Ν. Παπασπύρου, Συνταγματική ελευθερία και δημόσιοι σκοποί, 2019
Το κυρίαρχο μοντέλο προστασίας των συνταγματικών δικαιωμάτων συλλαμβάνει τη σχέση των δικαιωμάτων με τους δημόσιους σκοπούς ως σχέση αμοιβαίας σύγκρουσης και διαπραγμάτευσης. Ζητούμενο, οι συγκερασμοί να είναι συμβατοί με την αρχή της αναλογικότητας. Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση αδυνατεί να συλλάβει τη βασική λειτουργία των συνταγματικών δικαιωμάτων: τη θεσμική προάσπιση των προσώπων ως ίσων φορέων έλλογης αυτονομίας. Και δεν μπορεί να διακρίνει τις περιπτώσεις στις οποίες τα δικαιώματα δεν ενεργούν ως αίτημα σταθμισμένης μέριμνας, αλλά ως ανάχωμα απέναντι στη δημόσια πολιτική.
Η υπέρβαση αυτών των αδιεξόδων διέρχεται, κατά τον συγγραφέα, μέσα από την κατανόηση της θεμιτής πλοκής της ελευθερίας με τους θεσμούς μίας δημοκρατικής πολιτείας. Οι όροι της θεμιτής πλοκής ανάγονται στο ίσο status των προσώπων, ως φορέων έλλογης βούλησης, και στη λειτουργία των θεσμών ως χώρων ενάσκησης ή προστασίας της ίσης ελευθερίας. Αυτοί οι όροι δεν επιδέχονται διαπραγμάτευση – επομένως, όταν δημόσια πολιτική ασεβεί στο ίσο status, τότε τα δικαιώματα αναπτύσσουν απόλυτη ισχύ. Όπου αντίθετα συγκροτείται θεμιτή σχέση, τα δικαιώματα ενεργούν ως αιτήματα σταθμισμένων λύσεων και ελέγχεται εάν ο κοινωνός επιβαρύνεται με τα αναγκαία και αναλογούντα βάρη. Η προτεινόμενη προσέγγιση, πέραν της θεωρητικής της επάρκειας, δίνει ορθές λύσεις σε ορισμένα από τα πλέον δυσχερή ζητήματα που απασχολούν τη νομολογία, σε τομείς όπως η δικαστική προστασία, η οικονομική ελευθερία, οι αθέμιτες διακρίσεις και η ελευθερία της έκφρασης.
Η μονογραφία πλαισιώνεται με σχολιασμό από τον Χρ. Ράμμο, επ. αντιπρόεδρο του ΣτΕ, και τον καθηγητή της Νομικής Σχολής Αθηνών Γ. Δελλή.
O Νίκος Ι. Παπασπύρου είναι επίκουρος καθηγητής δημοσίου δικαίου στη Νομική Σχολή Αθηνών. Απόφοιτος της Νομικής Σχολής Αθηνών, έλαβε μεταπτυχιακούς τίτλους στην Οξφόρδη και το Χάρβαρντ και ανακηρύχθηκε διδάκτωρ νομικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ το 2000, όπου και διατέλεσε fellow στο Center for Ethics and the Professions. Υπηρέτησε ως Ειδικός Γραμματέας της Βουλής των Ελλήνων τα έτη 2009 έως και 2015. Μεταξύ των έργων του περιλαμβάνονται τα βιβλία Constitutional Argument and Institutional Structure in the US (Οξφόρδη, 2018), Τα Μονοπάτια του Ευρωπαϊκού Συνταγματισμού (Αθήνα, 2016) και Προσωρινή Ρύθμιση Καταστάσεως στο Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο (Αθήνα, 2005).
Edition info
Table of contents +
Ευχαριστίες
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
I. Από τον Μακιαβέλι στον Καντ
II. Δικαιώματα και ισορροπίες
ΙΙΙ. Το προς διερεύνηση ζήτημα
IV. Η προτεινόμενη θέση
Κεφάλαιο Πρώτο
Η δικαιοκρατική θεώρηση
για τα συνταγματικά δικαιώματα
1. Η αρχή της αναλογικότητας υπό συζήτηση
2. Η δικαιοκρατική σύλληψη δικαιωμάτων και δημοσίου συμφέροντος
Ι. Δικαιώματα και συμφέροντα
ΙΙ. Το Δημόσιο Συμφέρον
ΙΙΙ. Η κανονιστική σχέση των μερών
3. Το ζήτημα της σχέσης μέσου προς σκοπό
4. Ο άνθρωπος ως αυτοσκοπός
5. Η προτεραιότητα της ίσης ελευθερίας
6. Λαμβάνοντας τα δικαιώματα στα σοβαρά
7. Δημόσια επιχειρηματολογία και δικαστικός έλεγχος
Κεφάλαιο Δεύτερο
Ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα:
Η προσβολή της ανθρώπινης ζωής
8. Το ζήτημα και τα παραδείγματα
9. Η απαγόρευση εργαλειοποίησης του ανθρώπου
10. Το ζήτημα της διάσωσης πλειόνων
11. Το μυστήριο με το τραμ
12. Συμπέρασμα: Η αρχή της θεμιτής συνάφειας
13. Άμυνα και συναφείς περιπτώσεις χρήσης βίας
14. Η θεμιτή συνάφεια δεν υπάγεται στο μοντέλο της στάθμισης
15. Από την ανθρώπινη ζωή στη χοάνη των σταθμιζόμενων συμφερόντων. Το παράδειγμα του υποχρεωτικού εμβολιασμού
Κεφάλαιο Τρίτο
Περιπέτειες της δικαστικής προστασίας
16. Μετέχοντας ως αυτόνομα πρόσωπα στους κοινωνικούς θεσμούς
17. Είσαι φυγόποινος και απαιτείς να έχεις δικαστική προστασία;
18. Χρωστάς στο δημόσιο και απαιτείς να έχεις δικαστική προστασία;
19. Περί κυρώσεων και απαξίας
20. Αναγκαστικές εισφορές και απονομή της δικαιοσύνης
Κεφάλαιο Τέταρτο
Ίση μεταχείριση και ανάπτυξη της προσωπικότητας
21. Αρχή της ισότητας και αξιοκρατία
22. Ισότητα ενώπιον των δημοσίων βαρών και ειδικές εισφορές
23. Αθέμιτες διακρίσεις στην απασχόληση – άμεσες διακρίσεις
24. Αθέμιτες διακρίσεις στην απασχόληση – έμμεσες διακρίσεις
25. Ανάπτυξη της προσωπικότητας (Επαγγελματική ελευθερία – Πρόσβαση σε ζωτικά αγαθά)
26. Αθέμιτοι αποκλεισμοί από δικαιώματα κοινωνικής ασφάλισης
Κεφάλαιο Πέμπτο
Ισχυρά δικαιώματα, ανοιχτοί θεσμοί
και κοινωνική ευημερία
27. Ο τελευταίος πειρασμός
28. Ελευθερία της έκφρασης και επικίνδυνος λόγος
29. Η κοινωνική ευημερία ως συμπληρωματική θεμελίωση: Αναληθής λόγος
30. Η κοινωνική ευημερία ως συμπληρωματική θεμελίωση: Ιδιοκτησία
31. Η πλοκή της δικαιοηθικής με την οικονομική θεμελίωση στην ιδιοκτησία
32. Συνοχή και συνέπεια στη δημόσια ρύθμιση
33. Η θεμιτή συνάφεια ως μηχανισμός εξορθολογισμού των θεσμών
34. Ανοικτές δομές, ελεύθερα πρόσωπα, ισχυρές κοινωνίες
ΣΧΟΛΙΑ
Χρήστος Ράμμος
Γιώργος Δελλής
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ
Content type
Categories
Related editions
