Μ. Σκολιανός, Εξελικτισμός και σχετικισμός στο Δίκαιο, 2016

Πρόλογος (Νικ. Ιντζεσίλογλου, Καθηγητή Νομικής Α.Π.Θ.)

Προλογικό σημείωμα

Εισαγωγή

Μέρος Α΄

Εξελικτισμός και Φυσικό Δίκαιο

Κεφάλαιο 1ο

Γενική Εισαγωγική Θεώρηση της Ιστορίας

του Φυσικού Δικαίου

Κεφάλαιο 2ο

«Σοφιστές και Φυσικό Δίκαιο»

2.1. Εισαγωγή.

2.2. Οι παλαιοί σοφιστές

2.3. Οι μέσοι σοφιστές

2.4. Νεότεροι σοφιστές

2.5. Αποτίμηση

Κεφάλαιο 3ο

«Πλάτων: το φυσικό δίκαιο ως έκφραση της ιδέας της δικαιοσύνης»

3.1. Εισαγωγή

3.2. Πλάτων και δίκαιο

Κεφάλαιο 4ο

Αριστοτέλης και Φυσικό Δίκαιο

4.1. Εισαγωγή

4.2. Η ηθική φιλοσοφία του Αριστοτέλη

4.3. Δικαιοσύνη

4.3.1. Διάκριση του δικαίου σε οικιακό και πολιτικό

4.3.1.1. Οικιακό δίκαιο

4.3.1.2. Το πολιτικό δίκαιο

4.4. Το Φυσικό δίκαιο σύμφωνα με τον Αριστοτέλη

4.5. Αποτίμηση

Κεφάλαιο 5ο

Blaise Pascal και Φυσικό Δίκαιο

5.1. Εισαγωγή

5.2. Η φιλοσοφική σκέψη του Pascal

5.2.1. Περί ανθρώπινης κατάστασης

5.2.2. Περί Δικαιοσύνης

5.3. Συμπέρασμα

Κεφάλαιο 6ο

Φυσικό Δίκαιο και Διαφωτισμός

6.1. Ιστορικό Πλαίσιο

6.1.1. Οι ρίζες του Διαφωτισμού

6.1.2. Η επίδραση του Διαφωτισμού στην επιστήμη

6.2. Ο Pufendorf και το Φυσικό Δίκαιο

6.2.1. Η συμβολή του στο φυσικό δίκαιο

6.2.1.1. Η Ηθική Φιλοσοφία του

6.2.1.2. Η Πολιτική Φιλοσοφία του

6.3. Ο John Locke και το Φυσικό Δίκαιο

6.3.1. Το Φυσικό Δίκαιο σύμφωνα με τον Locke

6.4. Ο Jean-Jacques Rousseau και το Φυσικό Δίκαιο

6.4.1. Το Φυσικό Δίκαιο και ο Rousseau

6.5. Ο Montesquieu και το Φυσικό Δίκαιο

6.5.1. Ο Montesquieu και το Φυσικό Δίκαιο

6.6. Ο Thomas Hobbes και το φυσικό δίκαιο

6.6.1. Ο Hobbes και το Φυσικό Δίκαιο

6.6.1.1. Θετικό δίκαιο και νόμοι της φύσης

6.6.1.2. Εξαιρέσεις από το καθήκον απόλυτης υπακοής στον κυρίαρχο

6.6.1.3. Κίνδυνοι διάλυσης της πολιτικής κοινότητας

6.6.1.4. Σύνοψη

6.6.2. Αποτίμηση

Κεφάλαιο 7ο

Edmund Burke και Φυσικό Δίκαιο

7.1. Εισαγωγή

7.2. Edmund Burke και φυσικό δίκαιο

Κεφάλαιο 8ο

Η σύγχρονη - μοντέρνα προσέγγιση του φυσικού δικαίου

8.1. Εισαγωγή

8.2. Herbert Spencer (1820-1903)

8.3. John Finnis (1940-)

8.4. Fuller

8.4.1. Το δίκαιο σύμφωνα με τον Fuller

8.4.1.1. Η εσωτερική ηθική του δικαίου

8.4.1.2. Εσωτερική και εξωτερική ηθική του δικαίου

8.4.1.3. Ηθική του Δικαίου και Φυσικό Δίκαιο

8.4.1.4. Ανακεφαλαιώνοντας

8.4.1.5. Συμπέρασμα

8.5. Ronald Dworkin. Σύντομη παρουσίαση του έργου του

8.5.1. Το δίκαιο σύμφωνα με τον Dworkin

8.5.1.1. Συμβασιοκρατία

8.5.1.1.1. Κριτική της

8.5.1.2. Πραγματισμός

8.5.1.2.1. Η κριτική της

8.5.1.3. Ακεραιότητα

8.5.1.3.1. Η νομοθετική αρχή

8.5.1.3.2. Η δικαιοδοτική αρχή

8.5.1.4. Σύνοψη και αποτίμηση

8.6. Σύντομη επισκόπηση σύγχρονων θεωριών φυσικού δικαίου στην ηπειρωτική Ευρώπη

8.6.1. Stammler (1856-1938)

8.6.2. Fechner (1903-1991)

8.6.3. Maihofer (1918-2009)

8.6.4. Κριτική της θεωρίας του Fechner και του Maihofer

Κεφάλαιο 9ο

Διεθνές και Φυσικό Δίκαιο

9.1. Ορισμός

9.2. Ιστορική Ανασκόπηση

9.2.1. Αρχαία Ελλάδα

9.2.2. Ρώμη, Βυζάντιο και Μεσαίωνας

9.2.3. Αναγέννηση και Συνθήκη της Βεστφαλίας

9.2.4. Γαλλική και Αμερικανική επανάσταση

9.2.5. Συνέδριο της Βιέννης

9.2.6. Η Ευρωπαϊκή Συνεννόηση

9.2.7. Διεθνή Συνέδρια και Συνδιασκέψεις

9.2.8. Διεύρυνση της Διεθνούς Κοινωνίας

9.2.9. Από την ίδρυση της Κοινωνίας των Εθνών ως σήμερα: η θεσμική διεθνής κοινωνία.

9.2.9.1. Η Κοινωνία των Εθνών

9.2.9.2. Ο Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε)

9.2.10. Μεταπολεμικές τάσεις

9.2.10.1. Αποαποικιοποίηση

9.2.10.2. Ανταγωνισμός μεταξύ Η.Π.Α. και ΕΣΣΔ

9.2.10.3. Άνθηση των Διεθνών Οργανισμών περιφερειακού κυρίως χαρακτήρα

9.2.10.4. Εμφάνιση Κανόνων Αναγκαστικού Δικαίου

9.2.10.5. Οι κυριότεροι σκοποί του διεθνούς δικαίου σήμερα

9.3. Η νομιμοποιητική βάση του διεθνούς δικαίου

9.4. Η φυσικοδικαιική υπόσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

9.4.1. Η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη.

9.5. Grotious

9.5.1. Διεθνές και Φυσικό δίκαιο σύμφωνα με τον Grotius

Συμπεράσματα

Μέρος Β΄

Σχετικισμός και Θετικό Δίκαιο

Κεφάλαιο 10ο

Το θετικό δίκαιο και οι κυριότεροι εκπρόσωποί του

10.1. Εισαγωγή

10.2. Οι θεμελιωτές του θετικού δικαίου

10.2.1. Jeremy Bentham

10.2.1.1. Bentham και θετικό δίκαιο

10.2.2. John Austin

10.2.2.1. Austin και θετικό δίκαιο

10.3. Νομικός ρεαλισμός και θετικισμός

10.4. Νομικός ρεαλισμός

10.4.1. Oliver Wendell Holmes

10.4.2. Roscoe Pound

10.5. Ελεύθερη αναζήτηση του δικαίου

10.5.1. Αποφασιοκρατία

10.6. Καθαρή Θεωρία του Δικαίου

10.7. Joseph Raz

10.7.1. Σύνοψη και εκτίμηση

Κεφάλαιο 11ο

Περαιτέρω ανάλυση και κριτική στο θετικό δίκαιο

11.1. Εισαγωγή

11.2. Νομικός Ρεαλισμός

11.3. Αναλυτικός Νομικός Θετικισμός

Κεφάλαιο 12ο

H. L. A Hart

12.1. Εισαγωγικά

12.2. Το έργο του

12.2.1. “The Concept of Law”

12.2.1.1. Μία νέα αρχή

12.2.1.2. Στοιχεία δικαίου

12.2.1.3. Τα θεμέλια του νομικού συστήματος

12.2.1.4. Αρχές δικαιοσύνης

12.2.2. Σύνοψη του «The Concept of Law» και συνολική αποτίμηση

Κεφάλαιο 13ο

Η πρακτική σημασία της θεωρητικής διάστασης

μεταξύ θετικού και φυσικού δικαίου

Συμπεράσματα

Μέρος Γ΄

Το Φυσικό και Θετικό Δίκαιο στην Ελλάδα

και τελικά συμπεράσματα

Κεφάλαιο 14ο

«Το φυσικό και θετικό δίκαιο στην Ελλάδα»

14.1. Εισαγωγή

14.2. Οι Έλληνες συνταγματολόγοι

14.2.1. Ν. Ι. Σαρίπολος (πατήρ) (1817-1887)

14.2.2. Ι. Αραβαντινός (1850-1907)

14.2.3. Ν. Ν. Σαρίπολος (υιός) (1876-1944)

14.2.4. Α. Σβώλος (1892-1956)

14.2.5. Ηλίας Κυριακόπουλος (1903-1974)

14.3. Κ. Δ. Τσάτσος (1899-1987)

14.3.1. Κ. Τσάτσος και το δίκαιο

14.4. Α. Ι. Μάνεσης (1921-20000)

14.4.1. Α. Ι. Μάνεσης και το δίκαιο

Κεφάλαιο 15ο

Το αληθινό περιεχόμενο του δικαίου και η θέση του

στην κοινωνία – Τελικά συμπεράσματα

15.1. Εισαγωγή

15.2. Αρχές δικαίου

15.3. Υπακοή

15.3.1. Κοινωνική ισορροπία και υπακοή

15.4. Απάντηση σε πιθανολογούμενες αντιρρήσεις

15.5. Σύνοψη

Βιβλιογραφία