Β. Μποκοβός, Αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων κατά τον Καν. 1215/2012 και άρθρο 6 παρ. 1 ΕΣΔΑ, 2023
Σκοπός του παρόντος έργου είναι να αναδείξει μέσα από την κριτική επισκόπηση της νομολογίας, αλλά και τις θέσεις της θεωρίας, ένα ιδιαίτερα κρίσιμο ζήτημα: τον ρόλο και τη σημασία της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων και συγκεκριμένα την επίδραση της δίκαιης δίκης (άρθρο 6 § 1 ΕΣΔΑ) στο πεδίο της αναγνώρισης και εκτέλεσης δικαστικών αποφάσεων σε αστικές υποθέσεις, και δη σε ένα επιμέρους κεφάλαιο του Καν. 1215/2012 –τους λόγους άρνησης εκτέλεσης– ιδίως μετά την κατάργηση του exequatur.
Ειδικότερα, τα ερωτήματα που τίθενται εντοπίζονται: Πρώτον, στο αν μπορεί και υπό ποιες προϋποθέσεις ο εθνικός δικαστής, όταν καλείται να αναγνωρίσει ή να κηρύξει την εκτελεστότητα μιας απόφασης στο πλαίσιο του Κανονισμού, να ελέγξει αυτεπαγγέλτως αν τηρήθηκε η δίκαιη δίκη στο κράτος προέλευσης, όταν αμφότερα τα κράτη είναι μέλη της ΕΕ και κατά πόσο είναι συμβατός ο έλεγχος αυτός με το ενωσιακό δίκαιο. Δεύτερον, αν η παραβίαση του άρθρου 6 § 1 ΕΣΔΑ μπορεί να αυτονομηθεί ως λόγος άρνησης εκτέλεσης, ήτοι πέρα και ανεξάρτητα από την πρόβλεψη της δικονομικής δημόσιας τάξης του άρθρου 45 § 1 περ. α΄ Καν. 1215/2012. Τρίτον, αν κάθε παραβίαση του άρθρου 6 § 1 ΕΣΔΑ οφείλει να οδηγεί αυτόματα σε άρνηση εκτέλεσης, ή μόνο οι σοβαρότερες από αυτές.
Η νέα αυτή πρωτότυπη θεώρηση για τον τρόπο σύζευξης της αρχής της δίκαιης δίκης, που επιτάσσει το άρθρο 6 § 1 της ΕΣΔΑ και της αρχής της ελεύθερης κυκλοφορίας των αποφάσεων, που υιοθετεί ο Καν. 1215/2012, μπορεί να αποτελέσει ένα αξιόλογο εργαλείο για τον εφαρμοστή του δικαίου, που καλείται να αντιμετωπίσει το κρίσιμο ζήτημα της εκτέλεσης ή μη μιας αλλοδαπής απόφασης εντός της ελληνικής επικράτειας, όταν διαπιστώνονται παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων του καθ’ ου στο κράτος μέλος προέλευσης του τίτλου.
Edition info
Table of contents +
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ.
ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ.
Η ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ.
ΠΙΝΑΚΑΣ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΤΩΝ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ
ΣΕ ΑΣΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΣΤΟ ΕΝΩΣΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
ΤΗΣ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ.
ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
§1. Όρια και προϋποθέσεις της αμοιβαίας αναγνώρισης στο πλαίσιο της ενώσιακής συνεργασίας σε αστικές υποθέσεις. Η αμοιβαία αναγνώριση ως βασική αρχή του ενωσιακού δικαίου στον ΧΕΑΔ.
§2. Η νομολογία του ΔΕΕ ως προς την αμοιβαία εμπιστοσύνη και οι περιπτώσεις κάμψης της χάριν προστασίας θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Ι. Η αμοιβαία εμπιστοσύνη ως προϋπόθεση της αμοιβαίας αναγνώρισης. Το τεκμήριο σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων δεν είναι αμάχητο.
ΙΙ. Οι «εξαιρετικές περιστάσεις» ως λόγος ελέγχου της τήρησης των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ως κριτήριο υποχώρησης της αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Το δίπολο συστημικών ελλείψεων και εξατομικευμένων παραβιάσεων
ΙΙΙ. Το ζήτημα της αναλογικής εφαρμογής της νομολογίας του ΔΕΕ στον χώρο του ευρωπαϊκού δικονομικού δικαίου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΡΘΡΟ 6 ΕΣΔΑ.
Η ΠΑΡΑΒΙΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΗΣ ΔΙΚΗΣ ΩΣ ΛΟΓΟΣ ΑΡΝΗΣΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΣΤΗΝ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΔΔΑ
§3. Η επίδραση και ο ρόλος του άρθρου 6 παρ. 1 ΕΣΔΑ στο πεδίο του Διεθνούς Δικονομικού Δικαίου και της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Δικονομίας, ως μέσο κατά της αναγνώρισης και εκτέλεσης μιας αλλοδαπής απόφασης
Ι. Το επίπεδο ελέγχου βάσει του άρθρου 6 ΕΣΔΑ στο πεδίο της αναγνώρισης και εκτέλεσης με βάση την νομολογία του ΕΔΔΑ. Μεταξύ πλήρους και μειωμένου ελέγχου
ΙΙ. Ο επανέλεγχος της τήρησης της αρχής της δίκαιης δίκης στο κράτος προέλευσης από το δικαστήριο του κράτους εκτέλεσης: Η θεμελιώδης απόφαση ΕΔΔΑ Pellegrini κατά Ιταλίας
§4. Η τήρηση των εγγυήσεων της δίκαιης δίκης στο πλαίσιο της αμοιβαίας αναγνώρισης σε αστικές υποθέσεις βάσει του ενωσιακού δικαίου. Το τεκμήριο της ισοδύναμης προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων και το ζήτημα της εφαρμογής του στον Κανονισμό 1215/2012
Ι. Η απόφαση ΕΔΔΑ Bosphorus κατά Ιρλανδίας
1. Ειδικά ως προς την προφανώς ελλιπή προστασία
2. Ειδικά ως προς το ζήτημα της διακριτικής ευχέρειας κατά την εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου σε κανονισμούς που περιέχουν λόγους άρνησης
ΙΙ. Η απόφαση ΕΔΔΑ Povse κατά Αυστρίας: Η συμβατότητα της κατάργησης του exequatur και των λόγων άρνησης με τo 6 ΕΣΔΑ
ΙΙΙ. Η θεμελιώδης απόφαση ΕΔΔΑ Avotins κατά Λετονίας: Η συμβατότητα της αρχής της αμοιβαίας εμπιστοσύνης με την αρχή της δίκαιης δίκης
1. Η μειοψηφούσα θέση του δικαστή Sajo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΡΘΡΟ 6 ΕΣΔΑ. Η ΠΑΡΑΒΙΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΗΣ ΔΙΚΗΣ ΩΣ ΛΟΓΟΣ ΑΡΝΗΣΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΣΤΗΝ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΔΕΕ KAI ΣΤΟΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ 1215/2012
§5. Γενικά για την λειτουργία της «ενωσιακής» δικονομικής δημόσιας τάξης κατ’ άρθρο 45 παρ. 1 περ. α Καν. 1215/2012
§6. Συστηματοποίηση των θέσεων του ΔΕΕ ως προς το λόγο άρνησης του άρθρου 45 παρ. 1 περ. α Καν. 1215/2012 (περί πρόδηλης αντίθεσης στην δημόσια τάξη), ιδίως επί παραβίασης της δίκαιης δίκης
Ι. O ρόλος της εξαίρεσης της δημόσιας τάξης για την προστασία της δίκαιης δίκης. Οι αποφάσεις ΔΕΕ C-7/98 (Krombach) και C-394/07 (Gambazzi)
II. Ειδικά η έλλειψη αιτιολογίας ως λόγος άρνησης αναγνώρισης/εκτέλεσης. Οι αποφάσεις ΔΕΕ C-619/10 (Trade Agency) και C-302/13 (Lithuanian Airlines)
III. Παρέκβαση: Η επικείμενη/μελλοντική παραβίαση του άρθρου 6 παρ. 1 ΕΣΔΑ λόγω μη εύλογης διάρκειας των δικών στο πρώτο επιληφθέν δικαστήριο ως λόγος κάμψης του απόλυτου κανόνα της ευρωπαϊκής εκκρεμοδικίας. Ειδικά η απόφαση ΔΕΕ C-116/02 (Gasser)
§7. Συστηματοποίηση των θέσεων της νομολογίας των εθνικών δικαστηρίων
Ι. Η σχέση της ενωσιακής και της εθνικής δημόσιας τάξης με αφορμή την πρόσφατη ΑΠ 820/2021
ΙΙ. Η αντιμετώπιση της παραβίασης του άρθρου 6 ΕΣΔΑ με αφορμή την νομολογία αγγλικών δικαστηρίων
§8. Τα θεμελιώδη δικονομικά δικαιώματα και ειδικά το άρθρο 6 παρ. 1 ΕΣΔΑ (δίκαιη δίκη) ως βασικό περιεχόμενο της ενωσιακής (δικονομικής) δημόσιας τάξης και η μεταξύ τους σχέση
Ι. Εισαγωγή: Ερμηνευτικά ζητήματα από την έλλειψη ενός ειδικού λόγου άρνησης εκτέλεσης όταν παραβιάζεται η δίκαιη δίκη. Η «ανεπάρκεια» της δημόσιας τάξης
1. Το ζήτημα της δίκαιης δίκης ως άγραφου/αυτόνομου λόγου άρνησης εκτέλεσης
Α. Η αντιμετώπιση του άρθρου 6 παρ. 1 ΕΣΔΑ και της σχετικής νομολογίας του ΕΔΔΑ από το ΔΕΕ
Β. Η θεωρία του Fawcett
Γ. Σύνοψη θέσεων-Ενδιάμεσα συμπεράσματα
Δ. Παρέκβαση. Η διάσταση της νομολογίας ΔΕΕ και ΕΔΔΑ ως προς το άρθρο 6 παρ. 1 ΕΣΔΑ
2. Ζητήματα από την περιοριστική και εξαιρετική/συσταλτική εφαρμογή της δημόσιας τάξης
Α. Ζητήματα που ανακύπτουν γενικά από την περιοριστική και εξαιρετική εφαρμογή της εξαίρεσης της δημόσιας τάξης
Β. Ζητήματα που ανακύπτουν από τον όρο πρόδηλη αντίθεση στην δημόσια τάξη
3. Ζητήματα καταλληλότητας-συμβατότητας του άρθρου 6 ΕΣΔΑ και του ελέγχου της παραβίασης της δίκαιης δίκης με τον κανόνα της απαγόρευσης αναθεώρησης της ουσίας (άρθρο 52 Καν. 1215/2012)
4. Ζητήματα καταλληλότητας-συμβατότητας του άρθρου 6 ΕΣΔΑ και του ελέγχου της παραβίασης της δίκαιης δίκης με την αρχή της προβλεψιμότητας
5. Ενδιάμεσα συμπεράσματα
ΙΙ. Κριτήρια-όρια άρνησης εκτέλεσης επί παραβίασης της δίκαιης δίκης. Υποστηριζόμενες απόψεις
1. Η σοβαρότητα της παραβίασης του άρθρου 6 παρ. 1 ΕΣΔΑ
2. Η στάθμιση του δικαιώματος του δανειστή για εκτέλεση της απόφασης στην βάση της αρχής της αναλογικότητας
2.1. Γενική κριτική της άποψης αυτής και ιδία θέση
Α. H περιπτωσιολογική θεωρία της καταλληλότητας (Hazelhorst)
Β. Η μεταφορά του προβληματισμού της θέσης αυτής ειδικά επί παραβίασης της δίκαιης δίκης στο πλαίσιο του Καν. 1215/2012
Γ. Περιπτωσιολογία: Εφαρμογή των κριτηρίων της θεωρίας σε συγκεκριμένες βασικές όψεις της δίκαιης δίκης (με έμφαση στην υπέρβαση της εύλογης διάρκειας της δίκης και στην υποχρέωση αιτιολογίας των αποφάσεων) και κριτική
Δ. Κριτική αξιολόγηση των θέσεων της θεωρίας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΝΝΟΜΗΣ ΤΑΞΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΟΥ EXEQUATUR. H ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΗ
ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΗΣ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΗΣ ΔΙΚΗΣ
ΣΤΟ ΣΤΑΔΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ
§9. Γενικά για την εν στενή εννοία (μερική) κατάργηση του exequatur στον Καν. 1215/2012 και τα μέσα θεραπείας των παραβιάσεων της δίκαιης δίκης. Η αξία του διασυνοριακού ελέγχου τήρησης της δίκαιης δίκης
§10. Το ζήτημα της νομοθετικής εναρμόνισης στο πεδίο της εθνικής πολιτικής δικονομίας των κρατών μελών της ΕΕ ως μέσο ενίσχυσης της αμοιβαίας εμπιστοσύνης και διευκόλυνσης της διασυνοριακής κυκλοφορίας των αποφάσεων
§11. Ειδικότερα δικονομικά ζητήματα ως προς το ένδικο βοήθημα της «αίτησης άρνησης εκτέλεσης» (άρθρο 47 Καν. 1215/2012)
Ι. Εφαρμοστέα διαδικασία
1. Ζητήματα αυτεπάγγελτης εξέτασης και λήψης υπ’ όψιν λόγων άρνησης εκτέλεσης, ιδίως της παραβίασης της δίκαιης δίκης
2. Ζητήματα απόδειξης (βάρος απόδειξης και είδος/μέτρο απόδειξης) λόγων άρνησης εκτέλεσης, ιδίως της παραβίασης της δίκαιης δίκης
ΙΙ. Κριτική θεώρηση – Ιδία θέση
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
I. Συμπεράσματα και θέσεις της εργασίας
II. De lege ferenda σκέψεις
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ
ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ
Content type
Categories
Related editions
