Σ. Ψυχομάνης, Δίκαιο του τραπεζικού συστήματος, 2η έκδ., 2009

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Πρόλογος

Πρόλογος στην πρώτη έκδοση

Συντομογραφίες

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Α. Βασικές έννοιες

Β. Πηγές του δικαίου του τραπεζικού συστήματος

Γ. Παράγοντες επηρεασμού του τραπεζικού εν γένει δικαίου

Ι. Η δράση της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών (πλέον «Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών»)

ΙΙ. Ο κώδικας τραπεζικής δεοντολογίας

ΙΙΙ. Ο τραπεζικός μεσολαβητής και ο συνήγορος του καταναλωτή

ΙV. H νομολογία και άλλοι παράγοντες

Δ. Σύντομη ιστορία της τραπεζικής επιχείρησης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΟΙ ΕΝΙΑΙΕΣ ΒΑΣΕΙΣ

ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Α. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

Β. Οικονομική και Νομισματική Ένωση και ενιαίοι ευρωπαϊκοί τραπεζικοί θε-σμοί

Ι. Η πορεία προς την Οικονομική και Νομισματική Ένωση

ΙΙ. Ζητήματα, που δημιούργησε η εισαγωγή του ευρώ στην Ελλάδα

ΙΙΙ. Ενιαίοι ευρωπαϊκοί τραπεζικοί θεσμοί

1. Το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ)

2. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ)

3. Οι εθνικές κεντρικές τράπεζες

4. Οι λοιποί, τραπεζικού ενδιαφέροντος, ευρωπαϊκοί οργανισμοί

ΙV. Συνέπειες της ενιαίας θεσμικής οργάνωσης της ευρωπαϊκής τραπεζικής αγοράς

Γ. Ενιαίοι όροι και προϋποθέσεις ανάπτυξης της τραπεζικής δραστηριότητας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα

Ι. Γενικά

ΙΙ. Τα υποκείμενα της ενιαίας ευρωπαϊκής τραπεζικής αγοράς

1. Τα πιστωτικά ιδρύματα

α. Εννοιολογικοί προσδιορισμοί

β. Οι προϋποθέσεις για την απόκτηση «άδειας»

γ. Η διασφάλιση της αξιόπιστης λειτουργίας τους - Εποπτεία

a. Γενικά

b. Όροι λειτουργίας

(α) Τα «ίδια κεφάλαια»

(β) Η έδρα διοικήσεως

(γ) Η οργάνωση

(δ) Η «ειδική συμμετοχή» σε πιστωτικό ίδρυμα

(ε) Η «ειδική συμμετοχή» σε επιχείρηση

(στ) Η έναντι κινδύνων κεφαλαιακή επάρκεια - Ελάχιστο ύψος ιδίων κεφαλαίων

(ζ) Τα «χρηματοδοτικά ανοίγματα»

(η) Η κατάρτιση ενοποιημένων λογαριασμών

(θ) Η ρευστότητα

c. Εποπτεία

δ. Εξυγίανση και εκκαθάριση

2. Τα χρηματοδοτικά ιδρύματα

ΙΙΙ. Τα αντικείμενα της ενιαίας ευρωπαϊκής τραπεζικής αγοράς (τραπεζικές δραστηριότητες)

1. Ο προσδιορισμός τους

2. Ενιαίοι όροι ανταγωνιστικής άσκησης των τραπεζικών δραστηριοτή-των

ΙV. H ελευθερία εγκατάστασης

1. Περιεχόμενο και νομοθετικό έρεισμα της ελευθερίας εγκατάστασης

2. Τρόπος άσκησης της ελευθερίας εγκατάστασης

α. Γενικές παρατηρήσεις

β. Η εγκατάσταση με ίδρυση υποκαταστήματος

γ. Η εγκατάσταση με ίδρυση πρακτορείου

δ. Η εγκατάσταση με δημιουργία θυγατρικής

ε. Η εγκατάσταση με δημιουργία πραγματικής έδρας

V. Η ελευθερία παροχής υπηρεσιών

1. Έννοια και νομοθετικό έρεισμα

2. Αντικείμενο και προϋποθέσεις απολαύσεως της ελευθερίας

VI. Η ελευθερία κίνησης κεφαλαίων

Δ. Η εναρμονιστική ελληνική νομοθεσία

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

ΠΙΣΤΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ

ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Α. Εισαγωγή

Β. Έννοια της τράπεζας στο ελληνικό δίκαιο

Γ. Οι δημόσιες τράπεζες

I. Η Τράπεζα της Ελλάδος

II. Το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων

Δ. Οι αμιγώς εμπορικές τράπεζες

I. Διακρίσεις

II. Οι τραπεζικές ανώνυμες εταιρίες

III. Οι συνεταιριστικές τράπεζες

Ε. Τα χρηματοδοτικά ιδρύματα

I. Γενικά

II. Ρυθμισμένες μορφές χρηματοδοτικών ιδρυμάτων

1. Τα Ιδρύματα Ηλεκτρονικού Χρήματος (Οδηγία 2000/46/ΕΚ και ν. 3601/2007)

2. Οι εταιρίες πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων (άρθρα 4 επ. ν. 1905/1990, όπως ισχύει, ΠΔΤΕ 2471/2001)

3. Οι εταιρίες χρηματοδοτικής μίσθωσης (άρθρο 2 ν. 1665/1986, όπως ισχύει, ΠΔΤΕ 2471/2001)

4. Τα ανταλλακτήρια συναλλάγματος (άρθρο 2 ν. 5422/1932, όπως ι-σχύει, ΠΔ/ΤΕ 2541/27.2.2004, Απόφαση ΕΤΠΘ/ΤΕ 202/12.7.2005, θέμα 1ο)

5. Οι Εταιρίες Αμοιβαίων Εγγυήσεων (ν. 2367/1995 - ΠΔ/ΤΕ 2434/3.6.1998)

6. Το «Ταμείο Εγγυοδοσίας Μικρών και Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων ΑΕ» (Τ.Ε.Μ.Π.Μ.Ε. ΑΕ) (άρθρα 1 επ. ν. 3066/2002 όπως ισχύει, ΠΔ/ΤΕ 2540/17.2.2004)

7. Οι Εταιρίες Κεφαλαίου Επιχειρηματικών Συμμετοχών (άρθρα 5 επ. ν. 2367/1995 - 20 επ. ν. 2789/2000)

8. Οι Εταιρίες Παροχής Πιστώσεων (Ε.Π.Π.) (ΠΔ/ΤΕ 2485/31.1.2002)

9. Οι Επιχειρήσεις Παροχής Υπηρεσιών Διαμεσολάβησης στη Μετα-φορά Κεφαλαίων (άρθρο 18 ν. 3148/2003)

10. Οι εταιρίες διαμεσολάβησης στις διατραπεζικές αγορές συναλλάγμα-τος και χρήματος (ΠΔ/ΤΕ 2250/21.9.93, ΕΝΠΘ/ΤΕ 581/4/24.9.96, ΠΔ/ΤΕ 2472/10.4.2001)

11. Οι Ανώνυμες Εταιρίες Επενδύσεων Χαρτοφυλακίου (Α.Ε.Ε.Χ.) (άρ-θρα 27-40 ν. 3371/2005, όπως ισχύει)

12. Οι Ανώνυμες Εταιρίες Διαχειρίσεως Αμοιβαίων Κεφαλαίων (Α.Ε.Δ.Α.Κ.) (ν. 3283/2004, όπως ισχύει)

13. Οι Επιχειρήσεις Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών (Ε.Π.Ε.Υ.) (ν. 3606/2007)

(α) Προσδιορισμός

(β) Διακρίσεις

a. Οι Ανώνυμες Εταιρίες Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών (Α.Ε.Π.Ε.Υ)

b. Οι Ανώνυμες Εταιρίες Επενδυτικής Διαμεσολάβησης (Α.Ε.Ε.Δ)

14. Η «Δημόσια Επιχείρηση Κινητών Αξιών Ανώνυμη Εταιρία» (ΔΕΚΑ ΑΕ) (ν. 2526/1997, όπως ισχύει)

15. Οι ανώνυμες εταιρίες τιτλοποίησης απαιτήσεων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

ΟΙ ΑΣΚΟΥΜΕΝΕΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ

ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ

Α. Γενικές επισημάνσεις

Β. Συντομευμένη προσέγγιση των ασκούμενων τραπεζικών εργασιών

Ι. Η αποδοχή καταθέσεων ή άλλων επιστρεπτέων κεφαλαίων

ΙΙ. Η χορήγηση δανείων ή άλλων πιστώσεων

1. Το δάνειο

2. Η σύμβαση ανοίγματος πιστώσεως

3. Η πίστωση με τρέχοντα λογαριασμό

ΙΙΙ. Η πρακτορεία επιχειρηματικών απαιτήσεων

ΙV. Η χρηματοδοτική μίσθωση

V. Οι πράξεις διενέργειας πληρωμών και μεταφοράς κεφαλαίων

1. Το τραπεζικό έμβασμα

2. Η σύμβαση γύρου ή διεξαγωγής δοσοληψιών

VI. Η έκδοση και διαχείριση μέσων πληρωμής

1. Τα πιστωτικά δελτία (πιστωτικές κάρτες)

2. Τα χρεωστικά δελτία (χρεωστικές κάρτες)

3. Τα δελτία (κάρτες) αναλήψεων

4. Τα έξυπνα δελτία (κάρτες) ή ηλεκτρονικά πορτοφόλια ή υποθέματα ηλεκτρονικού χρήματος

5. Η τραπεζική επιταγή και το δελτίο (κάρτα) εγγυήσεως επιταγής

6. Η ταξιδιωτική επιταγή

VII. Οι εγγυήσεις και αναλήψεις υποχρεώσεων

1. Οι τραπεζικές εγγυήσεις

2. Οι εγγυητικές επιστολές

3. Οι πιστωτικές επιστολές

4. Οι πιστώσεις έναντι εγγράφων και οι ενέγγυες πιστώσεις

5. Η προκαταβολή έναντι φορτωτικής

6. Η υποσχετική επιστολή (Promissory letter)

VIII. Συναλλαγές για λογαριασμό της ίδιας της τράπεζας ή της πελατείας της

1. Σε μέσα χρηματαγοράς

2. Σε συνάλλαγμα

3. Σε προθεσμιακά συμβόλαια χρηματοπιστωτικών τίτλων ή χρηματο-πιστωτικά δικαιώματα

4. Σε συμβάσεις ανταλλαγής επιτοκίων και συναλλάγματος (swaps)

5. Σε κινητές αξίες

6. Σε χρυσό

IX. Οι συμμετοχές σε εκδόσεις τίτλων και η παροχή συναφών υπηρεσιών

X. Η παροχή συμβουλών και υπηρεσιών σε συγχωνεύσεις και εξαγορές επιχειρήσεων

XI. Η μεσολάβηση στις διατραπεζικές αγορές («Πράξεις χρηματομεσίτη»)

XII. Η διαχείριση χαρτοφυλακίου ή η παροχή συμβουλών για τη διαχείρισή του

XIII. Η φύλαξη και η διαχείριση κινητών αξιών

XIV. Η παροχή εμπορικών πληροφοριών και υπηρεσιών αξιολόγησης πι-στοληπτικής ικανότητας πελατών

XV. Η εκμίσθωση θυρίδων

XVI. Η έκδοση ηλεκτρονικού χρήματος

XVII. Οι επενδυτικές δραστηριότητες των §§1-2 του άρθρου 2 ν. 2396/1996

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ

Η ΑΣΚΗΣΗ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ

ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΤΜΗΜΑ Α΄

Η ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ,

ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

ΧΩΡΙΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠΟΠΤΕΙΑ

Α. Γενικά

Β. Η κατά τη σύσταση των πιστωτικών ιδρυμάτων ασκουμένη εποπτεία

Ι. Το καθεστώς της άδειας, ως βάση της εποπτείας

ΙΙ. Οι προϋποθέσεις χορηγήσεως της άδειας

ΙΙΙ. Η κατά διακριτική ευχέρεια χορήγηση της άδειας

Γ. Η κατά την εγκατάσταση πιστωτικών ιδρυμάτων ασκουμένη εποπτεία

Ι. Καταστατική και πραγματική έδρα

ΙΙ. Εγκατάσταση με ίδρυση υποκαταστημάτων

1. Υποκαταστήματα ελληνικών πιστωτικών ιδρυμάτων

α) Στην Ελλάδα

β) Σε κράτη μέλη της ΕΚ

γ) Σε τρίτες χώρες

2. Υποκαταστήματα κοινοτικών πιστωτικών ιδρυμάτων στην Ελλάδα

3. Υποκαταστήματα στην Ελλάδα πιστωτικών ιδρυμάτων τρίτων χωρών

ΙΙΙ. Εγκατάσταση με πρακτορείο

ΙV. Εγκατάσταση με ίδρυση θυγατρικής

V. Εγκατάσταση με άνοιγμα γραφείου αντιπροσωπείας

Δ. Η κατά την παροχή υπηρεσιών χωρίς εγκατάσταση εποπτεία

ΤΜΗΜΑ Β΄

Η ΚΑΤΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ

ΑΣΚΟΥΜΕΝΗ ΕΠΟΠΤΕΙΑ

Α. Γενικά

Β. Αντικείμενα εποπτείας

Ι. Οι εσωτερικές οργανωτικές δομές - Τα εσωτερικά κεφάλαια

ΙΙ. Η άσκηση μη τραπεζικών δραστηριοτήτων

ΙΙΙ. Οι «ειδικές συμμετοχές» πιστωτικών ιδρυμάτων σε άλλες επιχειρή-σεις

1. Γενικές ερμηνευτικές παρατηρήσεις

2. Οι απαγορεύσεις των «ειδικών συμμετοχών»

IV. Οι συμμετοχές διαφόρων προσώπων σε πιστωτικά ιδρύματα

V. Η κεφαλαιακή επάρκεια και οι κεφαλαιακές απαιτήσεις

VI. Η συγκέντρωση κινδύνων - Τα χρηματοδοτικά ανοίγματα

1. Γενικές παρατηρήσεις

2. Περιορισμοί και απαγορεύσεις των «μεγάλων χρηματοδοτικών ανοιγμάτων»

VII. Η ρευστότητα

VIII. Η νομισματική πολιτική

IX. Η συναλλαγματική πολιτική

X. Ο έλεγχος της πίστεως

XI. Οι προβλέψεις έναντι απαιτήσεων από πιστοδοτήσεις

XII. Η παροχή πιστώσεων και η συμμετοχή σε πρόσωπα με «ειδική σχέ-ση»

ΧΙΙΙ. Η απαγόρευση «εκτοκισμού δανείων ή λοιπών πιστώσεων»

ΧΙV. Η απαγόρευση της παροχής δανείων προς αποπληρωμή οφειλομένων τόκων

ΧV. Η απαγόρευση της κεφαλαιοποίησης τόκων

XVI. Η απαγόρευση της παροχής πιστώσεων προς απόκτηση μετοχών της πιστοδότριας τράπεζας

XVII. Η κίνηση κεφαλαίων

XVIII. Τα συστήματα πληρωμών

XIX. Το σύστημα εγγύησης καταθέσεων και επενδυτικών υπηρεσιών

XX. Η πρόληψη και η καταστολή της νομιμοποίησης εσόδων από εγκλη-ματικές δραστηριότητες

XXI. Η προάσπιση του γενικού ή δημοσίου συμφέροντος

XXII. Η καταβολή, η αναπροσαρμογή και η διατήρηση κεφαλαίων

XXIII. Οι τροποποιήσεις καταστατικών διατάξεων

XXIV. Η συγχώνευση πιστωτικών ιδρυμάτων

XXV. Η εποπτεία επί υποκαταστημάτων και εργασιών αλλοδαπών πιστωτι-κών ιδρυμάτων στην Ελλάδα

1. Ως προς τα κοινοτικά πιστωτικά ιδρύματα

2. Ως προς τα πιστωτικά ιδρύματα τρίτων χωρών

XXVI. Η άσκηση εποπτείας σε ατομική και ενοποιημένη βάση

XXVII. Η άσκηση συμπληρωματικής εποπτείας επιχειρήσεων «Ομίλου Ετε-ρογενών Χρηματοοικονομικών Δραστηριοτήτων» (Ο.Ε.Χ.Δ.)

Γ. Οι επιβαλλόμενες επί παραβάσεων κυρώσεις

Ι. Γενικά

1. Διοικητικές κυρώσεις

2. Ποινικές κυρώσεις

ΙΙ. Ειδικότερα, επί ορισμένων διοικητικών κυρώσεων

1. Η ανάκληση της άδειας πιστωτικού ιδρύματος

2. Η εκκαθάριση πιστωτικού ιδρύματος

3. Ο διορισμός επιτρόπου

Δ. Εξυγίανση και εκκαθάριση πιστωτικών ιδρυμάτων σε διακοινοτικό επίπεδο

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ

ΑΛΛΑ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Α. Σύστημα επεξεργασίας δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς πελατών (ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ)

Β. Εισπρακτικές επιχειρήσεις και εταιρίες ενημέρωσης

Γ. Σχέσεις τραπεζών με δικηγόρους και υπαλλήλους

Δ. Ομολογιακά δάνεια τραπεζών

Ι. Διαδικασία εκδόσεώς τους

ΙΙ. Η διαμεσολαβητική εμπλοκή των τραπεζών

ΙΙΙ. Διακρίσεις ομολογιακών δανείων

ΙV. Οι ομολογίες

V. Η καταγγελία του ομολογιακού δανείου

Ε. Τιτλοποίηση απαιτήσεων

Ι. Γενικά

ΙΙ. Τιτλοποίηση επιχειρηματικών απαιτήσεων

ΙΙΙ. Τιτλοποίηση απαιτήσεων από ακίνητα

ΣΤ. Χρηματοοικονομικές ασφάλειες

Ζ. Τραπεζοασφάλειες (Bankassurance)

Η. Η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση και τα ελληνικά μέτρα αντιμετώπισης της

ANTΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ: Η χαμένη ηθική του ελληνικού τραπεζικού συστήματος

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ