Της διοικητικής πράξεως, κανονιστικής και ατομικής

Δ. Η δημοσίευση της δημοσιευτέας πράξεως

α. Συνέπειες της δημοσιεύσεως

β. Η ημερομηνία δημοσιεύσεως και κυκλοφορίας

γ. Η Εφημερίδα της Κυβερνήσεως

Κεφάλαιο τρίτο

Η δημόσια διοίκηση. ΄Εννοια. Διακρίσεις.

Αρχές που διέπουν την δράση της

Α. ΄Εννοια και περιεχόμενό της

Εφαρμογή του νόμου. Εκτέλεση της δικαστικής αποφάσεως. Διοίκηση και διαχείριση της δημοσίας δυνάμεως. Δρώσα κρατική εξουσία. Η παραδοσιακή δημόσια διοίκηση. Ενεργός και συμβουλευτική (ή ελεγκτική) διοίκηση. Η κυβέρνηση πολιτικός προϊστάμενος της διοικήσεως. Η ιεραρχική σχέση. Προϊστάμενος και υφιστάμενος. Αρμοδιότητες του μεν επί του δε. Το δικαίωμα διαφωνίας. Η υποχρέωση ανυπακοής.

Β. Διακρίσεις της

Οργανική και λειτουργική έννοια. Στενή και ευρεία έννοια. Δι-οίκηση κυριαρχική και ιδιωτική διαχείριση του Δημοσίου. Διοίκηση περιοριστική, παροχική, ρυθμιστική. Ολοκλήρωση της υπό στενή έννοια διοικήσεως :

Ι. Οι «αποκεντρωμένες υπηρεσίες»

ΙΙ. Οι «ανεξάρτητες αρχές»

ΙΙΙ. Ο δημόσιος τομέας

Γ. Αρχές που διέπουν την δράση της

α. Η αρχή της νομιμότητος

Ι. Έννοια και περιεχόμενο

ΙΙ. Η αρχή της νομιμότητος στην Ελλάδα

ΙII. Η διοικητική αποκατάσταση της νομιμότητος

i. Οι «απλές διοικητικές προσφυγές» : αίτηση θεραπείας, ιεραρχική προσφυγή

ii. Η ειδική διοικητική προσφυγή

iii. Η ενδικοφανής διοικητική προσφυγή

IV. Το Συμβούλιο της Επικρατείας και το Ελεγκτικό Συνέδριο ως διοικητικά όργανα νομιμότητος

V. Η «διαμεσολάβηση» του Συνηγόρου του Πολίτη

VΙ. Η δικαστική αποκατάσταση της νομιμότητος

VIΙ. Κάμψη της νομιμότητος : «Οι κυβερνητικές πράξεις»

Το ανύπαρκτο ή ασταθές κριτήριο. Η νομολογία

VΙΙI. Η δέσμια (ή δεσμευμένη) ενέργεια και η διακριτική ευχέρεια της διοικήσεως

i. Έννοια και περιεχόμενο

Η νομιμότητα και η σκοπιμότητα. Η διοικητική συνή-θεια ή πρακτική. Το τεκμήριο διακριτικής ευχέρειας. Η υποχρέωση ασκήσεως της διακριτικής ευχέρειας. Αντι-στροφή υπέρ της δέσμιας ενέργειας

ii. Από την νομολογία για την διακριτική ευχέρεια

β. Η αρχή ικανοποιήσεως του δημοσίου συμφέροντος

Ι. ΄Εννοια και περιεχόμενο

ΙΙ. Το δημόσιο συμφέρον στην νομολογία

γ. Η αρχή της χρηστής διοικήσεως

Ι. ΄Εννοια και περιεχόμενο

ΙΙ. Η χρηστή διοίκηση στην νομολογία

δ. Η αρχή προστασίας της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του πολίτη στο κράτος

Ι. ΄Εννοια και περιεχόμενο

ΙΙ. Προϋποθέσεις προστασίας

ΙΙΙ. Σχέση με την «νομική ασφάλεια» (ή «βεβαιότητα του δικαίου»

IV. Στο ευρωπαϊκό κοινοτικό δίκαιο

V. Νομολογιακή επισκόπηση

ε. Η αρχή της αναλογικότητος (ή αναλογίας)

Ι. Έννοια και περιεχόμενο

ΙΙ. Η αρχή της αναλογικότητος (ή αναλογίας) στην νομολογία

ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ