Μ. Χοΐδου, Ο καθορισμός του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, 2020

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

§. 1. Εισαγωγή: Αντικείμενο, αφορμή, στόχευση και πορεία της μελέτης

Ι. Αφορμή και αντικείμενο της μελέτης

ΙΙ. Στόχευση και πορεία της μελέτης

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

ΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ

ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΛΟΓΩ ΗΘΙΚΗΣ ΒΛΑΒΗΣ

§. 2. ιστορική και δικαιοσυγκριτική επισκόπηση της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης στην αστική και ποινική δίκη

I. Η έννοια της μη περιουσιακής ζημίας στον Αστικό Κώδικα

ΙΙ. Η ΑΚ 299 υπό το πρίσμα του ζητήματος της ηθικής βλάβης επί ενδοσυμβατικής ευθύνης

ΙII. Η μη περιουσιακή ζημία στις λοιπές διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας

IV. Δικαιοσυγκριτική θεώρηση

1. Εισαγωγή

2. Σύγχρονες νομοθεσίες

α. Από το ευρωπαϊκό ηπειρωτικό δικαιϊκό σύστημα: Η γερμανική έννομη τάξη

β. Από το αγγλοσαξονικό δικαιϊκό σύστημα: Η βρετανική έννομη τάξη

V. Η παράσταση του υποστάντος μη περιουσιακή ζημία στην ποινική δίκη

1. Η έννοια της πολιτικής αγωγής και ο χαρακτήρας της σύμφωνα με τον προϊσχύσαντα Κώδικα Ποινικής Δικονομίας

2. Σύνδεση ποινικού και αστικού δικαίου κατά την επιδίκαση χρηματικής ικανο­ποίησης λόγω μη περιουσιακής ζημίας σύμφωνα με τον προϊσχύσαντα ΚΠΔ

3. Αλληλεπίδραση μεταξύ ποινικής και αστικής δίκης σύμφωνα με τον προϊσχύ­σαντα ΚΠΔ

4. Η παράσταση του αδικηθέντος προς υποστήριξη της κατηγορίας υπό το κα­θε­στώς του νέου Κώδικα Ποινικής Δικονομίας

α. Η ανάγκη μεταρρύθμισης και ο χαρακτήρας του δικαιώματος παρά­στασης

β. Οι ρυθμίσεις του νέου ΚΠΔ για την παράσταση του αδικηθέντος προς υποστήριξη της κατηγορίας

§. 3. Προβληματικά σημεία για τη δικαστηριακή πράξη: Ελλιπής προβλεψιμό­τητα και αμφίβολη ελεγξιμότητα της δικαστικής κρίσης

Ι. Το ζήτημα της προβλεψιμότητας της δικαστικής κρίσης για το ύψος της χρη­ματικής ικανοποίησης

ΙΙ. Το ζήτημα της ελεγξιμότητας της δικαστικής κρίσης για το ύψος της χρηματικής ικανοποίησης

1. Ο προβληματισμός

2. Οι υποστηριζόμενες απόψεις

α. Η άποψη περί ολοσχερούς αποκλεισμού του αναιρετικού ελέγχου

β. Οι απόψεις για τη δυνατότητα άσκησης αναιρετικού ελέγχου

αα. Η άποψη για θεμελίωση του αναιρετικού ελέγχου στην παραβίαση αυτής ταύτης της αρχής της αναλογικότητας (άρθρ. 25 § 1 εδ. δ Σ)

ββ. Η άποψη για θεμελίωση του αναιρετικού ελέγχου σε παράβαση της ΑΚ 932

3. Κριτικές τοποθετήσεις

α. Για την ΟλΑΠ 6/2009

β. Για την ΟλΑΠ 9/2015

γ. Για την ΟλΑΠ 10/2017

δ. Μια συνδυαστική προσέγγιση του προβλήματος

ΙΙΙ. Προς μια μεθοδολογικά συνεπή αναζήτηση λύσεων μέσω της οριοθέτησης ενός συστήματος αντικειμενικών κριτηρίων

§. 4. Η χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης υπό το πρίσμα του δικαίου της αποζημίωσης

Ι. Το ζήτημα της νομικής φύσης και του χαρακτήρα της αξίωσης

1. «Χρηματική ικανοποίηση» και «αποζημίωση»

2. Υποστηριζόμενες απόψεις

α. Η παρωχημένη θεώρηση περί «ιδιωτικής ποινής»

β. Η θεωρία της ανταπόκρισης στο «συναίσθημα εκδίκησης ή ανταπόδοσης» του παθόντος (Rachefunktion)

γ. H θεωρία της «παροχής ικανοποίησης» (Genugtuungsfunktion)

δ. Η θεωρία της «εξισορροπητικής» λειτουργίας (Ausgleichsfunktion)

ε. Η θεωρία της «αποκαταστατικής» λειτουργίας (Ersatzfunktion)

στ. Η «τιμωρητική» ή «κυρωτική» ή «ποινική» αποζημίωση (punitive damages)

ζ. Ενδιάμεσο συμπέρασμα και σύνδεση με την περαιτέρω διερεύνηση

II. Η χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης υπό το πρίσμα του καθορισμού «εύλογης» αποζημίωσης

1. Εισαγωγή

2. Η αρχή του «όλα ή τίποτε» στο δίκαιο της αποζημίωσης

3. Νομοθετημένες περιπτώσεις απόκλισης από την αρχή: Η «εύλογη» αποζη­μίωση

4. Νομολογιακές εξειδικεύσεις κριτηρίων καθορισμού «εύλογης» αποζημίωσης

α. Η διάταξη του άρθρου 918 ΑΚ και η νομολογιακή εξειδίκευση του νομο­θετημένου κριτηρίου της «κατάστασης των μερών»

β. Η διάταξη του άρθρου 931 ΑΚ και η νομολογιακή εξειδίκευση του νομο­θετημένου κριτηρίου της «επίδρασης στο μέλλον του παθόντος»

γ. Η διάταξη του άρθρ. 9 του νόμου ΓΠΝ΄/1911 και η περαιτέρω νομοθετική και νομολογιακή εξειδίκευση του κριτηρίου των «κατ’ ιδίαν περιστάσεων»

δ. Η νομολογιακή εξειδίκευση κριτηρίων καθορισμού της έκτασης της κατ’ άρθρο 387 ΑΚ «εύλογης» αποζημίωσης

ε. Η νομολογιακή εξειδίκευση του νομοθετημένου κριτηρίου των «περιστά­σεων» σε λοιπές περιπτώσεις επιδίκασης «εύλογης» αποζημίωσης

στ. Ενδιάμεσα συμπεράσματα και σύνδεση με την περαιτέρω διερεύνηση

ΙΙΙ. Η μεθοδολογία της ανάπτυξης ενός «κινητού συστήματος κριτηρίων» στο δίκαιο της αποζημίωσης

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΥΨΟΣ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ

ΛΟΓΩ ΗΘΙΚΗΣ ΒΛΑΒΗΣ

§. 5. Η χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης σε περίπτωση προσβολής της προσωπικότητας (άρθρο 59 ΑΚ)

Ι. Εισαγωγή: Το εύρος της προστατευόμενης προσωπικότητας

1. Η αρχή της προστασίας της προσωπικότητας

2. Η σύγχρονη εξέλιξη της προστασίας του δικαιώματος στην προσωπικότητα

3. Η αόριστη νομική έννοια της προσωπικότητας

4. Επιμέρους εκφάνσεις της προσωπικότητας

α. Η ζωή

β. Η σωματική ακεραιότητα και η υγεία

γ. Η ελευθερία και ο αυτοκαθορισμός

δ. Ο γάμος και η οικογενειακή ζωή

ε. Η εικόνα και η φωνή του προσώπου

στ. Το απαραβίαστο της προσωπικής ζωής και τα προσωπικά δεδομένα

ζ. Η τιμή και η αξιοπρέπεια

η. Η απόλαυση του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος

5. Ενδιάμεσες παρατηρήσεις

ΙΙ. Η αξίωση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης από προσβολή της προσωπικότητας

1. Η θέση της αξίωσης χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης στο σύ­στη­μα των αξιώσεων για προσβολή της προσωπικότητας

2. Η νομοθετική εξέλιξη της ιδέας για αποκατάσταση της ηθικής βλάβης της προ­σωπικότητας του προσβαλλομένου

3. Οι προϋποθέσεις εφαρμογής του άρθρου 59 ΑΚ για ικανοποίηση της ηθικής βλάβης

α. Προσβολή της προσωπικότητας

β. Παράνομος χαρακτήρας της προσβολής

γ. Το ζήτημα της υπαιτιότητας του υπευθύνου

δ. Το είδος της προσβολής

ε. Αίτημα του υποστάντος ηθική βλάβη της προσωπικότητάς του κατά του υποχρέου

4. Η νομοθετημένη υποχρέωση ικανοποίησης της ηθικής βλάβης

ΙΙΙ. Κριτήρια προσδιορισμού του εύλογου ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανά κατηγορία εκφάνσεων προσβολής της προσωπικότητας

1. Προσβολή της τιμής και της αξιοπρέπειας

α. Το είδος της προσβολής

αα. Εξύβριση και δυσφήμιση, απλή ή συκοφαντική

ββ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την ποινική απαξία της πράξης του προσβάλλοντος

γγ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την κοινωνική, ηθική ή/και ποινική, απαξία της πράξης που αναληθώς αποδίδεται στον προσβαλλόμενο

δδ. Ενδιάμεσες σκέψεις (59 ΑΚ, 79 ΠΚ)

β. Η έκταση της προσβολής

αα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την προσφορότητα του τρόπου, τόπου, μέσου και χρόνου τέλεσης της προσβολής για πρόκληση ή διεύρυνση της ηθικής βλάβης του προσβαλλομένου

ββ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την προσφορότητα των ιδιοτήτων και της κοινωνικής θέσης του προσβάλ­λοντος για πρόκληση ή διεύρυνση της ηθικής βλάβης του προσβαλ­λομένου

γγ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την προσφορότητα της τυχόν υφιστάμενης μεταξύ των μερών ιδιαίτερης σχέσης για πρόκληση ή διεύρυνση της ηθικής βλάβης του προσβαλ­λομένου

δδ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με τη συχνότητα επανάληψης της προσβλητικής ενέργειας

εε. Ενδιάμεσες παρατηρήσεις για τη νομιμοποίηση των επιμέρους κριτη­ρίων με βάση τη θεωρία της «πρόσφορης αιτίας» και τα αξιο­λογικά πρότυπα των άρθρων 300, 927 ΑΚ, των άρθρων 79, 88 προϊσχ. ΠΚ και του άρθρου 79 νέου ΠΚ

iα. Το πρίσμα της πρόσφορης αιτιότητας

iβ. Το πρότυπο των ΑΚ 300,

iγ. Το πρότυπο των προϊσχ. ΠΚ 79, 88, νέου ΠΚ

iδ. Συμπέρασμα

γ. Οι συνέπειες της προσβολής στον ψυχικό κόσμο του προσβαλλομένου

αα. Η έντονη δικαστική ή πειθαρχική ταλαιπωρία του προσβαλλομένου

ββ. Η διακινδύνευση του επαγγελματικού μέλλοντος του προσβαλλο­μένου

γγ. Η εμφάνιση ψυχικού νοσήματος στον προσβαλλόμενο

δδ. Έμμεσες δυσμενείς συνέπειες στα λοιπά έννομα συμφέροντα του προσβαλλομένου

εε. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του προσβαλλομένου

ζζ. Ενδιάμεσο συμπέρασμα

δ. Η υπαιτιότητα του προσβάλλοντος

αα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με τον βαθμό πταίσματος του προσβάλλοντος. Το αξιολογικό πρότυπο της προϊσχ. ΠΚ 79 § 2γ, νέας ΠΚ 79 § 3α

ββ. Το αξιολογικό πρότυπο των ΑΚ 300,

γγ. Η περίπτωση της προσβολής με διάδοση αληθών ισχυ­ρισμών

δδ. Η λειτουργική διαφορά του κριτηρίου σε σχέση με το πρότυπο των άρθρων 300, 927 ΑΚ

εε. Ενδιάμεσες σκέψεις για τη φύση της αξίωσης

ε. Η κοινωνικοοικονομική και προσωπική κατάσταση των μερών

αα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την οικονομική επιφάνεια εκάστου των μερών

iα. Ο υπολογισμός της περιουσιακής κατάστασης

iβ. Η περιορισμένη αξιολογική σημασία του κριτηρίου

iγ. Η οπτική γωνία του προσβαλλομένου

iδ. Η οπτική γωνία του προσβάλλοντος

iε. Η σύγκριση της οικονομικής κατάστασης των μερών

ββ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την κοινωνική θέση εκάστου των μερών

γγ. Η συνεκτίμηση τυχόν προβλημάτων υγείας του προσβάλλοντος

δδ. Ενδιάμεσες σκέψεις με βάση το αξιολογικό πρότυπο του άρθρου 918 ΑΚ

στ. Η συμπεριφορά του υπευθύνου μετά την προσβολή

αα. Αυξητικές παράμετροι

iα. Η αδιαφορία του προσβάλλοντος

iβ. Η επανάληψη της προσβολής

iγ. Η μακρόχρονη αντιπαράθεση

ββ. Μειωτικές παράμετροι

iα. Η μεταμέλεια του προσβάλλοντος

iβ. Σκέψεις με βάση το αξιολογικό πρότυπο των προϊσχ. ΠΚ 79 § 3δ και 84 § 2δ, νέων ΠΚ 79 § 3στ και 84 § 2δ

ζ. Τα αίτια που ώθησαν στην προσβολή και ο σκοπός της

αα. Αυξητική παράμετρος: Τα «ταπεινά κίνητρα» του προσβάλλοντος

ββ. Μειωτική παράμετρος: Η αιτιώδης «συμβολή» του προσβαλλομένου

γγ. Ενδιάμεσες σκέψεις με βάση και τα αξιολογικά πρότυπα των ΑΚ 300, προϊσχ. ΠΚ 79 § 3α και 84 § 2γ, νέων ΠΚ 79 § 3β, 79 § 4β και 84 § 2γ

2. Προσβολή της προσωπικότητας του νομικού προσώπου

α. Η έννοια της προσωπικότητας του νομικού προσώπου και η προσβολή της

β. Το είδος της προσβολής του νομικού προσώπου

αα. Συκοφαντική δυσφήμιση (ΠΚ 363), δυσφήμιση ανώνυμης εταιρίας (προϊσχ. ΠΚ 364)

ββ. Τέλεση περιουσιακής ζημίας (ΑΚ 298)

γγ. Συμπεριφορά αντίθετη στα χρηστά ήθη (919 ΑΚ)

δδ. Αθέμιτος ανταγωνισμός (ν. 146/1914)

εε. Ενδιάμεσο συμπέρασμα

γ. Η έκταση της προσβολής και της συνακόλουθης βλάβης του νομικού προσώπου

αα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την προσφορότητα του τρόπου, μέσου, τόπου και χρόνου τέλεσης της προσβολής για πρόκληση ή διεύρυνση της ηθικής βλάβης του προσβαλλόμενου νομικού προσώπου

iα. Ο τόπος και τα μέσα της προσβολής

iβ. Η εμμονή του προσβάλλοντος στην προσβλητική σε βάρος του νομικού προσώπου συμπεριφορά

iγ. Η απαξιωτική στάση του προσβάλλοντος έναντι του νομικού προ­σώπου

iδ. Η συστηματική και μεθοδευμένη συμπεριφορά του προσβάλ­λο­ντος σε βάρος του νομικού προσώπου

ββ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την προσφορότητα της τυχόν υφιστάμενης μεταξύ των μερών ιδιαίτερης σχέσης για πρόκληση ή διεύρυνση της ηθικής βλάβης του προσβαλ­λόμενου νομικού προσώπου

γγ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την προσφορότητα του κύρους και της οικονομικής θέσης του προσβαλ­λόμενου νομικού προσώπου για πρόκληση ή διεύρυνση της ηθικής του βλάβης

δδ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με τη συχνότητα επανάληψης της προσβλητικής ενέργειας

εε. Ενδιάμεσες παρατηρήσεις για τη νομιμοποίηση των επιμέρους κριτη­ρίων με βάση τη θεωρία της «πρόσφορης αιτίας» και τα αξιολογικά πρότυπα των προϊσχ. άρθρ. 79 και 88 ΠΚ, νέου άρθρ. 79 ΠΚ

δ. Οι συνέπειες της προσβολής

αα. Το πεδίο διάδοσης των συκοφαντικών ισχυρισμών

ββ. Η σοβαρή διακινδύνευση του επαγγελματικού μέλλοντος του προσβαλ­λόμενου νομικού προσώπου

γγ. Έμμεσες δυσμενείς συνέπειες για το προσβαλλόμενο νομικό πρόσωπο

δδ. Ενδιάμεσο συμπέρασμα

ε. Υπαιτιότητα

αα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με τον βαθμό πταίσματος του προσβάλλοντος

ββ. Η λειτουργική διαφορά του κριτηρίου σε σχέση με το πρότυπο των άρθρων 300, 927 ΑΚ

στ. Η κοινωνικοοικονομική κατάσταση των μερών

αα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την οικονομική κατάσταση εκάστου των μερών

iα. Ο υπολογισμός της οικονομικής κατάστασης

iβ. Η διευρυμένη αξιολογική σημασία του κριτήριου

iγ. Η οπτική γωνία του προσβαλλόμενου νομικού προσώπου

iδ. Η οπτική γωνία του προσβάλλοντος

iε. Η σύγκριση της οικονομικής κατάστασης των μερών

ββ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την κοινωνική κατάσταση εκάστου των μερών

3. Προσβολή δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα

α. Το είδος της προσβολής

αα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την παραβίαση ευαίσθητων ή μη προσωπικών δεδομένων

ββ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με το κοινωνικό, ηθικό ή/και ποινικό περιεχόμενο των προσωπικών δεδο­μέ­νων που παραβιάζονται

β. Η βαρύτητα (ένταση και έκταση) της προσβολής

αα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την προσφορότητα (για πρόκληση ηθικής βλάβης) του μέσου ενσωμά­τωσης των προσωπικών δεδομένων και του τρόπου, τόπου και χρό­νου τέλεσης της προσβολής

iα. Το μέσο ενσωμάτωσης της προσβολής

iβ. Η έκταση της δημοσιοποίησης

iγ. Ο χρόνος τέλεσης της προσβολής

iδ. Η προσβολή ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων

ββ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με τη συχνότητα επανάληψης της προσβλητικής ενέργειας

γγ. Ενδιάμεσες παρατηρήσεις για τη νομιμοποίηση των επιμέρους κρι­τηρίων

γ. Οι συνέπειες της παράνομης επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρα­κτήρα

αα. Ο δυσμενής προϊδεασμός της κοινής γνώμης

ββ. Η διακινδύνευση του επαγγελματικού μέλλοντος του προσβαλλο­μένου

γγ. Η έκθεση του προσβαλλομένου σε ανεξέλεγκτα διευρυμένο κοινό

δδ. Η προσβολή της τιμής και της αξιοπρέπειας του ζημιωθέντος.

εε. Οι δυσμενείς διακρίσεις σε βάρος του προσβαλλομένου

ζζ. Έμμεσες δυσμενείς συνέπειες στα λοιπά έννομα συμφέροντα του προσβαλλομένου

ηη. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του προσβαλλομένου

θθ. Ενδιάμεσο συμπέρασμα

δ. Η υπαιτιότητα του προσβάλλοντος

αα. Ο χαρακτήρας της ευθύνης

ββ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με τον βαθμό πταίσματος του προσβάλλοντος

γγ. Παραλληλισμός μεταξύ του άρθρου 23 του ν. 2472/1997, του αξιο­λογικού πρότυπου του προϊσχ. άρθρ. 79 § 2γ ΠΚ, ήδη νέου 79 § 3α ΠΚ, και της γενικότερης διάκρισης εγκλημάτων δόλου και αμέλειας στον Ποινικό Κώδικα

ε. Ο σκοπός της προσβολής

στ. Η κοινωνικοοικονομική και προσωπική κατάσταση των μερών

αα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την οικονομική επιφάνεια εκάστου των μερών

ββ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την κοινωνική θέση εκάστου των μερών

4. Προσβολή της εικόνας του ατόμου

α. Το είδος και η βαρύτητα της προσβολής

αα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με το περιεχόμενο της εικόνας

ββ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την προσβολή της εξωτερικής ή/και εσωτερικής πληροφοριακής υπόστα­σης της εικόνας του προσώπου

β. Η έκταση της προσβολής

αα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την προσφορότητα του μέσου, τρόπου και τόπου τέλεσης της προσβολής για πρόκληση ή διεύρυνση της ηθικής βλάβης του προσβαλλομένου

iα. Το μέσο αποτύπωσης της εικόνας

iβ. Ο τρόπος τέλεσης της προσβολής

iγ. Τόπος τέλεσης της προσβολής

ββ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την προσφορότητα των ιδιοτήτων και της κοινωνικής θέσης του προσβαλ­λομένου για πρόκληση ή διεύρυνση της ηθικής του βλάβης

γγ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με τη συχνότητα επανάληψης της προσβλητικής ενέργειας

γ. Οι συνέπειες της προσβολής

αα. Η εμπλοκή σε δικαστικούς αγώνες

ββ. Η λοιδορία και ο διασυρμός

γγ. Ο κοινωνικός αποκλεισμός.

δδ. Η διακινδύνευση του επαγγελματικού μέλλοντος

εε. Η εμφάνιση κατάθλιψης, η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής και η υποβολή του προσβαλλομένου σε ψυχοθεραπεία

ζζ. Η αποκάλυψη απόρρητων στοιχείων για τη ζωή του εικονιζόμενου προ­σώπου

ηη. Η επέλευση οικογενειακών προβλημάτων στον προσβαλλόμενο

θθ. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του προσβαλλομένου

δ. Η υπαιτιότητα του προσβάλλοντος

αα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με τον βαθμό πταίσματος του προσβάλλοντος

ε. Τα αίτια που ώθησαν στην προσβολή και ο σκοπός της

αα. Αυξητική παράμετρος: Τα «ταπεινά κίνητρα» του προσβάλλοντος

ββ. Μειωτική παράμετρος: H «υπεράσπιση» του προσβάλλοντος

στ. Η κοινωνικοοικονομική και προσωπική κατάσταση των μερών

αα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την οικονομική επιφάνεια εκάστου των μερών

iα. Η οπτική γωνία του προσβάλλοντος

iβ. Η οπτική γωνία του προσβαλλομένου

iγ. Η περιορισμένη αξιολογική σημασία του κριτηρίου

ββ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την κοινωνική θέση εκάστου των μερών

5. H ελευθερία ανάπτυξης της προσωπικότητας

α. Η προσβολή της ελευθερίας επιλογής για διακοπή κύησης

αα. Το είδος της προσβολής

iα. Η έννοιες “wrongful birth” και “wrongful life”

iβ. Αιτιώδης συνάφεια

iγ. Οι ειδικότερες προϋποθέσεις για ελεύθερη επιλογή συνέχισης ή διακοπής της κύησης

iδ. Η «σοβαρή ανωμαλία» του εμβρύου

ββ. Οι συνέπειες της προσβολής

γγ. Η κοινωνικοοικονομική κατάσταση των μερών

iα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την οικονομική επιφάνεια εκάστου των μερών

iβ. Η κοινωνική θέση εκάστου των μερών

δδ. Η υπαιτιότητα

iα. Η διάταξη του άρθρου 330 εδ. 2 ΑΚ

iβ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με τον βαθμό πταίσματος του προσβάλλοντος

εε. Κριτικές παρατηρήσεις

β. Η προσβολή της επαγγελματικής ελευθερίας και της ελευθερίας της εργα­σίας

αα. Το είδος της προσβολής

iα. Καταχρηστική καταγγελία της εργασιακής σχέσης

iβ. Καταχρηστική άσκηση του διευθυντικού δικαιώματος

iγ. Συμπεράσματα

ββ. Υπαιτιότητα: Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανά­λογα με τον βαθμό πταίσματος του προσβάλλοντος

γγ. Η οικονομική και προσωπική κατάσταση των μερών

iα. Η οικονομική κατάσταση των μερών

iβ. Η προσωπική κατάσταση του προσβαλλομένου

6. Προσβολή της οικογενειακής ζωής

α. Το είδος της προσβολής

αα. Μείωση της υπόληψης και της τιμής του συζύγου

ββ. Προσβολή του δικαιώματος απόκτησης τέκνων

β. Η έκταση της προσβολής

αα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την προσφορότητα του τρόπου, τόπου, μέσου και χρόνου τέλεσης της προσβολής για πρόκληση ή διεύρυνση της ηθικής βλάβης του προσβαλλομένου

ββ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την ύπαρξη τέκνων και την ηλικία του προσβαλλομένου

γγ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με τη συχνότητα επανάληψης της προσβλητικής ενέργειας

γ. Οι συνέπειες της προσβολής

αα. Η διακινδύνευση του επαγγελματικού μέλλοντος του προσβαλλο­μένου

ββ. Η εμπλοκή σε δικαστικές διαμάχες

γγ. Ο κοινωνικός διασυρμός

δδ. Η στέρηση του δικαιώματος να παραβρεθεί ο γονέας στη βάπτιση του τέκνου του

εε. Η εμφάνιση σοβαρών προβλημάτων υγείας και η ανάγκη χορήγησης φαρμακευτικής αγωγής

δ. Η υπαιτιότητα του προσβάλλοντος

ε. Η κοινωνικοοικονομική κατάσταση των μερών

αα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την οικονομική επιφάνεια εκάστου των μερών

ββ. Η κοινωνική θέση εκάστου των μερών

7. Προσβολή του «ζωτικού χώρου» του ανθρώπου

α. Το είδος της προσβολής

αα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με τη βαρύτητα της προσβολής

β. Η έκταση της προσβολής

αα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την προσφορότητα του τόπου, του τρόπου και της διάρκειας της προσβο­λής για πρόκληση ή διεύρυνση της ηθικής βλάβης του προσβαλ­λομένου

iα. Ο τόπος τέλεσης της προσβολής

iβ. Ο τρόπος τέλεσης της προσβολής

iγ. Η τυχόν μεγάλη χρονική διάρκεια της προσβολής

ββ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με τη συχνότητα επανάληψης της προσβλητικής ενέργειας

γ. Οι συνέπειες της προσβολής

δ. Η υπαιτιότητα του προσβάλλοντος

ε. Η κοινωνικοοικονομική κατάσταση των μερών

§. 6. H χρηματική ικανοποίηση της ηθικής βλάβης σε περίπτωση αδικοπραξίας (άρθρο 932 ΑΚ)

Ι. Eισαγωγή: Περιεχόμενο της διάταξης του άρθρου 932 ΑΚ

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

2. Σχέση του άρθρου 932 ΑΚ με το άρθρο 59 ΑΚ

ΙΙ. Προϋποθέσεις επιδίκασης χρηματικής ικανοποίησης

1. Τέλεση αδικοπραξίας

2. Πρόκληση ηθικής βλάβης

3. Αιτιώδης συνάφεια

4. Δικαστική επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης

ΙΙΙ. Κριτήρια προσδιορισμού του εύλογου ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανά κατηγορία προσβαλλόμενων έννομων αγαθών

1. Προσβολή περιουσιακού αγαθού

α. Το είδος της προσβολής

αα. Καταστροφή πραγμάτων ιδιοκτησίας του ενάγοντος

ββ. Αστική απάτη και αθέτηση συμβατικής υποχρέωσης

γγ. Απάτη με σκοπό την παράνομη ιδιοποίηση χρημάτων κατά κατά­χρηση σχέσης ιδιαίτερης εμπιστοσύνης ή με εκμετάλλευση κατάστα­σης άξιας ιδιαίτερης προστασίας

δδ. Πρόκληση περιουσιακής ζημίας από πλημμελείς επενδυτικές συμ­βουλές

εε. Ενδιάμεσο συμπέρασμα

β. Η έκταση της προσβολής

αα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με το ύψος της περιουσιακής ζημίας των έννομων αγαθών του προσβαλ­λομένου – Αποκλίσεις

ββ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την προσφορότητα του τόπου, τρόπου, μέσου και χρόνου τέλεσης της προσβολής για πρόκληση ή διεύρυνση της ηθικής βλάβης του προσβαλλομένου

iα. Ο τόπος τέλεσης της προσβολής

iβ. Ο τρόπος τέλεσης της προσβολής

iγ. Η επανειλημμένη τέλεση της προσβλητικής ενέργειας

γγ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την προσφορότητα της τυχόν υφιστάμενης μεταξύ των μερών ιδιαίτερης σχέσης για πρόκληση ή διεύρυνση της ηθικής βλάβης του προσβαλ­λομένου

δδ. Ενδιάμεσες παρατηρήσεις για τη νομιμοποίηση των επιμέρους κριτη­ρίων

γ. Συνέπειες της προσβολής

αα. Η απώλεια σημαντικού χρόνου ή/και η υποβολή σε πρόσθετες δα­πάνες

ββ. Η ματαίωση οικογενειακού προγραμματισμού

γγ. Η έκθεση σε κίνδυνο υψηλής αξίας έννομων αγαθών των εναγόντων

δδ. Ο ισχυρός κλονισμός του συζυγικού βίου

εε. Ο εξαναγκασμός σε αναζήτηση και λήψη οικονομικής βοήθειας από τρίτους

ζζ. Ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του υποστάντος την περιουσιακή ζημία

δ. Υπαιτιότητα

αα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με τον βαθμό πταίσματος του προσβάλλοντος

ββ. Το αξιολογικό πρότυπο των ΑΚ 300, 927 και προϊσχύσαντος ΠΚ 79 § 2γ, νέου ΠΚ 79 § 3α

ε. Η κοινωνικοοικονομική κατάσταση των μερών

αα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την οικονομική κατάσταση εκάστου των μερών

iα. Ο υπολογισμός της οικονομικής κατάστασης των μερών

iβ. Η αξιολογική σημασία του κριτηρίου

ββ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την κοινωνική θέση εκάστου των μερών

γγ. Ενδιάμεσες σκέψεις με βάση το αξιολογικό πρότυπο του άρθρου 918 ΑΚ

στ. Η συμπεριφορά του υπευθύνου μετά την προσβολή

αα. Αυξητικές παράμετροι

iα. Η επανάληψη της προσβολής

iβ. Η μη συμμόρφωση σε δικαστικές αποφάσεις

ββ. Μειωτικές παράμετροι

iα. Η αποκατάσταση της περιουσιακής ζημίας

iβ. Το αξιολογικό πρότυπο των προϊσχυσάντων άρθρων 79 § 3δ και 84 § 2δ ΠK, νέων 79 § 3στ και 84 § 2δ ΠK

2. Προσβολή μη περιουσιακών έννομων αγαθών

α. Ιατρικό σφάλμα

β. Νομική θεμελίωση

γ. Κριτήρια προσδιορισμού του εύλογου ύψους της χρηματικής ικανοποίη­σης

αα. Το είδος της προσβολής

iα. Το «καθαρά» ιατρικό σφάλμα

iβ. Το ιατρικό σφάλμα της «κοινής» αμέλειας

iγ. Ενδιάμεσο συμπέρασμα

ββ. Η έκταση της προσβολής

iα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με τη σοβαρότητα της βλάβης του σώματος ή της υγείας του πα­θόντος και τη δυνατότητα ίασής της

iβ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την προσφορότητα της ηλικίας του παθόντος για επέλευση ή διεύρυνση της ηθικής του βλάβης

iγ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με τη συμπεριφορά του ιατρού στο στάδιο μετά την επίμαχη ιατρική πράξη, η διενέργεια πρόσθετων ιατρικών σφαλμάτων

iδ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης αντιστρόφως ανάλογα προς την τυχόν ιδιαίτερη ευαισθησία και το ενδεχόμενο συντρέχον πταίσμα του παθόντος

iε. Ενδιάμεσες παρατηρήσεις για τη νομιμοποίηση των επιμέρους κριτηρίων με βάση τη θεωρία της «πρόσφορης αιτίας» και το αξιολογικό πρότυπο του άρθρου 931 ΑΚ

γγ. Οι συνέπειες της προσβολής

iα. Η περιέλευση του ασθενούς σε κωματώδη-φυτική κατάσταση

iβ. Η πρόκληση υψηλού ποσοστού αναπηρίας

iγ. Η αδυναμία σύλληψης και τεκνοποιίας

iδ. Η πρόκληση ισχυρού ψυχικού κλονισμού

iε. Η πρόκληση άμεσου κινδύνου ζωής

iζ. Η πρόκληση σοβαρής διαταραχής στην προσωπική, οικογενειακή, κοινωνική και επαγγελματική ζωή του παθόντος

iη. Η ανάγκη μεταφοράς και νοσηλείας σε νοσοκομείο του εξωτε­ρικού

iθ. Ενδιάμεσο συμπέρασμα

δδ. Η υπαιτιότητα

iα. Η ιατρική αμέλεια

iβ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με τον βαθμό πταίσματος του ιατρού και την ένταση του αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ ιατρικού σφάλματος και ζημίας – Η σημασία του κριτηρίου της ιδιαίτερης ιατρικής ειδίκευσης

iγ. Ενδιάμεσο συμπέρασμα - Το αξιολογικό πρότυπο των ΑΚ 300, 927 και προϊσχ. ΠΚ 79 § 2γ, § 3β και § 3γ, ήδη νέων ΠΚ 79 § 3α, § 3γ, § 3δ

εε. Η συμπεριφορά του υπεύθυνου ιατρού μετά την προσβολή – Πρό­σθετα ιατρικά λάθη

ζζ. Η κοινωνικοοικονομική κατάσταση των μερών

iα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την οικονομική επιφάνεια εκάστου των μερών

iβ. Η κοινωνική θέση εκάστου των μερών

δ. Αυτοκινητικό και εργατικό ατύχημα

αα. Το είδος της προσβολής

iα. Αυτοκινητικό ατύχημα

iβ. Εργατικό ατύχημα

iγ. Ενδιάμεσο συμπέρασμα

ββ. Η έκταση της προσβολής

iα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με το είδος της σωματικής βλάβης που επιφέρει το ατύχημα στον ζημιωθέντα

iβ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την ηλικία του παθόντος από αυτοκινητικό ή εργατικό ατύχημα

iγ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης αντιστρόφως ανάλογα προς την τυχόν ιδιαίτερη ευαισθησία και το ενδεχόμενο συντρέχον πταίσμα του παθόντος

iδ. Ενδιάμεσες παρατηρήσεις για τη νομιμοποίηση των επιμέρους κριτηρίων

γγ. Οι συνέπειες της προσβολής

iα. Η ανάγκη υποβολής του παθόντος σε αλλεπάλληλες χειρουργικές επεμβάσεις

iβ. Η ανάγκη υποβολής του παθόντος σε μακρόχρονη και επίπονη διαδικασία ανάρρωσης

iγ. Η ανάγκη μετάβασης του παθόντος σε εξειδικευμένο νοσοκομείο του εξωτερικού

iδ. Η αδυναμία αυτοεξυπηρέτησης του παθόντος ως απότοκος των συνεπειών του ατυχήματος

iε. Η ανάγκη θέσης του παθόντος σε καθεστώς πλήρους στερητικής δικαστικής συμπαράστασης

iζ. Η αδυναμία εργασιακής απασχόλησης του παθόντος

iη. Η στέρηση του παθόντος από τη δυνατότητα δημιουργίας οικο­γένειας

iθ. Η κοινωνική απομόνωση του παθόντος

iι. H εξαιτίας του ατυχήματος εμφάνιση σοβαρών ψυχιατρικών προ­βλημάτων στον παθόντα και η ανάγκη υποβολής του σε συναφή φαρμακευτική αγωγή

iκ. Η παραμόρφωση της εξωτερικής όψης του παθόντος

iλ. Ενδιάμεσο συμπέρασμα

δδ. Η υπαιτιότητα ως κριτήριο

iα. Ο βαθμός υπαιτιότητας του ζημιώσαντος

iβ. Η συνυπαιτιότητα του ζημιωθέντος

εε. Η κοινωνικοοικονομική κατάσταση των μερών

iα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την οικονομική κατάσταση εκάστου των μερών

iβ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την κοινωνική κατάσταση εκάστου των μερών

ζζ. Η συμπεριφορά του υπευθύνου μετά το ατύχημα

IV. Το ζήτημα της διάταξης του άρθρου 931 ΑΚ

1. Εισαγωγικά

2. Η νομική φύση της αξίωσης

α. Οι υποστηριζόμενες απόψεις στη νομολογία

β. Κριτική θεώρηση

γ. Η θέση της θεωρίας

3. Συμπέρασμα

V. Η ψυχική οδύνη του άρθρου 932 εδ. γ΄ ΑΚ

1. Η έννοια της ψυχικής οδύνης

2. Δικαιούχοι της χρηματικής ικανοποίησης για ψυχική οδύνη

α. Η έννοια του όρου «οικογένεια» στην ΑΚ

β. Δικαιούχοι με στοιχεία αλλοδαπότητας

3. Κριτήρια προσδιορισμού του εύλογου ύψους της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ψυχικής οδύνης

α. Η έκταση της προσβολής

αα. Η ηλικία του θανατωθέντος

ββ. Η ηλικία των εναγόντων

γγ. Η κατάσταση υγείας του θανόντος

δδ. Οι συνθήκες επέλευσης του θανάτου

εε. Ενδιάμεσο συμπέρασμα

β. Οι συνέπειες της προσβολής

αα. Η προσβολή της ψυχικής και ψυχολογικής υγείας των εναγόντων

ββ. Η παραπομπή στην ποινική δικαιοσύνη

γγ. Η εξέλιξη της ζωής των εναγόντων

δδ. Ενδιάμεσο συμπέρασμα

γ. Οι διαπροσωπικές σχέσεις του θανατωθέντος με τα μέλη της οικογένειάς του

δ. Η κοινωνικοοικονομική κατάσταση των μερών

αα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την οικονομική κατάσταση εκάστου των μερών

ββ. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με την κοινωνική θέση εκάστου των μερών

ε. Υπαιτιότητα

αα. Κλιμάκωση του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης ανάλογα με τον βαθμό πταίσματος του ζημιώσαντος

ββ. Η συνυπαιτιότητα του ζημιωθέντος

γγ. Ενδιάμεσο συμπέρασμα

στ. Η συμπεριφορά του δράστη μετά την αδικοπραξία

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΗΓΗΘΕΙΣΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ: ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΙΚΩΝ

ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ, ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΑΞΙΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΞΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

§. 7. Σύστημα αξιολογικών κριτηρίων και χαρακτήρας της αξίωσης για χρημα­τική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης

Ι. Τα συνεκτιμητέα κριτήρια και οι νομιμοποιητικές τους βάσεις για τον προσδιο­ρισμό του εύλογου ύψους της χρηματικής ικανοποίησης

ΙΙ. Οι γενικές αξιολογικές βάσεις: Υπαιτιότητα και αιτιώδης συνάφεια

1. Η υπαιτιότητα των μερών: Η βαρύτητα πταίσματος του προσβάλλοντος και η τυχόν δικαιολογημένη συναισθηματική του φόρτιση, το συντρέχον πταίσμα και η τυχόν ανάρμοστη συμπεριφορά του παθόντος – Το αξιολογικό πρότυπο των ΑΚ 300, 927 και των προϊσχ. ΠΚ 79 § 2γ, 84 § 2γ, νέων ΠΚ 79 § 3α, 79 § 4β, 84 § 2γ

2. Η ένταση του αιτιώδους συνδέσμου και τα αξιολογικά πρότυπα των ΑΚ 298 εδ. β΄, 300 και 927

ΙΙΙ. Ειδικότερα αξιολογικά κριτήρια

1. Το «είδος της προσβολής» και το αξιολογικό πρότυπο των ΑΚ 59 και προϊσχ. ΠΚ 79 § 2β, ήδη νέου ΠΚ 79 § 2β

2. Ο χρόνος, τόπος, τρόπος και το μέσο τέλεσης της προσβολής – Το αξιολογικό πρότυπο της προϊσχ. ΠΚ 79 § 2β, νέας ΠΚ 79 § 2β

3. Ο κίνδυνος και οι συνέπειες της προσβολής – Το αξιολογικό πρότυπο της προϊσχ. ΠΚ 79 § 2α, νέας ΠΚ 79 § 2α

4. Ο σκοπός της προσβλητικής ενέργειας και το αξιολογικό πρότυπο της προϊσχ. ΠΚ 79 § 3α, νέας ΠΚ 79 § 3β

5. Η επανάληψη της προσβλητικής ενέργειας και το αξιολογικό πρότυπο της προϊσχ. ΠΚ 88 για την υποτροπή και ΠΚ 94 για την πραγματική συρροή εγκλημάτων

6. Η διαγωγή του ζημιώσαντος μετά την πράξη του και το αξιολογικό πρότυπο των προϊσχ. διατάξεων ΠΚ 79 § 3δ και 84 § 2δ, νέων ΠΚ 79 § 3στ και 84 § 2δ

7. Η άμυνα του ζημιώσαντος και το αξιολογικό πρότυπο των ΑΚ 283,

8. Η «κατάσταση των μερών» και το αξιολογικό πρότυπο της ΑΚ 918 και της προϊσχ. ΠΚ 80 § 1, νέας ΠΚ 80 § 3

9. Η αναπηρία ή παραμόρφωση του παθόντος και το αξιολογικό πρότυπο της ΑΚ 931

10. Η εκμετάλλευση της ανάγκης, της αφέλειας ή της απειρίας του παθόντος και το αξιολογικό πρότυπο της ΑΚ 179 και της νέας ΠΚ 79 § 5γ

11. Η αρχή της καλής πίστης και των συναλλακτικών και χρηστών ηθών (ΑΚ 281 και 288)

12. Η περιορισμένη σημασία της ποινικής απαξίας της κατηγορίας του αδική­ματος και της ποινικής αντιμετώπισης του δράστη και το αξιολογικό πρότυ­πο του άρθρου 9 ν. ΓΠΝ΄/1911

13. Η ταυτόχρονη προσβολή περισσότερων έννομων αγαθών του υποκειμένου της ηθικής βλάβης και το αξιολογικό πρότυπο της συρροής ποινικών αδι­κημάτων της προϊσχ. ΠΚ 94 ΠΚ, νέας ΠΚ 94

ΙV. Η κεντρική αξιολογική σημασία των κατευθυντήριων γραμμών του άρθρου 79 ΠΚ και ο εν μέρει διαφορετικός τρόπος αποτίμησής τους κατά τον προσδιο­ρισμό του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης

V. Ο τρόπος συνεργασίας των επιμέρους κριτηρίων κατά τον σχηματισμό της εκτιμητικής κρίσης του δικαστή: Το «κινητό σύστημα» κριτηρίων

VI. Ο χαρακτήρας της αξίωσης για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης με βάση τα διαγνωσθέντα κριτήρια προσδιορισμού του ύψους της

§. 8. Ελεγξιμότητα της δικαστικής κρίσης και δυνατότητα άσκησης αναιρετικού έλεγχου

Ι. Η «εύλογη» χρηματική ικανοποίηση ως αόριστη νομική έννοια

ΙΙ. Η εξειδίκευση του «ευλόγου» της χρηματικής ικανοποίησης κατά τον σχημα­τισμό του υπαγωγικού συλλογισμού

ΙΙΙ. Η δυνατότητα άσκησης αναιρετικού ελέγχου

ΠΙΝΑΚΑΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΛΗΜΜΑΤΩΝ