Κ. Παπαχρήστου-Δημητράς/Π. Χριστοδούλου/Ε. Λανταβού..., Από το γαιοκτητικό καθεστώς του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους σε αυτό του Εθνικού Κτηματολογίου, 2022

Πίνακας περιεχομένων

Πρόλογος

Κυριότερες συντομογραφίες

Προσφώνηση της Προέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου Χίου κ. Ανθίππης Ζαννάρα

Προσφώνηση του Προέδρου και Επιστημονικού Διευθυντή του Κέντρου Κτηματολογικών Μελετών Καθηγητή Γεωργίου Διαμαντόπουλου

1η ΣΥΝΕΔΡΙΑ

ΕΝΔΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΜΥΝΑ ΕΠΙ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗΣ ΓΑΙΑΣ ΣΕ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝΤΟΣ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

Πρόεδρος: Γεώργιος Διαμαντόπουλος, Καθηγητής Νομικής Σχολής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Πρόεδρος Κέντρου Κτηματολογικών Μελετών

Κωνσταντίνος Παπαχρήστου-Δημητράς

Ο διακτινισμός των εμπράγματων δικαιωμάτων από το καθεστώς των οθωμανικών γαιών στο πεδίο του Αστικού Κώδικα και του Εθνικού Κτηματολογίου. Καίρια ζητήματα παραδεκτού της κτηματολογικής αγωγής

Ι.

Διελκυστίνδα μεταξύ της εθνικοποίησης των κατακτηθέντων εκτάσεων και του αιτήματος για διανοµή τους μετά την Επανάσταση του 1821, μέχρι τη λειτουργία του Εθνικού Κτηματολογίου

ΙΙ.

Ένδικη προστασία των εμπράγματων δικαιωμάτων από το καθεστώς των οθωμανικών γαιών στο πεδίο του Αστικού Κώδικα και του Εθνικού Κτηματολογίου

Α.

Ένδικη προστασία εμπράγματων δικαιωμάτων κατά το προεπαναστατικό οθωμανικό δίκαιο· ισχύς/μετενέργεια των οθωμανικών δικαστικών αποφάσεων στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος

Β.

Το δεδικασμένο περί της κυριότητας επί αγωγής ασκηθείας προ της ενάρξεως λειτουργίας κτηματολογικού γραφείου, ως αρνητική διαδικαστική προϋπόθεση της κτηματολογικής αγωγής

Γ.

Ένδικη προστασία της κυριότητας στο πλαίσιο λειτουργούντος κτηματολογίου, πριν την οριστικοποίηση των κτηματολογικών εγγραφών δια της εκδόσεως αμετάκλητης δικαστικής απόφασης

Δ.

Ένδικη προστασία της κυριότητας, στο στάδιο μετά την οριστικοποίηση των κτηματολογικών εγγραφών

ΙΙΙ.

Διαδικαστικές προϋποθέσεις κτηματολογικής αγωγής με αντικείμενο έκταση διεκδικούμενη από το ελληνικό Δημόσιο περιελθούσα στην κυριότητά του, ως τέως οθωμανικής

Α. Προδιάθεση

Β. Προϋποθέσεις που αφορούν στο δικαστήριο

Γ. Προϋποθέσεις που αφορούν στους διαδίκους

α. Ενεργητική νομιμοποίηση και έννομο συμφέρον

β. Παθητική νομιμοποίηση

Δ.

Καταχώριση στο κτηματολογικό φύλλο και προδικασία του άρθρου 8 α.ν. 1539/1938

Ε. Προϋποθέσεις παραδεκτής συζήτησης

α. Προσωρινό απαράδεκτο

β.

Διατυπώσεις του άρθρου 6 § 3 (ε) ΕθνΚτημ και λοιπά απαράδεκτα συζήτησης

ΙV.

Το ορισμένο της κτηματολογικής αγωγής επί τέως οθωμανικής γαίας με διάδικο το ελληνικό Δημόσιο

Α. Εν γένει το ορισμένο της κτηματολογικής αγωγής

Β.

Το οθωμανικό καθεστώς και τα δικαιικά δεδομένα του οθΝπΓαιών ως αφετηρία διευθέτησης των ιδιοκτησιακών σχέσεων που είχαν διαμορφωθεί κατά την επαναστατική περίοδο, μέχρι τη σύνταξη του ΑΚ και την οργάνωση του Εθνικού Κτηματολογίου

α.

Γαίες καθαρής κυριότητας (ελεύθερης ιδιοκτησίας/ιδιόκτητες/μούλκια/εραζίτ μεμλουκέ)

β. Δημόσιες γαίες (εραζίτ εμιριέ)

γ. Γαίες αφιερωμένες (βακούφικες/εραζίτ μεβκουφέ)

δ.

Γαίες εγκαταλελειμμένες (εραζίτ μετρουκέ/καθιερωμένες στην κοινή χρήση)

ε. Γαίες νεκρές (εραζίτ μεβάτ)

στ. Μοναστηριακές γαίες

Γ.

Ιστορική βάση της κτηματολογικής αγωγής, με κριτήριο το χρονικό σημείο ένταξης της εκάστοτε απελευθερωμένης έκτασης στον κορμό του νεοσύστατου ελληνικού κράτους (1830-1947)

α. Καθεστώς Παλαιού Βασιλείου/ίδρυση ελληνικού κράτους (1830)

1. Κτηματολογική αγωγή με ενάγον το ελληνικό Δημόσιο

2. Κτηματολογική αγωγή με ενάγοντα ιδιώτη

β. Η Ένωση των Επτανήσων (1864)

1. Κτηματολογική αγωγή με ενάγον το ελληνικό Δημόσιο

2. Κτηματολογική αγωγή με ενάγοντα ιδιώτη

γ. Προσάρτηση της Θεσσαλίας και τμήματος της Ηπείρου (1881)

1. Κτηματολογική αγωγή με ενάγον το ελληνικό Δημόσιο

2. Κτηματολογική αγωγή με ενάγοντα ιδιώτη

δ. Η περίπτωση της Κρήτης (1898 και 1913)

1. Κτηματολογική αγωγή με ενάγον το ελληνικό Δημόσιο

2. Κτηματολογική αγωγή με ενάγοντα ιδιώτη

ε.

Το καθεστώς των Νέων Χωρών (1912/1913) και της Δυτικής Θράκης (1920)

1. Κτηματολογική αγωγή με ενάγον το ελληνικό Δημόσιο

2. Κτηματολογική αγωγή με ενάγοντα ιδιώτη

3. Κτηματολογική αγωγή με ενάγουσα κοινότητα

στ. Η ιδιόμορφη περίπτωση των Δωδεκανήσων (1947)

Δ. Αοριστία ως προς το αντικείμενο της διαφοράς

V.

Επιτρεπτή μεταβολή ή συμπλήρωση της ιστορικής βάσης της κτηματολογικής αγωγής

VI. Αντί επιλόγου

Παναγής Α. Χριστοδούλου

Το οπλοστάσιο του εναγομένου κατά κτηματολογικής αγωγής

Α. Εισαγωγικά

Β.

Το αντικείμενο της δίκης διορθώσεως ανακριβούς κτηματολογικής εγγραφής

Γ.

Ζητήματα νομιμοποιήσεως και εννόμου συμφέροντος στις αγωγές των άρθρ. 6 § 2 και 13 § 2 ν. 2664/1998

Δ. Η άμυνα του εναγομένου κατά τον ΚΠολΔ

Ι.

Η άμυνα του εναγομένου στις αγωγές των άρθρ. 6 § 2 και 13 § 2 ν. 2664/1998

ΙΙ.

Η εναντίωση του εναγομένου στην αγωγή του άρθρ. 6 § 2 ν. 2664/1998

1. Άρνηση της αγωγής

2. Άσκηση ανταγωγής

3. Προβολή ενστάσεων

3.1. Ένσταση ιδίου εγγραπτέου δικαιώματος

3.2. Ένσταση δικαιωματικής νομής ή κατοχής

3.3. Ένσταση καταχρηστικής ασκήσεως δικαιώματος

3.4.

Ένσταση παρελεύσεως αποκλειστικής προθεσμίας διορθώσεως εγγραφής και οριστικοποιήσεως αυτής

3.5. Ένσταση επισχέσεως

3.6.

Περί της αποκρούσεως του αγωγικού ισχυρισμού της χρησικτησίας

ΙΙΙ.

Η εναντίωση του εναγομένου στην αγωγή του άρθρ. 13 § 2 ν. 2664/1998

Ε. Συμπερασματικά

2η ΣΥΝΕΔΡΙΑ

ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΔΑΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ

ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

Πρόεδρος: Ανθίππη Ζαννάρα, Πρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου Χίου

Ειρήνη Γ. Λανταβού

Δάση και δασικές εκτάσεις από της συστάσεως του ελληνικού Κράτους μέχρι τη λειτουργία του Εθνικού Κτηματολογίου

Ι. Εισαγωγικά

ΙΙ. Ορισμός και αποτύπωση του δάσους και των δασικών εκτάσεων

Α.

Νομοθετική διαδρομή του ορισμού του δάσους και των δασικών εκτάσεων – ένα δύσβατο μονοπάτι

1. Παλαιοί Δασικοί Κώδικες

2. Σύνταγμα του 1975 και ν. 998/1979

3.

Συνταγματική αναθεώρηση του 2001 και μετέπειτα νομοθεσία (έως σήμερα)

Β. Δασικοί χάρτες και δασολόγιο

1. Δασικοί χάρτες

2. Δασολόγιο

III.

Χρονική προτεραιότητα καταρτίσεως δασικών χαρτών έναντι της κτηματογραφήσεως. Το πρόβλημα και η θέση της νομολογίας

Α. Σύμπλεξη δασικών χαρτών και κτηματολογίου

1. Κτηματολογικοί νόμοι και Σύνταγμα

2.

Περίληψη δασικών και λοιπών περιβαλλοντικών πληροφοριών στο κτηματολόγιο

Β.

Χρονική προτεραιότητα των δασικών χαρτών εν σχέσει προς τη διαδικασία της κτηματογραφήσεως. Νομολογιακή θεώρηση

Γ.

Περιπτωσιολογία αναφορικά με τα διαφορετικά στάδια της καταρτίσεως των δασικών χαρτών και του κτηματολογίου (άρθρα 19 και 28 ν. 2664/1998)

1. Κτηματογράφηση, χωρίς κυρωμένο δασικό χάρτη

2.

Έλλειψη κυρωμένου δασικού χάρτη σε καθεστώς λειτουργούντος κτηματολογίου

3. Κυρωμένος δασικός χάρτης, ελλείψει κτηματογραφήσεως

IV. Νόμιμα τεκμήρια του δασικού και του κτηματολογικού δικαίου

Α. Έννοια και πεδίο νομίμων τεκμηρίων

Β.

Διάκριση τεκμηρίου πράγματος και δικαιώματος – τεκμηρίου μαχητού και αμάχητου

Γ.

Τα νόμιμα τεκμήρια υπέρ του ελληνικού δημοσίου αναφορικά με τα δάση και τις δασικές εκτάσεις

Δ. Τα νόμιμα τεκμήρια του κτηματολογικού δικαίου

V.

Ειδικότερα επί των κτηματολογικών τεκμηρίων και την επίδρασή τους στα εμπράγματα δικαιώματα εν γένει – σύγκρουση με τα τεκμήρια του δασικού δικαίου

Α. Επί του αμάχητου τεκμηρίου του άρθρου 7 ν. 2664/1998

1. Δικαιολογητικός λόγος θεσπίσεως – συνταγματικότητα

2. Λειτουργία και έννομες συνέπειες αμάχητου τεκμηρίου

3.

Παραγωγή αμάχητου τεκμηρίου και δικαιώματα του (μη αναγραφομένου στο κτηματολογικό φύλλο) αληθούς δικαιούχου

Β. Επί του μαχητού τεκμηρίου του άρθρου 13 ν. 2664/1998

1.

Δικαιολογητικός λόγος θεσπίσεως – ένταξη στο δίκαιο αποδείξεως

2. Ανατροπή τεκμηρίου

Γ. Σύγκρουση τεκμηρίων δασικού και κτηματολογικού δικαίου

Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου

Η εκκλησιαστική και μοναστηριακή περιουσία από της συστάσεως του ελληνικού κράτους μέχρι τη θέση σε ισχύ του Εθνικού Κτηματολογίου

Ι. Εισαγωγικά

ΙΙ. Ιστορικές φάσεις στη διαμόρφωση της εκκλησιαστικής περιουσίας

A. «Παλαιόν Βασίλειον της Ελλάδος»

Β. Επτάνησα

Γ. Θεσσαλία και νομός Άρτας

Δ. Νέες Χώρες (Ήπειρος και Μακεδονία)

ΙΙΙ.

Το κύρος των ιστορικοδικαιικών τίτλων ιδιοκτησίας επί της εκκλησιαστικής περιουσίας και το Εθνικό Κτηματολόγιο

Α. Νομολογιακά ζητήματα

Β. Το άρθ. 51 § 7 ν. 4301/2014

Γ.

Η συμβολαιογραφική δήλωση του άρθ. 7 § 1 ν. 3800/1957 και η έκθεση απογραφής του άρθ. 47 § 3 ΚΧΕΕ (ν. 590/1977)

3η ΣΥΝΕΔΡΙΑ

ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΧΡΗΣΙΚΤΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΤΑΛΛΑΞΙΜΩΝ ΓΑΙΩΝ

ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

Πρόεδρος: Ευστάθιος Μερκούρης, Πρόεδρος Πρωτοδικών Χίου

Χαρίλαος-Ιωάννης Χατζηδημητρίου

Χρησικτησία και οθωμανικές γαίες

Ι. Εισαγωγικά προλεγόμενα

ΙΙ.

Η φύση της χρησικτησίας και η αναγνώρισή της υπό το προγενέστερο του ΑΚ δίκαιο

ΙΙΙ.

Οι διακρίσεις των οθωμανικών γαιών και η διαδοχή του Οθωμανικού από το Ελληνικό Δημόσιο

IV.

Η περίπτωση των εγκαταλελειμμένων από τους Οθωμανούς ακινήτων

V.

Η κτήση κυριότητας επί των δημοσίων κτημάτων με τα προσόντα της έκτακτης χρησικτησίας

i. Γενικά στο νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος

ii. Ο θεσμός της έκτακτης χρησικτησίας στη Δωδεκάνησο

iii. Ο θεσμός της χρησικτησίας στην Κρήτη

iv. Ο θεσμός της χρησικτησίας στα Ιόνια Νησιά

VI.

Χρησικτησία επί ακινήτων του Δημοσίου δυνάμει του άρθρου 4 ν. 3127/2003

VII.

Οι προϋποθέσεις της χρησικτησίας κατά τον ΑΚ

i. Η άσκηση νομής

ii. Χρόνος νομής χρησικτησίας

iii. Η καλή πίστη

iv. Νόμιμος ή νομιζόμενος τίτλος

v. Αποτελέσματα χρησικτησίας

VIII.

Δικονομικά ζητήματα της περί χρησικτησίας δίκης ιδίως στο πλαίσιο της κατ’ άρθρο 6 § 2 ν. 2664/1998 αγωγής διόρθωσης

ΙΧ. Επίμετρο

Μάρθα-Αγγελική Μαντζαφλέρη

Ανταλλάξιμα μουσουλμανικά κτήματα

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

ΙΙ. Εφαρμοζόμενο νομικό πλαίσιο και νομολογιακή του ερμηνεία

Α. Τα δημόσια κτήματα

Β.

Το δικαίωμα κυριότητας επί των ανταλλάξιμων μουσουλμανικών κτημάτων και η διαχείρισή τους

Γ. Η σύμπλεξη με την οθωμανική νομοθεσία

1. Προλεγόμενα

2. Η απαγόρευση δικαιοπραξιών επί μουσουλμανικών κτημάτων

3. Οι οθωμανικές δημόσιες γαίες και τα δικαιώματα επ’ αυτών

4. Ειδικότερα τα βακούφικα ακίνητα

Δ.

Η διαδικασία κατάληψης των ανταλλάξιμων μουσουλμανικών κτημάτων

Ε.

Πρωτόκολλα αποζημίωσης λόγω αυθαίρετης χρήσης ανταλλάξιμων κτημάτων

Στ.

Προθεσμία επίκλησης εμπράγματου δικαιώματος εκ μέρους ιδιώτη

Ζ. Η διαδικασία μεταβίβασης προς φυσικά και νομικά πρόσωπα

ΙΙΙ.

Η κρίση των δικαστηρίων επί ανταλλάξιμων μουσουλμανικών κτημάτων στα πλαίσια του Εθνικού Κτηματολογίου

Α. Οι προκύπτουσες δίκες στα πλαίσια του ν. 2664/1998

1.

Η δήλωση εγγραπτέου δικαιώματος του ν. 2308/1995 εκ μέρους του Δημοσίου

2.

Διαφορές στα πλαίσια αγωγής του άρθρου 6 § 2 του ν. 2664/1998

3. Αίτηση του άρθρου 6 § 3 του ν. 2664/1998 από το Δημόσιο

Β. Ζητήματα στα πλαίσια αγωγής του άρθρου 6 § 2 του ν. 2664/1998

1.

Ο χαρακτηρισμός του ακινήτου ως ανταλλάξιμου και η αμφισβήτησή του από τον αντίδικο του Δημοσίου

2.

Εφαρμογή του άρθρου 4 του ν. 3127/2003 επί ανταλλάξιμων μουσουλμανικών κτημάτων

i. Πεδίο και προϋποθέσεις εφαρμογής

ii. Ειδικότερα η έννοια της κακής πίστης κατά την κτήση της νομής

iii. Ειδικότερα η έννοια του αδιατάρακτου της νομής

3.

Οι λοιποί προβαλλόμενοι ισχυρισμοί του εναγομένου κατά αγωγής του Δημοσίου

ΙV. Αντί επιλόγου

4η ΣΥΝΕΔΡΙΑ

ΙΔΙΟΜΟΡΦΑ ΓΙΑΟΚΤΗΤΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

Πρόεδρος: Γεώργιος Διαμαντόπουλος, Καθηγητής Νομικής Σχολής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Πρόεδρος Κέντρου Κτηματολογικών Μελετών

Αντώνιος Λαχανόπουλος

Ιδιόμορφα γαιοκτητικά καθεστώτα (Δωδεκανήσων, Μάνης, Κυκλάδων, νήσεων Αιγαίου, Ηπείρου, Ικαρίας, Αγίου Όρους)

Ι. Προδιάθεση

ΙΙ.

Η Οθωμανική Αυτοκρατορία (θεσμοί-δίκαιο-γαιοκτησία): ένα σκίτσο

ΙΙΙ. Τα ειδικά γαιοκτητικά καθεστώτα

Α. Τα νησιά του Αιγαίου

i. Η κυριότητα της γης

ii.

Η εθιμική διαμόρφωση της κυκλαδικής οριζόντιας ιδιοκτησίας

Β. Μάνη

Γ. Ήπειρος

Δ. Δωδεκάνησα

Ε. Άγιο Όρος

ΙV. Αντί συμπεράσματος

Αναστασία Καρατζά

Κρίσιμα κτηματολογικά ζητήματα στη νομολογία των δικαστηρίων της Χίου

Α. Ζητήματα ουσίας

1.

Από το καθεστώς του οθωμανικού νόμου περί γαιών στον σημερινό Αστικό Κώδικα

α.

Η αναγωγή στον οθωμανικό νόμο περί γαιών στο πλαίσιο της αντιδικίας με το ελληνικό Δημόσιο

β. Η αντιμετώπιση του ζητήματος από τα δικαστήρια της Χίου

γ. Επιχείρημα από διασάφηση ν. 27.11

δ. Επιχείρημα από το άρθρ. 62 ν. 998/1979

2. Σε σχέση με το άρθρο 62 ν. 998/1979

3. Χρησικτησία

4. Ως προς τις διατάξεις του α.ν. 1539/1938

5. Ως προς τα αδέσποτα

Β. Ζητήματα παραδεκτού. Δικονομικά θέματα

1. Ως προς το ορισμένο του τρόπου κτήσης κυριότητας

2. Κρίσιμος χρόνος της συμπλήρωσης της νομής

3. Ως προς το βάρος της απόδειξης

4. Ως προς το πιστοποιητικό ΕΝΦΙΑ

5. Λοιπά ζητήματα παραδεκτού

6. Ιδιαίτερο ιδιοκτησιακό καθεστώς Χίου

Γ. Αντί επιλόγου

Πορίσματα

Πορίσματα εργασιών 6ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Κέντρου Κτηματολογικών Μελετών με θέμα: «Από το Γαιοκτητικό Καθεστώς του Νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους σε αυτό του Εθνικού Κτηματολογίου» από τον Επιστημονικό Διευθυντή του Κέντρου Καθηγητή Γεώργιο Διαμαντόπουλο

Βιβλία του Διευθυντή της σειράς