Μ. Καλυβιώτου, Κοινοβουλευτικός έλεγχος, 2017
Η παρούσα μελέτη πραγματεύεται ζητήματα που αναφέρονται στον κοινοβουλευτικό έλεγχο, τον οποίο μελετά αποκλειστικά ως συνταγματικό θεσμό.
Ποιές λειτουργίες επιτελεί ο θεσμός του κοινοβουλευτικού ελέγχου και ποιο είναι το συνταγματικό θεμέλιό του; Πώς πρέπει να διαπιστώνεται αν ορισμένη υπόθεση εντάσσεται στο αντικείμενό του; Υφίσταται υποχρέωση της Κυβέρνησης να απαντά στον έλεγχο που της ασκείται; Είναι συνταγματικής περιωπής η υποχρέωση αυτή; Περιορίζεται, όταν προσκρούει στη διαφύλαξη άλλων συνταγματικών αγαθών;
Αυτά είναι ορισμένα από τα ερωτήματα στα οποία φιλοδοξεί να απαντήσει η μελέτη. Οι απαντήσεις εκκινούν από την ερμηνεία του Συντάγματος, αξιοποιούν τη σχετική νομολογία του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας, και καταλήγουν στη διαμόρφωση προτάσεων για τη σύμφωνη με το Σύνταγμα λειτουργία του θεσμού του κοινοβουλευτικού ελέγχου. Κεντρικός σκοπός της μελέτης είναι να αποτυπώσει το πλαίσιο εντός του οποίου τα ανώτατα πολιτειακά όργανα που συμπράττουν στην άσκηση του θεσμού, αξιοποιούν την ελευθερία δράσης που τους αναγνωρίζει το Σύνταγμα, χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο ούτε τον συνταγματικό στόχο του κοινοβουλευτικού ελέγχου ούτε τη συνταγματική προστασία άλλων αγαθών.
Edition info
Table of contents +
Σημείωμα της συγγραφέως.
Εισαγωγικό σημείωμα: Μεθοδολογικές και εννοιολογικές αποσαφηνίσεις.
Ι. Αντικείμενο της μελέτης, σκοπός και μεθοδολογία.
ΙΙ. «Δικαιώματα» και «υποχρεώσεις» πολιτειακών οργάνων.
ΙΙΙ. Η αρμοδιότητα του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας επί διαφορών σχετικών με την οριοθέτηση των εξουσιών των ανώτατων πολιτειακών οργάνων: η ιδιαιτερότητά της υπό το πρίσμα της ελληνικής έννομης τάξης.
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
Περιεχόμενο και διακρίσεις του κοινοβουλευτικού ελέγχου
Εισαγωγικές παρατηρήσεις.
Ι. Εν στενή εννοία έλεγχος της Κυβέρνησης και πληροφόρηση της Βουλής.
ΙΙ. Έλεγχος πολιτικός και έλεγχος νομικός.
ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΘΕΜΕΛΙΟΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Συνταγματικές βάσεις της ελεγκτικής λειτουργίας της Βουλής
Ι. Συνταγματική θεμελίωση του κοινοβουλευτικού ελέγχου εν στενή εννοία.
Εισαγωγικές παρατηρήσεις.
Α. Η διάταξη του άρθρου 70 παρ. 6 του Συντάγματος.
Β. Κοινοβουλευτικός έλεγχος και οργανωτικές βάσεις του πολιτεύματος.
α. Δημοκρατική αρχή και κοινοβουλευτικός έλεγχος.
1. Λαϊκή κυριαρχία και κοινοβουλευτικός έλεγχος.
2. Δημοκρατική νομιμοποίηση και κοινοβουλευτικός έλεγχος.
β. Αντιπροσωπευτική αρχή και κοινοβουλευτικός έλεγχος.
γ. Κοινοβουλευτική αρχή και κοινοβουλευτικός έλεγχος.
δ. Αρχή της διάκρισης των εξουσιών και κοινοβουλευτικός έλεγχος.
Γ. Κοινοβουλευτικός έλεγχος και θεμελιώδεις συνταγματικοί θεσμοί.
α. Πολιτική ευθύνη των κυβερνώντων και κοινοβουλευτικός έλεγχος.
β. Κοινοβουλευτική αντιπολίτευση και κοινοβουλευτικός έλεγχος.
1. Ο έλεγχος από την αντιπολίτευση ως θεσμικό αντίβαρο και ως μέσο διαμόρφωσης πολιτικών εξελίξεων.
2. Ο κοινοβουλευτικός έλεγχος και η προστασία των δικαιωμάτων της κοινοβουλευτικής μειοψηφίας.
3. Ο κοινοβουλευτικός έλεγχος ανήκει μόνον στην αντιπολίτευση;.
4. Δημιουργική σύμπραξη Κυβέρνησης - αντιπολίτευσης διά του κοινοβουλευτικού ελέγχου.
ΙΙ. Συνταγματική θεμελίωση της αρμοδιότητας της Βουλής να ζητεί πληροφόρηση.
Εισαγωγικές παρατηρήσεις.
Α. Νομική θέση του βουλευτή και κοινοβουλευτική πληροφόρηση.
Β. Δημοκρατική αρχή και κοινοβουλευτική πληροφόρηση.
Γ. Αρχή της διαφάνειας της κρατικής δράσης και κοινοβουλευτική πληροφόρηση.
Δ. Η κοινοβουλευτική πληροφόρηση ως συναγόμενη αρμοδιότητα της Βουλής, ιδίως κατ’ αναφορά προς τη νομοθετική και την ελεγκτική αρμοδιότητά της.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
Συνταγματικές βάσεις της υποχρέωσης της Κυβέρνησης να απαντά
στον κοινοβουλευτικό έλεγχο
Ι. Νομική ή πολιτική υποχρέωση;.
Α. Η διατύπωση του ερωτήματος.
Β. Η μη επίλυση του ζητήματος από τον Κανονισμό της Βουλής.
ΙΙ. Συνταγματική θεμελίωση.
Α. Κριτική προσέγγιση των κυριότερων θεωριών.
α. Τα άρθρα 51 παρ. 2 και 60 παρ. 1 του Συντάγματος.
β. Το Τα άρθρα 66 παρ. 3 και 69 εδάφ. γ΄ του Συντάγματος.
Β. Το γενικό συνταγματικό θεμέλιο: η κοινοβουλευτική αρχή.
ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΩΝ ΟΡΙΩΝ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Το πεδίο εφαρμογής της υποχρέωσης της Κυβέρνησης να απαντά
στον κοινοβουλευτικό έλεγχο
Εισαγωγικές παρατηρήσεις.
Ι. Τα όρια του εξ υποκειμένου πεδίου εφαρμογής.
Α. Φορέας της αρμοδιότητας άσκησης κοινοβουλευτικού ελέγχου.
Β. Υποκείμενο της κυβερνητικής υποχρέωσης σε απάντηση.
α. Αποδέκτες της ελεγκτικής αρμοδιότητας της Βουλής και υπόχρεοι σε απάντηση.
β. Το ζήτημα της υποχρεωτικής παρουσίας της Κυβέρνησης στις ελεγκτικές διαδικασίες.
ΙΙ. Τα όρια του εξ αντικειμένου πεδίου εφαρμογής.
Εισαγωγικές παρατηρήσεις.
Α. Θετικός καθορισμός.
α. Το κριτήριο των δημόσιων υποθέσεων.
β. Το κριτήριο των αρμοδιοτήτων της Κυβέρνησης.
γ. Το κριτήριο της ευθύνης της Κυβέρνησης.
1. Το γενικό πλαίσιο της κυβερνητικής ευθύνης.
2. Ειδικά ζητήματα κυβερνητικής ευθύνης.
i. Ανεξάρτητες αρχές: μεταξύ δημόσιας διοίκησης και κυβερνητικής ευθύνης.
ii. Η ευθύνη της Κυβέρνησης για τη δράση ιδιωτικών προσώπων.
Εισαγωγικές παρατηρήσεις.
ii.a. Η μετάβαση από τον «δημόσιο» στον «ιδιωτικό» χαρακτήρα κρατικών λειτουργιών.
ii.b. Οι θέσεις της θεωρίας, της νομολογίας και του νομοθέτη για τον τρόπο διαπίστωσης της σχέσης μεταξύ νπιδ και κράτους.
ii.c. Η χαρτογράφηση της κυβερνητικής ευθύνης επί προσώπων δημόσιου και ιδιωτικού δικαίου.
Β. Αρνητικός καθορισμός.
Εισαγωγικές παρατηρήσεις.
α. Το κριτήριο της μη προσβολής της ανεξαρτησίας της Κυβέρνησης ως φορέα εκτελεστικής εξουσίας.
β. Το κριτήριο της μη προσβολής της ανεξαρτησίας της δικαστικής εξουσίας.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
Οριοθέτηση της υποχρέωσης της Κυβέρνησης να απαντά
στον κοινοβουλευτικό έλεγχο
Εισαγωγικές παρατηρήσεις.
Ι. Διασταύρωση με την προστασία θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Εισαγωγικές παρατηρήσεις.
Α. Κοινοβουλευτικός έλεγχος και προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
α. Το περιεχόμενο της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και συγγενών έννομων αγαθών.
β. Η επίλυση της σύγκρουσης.
1. Η επίλυση σε επίπεδο νόμου.
i. «Απλά» προσωπικά δεδομένα και κοινοβουλευτικός έλεγχος.
ii. «Ευαίσθητα» προσωπικά δεδομένα και κοινοβουλευτικός έλεγχος.
2. Η επίλυση σε επίπεδο συνταγματικών κανόνων.
i. Γενικά.
ii. Η αρχή της πρακτικής αρμονίας.
iii. Η στάθμιση.
3. Τα κριτήρια της στάθμισης υπό το φως της αρχής της αναλογικότητας.
Εισαγωγικές παρατηρήσεις.
i. Η αρχή της αναγκαιότητας ως προϋπόθεση της αναλογικότητας.
i.a. Γενικά.
i.b. Η αναζήτηση του νόμιμου λόγου περιορισμού ανά περίπτωση.
i.c. Η σημασία της πληροφορίας για τον δημόσιο βίο.
ii.Η αρχή της καταλληλότητας.
ii.a. Γενικά.
ii.b. Τα πρόσωπα που συμμετέχουν στον πολιτειακό και πολιτικό βίο της χώρας.
ii.c. Η συνάφεια των ζητούμενων προσωπικών δεδομένων προς την άσκηση των δημόσιων καθηκόντων.
iii. Η αρχή της αναλογικότητας εν στενή εννοία.
iii.a. Γενικά.
iii.b. Τα όρια του απαραβίαστου πυρήνα του δικαιώματος προστασίας προσωπικών δεδομένων.
iii.c. Η οικειοθελής δημοσιοποίηση δεδομένων από το υποκείμενό τους.
iv. Η αρχή της αναγκαιότητας ως ιδιότητα του επιβαλλόμενου μέτρου.
iv.a. Γενικά.
iv.b. Η κάμψη του κανόνα της δημοσιότητας των συνεδριάσεων.
iv.c. Άλλες διαδικαστικές δυνατότητες για το λιγότερο επαχθές μέτρο.
Β. Κοινοβουλευτικός έλεγχος και προστασία επιχειρηματικών απορρήτων.
α. Το περιεχόμενο της προστασίας των επιχειρηματικών απορρήτων.
β. Η επίλυση της σύγκρουσης.
ΙΙ. Διασταύρωση με την προστασία συλλογικών αγαθών.
Α. Κοινοβουλευτικός έλεγχος και προστασία του δημόσιου συμφέροντος.
α. Το περιεχόμενο της προστασίας του δημόσιου συμφέροντος.
Εισαγωγικές παρατηρήσεις.
1. Η προστασία του δημόσιου συμφέροντος διά της άσκησης της κοινοβουλευτικής ελεγκτικής λειτουργίας.
2. Η προστασία του δημόσιου συμφέροντος διά της τήρησης κρατικών απορρήτων.
Εισαγωγικές παρατηρήσεις.
i. Στρατιωτικά, διπλωματικά και εν γένει σχετικά με την εξωτερική ασφάλεια του κράτους μυστικά.
ii. Η ειδική πίστωση στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Εξωτερικών για «απόρρητες εθνικές ανάγκες».
iii. Σχετικά με την εσωτερική ασφάλεια του κράτους μυστικά: Οι πληροφορίες της Ειδικής Ασφάλειας και της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών.
iv. Ο απόρρητος χαρακτήρας των πρακτικών του Υπουργικού Συμβουλίου, των συλλογικών κυβερνητικών οργάνων και των αρχείων Πρωθυπουργού, Υπουργών και Υφυπουργών.
β. Η επίλυση της σύγκρουσης.
1. Η επίλυση της σύγκρουσης βάσει των κανόνων του Κανονισμού της Βουλής.
2. Η επίλυση της σύγκρουσης διά της στάθμισης των αντιτιθέμενων όψεων του δημόσιου συμφέροντος υπό το φως της αρχής της αναλογικότητας.
Εισαγωγικές παρατηρήσεις.
i. Η αρχή της αναγκαιότητας ως προϋπόθεση της αναλογικότητας.
ii. Η αρχή της καταλληλότητας.
iii. Η αρχή της αναλογικότητας εν στενή εννοία.
iv. Η αρχή της αναγκαιότητας ως ιδιότητα του επιβαλλόμενου μέτρου.
Β. Κοινοβουλευτικός έλεγχος και προστασία του συνταγματικού σκοπού του.
Εισαγωγικές παρατηρήσεις: η έννοια της κατάχρησης δικαιώματος στο πεδίο του κοινοβουλευτικού ελέγχου.
α. Η καταχρηστική άσκηση του ελεγκτικού δικαιώματος από τους βουλευτές.
β. Η καταχρηστική άσκηση της ευχέρειας της Κυβέρνησης ως προς τον τρόπο απάντησης στον έλεγχο.
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
Η διασφάλιση της σύμφωνης με το Σύνταγμα άσκησης του θεσμού:
υφιστάμενοι και προτεινόμενοι μηχανισμοί ελέγχου
Εισαγωγικές παρατηρήσεις.
Α. Η έννοια της κύρωσης στον κοινοβουλευτικό έλεγχο.
α. Γενικά.
β. Κυρώσεις κατά την εφαρμογή των κανόνων του κοινοβουλευτικού ελέγχου.
γ. Το δικαστικώς ανέλεγκτο της εφαρμογής του κοινοβουλευτικού ελεγκτικού θεσμού και οι συνέπειές του.
Β. Μηχανισμοί ελέγχου και θεσμικά αντίβαρα: σκέψεις και προτάσεις.
α. Γενικά.
β. Η υποχρέωση της Κυβέρνησης προς αιτιολόγηση της πλημμελούς ανταπόκρισής της στον κοινοβουλευτικό έλεγχο.
γ. Η εισαγωγή ειδικών μεθοδολογικών κανόνων ή η πρόβλεψη γνωμοδοτικής κρίσης επιστημονικού οργάνου.
δ. Η σύσταση κομματικά ουδέτερου κοινοβουλευτικού οργάνου ως ρυθμιστή και εγγυητή της καλής λειτουργίας του κοινοβουλευτικού ελέγχου.
Επίλογος.
ΣΥΝΟΨΗ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Ι. Πίνακας Συντομογραφιών.
Α. Ελληνικές συντομογραφίες.
α. Όργανα/Περιοδικά/Πηγές/Συλλογές δικαστικών αποφάσεων.
β. Άλλες συντομογραφίες.
Β. Ξενόγλωσσες συντομογραφίες.
ΙΙ. Βιβλιογραφία και αρθρογραφία.
Α. Στην ελληνική γλώσσα.
Β. Σε ξένες γλώσσες.
ΙΙΙ. Πίνακας δικαστικών αποφάσεων.
ΙV. Κοινοβουλευτικά έγγραφα.
V. Μετάφραση ξενόγλωσσων χωρίων.
VI. Ευρετηριο ύλης.
Α. Ευρετήριο όρων.
Β. Ευρετήριο διατάξεων του Συντάγματος.
Γ. Ευρετήριο διατάξεων του Κανονισμού της Βουλής.
Content type
Categories
Related editions
