Β. Κούρτης, Η εύθυνη του παραγωγού ελαττωματικών προϊόντων στο ιδιωτικό διεθνές δίκαιο, 2006

Πρόλογος

Συντομογραφίες

Εισαγωγή

1. Θέση του προβλήματος

2. Διάγραμμα της μελέτης

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΕΞΩΣΥΜΒΑΤΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ

ΤΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ

Α. Κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Ι. Εναρμονισμένο ουσιαστικό δίκαιο Οδηγία 85/374/ΕΟΚ και εθνικοί κανόνες εφαρμογής της

1. Πορεία και σκοπός της Οδηγίας

2. Εναρμονιστικό αποτέλεσμα

α. Συνύπαρξη Οδηγίας και κοινού δικαίου των κρατών μελών

β. Πλήρης ή ελάχιστη εναρμόνιση;

3. Εθνικές πράξεις συμμόρφωσης προς την Οδηγία

4. Βασικές διατάξεις της Οδηγίας και των εθνικών κανόνων εφαρμογής της

α. Η ευθύνη

i. Ευθύνη χωρίς πταίσμα

ii. Απαλλαγή από την ευθύνη

(1) Κίνδυνοι από την επιστημονική εξέλιξη

(2) Άλλοι λόγοι απαλλαγής από την ευθύνη

β. Ποια πρόσωπα θεωρούνται παραγωγοί

γ. Ποια αγαθά θεωρούνται προϊόντα

i. Έννοια του προϊόντος

ii. Αγροτικές πρώτες ύλες Οδηγία 99/34/ΕΚ

iii. «Θέση σε κυκλοφορία» του προϊόντος

δ. Ελαττωματικότητα

ε. Ζημία

στ. Απόδειξη

ζ. Παραγραφή και αποσβεστική προθεσμία

5. Επιπτώσεις της Οδηγίας 85/374/EOK στις συγκρούσεις νόμων

α. Παράγοντες που συντελούν στην άμβλυνση των συγκρούσεων

β. Το πρόβλημα του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου παραμένει

ΙΙ. Μη εναρμονισμένο ουσιαστικό δίκαιο

1. Ταξινόμηση

2. Πρώτη κατηγορία δικαίων

α. Δίκαια της γαλλικής ομάδας (Γαλλία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο) β. Αυστρία

3. Δεύτερη κατηγορία δικαίων

α. Ιταλία

β. Χώρες της Ιβηρικής χερσονήσου

i. Ισπανία

ii. Πορτογαλία

γ. Ολλανδία

δ. Γερμανία

ε. Ελλάδα

στ. Σκανδιναβικές χώρες

ζ. Ομάδα του αγγλοσαξωνικού δικαίου (Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία)

ΙΙΙ. Ομοιόμορφο δίκαιο: Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την ευθύνη του παραγωγού

Β. Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής

Ι. Γέννηση του δικαίου της ευθύνης του παραγωγού

ΙΙ. Νομικό πλαίσιο

1. Από τον παραδοσιακό κανόνα στην «αμέλεια» (negligence)

2. «Εγγυήσεις» (warranties)

3. Αδικοπρακτική ευθύνη χωρίς πταίσμα (strict liability in tort)

ΙΙΙ. Το τρίτο Restatement για την αδικοπρακτική ευθύνη του παραγωγού

1. Βασικοί κανόνες

2. Αξιολόγηση του ελαττώματος

IV. Προσπάθειες για την κατάρτιση ομοσπονδιακής νομοθεσίας για την ευθύνη του παραγωγού

Γ. Άλλες χώρες

Ιαπωνία

Συμπεράσματα

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η ΕΞΩΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ ΣΤΟ LATO SENSU

ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΧΩΡΩΝ

Α. Διεθνής δικαιοδοσία

Ι. Νομικό πλαίσιο

ΙΙ. Ένταξη των αστικών αξιώσεων έναντι του παραγωγού στο πεδίο εφαρμογής του Κανονισμού «Βρυξέλλες Ι»

ΙΙΙ. Βάσεις διεθνούς δικαιοδοσίας

1. Υπαγωγή στις ειδικές δωσιδικίες του άρθρου

α. Νομολογία του ΔΕΚ

β. Εφαρμογή της ειδικής δικαιοδοτικής βάσης του άρθρου 5 σημ. 3 στην ευθύνη του παραγωγού

γ. Εφαρμογή της ειδικής δικαιοδοτικής βάσης του άρθρου 5 σημ.

2. Προσδιορισμός του τόπου «όπου συνέβη το ζημιογόνο γεγονός»

α. Νομολογία του ΔΕΚ

β. Ο locus delicti στην ευθύνη του παραγωγού

3. Ο τόπος όπου «ενδέχεται να συμβεί» το ζημιογόνο γεγονός

Συμπεράσματα

Β. Εφαρμοστέο δίκαιο

Ι. Το εφαρμοστέο δίκαιο στις εξωσυμβατικές ενοχές

1. Οι εξωσυμβατικές ενοχές ως ξεχωριστή συστηματική κατηγορία

2. Μεταλλαγή του κανόνα της lex loci delicti

3. Διάσπαση της συστηματικής κατηγορίας

ΙΙ. Νομικός χαρακτηρισμός

1. Ο νομικός χαρακτηρισμός στο ιδιωτικό διεθνές δίκαιο

2. Ζητήματα νομικού χαρακτηρισμού της ευθύνης του παραγωγού

ΙΙΙ. Γενικοί κανόνες συνδέσεως για τις εξωσυμβατικές ενοχές στις νομοθεσίες των ευρωπαϊκών χωρών

1. Νομοθεσίες

α. Γερμανία

i. Γενικά χαρακτηριστικά

ii. Οι κανόνες συνδέσεως

(1) Ο βασικός κανόνας

(2) Ρήτρες διαφυγής

(3) Ειδική ρήτρα δημόσιας τάξης

β. Ηνωμένο Βασίλειο

i. Γενικά χαρακτηριστικά

ii. Ο κανόνας του common law

iii. Οι νέοι κανόνες συνδέσεως

(1) Ο βασικός κανόνας

(2) Ρήτρα διαφυγής

γ. Αυστρία

δ. Πορτογαλία

ε. Ουγγαρία

στ. Πολωνία

ζ. Τσεχία και Σλοβακία

η. Τουρκία, Βουλγαρία και Αλβανία

θ. Ελλάδα

ι. Άλλες ευρωπαϊκές χώρες

i. Ισπανία

ii. Σλοβενία

iii. Σερβία

iv. Ελβετία

v. Ιταλία

vi. Βέλγιο

vii. Ρωσία και Λευκορωσία

ια. Νομοθεσίες εκτός Ευρώπης

ιβ. Χαρτογράφηση των συνδέσμων

2. Η εφαρμογή των γενικών κανόνων συνδέσεως στην ευθύνη του παραγωγού

α. Lex loci delicti

i. Ο τόπος της ενέργειας

(1) Η θεωρία του τόπου της ενέργειας

(2) Ο τόπος της ενέργειας του παραγωγού

(α) Ο τόπος παραγωγής

(β) Ο τόπος της έδρας του παραγωγού

(γ) Ο τόπος της διανομής του προϊόντος

(i) Ο τόπος της «θέσης σε κυκλοφορία» του προϊόντος

(ii) Ο τόπος της «αγοράς»

(αα) Bröcker

(ββ) Birk

(γγ) Siehr

(δδ) Trutman

(εε) Duintjer Tebbens

(ζζ) Beitzke

(ηη) Sack

(θθ) Wandt

(ιι) Άλλοι συγγραφείς

ii. Ο τόπος του αποτελέσματος

(1) Η θεωρία του τόπου του αποτελέσματος

(2) Ο τόπος του αποτελέσματος στην ευθύνη του παραγωγού

iii. Μικτή θεωρία

(1) Βασικές αρχές της θεωρίας

(2) Η εφαρμογή της μικτής θεωρίας στην ευθύνη παραγωγού

(3) Προτάσεις κανόνων που βασίζονται στη μικτή θεωρία

(i) Lorenz

(ii) Drobnig

β. Ρήτρες διαφυγής

i. Γενικά χαρακτηριστικά

(1) Γενικές ρήτρες διαφυγής

(2) Ειδικές ρήτρες διαφυγής

ii. Ειδικές ρήτρες διαφυγής και ευθύνη του παραγωγού

(1) Κοινή συνήθης διαμονή

(2) Αυτονομία της βουλήσεως

iii. Ανοικτές ρήτρες διαφυγής

iv. De lege ferenda Η συνήθης διαμονή

3. Το εφαρμοστέο δίκαιο στην ευθύνη του παραγωγού στο ελληνικό ιδιωτικό διεθνές δίκαιο

Συμπεράσματα

ΙV. Ειδικοί κανόνες συνδέσεως για την εξωσυμβατική ευθύνη του παραγωγού

1. Η Σύμβαση της Χάγης για το εφαρμοστέο δίκαιο στην ευθύνη του παραγωγού ελαττωματικών προϊόντων

α. Γενικά χαρακτηριστικά

i. Iστορικό

ii. Συμβαλλόμενα κράτη

iii. Ο ρόλος της Συμβάσεως

iv. Μορφή της Συμβάσεως

β. Πεδίο εφαρμογής

i. Ουσιαστικό πεδίο εφαρμογής

(1) Χαρακτήρας της ευθύνης

(2) Πρόσωπα, προϊόν, ζημία

(α) Πρόσωπα

(β) Προϊόν

(γ) Ζημία

ii. Διεθνή όρια ισχύος της Συμβάσεως

(1) Αμοιβαιότητα οικουμενικός χαρακτήρας

(2) Συγκρούσεις μεταξύ Συμβάσεων

γ. Κανόνες εφαρμοστέου δικαίου

i. Κανόνες συνδέσεως

ii. Το σύστημα εφαρμοστέου δικαίου της Συμβάσεως

(1) Εδαφική σύμπτωση συνδέσμων

(2) Τόπος της συνήθους διαμονής

(3) Locus delicti

(4) Επιλογή εφαρμοστέου δικαίου

(5) Ρήτρα προβλεψιμότητας

iii. Πεδίο του εφαρμοστέου δικαίου

iv. Κανόνες συμπεριφοράς και ασφάλειας

v. Δημόσια τάξη

2. Εθνικές νομοθεσίες

α. Ελβετία

i. Γενικά χαρακτηριστικά

ii. Εφαρμοστέο δίκαιο στις αδικοπρακτικές ενοχές ο γενικός κανόνας

iii. Εφαρμοστέο δίκαιο στην ευθύνη του παραγωγού

(1) Ο κανόνας

(2) Πεδίο εφαρμογής του κανόνα

(3) Επιλογή εφαρμοστέου δικαίου

iv. Η lex fori περιορίζει τις αποζημιώσεις

v. Αυτονομία της βουλήσεως

vi. Προϋπάρχουσα έννομη σχέση

vii. Κανόνες συμπεριφοράς και ασφάλειας

viii. Γενική ρήτρα διαφυγής

ix. Λοιπές διατάξεις

x. Παρατηρήσεις

β. Ιταλία

i. Γενικά χαρακτηριστικά

ii. Εφαρμοστέο δίκαιο στις αδικοπρακτικές ενοχές

iii. Εφαρμοστέο δίκαιο στην εξωσυμβατική ευθύνη του παραγωγού

iv. Παρατηρήσεις

γ. Βέλγιο

i. Γενικά χαρακτηριστικά

ii. Εφαρμοστέο δίκαιο στις αδικοπρακτικές ενοχές: γενικός κανόνας

iii. Εφαρμοστέο δίκαιο στην ευθύνη του παραγωγού

δ. Ρουμανία

i. Εφαρμοστέο δίκαιο στις αδικοπρακτικές ενοχές: γενικός κανόνας

ii. Εφαρμοστέο δίκαιο στην ευθύνη του παραγωγού

iii. Παρατηρήσεις

ε. Ρωσία

i. Γενικά χαρακτηριστικά

ii. Εφαρμοστέο δίκαιος στις αδικοπρακτικές ενοχές

iii. Εφαρμοστέο δίκαιο στην ευθύνη του παραγωγού

iv. Παρατηρήσεις

στ. Λευκορωσία και Εσθονία

ζ. Άλλες χώρες

i. Κεμπέκ

(1) Γενικά χαρακτηριστικά

(2) Εφαρμοστέο δίκαιο στην αστική ευθύνη

(3) Εφαρμοστέο δίκαιο στην ευθύνη του παραγωγού

ii. Τυνησία

(1) Γενικά χαρακτηριστικά

(2) Το εφαρμοστέο δίκαιο στην εξωσυμβατική ευθύνη του παραγωγού

Συμπεράσματα

V. Προτάσεις ειδικών κανόνων συνδέσεως για την ευθύνη του παραγωγού στην Ευρωπαϊκή Ένωση

1. Προτάσεις για ειδικούς κανόνες συνδέσεως κατά την εφαρμογή των κανόνων του εναρμονισμένου ουσιαστικού δικαίου

α. Κανόνες καθορισμού του εδαφικού πεδίου εφαρμογής

β. Ειδικοί κανόνες συνδέσεως

i. Lex fori

ii. Δίκαιο του τόπου στον οποίο γίνεται η παράδοση του προϊόντος

iii. Δίκαιο του τόπου κυκλοφορίας του προϊόντος

2. Σχέδιο Κανονισμού για το εφαρμοστέο δίκαιο στις εξωσυμβατικές ενοχές

α. Ιστορικό υπόβαθρο και νομικό πλαίσιο

i. Η πορεία προς την «κοινοτικοποίηση» του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου

(1) Μέχρι τη Συνθήκη του Άμστερνταμ

(2) Η «κοινοτικοποίηση» του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου

ii. Ιστορικό του προτεινόμενου Κανονισμού

iii. Σκοπός

iv. Νομική βάση

(1) Η νομιμότητα της κοινοτικής παρεμβάσεως

(2) Οικουμενικός χαρακτήρας

β. Πεδίο εφαρμογής

γ. Ερμηνεία των κανόνων

δ. Εφαρμοστέο δίκαιο

i. Ο γενικός κανόνας

ii. Εφαρμοστέο δίκαιο στην εξωσυμβατική ευθύνη του παραγωγού

iii. Ελευθερία επιλογής δικαίου

3. Σχέδιο Ευρωπαϊκής Συμβάσεως για το εφαρμοστέο δίκαιο στις εξωσυμβατικές ενοχές

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ

H ΕΞΩΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΣΤΟ LATO SENSU ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ

ΣΤΙΣ ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ

Α. Διεθνής δικαιοδοσία

Ι. Γενικά στοιχεία για τη διεθνή δικαιοδοσία

ΙΙ. Το νομικό πλαίσιο για τη διεθνή δικαιοδοσία σε δίκες ευθύνης του παραγωγού

ΙΙΙ. Βάσεις δικαιοδοσίας

IV. Συνταγματικοί περιορισμοί

V. Forum non conveniens

1. Η θεωρία του forum non conveniens

2. Αντιμετώπιση ημεδαπών και αλλοδαπών εναγόντων

Συμπεράσματα

Β. Εφαρμοστέο δίκαιο

I. Βασικές θεωρητικές προσεγγίσεις στο αδικοπρακτικό διεθνές δίκαιο στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής

1. Η παραδοσιακή θεωρία

α. Πρώτο Restatement για τις συγκρούσεις νόμων

β. Εφαρμογή της παραδοσιακής θεωρίας στη σύγχρονη εποχή

γ. Εφαρμογή του παραδοσιακού κανόνα στην αδικοπρακτική ευθύνη του παραγωγού

i. Αλαμπάμα: υψίστη εμμονή στον παραδοσιακό κανόνα

ii. Μέριλαντ: η περίπτωση της ομαδικής αγωγής (class action)

iii. Γεωργία: η ευθύνη του παραγωγού ως ζήτημα δημόσιας τάξης

iv. Κάνσας: η διαφυγή μέσω του νομικού χαρακτηρισμού

v. Νότια Καρολίνα: περιστασιακή διαφυγή μέσω της δημόσιας τάξης

vi. Βόρεια Καρολίνα: εξαίρεση στον κανόνα με χρήση άλλων θεωριών

vii. Νέο Μεξικό: κατάχρηση στην επιφύλαξη της δημόσιας τάξης

viii. Βιρτζίνια: εξαιρέσεις χάριν του ζημιωθέντος

ix. Δυτική Βιρτζίνια: η παράδοση συνδυάζεται με νεότερες θεωρίες

x. Ουαϊόμινγκ η εφαρμογή του κανόνα χρειάζεται υποστήριξη

2. Νεότερες θεωρητικές προσεγγίσεις

α. Θεωρίες

i. Ανάλυση κυβερνητικών συμφερόντων

ii. Lex fori iii. Το δεύτερο Restatement για τις συγκρούσεις νόμων

iv. Μέθοδος των σημαντικών συνδέσμων

v. «Παράγοντες επηρεασμού» του Leflar

vi. Νέα Υόρκη

β. Εφαρμογή των νεοτέρων προσεγγίσεων στην αδικοπρακτική ευθύνη του παραγωγού

i. Η «πιο σημαντική σχέση»

(1) Εφαρμογή της γενικής αρχής για την αδικοπρακτική ευθύνη

(2) Εφαρμογή ειδικών αρχών

(3) Μακρόχρονη έκθεση σε βλαβερή ουσία

(4) Η περίπτωση της ομαδικής αγωγής (class action)

(5) Διαδοχή στην αδικοπρακτική ευθύνη

ii. Ανάλυση συμφερόντων

iii. Lex fori

iv. Μέθοδος των πιο σημαντικών συνδέσμων

v. «Παράγοντες επηρεασμού» του Leflar

vi. Μικτές μέθοδοι

ΙΙ. Νομοθετημένοι κανόνες εφαρμοστέου δικαίου: Λουϊζιάνα

1. Γενικά χαρακτηριστικά

2. Εφαρμοστέο δίκαιο στις αδικοπρακτικές και οιονεί αδικοπρακτικές ενοχές

3. Εφαρμοστέο δίκαιο στην ευθύνη του παραγωγού

α. Χαρακτηριστικά και περιεχόμενο του κανόνα

β. Η ένσταση του 3545 § 2 ΑΚ

γ. Ρήτρα διαφυγής

4. Παρατηρήσεις

IΙΙ. Προτάσεις κανόνων επιλογής εφαρμοστέου δικαίου στην ευθύνη του παραγωγού

1. Cavers

α. Αρχές προτιμήσεως

β. Ο προτεινόμενος κανόνας

γ. Παρατηρήσεις

i. Ο σύνδεσμος του τόπου παραγωγής

ii. Προστασία του παραγωγού

2. Juenger

α. Τελολογική προσέγγιση και κανόνες εναλλακτικής αναφοράς

β. Ο προτεινόμενος κανόνας

γ. Παρατηρήσεις

3. Weintraub

α. Λειτουργική ανάλυση

β. Ο προτεινόμενος κανόνας

γ. Παρατηρήσεις

i. Ανάλυση συμφερόντων

ii. Τόπος της συνήθους διαμονής

4. Κοζύρης

α. Ο προτεινόμενος κανόνας

β. Παρατηρήσεις

5. Rockwell

6. Sedler

Συμπεράσματα

Τελικό συμπέρασμα

Βιβλιογραφία

Ευρετήριο λημμάτων