Μ. Παπαγεωργίου, Η Προστασία του Περιβάλλοντος και η Οικονομική Ελευθερία: Από τη σύγκρουση συμφερόντων στη Βιώσιμη Ανάπτυξη, 2022

Περιεχόμενα

Πρόλογος

Ευχαριστίες

Βασικές συντομογραφίες - Αρκτικόλεξα

i. Ελληνικές

ii. Ξενόγλωσσες

Περίληψη

Doctoral thesis summary

Εισαγωγικό σημείωμα

Κεφάλαιο Α

Σύνταγμα, Νόμος, Μεθοδολογία, Πραγματικότητα

και Συγκριτικές Αναφορές για την Προστασία του Περιβάλλοντος

Ενότητα

α.

Η Συνταγματική κατοχύρωση της Προστασίας του Περιβάλλοντος στην ελληνική έννομη τάξη. Ερμηνεία και Περιεχόμενο

β. Το διακύβευμα. Ανάγκες, Στόχοι και Έννοιες

γ.

Η εκσυγχρονιστική πρόκληση του δυναμικού Συνταγματισμού και του δικαίου της Συμπεριφοράς. Οι ρυθμιστικές συνέπειες και συνέργειες της δίκαιης εναρμόνισης και του ορθολογισμού στις απαιτήσεις της έννομης αποτελεσματικότητας

δ. Το δικαίωμα στην «Προστασία» του Περιβάλλοντος

ε. Η Τριτενέργεια του Περιβαλλοντικού Δικαιώματος

Ενότητα

α.

Το βασικό πλαίσιο της κοινής περιβαλλοντικής νομοθεσίας στην ελληνική έννομη τάξη

β.

Πραγματολογικές συνθήκες: Δημοσιονομική κρίση και Περιβαλλοντική Προστασία

Ενότητα

Ιδιαίτερες συγκριτικές αναφορές

α.

Hνωμένο Βασίλειο: Η διαδρομή για την επανοριοθέτηση του αγγλοσαξονικού συνταγματισμού με αφετηρία το περιβάλλον και την ανάπτυξη

β. “Brexit”: Η Περιβαλλοντική διάσταση

γ.

Η.Π.Α.: Οι επιφυλάξεις προς τον ομοσπονδιακό παρεμβατισμό και οι στρεβλώσεις του παραδοσιακού φιλελευθερισμού στη δίκαιη εξισορρόπηση του δημοσίου συμφέροντος

δ.

Κίνα: Ο στρατηγικός παράγοντας στην παγκόσμια βιώσιμη ανάπτυξη. Από θύτης και θύμα, βασικός καταλύτης του βιώσιμου διεθνούς ανταγωνισμού

ε.

Γαλλία: Η ιδιαιτερότητα του Περιβαλλοντικού Χάρτη ως συνταγματικής ισχύος κείμενο και ο Γαλλικός Περιβαλλοντικός Συνταγματισμός

στ.

Γερμανία: Θεσμικές Εγγυήσεις, κρατικός παρεμβατισμός και συντρέχουσες-παράλληλες αρμοδιότητες. Η Επικουρικότητα ως κεντρική βάση της Περιβαλλοντικής Πολιτειακής Διακυβέρνησης

Κεφάλαιο Β

Οι δομικές αποδόσεις του σύνθετου Ευρωπαϊκού Συνταγματισμού

για την Προστασία του Περιβάλλοντος.

Συναρτήσεις, διαστάσεις και επιδιώξεις

Ενότητα

α.

Ευρωπαϊκή Ένωση και Προστασία του Περιβάλλοντος. Εισαγωγική αναφορά

β. Ιστορικό πλαίσιο

Ενότητα

Η θεμελιώδης λειτουργία, ο δικαιικός ρόλος και η θεσμική εφαρμογή της οργανωτικής αρχής της Ενσωμάτωσης

Ενότητα

Η λειτουργική διάσταση της Προστασίας του Περιβάλλοντος με προσδιοριστική ρυθμιστική αναφορά τη Βιώσιμη Ανάπτυξη κατά την κατοχύρωσή της στο Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Ενότητα

α.

Η δυναμική Νομολογιακή Ερμηνεία της Ε.Σ.Δ.Α. ως Πυλώνας του ενιαίου ευρωπαϊκού συνταγματισμού: Η περιβαλλοντική προστασία από το «περιθώριο εκτίμησης» του κράτους δικαίου στην ερμηνευτική απόδοση των ατομικών δικαιωμάτων

β.

Κατευθυντήριες Νομολογιακές Αποδόσεις: Kατοχυρωμένα Ανθρώπινα Δικαιώματα και δημοκρατικά Περιθώρια Εκτίμησης σε δίκαιη ισορροπία για την προστασία του περιβάλλοντος

γ.

Οι αποδόσεις της έννομης προστασίας της Περιουσίας –κατ’ άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της Ε.Σ.Δ.Α.– σε συνάρτηση με την περιβαλλοντική παρέμβαση. Η διάσταση της δημόσιας ωφέλειας

δ. Η νομολογία του Ε.Δ.Δ.Α. και η χρήση πυρηνικής ενέργειας

ε. Συμπεράσματα επί του «εσδαϊκού» κεκτημένου

Κεφάλαιο Γ

Περιβαλλοντικές Αρχές: Η κανονιστική τους ερμηνεία

και η ρυθμιστική τους ενότητα στον εφαρμοσμένο ευρωπαϊκό συνταγματισμό

Ενότητα

α.

Περί Αρχών: Από τη διαπλαστική δεσμευτικότητα στη δυναμική ερμηνεία του δικαίου. Ο αξιακός θετικισμός της περιβαλλοντικής προστασίας εντός της ρυθμιστικής Πολιτειακής Οργάνωσης

Ενότητα

Η αρχή της Πρόληψης

Ενότητα

Η αρχή της Προφύλαξης

Ενότητα

α. Η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει»

β. Η στροφή της Ε.Ε. προς την «περιβαλλοντική ευθύνη»

γ.

Ατομική και Συλλογική Ευθύνη: Από τη διλημματική σύγκριση στην αιτιώδη έννομη επαγωγή

Ενότητα

Η αρχή της επανόρθωσης των προσβολών του περιβάλλοντος κατά προτεραιότητα στην πηγή τους

Κεφάλαιο Δ

Σύγχρονοι διοικητικοί «μηχανισμοί» νομιμότητας

και αποτελεσματικότητας για την εφαρμοσμένη ενσωμάτωση

και τον εναρμονισμένο συγκερασμό της προστασίας του περιβάλλοντος στην προοπτική της βιώσιμης ανάπτυξης

Ενότητα

α.

Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων: Στοχευμένες Μελέτες και Στρατηγικός Σχεδιασμός

β.

Ορισμός, Πλαίσιο και Ιστορικό της νομοθετικής διαδρομής της «Ε.Π.Ε.»

γ. Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων: Απαιτήσεις και τάσεις

δ. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων

ε. Ειδικότερες Νομολογιακές Προσεγγίσεις: Από το ΣτΕ στο Δ.Ε.Ε

στ.

Στοιχεία της Διασυνοριακής Εκτίμησης των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων

ζ.

Στρατηγικές Επενδύσεις και Περιβάλλον στην Ελλάδα, ανάμεσα στον επιβεβλημένο εκσυγχρονισμό και στην «προκρούστεια» προσαρμογή

Ενότητα

α.

Η Περιβαλλοντική Φορολογία ως κατευθυντήριος μοχλός Ανάπτυξης στο Κράτος Δικαίου

β.

Οι περιβαλλοντικές και οι αναπτυξιακές προοπτικές των δημοσιονομικών παρεμβάσεων και οι βασικές τους διακρίσεις

γ.

Οικονομική κρίση και δημοσιονομικές πολιτικές: Η άτακτη υπαναχώρηση της περιβαλλοντικής ανάπτυξης και η προβληματική ανακολουθία του «Πράσινου Ταμείου»

δ.

Η δογματική των «Πιγκουβιανών» Φόρων και η προοπτική του «πράσινου» Νεοκεϋνσιανισμού στην αναζήτηση του Κοινωνικού Οφέλους

ε.

Η θεωρία του «Διπλού Μερίσματος» και η ενσωμάτωση του περιβάλλοντος ως “win-win” μεταρρυθμιστική διαδικασία στη δημοσιονομική προσαρμογή. Συνέργειες, Συνέπειες και Αποτελεσματικότητα στο περιβαλλοντικό φορολογικό δίκαιο

στ.

Ενωσιακή Περιβαλλοντική Φορολογία: Βιώσιμη αναπτυξιακή αναγκαιότητα ή “terra aliena” για το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Τα όρια του φορολογικού παρεμβατισμού στην Ε.Ε

Ενότητα

α. Το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών ρύπων

β.

Η εξέλιξη της εναρμονισμένης ενωσιακής διοικητικής διακυβέρνησης με αφορμή το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών

γ.

Οι ενωσιακές εξαιρέσεις και οι ανταγωνιστικές διασυνοριακές ανισορροπίες. Οι τάσεις του νομολογιακού εξορθολογισμού του Δ.Ε.Ε. στα διακυβερνητικά περιθώρια εκτίμησης της Ε.Ε. και των Κρατών-μελών

δ.

Καταχρηστικές Εφαρμογές και Σύστημα “Carousel”. Οι «κερκόπορτες» της Ευρωπαϊκής Φοροδιαφυγής με «δούρειο ίππο» το Σ.Ε.Δ.Ε

ε.

Η φορολογική λύση της «Αντίστροφης Χρέωσης» για την ενωσιακή και την εθνική εξισορρόπηση της δημοσιονομικής ευθύνης στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών ρύπων

στ.

Οι θεμελιώδεις περιβαλλοντικές και οικονομικές στρεβλώσεις μεταξύ των «Συστημάτων Εμπορίας Ρύπων»

ζ.

Συμπερασματικές αρνητικές εκτιμήσεις για την (αν-)αποτελεσματικότητα του ενωσιακού “E.T.S.”

Ενότητα

α.

«Πράσινες» και «Βιώσιμες» Δημόσιες Συμβάσεις: Η έννοια, ο ορισμός, η ουσιώδης λειτουργία και οι μεθοδευμένες συνέργειες των εμπλεκόμενων «παραγωγικών» αρχών του δικαίου

β.

Πρακτικά στοιχεία και εφαρμοστικές βάσεις των «Πράσινων» Δημόσιων Συμβάσεων

γ.

Είδη διαγωνιστικής διαδικασίας και η επίδρασή τους στις «Πράσινες» Δημόσιες Συμβάσεις

δ.

Οι περιβαλλοντικές απαιτήσεις στις εκσυγχρονιστικές τάσεις των Ενωσιακών Οδηγιών για τις Δημόσιες Συμβάσεις

ε.

Οι «Πράσινες» Δημόσιες Συμβάσεις και οι ισορροπίες του ευρωπαϊκού κράτους δικαίου στις νομολογιακές κατευθύνσεις του Δ.Ε.Ε

στ.

Ο Προσυμβατικός έλεγχος νομιμότητας των Δημόσιων Συμβάσεων στην ελληνική έννομη τάξη και η ουσιαστική έννομη απαίτηση για την προστασία του περιβάλλοντος

Κεφάλαιο Ε

Οικονομική Ανάπτυξη και Ελευθερίες:

Η συνάρτηση με το Δημόσιο Συμφέρον

και η οριοθέτηση του ρυθμιστικού παρεμβατισμού

Ενότητα

Ευρωπαϊκή Ένωση, Ανταγωνισμός και Περιβάλλον

Ενότητα

α.

Οι Οικονομικές Όψεις του Περιβάλλοντος και η εισδοχή της Βιώσιμης Ανάπτυξης.

β.

Πρακτικές Εξελίξεις για την οικονομική απόδοση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο

Ενότητα

α.

Από την Οικονομική Ελευθερία ως δικαίωμα του ατόμου, στο δημόσιο συμφέρον της Οικονομικής Ανάπτυξης του κράτους. Διαδικασίες συνοχής και ενσωμάτωσης

β. Οι διαστάσεις του Δημόσιου Συμφέροντος

γ.

Κρατικός παρεμβατισμός και νομιμοποιητικό Δημόσιο Συμφέρον: Βιωσιμότητα και Αναλογικότητα οι δικαιοπαραγωγικές ρήτρες της αποτελεσματικότητάς του

Κεφάλαιο ΣΤ

Η αρχή της Αναλογικότητας και η «δικαιορθολογική» πορεία προς την Εναρμονισμένη Ενσωμάτωση: Η αμφίδρομη αντανάκλαση του σύγχρονου δημόσιου συμφέροντος στα «μεικτά» δικαιώματα και το λειτουργικό “Alter Ego” της Βιώσιμης Ανάπτυξης

Ενότητα

Η αρχή της Αναλογικότητας: Από τη σύγκρουση συμφερόντων και την οριοθέτηση των περιορισμών, στο δικαιοπαραγωγικό εναρμονιστικό προσδιορισμό της έννομης αποτελεσματικότητας

Ενότητα

α.

Οι ερμηνευτικές προσεγγίσεις και η ανάλυση των κριτηρίων της αρχής της αναλογικότητας. Η θεσμική νομιμότητα και η λειτουργική δυναμική των κανονιστικών εφαρμογών της αρχής

β.

Η αντιπαραβολή της αμερικανικής προσέγγισης. «Ρυθμιστική Ισορροπία»: από την αξιολογική προσποίηση στην αποδοτική συστηματοποίηση της αναλογικότητας

Ενότητα

Ευρωπαϊκός Συνταγματισμός και Αναλογικότητα

Ενότητα

α.

Η αρχή της αναλογικότητας στο Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Βάση ρυθμιστικών συγκλίσεων, έννομης ισορροπίας, εναρμόνισης και αποτελεσματικότητας

β.

Οι θεμελιώδεις ερμηνευτικές κατευθύνσεις του Δ.Ε.Κ./Δ.Ε.Ε. για τον έλεγχο της αναλογικότητας

Ενότητα

Οι εκτιμήσεις της αναλογικότητας στη συνάρτηση των «Οικονομικών» και των «Μη Οικονομικών» συμφερόντων εντός του ευρωπαϊκού κράτους δικαίου: Το εναρμονιστικό ενωσιακό κεκτημένο και οι θεμιτές εθνικές παρεμβάσεις κατά την αλληλεπίδραση της προστασίας του περιβάλλοντος στις δικαιοκρατικές ισορροπίες της ενιαίας αγοράς, με βάση τις νομολογιακές αποδόσεις του Δ.Ε.Ε

Ενότητα

Η αρχή της αναλογικότητας στο Χ.Θ.Δ. της Ε.Ε. ως δικαιοκρατικός μηχανισμός ρυθμιστικών βελτιστοποιήσεων και εναρμονιστικής ερμηνείας του ενωσιακού δικαίου. Το εφαρμοστικό “case study” των όρων της προστασίας του περιβάλλοντος και των ορίων της οικονομικής ανάπτυξης

Ενότητα

Η Aναλογικότητα στο Ε.Δ.Δ.Α. Η «Δίκαιη Ισορροπία» ανάμεσα στον πυρήνα του κατοχυρωμένου δικαιώματος και στο σύννομο περιθώριο εκτίμησης του κράτους δικαίου. Δικαιωματοκρατία, Δημόσιο συμφέρον και Δημοκρατική ταυτότητα

Ενότητα

α.

Η ελληνική θεώρηση της αρχής της αναλογικότητας: Από αφηρημένη και διαπλαστική δικαιική ρήτρα σε εγγυητική πολιτειακή σταθερά και συνταγματικός κανόνας δικαίου

β.

Η εφαρμογή της αναλογικότητας στην πολιτική δίκη και στο ιδιωτικό δίκαιο ως προοπτική εξελικτικής ενίσχυσης της συνταγματικής της κανονιστικότητας στο πεδίο της σύγκρουσης συμφερόντων

Ενότητα

Η δεσπόζουσα θέση της αρχής της αναλογικότητας στις εκτιμήσεις της «περιβαλλοντικής» νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας

Ενότητα

α.

Η μεθοδολογία του «Κόστους-Οφέλους» ως ευρύτερος και διακριτός μηχανισμός στην ουσιώδη αναζήτηση και την αιτιώδη συνάφεια της κοινωνικής απόδοσης

β.

Η προέλευση και οι σύγχρονες θεσμικές τάσεις της ανάλυσης του «Κόστους-Οφέλους»: Από την αμερικανική «νοοτροπία» στην ευρωπαϊκή «ευελιξία» του δημοσίου δικαίου

γ.

Η θεσμική εφαρμογή της αρχής της προφύλαξης ως το δικαιοπολιτειακό αντιστάθμισμα της επαπειλούμενης δημόσιας διακινδύνευσης και προσδιοριστικός άξονας στον κοινωνικο-δικαιικό προσανατολισμό της ανάλυσης του «Κόστους-Οφέλους»

Κεφάλαιο Ζ

Βιώσιμη Ανάπτυξη: Η σύγχρονη Ενσωμάτωση Συμφερόντων

και η συγχρονισμένη Εναρμόνιση Δικαιωμάτων.

Κεκτημένα, Αξιώσεις και Προοπτικές

Ενότητα

Η ιστορική βάση και οι σύγχρονες κατευθύνσεις της Βιώσιμης Ανάπτυξης

Ενότητα

Οι ερμηνευτικές αποδόσεις και οι πρακτικές αποκλίσεις ανάμεσα στην «Ισχυρή» και την «Αδύναμη» Βιωσιμότητα

Ενότητα

Διαγενεακή ισότητα και βιώσιμη ανάπτυξη: Το ανθρωπιστικό δικαίωμα- αντανάκλαση του αλληλέγγυου δημόσιου συμφέροντος

Ενότητα

Η Βιώσιμη Ανάπτυξη στο Δίκαιο των Ευρωπαϊκών Συνθηκών και του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων ως θεμελιώδης δικαιοπολιτειακός προορισμός της Ένωσης

Ενότητα

α.

Η Νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας: Ερμηνευτικές διακυμάνσεις και ιστορικές περίοδοι για το Δίκαιο της Βιώσιμης Ανάπτυξης

β.

Οι μεθοδολογικές αναζητήσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας για τη βιώσιμη ανάπτυξη και ο επιδιωκόμενος σκοπός του δημοσίου συμφέροντος

γ.

Η πρακτική απόδοση της αρχής της «Φέρουσας Ικανότητας», ως η ιδιαίτερη νομολογιακή διάσταση των εφαρμοσμένων ισορροπιών της Βιωσιμότητας

Κεφάλαιο Η

Επίλογος

Θεσμικά κεκτημένα, κανονιστικές αποδόσεις και βέλτιστες εφαρμογές για τις αναγκαίες ρυθμιστικές συνέργειες από τη σύγκρουση συμφερόντων στη Βιώσιμη Ανάπτυξη

Παράρτημα βιβλιογραφίας

Α. Ελληνική βιβλιογραφία - Αρθρογραφία

Β. Ξενόγλωσση βιβλιογραφία - Αρθρογραφία

Γ. Νομικά κείμενα - Πηγές

Δ. Χρήσιμοι διαδικτυακοί τόποι

Βιογραφικά Στοιχεία