Σ. Ψυχομάνης, Τραπεζικό Δίκαιο, τόμ. 1, 6η έκδ., 2008

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Α. Βασικοί εννοιολογικοί προσδιορισμοί

Ι. Τραπεζικό δίκαιο και δίκαιο τραπεζικών συμβάσεων

ΙΙ. Πιστωτικό ίδρυμα

1. Ορισμός

2. Οι επιμέρους έννοιες του ορισμού

α. Οι καταθέσεις

β. Τα άλλα επιστρεπτέα κεφάλαια

γ. Η χορήγηση δανείων ή λοιπών πιστώσεων

δ. Το ίδρυμα ηλεκτρονικού χρήματος

ε. Η έννοια της τράπεζας

III. Χρηματοδοτικό ίδρυμα

IV. Τραπεζικές εργασίες

V. Εποπτεία

Β. Διακρίσεις του τραπεζικού δικαίου

Γ. Πηγές του δικαίου των τραπεζικών συμβάσεων

Δ. Σύντομη ιστορία των τραπεζικών συναλλαγών

Ε. Η μετάβαση στο ευρώ και τα σχετικά ζητήματα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η ΕΝΝΟΜΗ ΣΧΕΣΗ ΠΕΛΑΤΗ ΚΑΙ

ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΩΣ ΣΧΕΣΗ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ

Α. Νομικό έρεισμα της σχέσεως

Ι. Το στάδιο των διαπραγματεύσεων

ΙΙ. Το συμβατικό στάδιο

ΙΙΙ. Το μετασυμβατικό στάδιο

IV. Η σχέση εμπιστοσύνης ως κοινό χαρακτηριστικό των

συναλλακτικών σταδίων

1. Θεμελίωση στην αρχή της καλής πίστεως

2. Η θεωρία περί της «γενικής τραπεζικής σύμβασης»

3. Η θεωρία περί της «ευθύνης εμπιστοσύνης από

συναλλακτικό δεσμό» (Vertrauenshaftung kraft

Geschäftsverbindung)

Β. Κύριες υποχρεώσεις της τράπεζας από τη σχέση εμπιστοσύνης

Ι. Το τραπεζικό απόρρητο

1. Έννοια και αντικείμενο

2. Προσωπική οριοθέτηση

3. Νομική θεμελίωση και συνέπειες παραβάσεως του

απορρήτου

4. Η άρση του τραπεζικού απορρήτου

α. Γενικά

β. Η άρση του τραπεζικού απορρήτου στην περίπτωση

της ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ ΑΕ

γ. Ειδικές, νόμιμες περιπτώσεις άρσεως του απορρήτου

(ενδεικτικά)

5. Το ειδικό απόρρητο των τραπεζικών καταθέσεων

α. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του

β. Νόμιμες περιπτώσεις άρσεως του

ΙΙ. Η παροχή τραπεζικών πληροφοριών

1. Εννοιολογικός προσδιορισμός

2. Υποχρέωση παροχής

3. Ευθύνη της τράπεζας

ΙΙΙ. Οι υποχρεώσεις ενημέρωσης (διαφώτισης), συμβουλευτικής

καθοδήγησης και προειδοποίησης του πελάτη

1. Έννοια, περιεχόμενο και νομικό έρεισμα

2. Διοικητικής φύσεως υποχρεώσεις ενημέρωσης πελατών

3. Νόμιμες υποχρεώσεις ενημέρωσης

4. Νομολογιακές περιπτώσεις

IV. Λοιπές υποχρεώσεις από τη σχέση εμπιστοσύνης

1. Γενικά

2. Η καλή εσωτερική οργάνωση

Περιεχόμενα

3. Ο επιμελής έλεγχος των στοιχείων πελάτη

4. Η ενημέρωση επί μη εκτελέσεως εντολής

5. Η αντικατάσταση ασφαλειών

6. Η αποφυγή πλειστηριασμών

7. Ο σεβασμός της προοπτικής οικονομικής ανάκαμψης

του οφειλέτη

8. Η αποφυγή της άκαιρης καταγγελίας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

Η ΕΝΝΟΜΗ ΣΧΕΣΗ ΠΕΛΑΤΗ ΚΑΙ

ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΩΣ ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΣΧΕΣΗ

Α. Γενικά χαρακτηριστικά της τραπεζικής σύμβασης

Ι. Συμβαλλόμενοι

ΙΙ. Τύπος

ΙΙΙ. Περιεχόμενο της τραπεζικής σύμβασης

1. Γενικές παρατηρήσεις

2. Οι γενικοί όροι των τραπεζικών συναλλαγών

α. Έννοια – Στόχοι – Προβλήματα

β. Νομική φύση

γ. Ερμηνεία

δ. Έλεγχος νομιμότητας

ε. Συνέπειες εφαρμογής του ν. 2251/94

στ. Όροι, που κρίθηκαν νομολογιακά καταχρηστικοί

3. Οι ομοιόμορφοι κανόνες του Διεθνούς Εμπορικού

Επιμελητηρίου

4. Ο κώδικας τραπεζικής δεοντολογίας

5. Το «εμπίστευμα» (Trust)

IV. Αμοιβές τραπεζών και αποκατάσταση δαπανών τους

1. Γενικά

2. Οι προμήθειες

3. Οι τόκοι

4. Η αποκατάσταση δαπανών

V. Η λήξη της συμβατικής σχέσεως

VI. Η ευθύνη των τραπεζών έναντι τρίτων

Β. Οι δηλώσεις βουλήσεως των μερών στην τραπεζική σύμβαση

Ι. Γενικές παρατηρήσεις

Περιεχόμενα

ΙΙ. Η ηλεκτρονική τραπεζική (e-Banking)

ΙΙΙ. Ιδιαίτερα θέματα ευθύνης στο e-Banking

IV. Η νομική σημασία της σιωπής

V. H επιστολή επιβεβαίωσης

VI. H επιστολή πρόθεσης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

Η ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ

Α. Γενικά

Β. Ιδιαιτερότητες προσωπικών ασφαλειών

Ι. Ως προς την εγγύηση

ΙΙ. Οι ιδιαίτερες μορφές εγγύησης

1. Η μετεγγύηση

2. Η αντεγγύηση

3. Η εγγύηση σε πρώτη ζήτηση

4. Η εγγυοδοτική σύμβαση

5. Η εγγυητική επιστολή

ΙΙΙ. H υποσχετική επιστολή (promissory letter)

ΙV. Οι άτυπες ή υποκατάστατες προσωπικές ασφάλειες

1. Γενικά

2. Η δήλωση πατρωνίας (ή προστασίας)

3. Λοιπές, ενδεικτικές, μορφές άτυπων ασφαλειών

Γ. Ιδιαιτερότητες εμπράγματων ασφαλειών

Ι. Η εμπράγματη εξασφάλιση των τραπεζών κατά το ν.δ.

της 17.7.1923

ΙΙ. Η εμπράγματη εξασφάλιση των τραπεζών κατά το

ν. 4112/1929

IΙΙ. Η εμπράγματη εξασφάλιση των τραπεζών σύμφωνα με

άλλες διατάξεις νόμων

1. Η σύσταση ενεχύρων επί κινητών χωρίς παράδοση

(πλασματικά ενέχυρα)

2. Το νόμιμο ενέχυρο επί ενεγγύου πιστώσεως, επί

προκαταβολής έναντι φορτωτικής και επί ενεχυρογράφου

γενικής αποθήκης

3. Οι χρηματοοικονομικές ασφάλειες

Δ. Οι κοινοπραξίες χρηματοδοτών και ασφαλειούχων (Pool ή

Περιεχόμενα

Pool verträge)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ

ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗ – ΕΞΩΔΙΚΑΣΤΙΚΗ

ΕΠΙΛΥΣΗ ΔΙΑΦΟΡΩΝ

Α. Γενικά

Ι. Περί της αναγκαστική εκτέλεσης από τράπεζες προς

ικανοποίηση των απαιτήσεών τους

ΙΙ. Περί εξωδικαστικών μεθόδων επίλυσης διαφορών

Β. Οι ιδιαιτερότητες της αναγκαστικής εκτέλεσης από τράπεζες

Ι. Ως προς την διαδικασία

1. Επί υπάρξεως ενεχύρου

2. Επί υπάρξεως υποθήκης

ΙΙ. Ως προς την απόληψη του εκπλειστηριάσματος

ΙΙΙ. Ως προς την εκτέλεση σε βάρος καταναλωτή

IV. Ως προς τα ειδικά προνόμια της ΑΤΕ

V. Ως προς τις εισπρακτικές εταιρίες

Γ. Όργανα εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών από τραπεζικές

συναλλαγές

Ι. Γενικά

ΙΙ. Ο τραπεζικός μεσολαβητής

ΙΙΙ. Ο συνήγορος του καταναλωτή

ΚΕΦΑΛΑΙΟ EKTO

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ

Α. Γενικά

Ι. Έννοια – Λειτουργία – Διακρίσεις

ΙΙ. Νομική φύση λογαριασμών–Αποδεικτική ισχύς

αποσπασμάτων

ΙΙΙ. Δικαιούχος του λογαριασμού

Β. Ειδικότερα ζητήματα τραπεζικών λογαριασμών

I. Το πρόβλημα της ημερομηνίας αξίαs (Valeur) στους

τραπεζικούς λογαριασμούς

ΙΙ. «Αντιλογισμός» ή «αντιπέρασμα» (storno, stornierung)

ΙΙI. Εξουσία αντιπροσωπεύσεως και εξουσία διαθέσεως του

Περιεχόμενα

λογαριασμού

ΙV. Μεταβίβαση και ενεχύραση λογαριασμού

V. Κατάσχεση λογαριασμού

VI. Τύχη του λογαριασμού σε περίπτωση θανάτου του

δικαιούχου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕBΔOMO

ΤΡΕΧΩΝ, ΤΡΕΧΟΥΜΕΝΟΣ, ΑΝΟΙΚΤΟΣ

ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΟΧΡΕΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ

Α. Γενικές επισημάνσεις, διακρίσεις και κρίσεις

Ι. Η κρατούσα εννοιολογική σύγχυση

ΙΙ. Ο τρέχων λογαριασμός ως υπερκειμένη έννοια

1. Εννοιολογικός προσδιορισμός

2. Ιστορική προέλευση – Σημασία

3. Προϋποθέσεις

4. Αποτελέσματα

ΙΙΙ. Διακρίσεις των τρεχόντων λογαριασμών

1. Ο τρέχων εν στενή εννοία ή τρεχούμενος λογαριασμός

2. Ο ανοικτός λογαριασμός

3. Ο αλληλόχρεος λογαριασμός

4. Η σημασία των διακρίσεων

ΙV. Νομικές αξιολογικές κρίσεις

1. Επί του αλληλόχρεου λογαριασμού

2. Επί του τρέχοντος εν στενή εννοία και ανοικτού

λογαριασμού

Β. Κοινά προβλήματα τρεχόντων λογαριασμών

Ι. Τύχη ασφαλειών

ΙΙ. Εκχώρηση – ενεχύραση – κατάσχεση

ΙΙΙ. Αναγνώριση του υπολοίπου

IV. Ευθύνη ομορρύθμων εταίρων

V. Δικαιώματα μερών – Καταδολίευση

VI. Λήξη της σχέσεως

VII. Δικονομικά ζητήματα

Περιεχόμενα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟO

ΤΡΑΠΕΖΙΚA ΕΠΙΤΟΚΙΑ ΚΑΙ ΤΟΚΟΙ

Α. Γενικά

B. Νόμιμοι περιορισμοί επιτοκίων και τόκων

Ι. Καθορισμός των πάσης φύσεως τραπεζικών επιτοκίων με

βάση το άρθρο 2 § 3 ν.δ. 588/48

ΙΙ. Καθορισμός ανωτάτων ορίων τραπεζικών και εξω-

τραπεζικών επιτοκίων με βάση το άρθρο 15 §5 ν. 876/79

ΙΙΙ. Συνδυασμός ρυθμίσεων και ανώτατα όρια τραπεζικών

επιτοκίων

ΙV. Νεοπαγείς περιορισμοί στην εν γένει τραπεζική τοκοληψία.

1. Αίτια

2. Αρχική περιοριστική ρύθμιση

3. Ερμηνεία – Κριτική

4. Τελική περιοριστική ρύθμιση

5. Ερμηνευτικές παρατηρήσεις

Γ. Υποχρεώσεις τραπεζών και άλλα θέματα επιτοκίων

I. Διοικητικής φύσεως υποχρεώσεις

1. Γενικές παρατηρήσεις

2. Οι προβλεπόμενες υποχρεώσεις

α. Ως προς την είσπραξη τόκων ή προμηθειών και

δαπανών

β. Ως προς τη διαμόρφωση των επιτοκίων

γ. Ως προς την ενημέρωση των πελατών

δ. Ως προς τα επιτόκια της καταναλωτικής πίστης,

ειδικότερα

ε. Γνωστοποιήσεις στην ΤτΕ

3. Συνέπειες παραβάσεως των υποχρεώσεων

ΙΙ. Η παράλειψη του συμβατικού προσδιορισμού των επιτοκίων

III. Η ρήτρα περί «τοκαριθμικού» υπολογισμού του τόκου

ΙV. Η αναπροσαρμογή των επιτοκίων – Τα κυμαινόμενα

επιτόκια

V. Δικονομικές συνέπειες της απελευθέρωσης των τραπεζικών

επιτοκίων

Περιεχόμενα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΑΝΑΤΟΚΙΣΜΟΣ

Α. Γενικά

Ι. Έννοια

ΙΙ. Νομοθετικές ρυθμίσεις

Β. Η προβληματική ρύθμιση της αποφάσεως ΝΕ 289/1980

Ι. Η περί αυτής νομολογία και η ασκηθείσα κριτική

ΙΙ. Η ορθή ερμηνεία της αποφάσεως σε εφαρμοστικό επίπεδο.

1. Περί του εκτοκισμού

2. Περί του χρόνου υπολογισμού του τόκου τόκων

3. Περί της διάρκειας του ανατοκισμού

4. Περί των χρονικών διαστημάτων του ανατοκισμού

5. Περί του ανατοκισμού σε περιπτώσεις τρεχόντων

λογαριασμών

6. Περί του επιτοκίου στον ανατοκισμό

7. Περί δικονομικών θεμάτων ανατοκισμού

ΙΙΙ. Στροφή νομολογίας και συνέπειες

1. Οι αποφάσεις (Ολ.)ΑΠ 8/1998 και 9/1998

2. Οι συνέπειες

Γ. Η νέα νομοθετική ρύθμιση για τον ανατοκισμό

Ι. Το άρθρο 12 ν. 2601/1998

ΙΙ. Ερμηνεία

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ

ΑΔΡΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ

ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ

Α. Αποδοχή καταθέσεων ή άλλων επιστρεπτέων κεφαλαίων

Ι. Ορισμοί

ΙΙ. Διακρίσεις καταθέσεων

ΙΙΙ. Ιδιαίτερες ρυθμίσεις για καταθέσεις

Β. Χορήγηση πιστώσεων

Ι. Γενικές παρατηρήσεις

ΙΙ. Το δάνειο

ΙΙΙ. Η σύμβαση ανοίγματος πιστώσεως

IV. Η πίστωση με τρέχοντα εν στενή εννοία λογαριασμό

Περιεχόμενα

Γ. Πρακτορεία επιχειρηματικών απαιτήσεων

Δ. Χρηματοδοτική μίσθωση

Ε. Πράξεις διενέργειας πληρωμών και μεταφοράς κεφαλαίων

Ι. Το τραπεζικό έμβασμα

ΙΙ. Η σύμβαση γύρου ή διεξαγωγής δοσοληψιών

ΣΤ. Έκδοση και διαχείριση μέσων πληρωμής

Ι. Τα πιστωτικά δελτία (πιστωτικές κάρτες)

ΙΙ. Τα χρεωστικά δελτία (χρεωστικές κάρτες)

ΙΙΙ. Τα δελτία (κάρτες) αναλήψεων

ΙV. Τα έξυπνα δελτία (κάρτες) ή ηλεκτρονικά πορτοφόλια ή

υποθέματα ηλεκτρονικού χρήματος

V. Η τραπεζική επιταγή και το δελτίο (κάρτα) εγγυήσεως

επιταγής

VI. Η ταξιδιωτική επιταγή

Z. Εγγυήσεις και αναλήψεις υποχρεώσεων

1. Οι τραπεζικές εγγυήσεις

2. Οι εγγυητικές επιστολές

3. Οι πιστωτικές επιστολές

4. Οι πιστώσεις έναντι εγγράφων και οι ενέγγυες πιστώσεις.

5. Η προκαταβολή έναντι φορτωτικής

H. Συναλλαγές για λογαριασμό της ίδιας της τράπεζας ή της

πελατείας της

I. Σε μέσα χρηματαγοράς

II. Σε συνάλλαγμα

III. Σε προθεσμιακά συμβόλαια χρηματοπιστωτικών τίτλων ή

χρηματοοικονομικά δικαιώματα

IV. Σε συμβάσεις ανταλλαγής επιτοκίων και νομισμάτων

(swaps)

V. Σε κινητές αξίες

VI. Σε χρυσό

Θ. Συμμετοχές σε εκδόσεις τίτλων και παροχή συναφών

υπηρεσιών

Ι. Παροχή συμβουλών και υπηρεσιών σε συγχωνεύσεις και

εξαγορές επιχειρήσεων

ΙΑ. Διαμεσολάβηση στις διατραπεζικές αγορές («πράξεις

χρηματομεσίτη»)

ΙΒ. Διαχείριση χαρτοφυλακίου και παροχή συμβουλών για τη

Περιεχόμενα

διαχείρισή του

ΙΓ. Φύλαξη και διαχείριση κινητών αξιών

ΙΔ. Παροχή εμπορικών πληροφοριών και υπηρεσιών αξιολόγησης

πιστοληπτικής ικανότητας πελατών

ΙΕ. Εκμίσθωση θυρίδων

ΙΣΤ. Έκδοση ηλεκτρονικού χρήματος

ΙΖ. Επενδυτικές δραστηριότητες του άρθρου

§§ 1-2 ν. 2396/1996

ΙΗ. Τραπεζοασφάλειες (Bankassurance)

ΚΥΡΙΟΤΕΡΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΛΗΜΜΑΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ

Περιεχόμενα