Λ. Βασενχόβεν, ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ... πάθος: Η ανάπτυξη του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού, 2018

Πρόλογος

Προοίμιο

Πίνακας εικόνων

Εισαγωγή

Ο συμβολισμός του Ελληνικού και οι κύριοι χρονικοί σταθμοί στην προσπάθεια ανάπτυξης του χώρου

Εξεταζόμενες περίοδοι και η αντίστοιχη δομή κεφαλαίων

Κεφάλαιο 4

Κεφάλαιο 5

Κεφάλαιο 6

Κεφάλαιο 7

Κεφάλαιο 8

Κεφάλαιο 9

Κεφάλαιο 1

Οι πρώτοι προβληματισμοί για την ανάπτυξη του πρώην αεροδρομίου

1.1. Ιστορικό: Τα πρώτα βήματα από το 1978 έως το

Η κατασκευή του αεροδρομίου Ελληνικού και οι προτάσεις για τη μεταφορά του

Ο κρίσιμος νόμος του 1978 και η «κατάργηση» του αερο­δρο­μίου Ελληνικού

Τα διαμερίσματα της Πρωτεύουσας και το πολεοδομικό κέντρο Ελληνικού

Η μελέτη της ΔΕΠΟΣ για τον χώρο του αεροδρομίου Ελληνικού.

Η κινητοποίηση των δήμων και η μελέτη της ΑΝΔΗΠ

Η μελέτη της εταιρείας INTRATECH Ltd

Ο νόμος του 1995 και η απόφαση για δημιουργία πάρκου στο Ελληνικό

Το ερευνητικό πρόγραμμα του Εργαστηρίου Χωροταξίας και Οικιστικής Ανάπτυξης ΕΜΠ

Οι απόψεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, του ΓΕΑ και της ΥΠΑ

Οι μελέτες των σπουδαστών του Πανεπιστημίου Harvard και της ΒΙΠΕΤΒΑ

Η έναρξη της β΄ φάσης του ερευνητικού προγράμματος του ΕΧΟΑ/ΕΜΠ

Η «έκθεση Σπράου» και οι απόψεις του Στέφανου Μάνου

Σχόλια και προτάσεις φορέων και υπηρεσιών

1.2. Η πρώτη φάση της μελέτης του Εργαστηρίου Χωροταξίας και Οικιστικής Ανάπτυξης (ΕΧΟΑ) του Ε.Μ. Πολυτεχνείου και η «ει­κόνα» του Ελληνικού το

Το καθεστώς κατοχής και διαχείρισης του χώρου

Πολιτιστικά και φυσικά χαρακτηριστικά του χώρου

Απογραφή κτηρίων στον χώρο του αεροδρομίου

Στοιχεία του χώρου: Κτηριακό απόθεμα

Στοιχεία του χώρου: Επιφάνειες

Λοιπά θέματα ανάλυσης του χώρου του αεροδρομίου και η ευρύ­τερη περιοχή

1.3. Η προσέγγιση ανάπλασης των «απαξιωμένων» εκτάσεων (brown­field areas) στην θεωρία και την διεθνή πρακτική

Τι είναι τα brownfields;

Βιομηχανικές υποβαθμισμένες εκτάσεις

Λιμενικές ζώνες

Αεροδρόμια

Ο ανασχεδιασμός του χώρου του πρώην αεροδρομίου Riem του Μονάχου

Κεφάλαιο 2

Περίοδος αποφάσεων για το Ελληνικό και οι εξελίξεις μέχρι το

2.1. Ιστορικό: Ο διάλογος για το Ελληνικό, οι κυβερνητικές εξαγγε­λίες, η οργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων, οι προτάσεις του ΕΧΟΑ και η στάση της τοπικής αυτοδιοίκησης

Θέσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης

Αυξανόμενη οξύτητα

Πρωθυπουργικές εξαγγελίες

Η μελέτη της ΑΣ.Π.Α. Α.Ε. για τους δήμους

Καταιγισμός ιδεών και προτάσεων

Αττική και παραλιακή ζώνη Σαρωνικού

Ολυμπιακό Χωριό

Μια χαμένη ευκαιρία

2.2. Στόχοι, εναλλακτικά σενάρια ανάπτυξης, συστατικά στοιχεία των λύσεων και μεθοδολογική προσέγγιση της μελέτης του ΕΧΟΑ

Η πορεία του σχεδιασμού

Η μεθοδολογία της μελέτης

Κριτήρια διαλογής χρήσεων (Δραστηριότητα Δ7)

Δομικά στοιχεία των δεσμών χρήσεων και των σεναρίων (Δρα­στη­ριότητα Δ8)

Πάρκο πρασίνου

Επιχειρηματικές δραστηριότητες (Δραστηριότητα Δ9)

Εναλλακτικές δέσμες χρήσεων γης (Δραστηριότητες Δ10 και Δ11)

Η δομή του χώρου

Χωρικά «προκαταρκτικά σενάρια» (Δραστηριότητα Δ12)

Θεματικά πάρκα: Θεματική αναψυχή στο σύνορο της Αθήνας με τον Σαρωνικό Κόλπο

Τέχνες και λόγος: Δημιουργία πολιτιστικού πόλου

Κέντρο εκθέσεων και συνεδρίων και διεθνής έκθεση

Αεραθλητισμός και τηλεπικοινωνιακή - διαστημική τεχνολογία

Οικονομική αξιολόγηση (Δραστηριότητα Δ13)

Εναλλακτικά «τελικά χωρικά σενάρια» (Δραστηριότητα Δ14)

2.3. Σχεδιασμός με χρήση εναλλακτικών σεναρίων στην πολεοδο­μι­κή θεωρία και πρακτική και οι βασικές αρχές της μελέτης του ΕΧΟΑ

Οι απαρχές της προσέγγισης του scenario planning

Η πρακτική του πολεοδομικού σχεδιασμού στην Ελλάδα και η χρήση σεναρίων

Η χρήση των σεναρίων στη μελέτη για το Ελληνικό του ΕΧΟΑ/ ΕΜΠ

Η οικοδόμηση των σεναρίων

Κεφάλαιο 3

«Διεθνοποίηση» της ανάπλασης του Ελληνικού

και η νέα κυβερνητική προσέγγιση στην περίοδο

3.1. Ιστορικό: Διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός, νέες κυβερνη­τικές προτάσεις, και ανανέωση των αντιδράσεων

Ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός

Επικαιροποίηση του ερευνητικού προγράμματος του ΕΧΟΑ/ΕΜΠ και ο φορέας ανάπτυξης

Νέες αντιδράσεις, εντάσεις και αντιπαραθέσεις

Διάλογος ΥΠΕΧΩΔΕ και δήμων ή έλλειψη διαλόγου;

Μια συμφιλιωτική τοποθέτηση

3.2. Η βραβευμένη μελέτη των Γάλλων αρχιτεκτόνων, οι συμπλη­ρωματικές προτάσεις του ΕΧΟΑ και το σχέδιο του ΥΠΕΧΩΔΕ του

Τα κύρια χαρακτηριστικά της βραβευμένης μελέτης - Softscapes.

Οι προτάσεις του ΥΠΕΧΩΔΕ του

Πολεοδομική οργάνωση και κτήρια

3.3. Η οικο-συστημική προσέγγιση (ecosystem approach)

Βασικές αρχές της ecosystem approach

Οικο-συστημική προσέγγιση και αστικές περιοχές

Κεφάλαιο 4

Μεταβολές στον διάλογο για το Ελληνικό και στροφή προς νέες

θεωρήσεις κατά την εμφάνιση της οικονομικής κρίσης (2007-2010)

4.1. Ιστορικό: Πολιτικές εξελίξεις και εναλλακτικές προτάσεις με διαφορετική αφετηρία και στόχευση

Στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων και άλλες εναλ­λακτικές μελέτες

Αλλαγή κυβερνητικών απόψεων και το Κέντρο Πολιτισμού «Ίδρυ­μα Σταύρος Νιάρχος»

Η οικονομική κρίση και η επίδραση της στον διάλογο για το Ελ­ληνικό

Οι «μελέτες Πολλάλη»

Δημοσιονομικά προβλήματα και αναζήτηση εσόδων

Το ερευνητικό πρόγραμμα του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλ­λοντος ΕΜΠ

Νέα πολιτική από πλευράς ΥΠΕΚΑ (πρώην ΥΠΕΧΩΔΕ)

Οι προτάσεις Ασεμπίγιο: Μια πρόγευση

Μεταβολή στους όρους του παιχνιδιού και το Κατάρ στον ορί­ζοντα

Ο αγώνας για την προσέλκυση επενδύσεων και οι αποκρατικο­ποιήσεις

4.2. Η μελέτη του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ

Βασικές θέσεις της μελέτης

Καταγραφή διεθνούς εμπειρίας

Το πάρκο πρασίνου

Πολεοδόμηση του χώρου και κτήρια

Το Ελληνικό στο πλαίσιο της μητροπολιτικής περιοχής

Προτεινόμενη στρατηγική

4.3. Στόχοι και σχεδιασμός αστικών πάρκων

Άνθρωπος και φύση

Η συμβολή των πάρκων πρασίνου

Τι είναι ένα πάρκο;

Η νέα έννοια του πάρκου

Η διαχείριση των αστικών πάρκων

Οι στόχοι των αστικών πάρκων

Λειτουργίες και οργάνωση του αστικού πάρκου

Κεφάλαιο 5

Το έργο του Ελληνικού μέσα στο κλίμα της οικονομικής κρίσης

(2011-2014)

5.1. Ιστορικό: Η εταιρεία «Ελληνικό Α.Ε.», προσέλκυση επενδύσεων, επιχειρηματική εκμετάλλευση και διαγωνισμός για την υποβο­λή προσφορών

Μεταξύ Καταλανών και Καταριανών

Το μοντέλο του Καταλανού αρχιτέκτονα Ασεμπίγιο

Εξελίξεις σε τοπικό επίπεδο και η «κοινή γνώμη»

Ευπρόσδεκτοι επενδυτές

Ίδρυση της εταιρείας Ελληνικό Α.Ε. και του ΤΑΙΠΕΔ

Αποκρατικοποιήσεις, επενδύσεις, ιδιωτικοποιήσεις και δημόσια ακίνητα

Επιχειρηματικός διαγωνισμός για το Ελληνικό

Ο ρόλος της εταιρείας Ελληνικό Α.Ε., εξώσεις και μετεγκατα­στάσεις

Η ανάπτυξη του Ελληνικού και το Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας

Η Lamda Development επί σκηνής

Σύμβαση: Διαπραγμάτευση και κατακύρωση

Ο Ν. 4062/2012 για την πολεοδόμηση του Ελληνικού

Η εναντίωση της αντιπολίτευσης

Το Ελληνικό στο μάτι του κυκλώνα

5.2. Ο νόμος για την αξιοποίηση του πρώην Αεροδρομίου Ελληνι­κού και η μελέτη της εταιρείας Ελληνικό Α.Ε.

Ν. 4062/2012: Στόχοι για το Ελληνικό

Ο νόμος για το Ελληνικό και το Σχέδιο Ολοκληρωμένης Ανάπτυ­ξης (ΣΟΑ)

Πολεοδομικές παράμετροι στο Ν. 4062/2012

Διαδικασίες κατά το Ν. 4062/2012

Περιεχόμενα και στόχοι της μελέτης της εταιρείας Ελληνικό Α.Ε

Πολεοδομικό πρότυπο της μελέτης της Ελληνικό Α.Ε

Πολεοδομική σύνθεση

Χρήσεις γης και περιβάλλον

5.3. Σχεδιασμός σε εποχή κρίσης, χωρική διακυβέρνηση, και η σύγκρουση τοπικού και μητροπολιτικού επιπέδου

Ο σχεδιασμός του χώρου σε κρίση

Οι αδυναμίες του φυσικού σχεδιασμού

Κοινωνική κριτική και συστημική προσέγγιση

Ριζοσπαστικές απόψεις και κοινωνική συμμετοχή

«Επικοινωνιακή δράση» ή νεοφιλελεύθερη λογική;

Ο πολεοδομικός σχεδιασμός μεταξύ σφύρας και άκμονος

Και το μέλλον;

Κεφάλαιο 6

Η αποδοχή των προτάσεων των επενδυτών για το Ελληνικό

και οι αναπόφευκτες αναταράξεις (2015-2018)

6.1. Ιστορικό: Οι περιπέτειες του έργου του Ελληνικού μέχρι την τελική έγκριση των σχεδίων της Hellinikon Global I S.A.

2015: Κυβερνητική αλλαγή

Η σύμβαση παραχώρησης του Ελληνικού

Το Σχέδιο Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης

Η γνωμοδότηση της επιτροπής εμπειρογνωμόνων

Προεδρικό Διάταγμα και διαδικασία γνωμοδότησης του ΣτΕ

Καζίνο και μετεγκαταστάσεις από τον χώρο του Ελληνικού

Το πρόβλημα των αρχαιοτήτων

Η μάχη στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο

Καθυστερήσεις, δασική έκταση και νέες αντιδράσεις

Συμβατότητα της επένδυσης με το περιβάλλον της Πρωτεύουσας

Έγκριση Προεδρικού Διατάγματος και τελευταίες εξελίξεις

6.2. Η σύμβαση ΤΑΙΠΕΔ - Hellinikon Global I S.A. και το Σχέδιο Ολο­κληρωμένης Ανάπτυξης

Σύμβαση μεταξύ ΤΑΙΠΕΔ και Hellinikon Global I S.A

Hellinikon Global: Σχέδιο Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης

Υπερκείμενος σχεδιασμός και θεσμικό πλαίσιο

Αρχές σχεδιασμού

Ταυτότητα του ΣΟΑ

Πολεοδομικό καθεστώς και όροι δόμησης

Οικονομικά μεγέθη

Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων

Η έκθεση της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων

Προεδρικό Διάταγμα έγκρισης του Σχεδίου Ολοκληρωμένης Ανά­πτυξης

6.3. Ο συμβολισμός των μεγάλων πολεοδομικών παρεμβάσεων και έργων, οι συμμετοχικές διαδικασίες και ο ρόλος του κράτους

Ο προβληματισμός για τις πόλεις

Υγιείς, συμπαγείς και έξυπνες πόλεις

Χωρικές συσπειρώσεις, έργα - σημαίες, τοπόσημα και αστική ανα­γέννηση

Η «νέα πολιτική» για τις πόλεις

Επιχειρηματική πόλη και αστικό marketing

Συνεργατικός πολεοδομικός σχεδιασμός και τοπική δημοκρατία.

Η άκριτη πόλωση των ιδεολογιών

Επίλογος