Β. Μάρκος, Το νομικό καθεστώς των Πατριαρχικών και Σταυροπηγιακών Μονών στην ελληνική επικράτεια, 2012
Μια συμβολή σε ένα επίκαιρο και δυσχερές νομοκανονικό πρόβλημα.
Πατριαρχικές και Σταυροπηγιακές ονομάζονται οι Μονές εκείνες που εξαιρούνται από την εποπτεία του επιχώριου Αρχιερέα, υπαγόμενες απευθείας στον Οικουμενικό Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως.
Σε αντίθεση με τη διαδεδομένη αντίληψη ότι Πατριαρχικές και Σταυροπηγιακές Μονές στην Ελλάδα είναι μόνο οι Μονές Βλατάδων στη Θεσσαλονίκη, Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας στη Χαλκιδική και Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στην Πάτμο, το καθεστώς των οποίων κατοχυρώνεται άλλωστε και στο Σύνταγμα, η μονογραφία αυτή τεκμηριώνει τόσο από νομικής όσο και κανονικής σκοπιάς την πραγματικότητα, που συνίσταται ότι την πατριαρχική και σταυροπηγιακή αξία έχει πληθώρα Μονών στην ελληνική επικράτεια και σε όλες ανεξαιρέτως τις εκκλησιαστικές δικαιοταξίες της.
Το ζήτημα των Σταυροπηγίων αποτελεί σημαντική παράμετρο και, όπως και η πρόσφατη εμπειρία κατέδειξε, σημείο τριβής στις σχέσεις μεταξύ του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και της Εκκλησίας της Ελλάδος τόσο λόγω των Πατριαρχικών και Σταυροπηγιακών Μονών που υπάρχουν στο έδαφος των Μητροπόλεων των λεγόμενων «Νέων Χωρών», δηλαδή των Μητροπόλεων που ανήκουν κανονικώς στο Οικουμενικό Πατριαρχείο όσο και λόγω των παλαίφατων και νεοϊδρυόμενων Πατριαρχικών και Σταυροπηγιακών Μονών στην περιοχή της «Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ελλάδος».
Η πραγματεία αυτή στηρίζεται στην αξιοποίηση των πάσης φύσεως πηγών τόσο εκκλησιαστικής όσο και πολιτειακής προελεύσεως και αποτελεί την πρώτη ουσιαστικώς συμβολή σε ένα εξαιρετικά δυσχερές όσο και επίκαιρο νομοκανονικό πρόβλημα.
Edition info
Table of contents +
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΚΥΡΙΟΤΕΡΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
I. Σκοπός και όρια της έρευνας
ΙΙ. Τα πατριαρχικά σιγίλλια
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΩΝ ΣΤΑΥΡΟΠΗΓΙΩΝ ΕΝ ΓΕΝΕΙ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄
Η ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ
ΤΩΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΩΝ ΚΑΙ ΣΤΑΥΡΟΠΗΓΙΑΚΩΝ ΜΟΝΩΝ
§ 1. Η ιστορική διαμόρφωση του θεσμού
Ι. Η υπαγωγή των Μονών υπό τον επιχώριο Επίσκοπο
ΙΙ. Όροι, όρια και σταυροπήγια
ΙΙΙ. Δίκαια χειροτονίας στα Πατριαρχικά Μοναστήρια
§ 2. Η διαμόρφωση του κανονικού πλαισίου
Ι. Εκκλησιαστικό έθιμο και ιεροί κανόνες
ΙΙ. Η λειτουργική πράξη του πατριαρχικού σταυροπηγίου
ΙΙΙ. Η ονομασία των πατριαρχικών σταυροπηγίων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄
Η ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΜΟΝΗΣ ΣΕ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ
ΚΑΙ ΣΤΑΥΡΟΠΗΓΙΑΚΗ
§ 3. Οι αποφάσεις της Ενδημούσης Συνόδου
Ι. Σχέσεις πατριαρχικών σταυροπηγίων και επιχώριων Επισκό-πων
ΙΙ. Κριτική των ρυθμίσεων
§ 4. Η εξέλιξη του εκκλησιαστικού εθίμου
Ι. Οι πρώτες μαρτυρίες επί πατριαρχείας Αντωνίου Δ΄
ΙΙ. Η οριστική διαμόρφωση επί τουρκοκρατίας
ΙΙΙ. Η αμφισβήτηση στο Πηδάλιον
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄
Η ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΥΠΕΡΟΡΙΩΣ ΣΤΑΥΡΟΠΗΓΙΩΝ
§ 5. Η διάταξη της Εισαγωγής (Επαναγωγής) του Νόμου
Ι. Ιστορική θεώρηση
ΙΙ. Κανονική θεώρηση
§ 6. Νομοκανονικές συλλογές και περιπτωσιολογία
Ι. Νομοκανονικές συλλογές
ΙΙ. Περιπτωσιολογία
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΩΝ ΚΑΙ ΣΤΑΥΡΟΠΗΓΙΑΚΩΝ
ΜΟΝΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ «ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ»
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄
Η ΠΡΟ ΤΗΣ ΙΔΡΥΣΕΩΣ
ΤΟΥ ΝΕΟΤΕΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
§ 7. Η περίοδος της τουρκοκρατίας
Ι. Οι πατριαρχικές καταγραφές των Μονών
II. Η τεκμηρίωση των πατριαρχικών σταυροπηγίων στη Στερεά Ελλάδα
ΙΙΙ. Η τεκμηρίωση των πατριαρχικών σταυροπηγίων στην Πελο-πόννησο
IV. Η τεκμηρίωση των πατριαρχικών σταυροπηγίων στις Κυκλά-δες
§ 8. Η περίοδος της Επαναστάσεως
Ι. Η περίοδος 1821-1828
ΙΙ. Η περίοδος του Καποδίστρια
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄
Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥ «ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ»
§ 9. Οι Πατριαρχικές και Σταυροπηγιακές Μονές των περιοχών Στε-ρεάς Ελλάδος, Πελοποννήσου και Κυκλάδων
Ι. Τα σταυροπήγια κατά τη Διακήρυξη του 1833
ΙΙ. Τα σταυροπήγια κατά τον Πατριαρχικό και Συνοδικό Τόμο του 1850
§ 10. Οι Πατριαρχικές και Σταυροπηγιακές Μονές των Επτανήσων
Ι. Η τεκμηρίωση των πατριαρχικών σταυροπηγίων στα Επτάνησα
ΙΙ. Τα σταυροπήγια κατά την Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη του 1866
§ 11. Οι Πατριαρχικές και Σταυροπηγιακές Μονές της Θεσσαλίας
Ι. Η τεκμηρίωση των πατριαρχικών σταυροπηγίων στη Θεσσα-λία
ΙΙ. Τα σταυροπήγια κατά την Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη του 1882
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄
ΤΟ ΙΣΧΥΟΝ ΚΑΘΕΣΤΩΣ
ΣΤΗΝ «ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ»
§ 12. Οι Πατριαρχικές και Σταυροπηγιακές Μονές
Ι. Το καθεστώς των «παλαίφατων» Πατριαρχικών και Σταυροπηγιακών Μονών
ΙΙ. Η ίδρυση νέων πατριαρχικών σταυροπηγίων
§ 13. Οι Συνοδικές Σταυροπηγιακές Μονές
Ι. Το κανονικό καθεστώς
ΙΙ. Το νομικό καθεστώς
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ
ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΩΝ ΚΑΙ ΣΤΑΥΡΟΠΗΓΙΑΚΩΝ
ΜΟΝΩΝ ΣΤΙΣ ΕΝΤΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΕΠΑΡΧΙΕΣ
ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΘΡΟΝΟΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄
ΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΕΣ ΕΠΑΡΧΙΕΣ ΤΩΝ «ΝΕΩΝ ΧΩΡΩΝ»
§ 14. Η προ της ενσωματώσεως των «Νέων Χωρών» στο ελληνικό κράτος περίοδος
Ι. Οι πατριαρχικές καταγραφές των Μονών
ΙΙ. Η τεκμηρίωση των πατριαρχικών σταυροπηγίων στις «Νέες Χώρες»
§ 15. Οι Πατριαρχικές και Σταυροπηγιακές Μονές κατά τον Ν. 3615/1928 και την Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη του 1928
Ι. Ο Ν. 3615/1928
ΙΙ. Η Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη του 1928
§ 16. Μονές εξαιρούμενες από την εφαρμογή της Πατριαρχικής και Συνοδικής Πράξεως του 1928
Ι. Οι Μονές Αγίας Αναστασίας Φαρμακολυτρίας και Βλατάδων
ΙΙ. Οι νεοπαγείς Πατριαρχικές και Σταυροπηγιακές Μονές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄
ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΕΣ ΕΠΑΡΧΙΕΣ
ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΙ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ
§ 17. Οι Βασιλικές, Πατριαρχικές και Σταυροπηγιακές Μονές του Αγίου Όρους
Ι. Ο σταυροπηγιακός χαρακτήρας των Μονών του Αγίου Όρους
ΙΙ. Η συναρμογή αυτοδιοίκητου και σταυροπηγιακού χαρακτήρα
§ 18. Οι Πατριαρχικές και Σταυροπηγιακές Μονές της Κρήτης
Ι. Η τεκμηρίωση των πατριαρχικών σταυροπηγίων στην Κρήτη
ΙΙ. Οι Πατριαρχικές και Σταυροπηγιακές Μονές μετά από τη Σύμβαση του 1900
§ 19. Οι Πατριαρχικές και Σταυροπηγιακές Μονές της Δωδεκανήσου
Ι. Η Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Αγίου Ιωάννου Θεολόγου Πάτμου
ΙΙ. Τα πατριαρχικά σταυροπήγια στις Μητροπόλεις της Δωδεκανήσου
ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ
ΤΑ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΑ ΔΙΚΑΙΑ ΕΠΙ ΤΩΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΩΝ
ΚΑΙ ΣΤΑΥΡΟΠΗΓΙΑΚΩΝ ΜΟΝΩΝ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄
ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ
§ 20. Έννοια των πατριαρχικών δικαίων
Ι. Επισκοπική εποπτεία επί των Πατριαρχικών και Σταυροπηγιακών Μονών
ΙΙ. Όρια πατριαρχικών δικαίων
§ 21. Άσκηση των πατριαρχικών δικαίων
Ι. Αυτοπρόσωπη άσκηση
ΙΙ. Πατριαρχικοί έξαρχοι
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄
ΤΑ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΑ ΔΙΚΑΙΑ
§ 22. Ανεκχώρητα δίκαια
Ι. Το μνημόσυνο και το κανονικό
ΙΙ. Νομοθετική εξουσία
ΙΙΙ. Σφράγισμα διοικητικών οργάνων
§ 23. Εκχωρητέα δίκαια
Ι. Εποπτεία επί των μοναχών
II. Δικαστική εξουσία
ΙΙΙ. Έλεγχος της οικονομικής διαχειρίσεως
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Content type
Categories
Related editions
