Θ. Πανάγος, Κρατική παρέμβαση και ρυθμιστική διοίκηση, 2017

Ευχαριστίες.

Πρόλογος.

Συντομογραφίες.

Εισαγωγή.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΚΡΑΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ

1. Η δημόσια παρέμβαση στις αρχαίες ελληνικές πόλεις-κράτη.

2. Η παρέμβαση της πολιτείας στην αρχαία Ρώμη.

3. Σύγκριση μεταξύ της φύσης της κρατικής παρέμβασης στην αρχαία Ελλάδα και της παρεμβατικής αντίληψης στη Ρώμη.

4. Η παρέμβαση του κράτους στο Βυζάντιο.

5. Ένα γενικό συμπέρασμα για την πολιτική ως μέσου παρέμβασης με βάση την ιστορική εμπειρία.

KΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η ΚΡΑΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΡΑΤΟΣ

1. Σκοπός της κρατικής παρέμβασης του σύγχρονου Κράτους.

2. Η ιδεολογική αντίληψη του κράτους «πατερούλης».

3. Η προέλευση και το δικαιικό θεμέλιο της παρεμβατικής ικανότητας του Κράτους.

4. Το υποκείμενο της ρυθμιστικής κρατικής παρέμβασης.

5. Το αντικείμενο της κρατικής παρέμβασης.

6. Πηγές της κρατικής παρέμβασης.

7. Η ρυθμιστική κρατική κρατική παρέμβαση μέσω της ενωσιακής νομοθεσίας.

8. Η ρυθμιστική παρέμβαση στην οικονομία των κρατών μελών μέσω ευρωπαϊκών θεσμών.

α) Η παρέμβαση στην οικονομία των κρατών μελών ως εμπόδιο στην πολιτική ενοποίηση.

β) Η υπόθεση των Οριστικών Νομισματικών Συναλλαγών (ΟΜΤ) και η παρέμβαση του ΔΕΕ.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

Η ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΚΡΑΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ

Α. ΓΕΝΙΚΑ.

1. Εισαγωγή στον τρόπο άσκησης της κρατικής παρέμβασης.

2. Διάκριση της ρυθμιστικής κρατικής παρέμβασης.

3. Είδη και κατηγοριοποίηση της παρεμβατικής συμπεριφοράς του Κράτους.

4. Τα χαρακτηριστικά της κρατικής παρέμβασης.

Β. ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΚΡΑΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ.

1. Η εποπτική παρέμβαση.

2. Η ρυθμιστική παρέμβαση.

3. Η εγγυητική παρέμβαση.

4. Διάκριση μεταξύ της εποπτείας και της ρύθμισης ανάλογα με την ένταση της παρέμβασης.

5. Η αρχή της αναλογικότητας και η ασφάλεια του δικαίου.

6. Τα όρια μεταξύ της κρατικής παρέμβασης και της ιδιωτικής οικονομικής δραστηριότητας.

7. Περιορισμοί της κρατικής παρέμβασης για λόγους προστασίας του ανταγωνισμού.

Γ. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΕΙΨΗ ΚΡΑΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ.

1. Η απορρύθμιση.

α) Η ιδεολογική προσέγγιση του ζητήματος.

β) Η αποχώρηση του Δημοσίου.

γ) Ο «ενσωματωμένος» φιλελευθερισμός.

δ) Οι επιπτώσεις της απορρύθμισης.

ε) Οι προσπάθειες της ΕΕ για την εποπτεία του χρηματοπιστωτικού τομέα.

στ) Η ενεργειακή κρίση στην Καλιφόρνια.

2. Η υπερρύθμιση.

3. Συμπεράσματα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

1. Προς μια νέα εκδοχή του δικαίου;.

2. Η ρυθμιστική διοίκηση.

3. Λειτουργία και χαρακτηριστικά του παρεμβατικού δικαίου.

α) Αρχές και κανόνες του παρεμβατικού δικαίου.

β) Η ερμηνεία.

γ) Χαρακτηριστικά του παρεμβατικού δικαίου.

4. Πηγές του παρεμβατικού δικαίου.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ

Η ΑΣΚΗΣΗ ΤΗΣ ΚΡΑΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ

Α. ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΚΡΑΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ.

1. Τα ιδεολογικά στοιχεία της κρατικής παρέμβασης.

2. Οι αρχές που διέπουν την κρατική παρέμβαση.

3. Η Δικαιοσύνη ως παράγων ήθους της κρατικής παρέμβασης.

4. Η περιφρούρηση της δημοκρατικής αρχής.

5. Η πολιτική αξιολόγηση της κρατικής παρέμβασης.

Β. Η ΚΡΑΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΝ ΕΠΙΔΙΩΚΟΜΕΝO ΣΚΟΠΟ.

1. Η κρατική παρέμβαση υπέρ του Κράτους υπό το καθεστώς των εκτάκτων περιστάσεων.

2. Η κρατική παρέμβαση υπέρ των πολιτών και καταναλωτών.

3. Η κρατική παρέμβαση στη διαμόρφωση των τιμών της αγοράς.

4. Η προστασία υπέρ των ευάλωτων καταναλωτών.

5. Η κρατική παρέμβαση για την προστασία του περιβάλλοντος.

6. Το Κράτος της καινοτομίας.

α) Η εισαγωγή της καινοτομίας στην κρατική λειτουργία.

β) Η κρατική παρέμβαση στην οικονομία της καινοτομίας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ

Η ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΚΡΑΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ

1. Η περιπτωσιολογία της αναγκαστικής κρατικής παρέμβασης.

α) Παρέμβαση στο δικαίωμα πληροφόρησης.

β) Παρέμβαση στο ραδιοφωνικό και τηλεοπτικό τομέα.

γ) Παρέμβαση στην παροχή ανωτάτης εκπαίδευσης.

δ) Παρέμβαση στην ατομική ιδιοκτησία.

ε) Παρέμβαση στη χρήση της ατομικής ιδιοκτησίας.

στ) Παρέμβαση στη λειτουργία των δημοσίων επιχειρήσεων.

ζ) Παρέμβαση για την προστασία του περιβάλλοντος.

η) Η κρατική παρέμβαση υπό το καθεστώς του άρθρου 106 του Συντάγματος.

θ) Η κρατική παρέμβαση για την κατοχύρωση του θεσμού της κοινωνικής ασφάλισης.

2. Κριτική επί των περιπτώσεων της αναγκαστικής κρατικής παρέμβασης.

3. Συμπεράσματα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ

Η ΑΣΚΗΣΗ ΤΗΣ ΚΡΑΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ

1. Τα όργανα άσκησης της κρατικής παρέμβασης.

2. Ο ρόλος των ανεξάρτητων αρχών.

3. Η νομιμοποίηση των ανεξάρτητων αρχών.

α) Η θεωρία της αντιπροσώπευσης.

β) Η αρχή της επικουρικότητας υπό το πρίσμα του ενωσιακού δικαίου.

4. Η ρυθμιστική «αιχμαλωσία».

α) Υποκειμενική και αντικειμενική ανεξαρτησία των ανε­ξάρτητων αρχών.

β) Η ρυθμιστική αιχμαλωσία ως εκτροπή της κρατικής παρέμβασης.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ

ΚΡΑΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ

Α. Η ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΩΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ.

1. Οργανική μορφή.

2. Λειτουργική μορφή.

Β. Η ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΕΝΩΣΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ.

1. Η διάκριση της δημόσιας υπηρεσίας.

2. Τα φυσικά μονοπώλια.

3. Οι υπηρεσίες κοινής ωφέλειας.

4. Προϋποθέσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας.

5. Ο τρόπος παροχής της δημόσιας υπηρεσίας.

6. Οι υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος στο πλαίσιο της Ένωσης.

7. Το αντιστάθμισμα της δημόσιας υπηρεσίας ως στρέβλωση του ανταγωνισμού.

α) Κανόνες και αρχές για την συμβατότητα του ανταλλάγματος. Η υπόθεση Altmark.

β) Η ανάκτηση των παρανόμως χορηγούμενων κρατικών ενισχύσεων.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ

ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΡΑΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ

Α. ΓΕΝΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ.

1. Σκοπός και αιτίες.

2. Η δημόσια επιχείρηση.

3. Διάκριση ιδιωτικοποίησης και αποκρατικοποίησης.

4. Λόγοι που επιβάλλουν την ιδιωτικοποίηση.

Β. ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ.

1. Οι αντικειμενικές προϋποθέσεις.

α. Lege artis.

β) Ύπαρξη ειδικής κρατικής εποπτείας.

γ) Οικονομική ωφέλεια για το δημόσιο.

2. Τα όρια της ιδιωτικοποίησης.

α) Η θέσπιση των ορίων στη νομολογία.

β) Το ζήτημα της ειδικής μετοχής.

Γ. ΠΑΡΕΜΦΕΡΕΙΣ ΜΟΡΦΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ.

1. Η Εθνικοποίηση.

2. Διαδικασία ιδιωτικοποίησης ή μεταβίβασης μετοχών και άσκησης ελέγχου;.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ

ΜΕΣΑ ΚΡΑΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ

1. Ο ρόλος του νόμου στην παρέμβαση του Κράτους.

α) Η νομοκρατία.

β) Η λειτουργική δύναμη του νόμου.

2. Η απαλλοτρίωση ως μέσο κρατικής παρέμβασης.

α) Σκοπός.

β) Προϋποθέσεις απαλλοτρίωσης.

3. Η εισαγωγή του φόρου ως παρέμβαση στην οικονομική ζωή.

α) Σύντομη ιστορική καταγραφή.

β) Ο φόρος ως κρατική παρέμβαση.

γ) Η επίδραση του φόρου στην αγορά.

4. Η παρέμβαση του Κράτους μέσω της έκδοσης του νομίσματος.

5. Περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων.

6. Έκτακτες παρεμβάσεις στην αγορά.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΔΕΚΑΤΟ

Η ΚΡΑΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝOΜIΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ (2010- ; )

1. Γενικά.

2. Οι έκτακτες περιστάσεις ως λόγος επίκλησης του δημοσίου συμφέροντος.

3. Η φύση των βασικών παρεμβάσεων.

4. Τα χαρακτηριστικά των ληφθέντων μέτρων.

5. Η νομολογιακή προσέγγιση στην περίοδο των «μνημονίων» και τα χαρακτηριστικά της.

α) Η ΣτΕ 668/2012.

β) Η ΣτΕ 1972/2012.

γ) Η ΣτΕ 2527/2013.

δ) Η ΣτΕ 3354/2013.

ε) Οι αποφάσεις του ΣτΕ για τους κατόχους ομολόγων του Ελλη­νικού Δημοσίου.

αα) Οι κάτοχοι ομολόγων Ελληνικού Δημοσίου ως επενδυτές.

ββ) Η περίπτωση των ομολογιούχων ως δικαιούχων εφάπαξ ποσού κοινωνικής παροχής.

στ) Η ΣτΕ 2192/2014.

ζ) Η ΣτΕ 1031/2015.

η) Οι ΣτΕ 2287, 2288, 2289 και 2290/2015.

Επίλογος.

Βιβλιογραφία.