Κ. Γώγος, Η ανυπόστατη διοικητική πράξη, 2012

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

H EΚΔΟΣΗ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΗ ΙΣΧΥΣ ΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ

A. Η έκδοση της διοικητικής πράξης ως αφετηρία της νομικής ύπαρξής της

1. Αποκρυστάλλωση της επιχειρούμενης ρύθμισης

2. Δεσμευτική ενέργεια έναντι τρίτων διοικητικών αρχών και δικαστηρίων

3. Διάνοιξη δυνατοτήτων έννομης προστασίας για τον θιγόμενο

B. Η νομική ισχύς της διοικητικής πράξης

1. Έννοια και διακρίσεις της νομικής ισχύος των διοικητικών πράξεων

α) Εσωτερική - εξωτερική ισχύς

β) Τυπική - ουσιαστική ισχύς

γ) Η νομική υπόσταση και ισχύς της διοικητικής πράξης έναντι συγγενών εννοιών: Εκτελεστότητα και «κύρος» της διοικητικής πράξης

i. Εκτελεστότητα

ii. Το «κύρος» των διοικητικών πράξεων

2. Η κοινοποίηση της ατομικής διοικητικής πράξης ως όρος ισχύος της

α) Θεωρητικές τοποθετήσεις

β) Η κλασική θέση της νομολογίας

γ) Η απόφαση της Ολομέλειας ΣτΕ 602/2003

3. Συμπέρασμα: Η κατά κανόνα σύμπτωση μεταξύ νομικής υπόστασης και ισχύος των διοικητικών πράξεων στο ελληνικό δίκαιο

Γ. Η νομική υπόσταση και ισχύς των διοικητικών πράξεων στα δίκαια της Γαλλίας, Γερμανίας και στο διοικητικό δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

1. Γαλλικό δίκαιο

2. Γερμανικό δίκαιο

3. Έκδοση και νομική ισχύς των πράξεων των οργάνων της Ε.Ε.

α) Έκδοση: Η υπογραφή της πράξης

β) Η δημοσιότητα της πράξης ως προϋπόθεση της ισχύος της

i. Νομοθετικές πράξεις

ii. Ατομικές πράξεις

Δ. Συμπεράσματα του εισαγωγικού κεφαλαίου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΤΟΥ ΑΝΥΠΟΣΤΑΤΟΥ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝ ΣΤΕΝΗ

ΣΤΗΝ ΕΝ ΕΥΡΕΙΑ ΕΝΝΟΙΑ ΑΝΥΠΟΣΤΑΤΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ

Α. Η οντολογική αντίληψη του ανυπόστατου: Η εν στενή εννοία ανυπόστατη πράξη

1. Πράξη ανύπαρκτη στον νομικό κόσμο

2. Συνέπειες του ανυπόστατου

Β. Η διαμόρφωση μιας ευρείας έννοιας της ανυπόστατης (ή άκυρης) διοικητικής πράξης

1. Το τεκμήριο νομιμότητας ως παράγων οριοθέτησης του ανυπόστατου των διοικητικών πράξεων

2. Η γενική αρχή του τεκμηρίου νομιμότητας των διοικητικών πράξεων: Κανόνας και εξαιρέσεις

α) Έννοια και δικαιολογητικός λόγος του τεκμηρίου νομιμότητας

β) Η απαγόρευση του παρεμπίπτοντος ελέγχου των πράξεων ως βασική συνιστώσα του τεκμηρίου νομιμότητας

γ) Εξαιρέσεις

i. Η εξαίρεση των κανονιστικών πράξεων

ii. Ειδικές εξαιρέσεις

δ) Το τεκμήριο νομιμότητας των διοικητικών πράξεων στο γαλλικό, γερμανικό και ενωσιακό διοικητικό δίκαιο

i. Η γαλλική αντίληψη του τεκμηρίου νομιμότητας

ii. Γερμανικό δίκαιο

iii. Το τεκμήριο νομιμότητας των πράξεων των οργάνων της Ε.Ε.

ε) Συμπέρασμα: Το τεκμήριο νομιμότητας, μια γενική αρχή με εξαιρέσεις

3. Προς μια διασταλτική αντίληψη του ανυπόστατου: Η εν ευρεία εννοία ανυπόστατη (ή άκυρη) διοικητική πράξη

α) Η δικαιοκρατική ανάγκη διαστολής της έννοιας του ανυπόστατου

β) Η έννοια της άκυρης πράξης στο ελληνικό δίκαιο και η διεύρυνση της αντίληψης του ανυπόστατου

i. Η πρόταση μιας ιδιαίτερης κατηγορίας αυτοδικαίως άκυρων πράξεων στην ελληνική θεωρία

ii. Η άκυρη διοικητική πράξη στη διοικητική νομοθεσία και νομολογία

iii. Τάσεις διεύρυνσης της έννοιας του ανυπόστατου στην ελληνική νομολογία

γ) Εν στενή και εν ευρεία εννοία ανυπόστατες διοικητικές πράξεις στο γερμανικό, γαλλικό και ενωσιακό διοικητικό δίκαιο

i. Από τη στενή στη διασταλτική αντίληψη του ανυπόστατου στο γαλλικό διοικητικό δίκαιο

ii. Ανυπόστατες και άκυρες διοικητικές πράξεις στο γερμανικό δίκαιο

iii. Η έννοια της ανυπόστατης πράξης στο δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Γ. Συμπεράσματα του πρώτου κεφαλαίου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΟΙ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΑΝΥΠΟΣΤΑΤΕΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Α. Οι εν στενή εννοία ανυπόστατες διοικητικές πράξεις

1. Πράξεις που δεν καταλογίζονται σε διοικητικό όργανο

α) Η νόσφιση δημόσιας εξουσίας

β) Πράξεις που εκδόθηκαν από διοικητικά όργανα χωρίς νόμιμη υπόσταση

γ) Πράξεις που εκδόθηκαν χωρίς τη βούληση του διοικητικού οργάνου

2. «Υλικά» ανυπόστατες πράξεις

3. Οι ατελείς διοικητικές πράξεις

α) Η απαίτηση αποτύπωσης σε έγγραφο

β) Τα τυπικά στοιχεία του άρθρου 16 παρ. 1 ΚΔΔιαδ.: Υπογραφή, χρονολογία της πράξης, μνεία της αρχής που την εξέδωσε

i. Υπογραφή

ii. Χρονολογία

iii. Αναφορά της διοικητικής αρχής που εξέδωσε την πράξη

iv. Καταληκτικές παρατηρήσεις

γ) Το ανυπόστατο διοικητικών πράξεων που δεν δημοσιεύθηκαν προσηκόντως

i. Οι δημοσιευτέες διοικητικές πράξεις

ι. Η συνταγματική υποχρέωση δημοσίευσης των ουσιαστικών νόμων

a. Τα συνταγματικά θεμέλια

b. Ο κατάλληλος τρόπος δημοσίευσης

ιι. Η υποχρέωση δημοσίευσης ατομικών πράξεων στην κείμενη νομοθεσία

ii. Η δημοσίευση ως συστατικός τύπος

iii. Σφάλματα ως προς τη δημοσίευση που επιφέρουν το ανυπόστατο των διοικητικών πράξεων

iv. Δυνατότητες ίασης σφαλμάτων της δημοσίευσης

v. Το ειδικότερο ζήτημα της δημοσίευσης στο διαδίκτυο σύμφωνα με τον ν. 3861/2010

vi. Το ερώτημα περί του συστατικού χαρακτήρα της δημοσίευσης των διοικητικών πράξεων που εκδίδονται κατ’ εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου

δ) Πράξεις υποκείμενες σε έγκριση ως ανυπόστατες πράξεις;

4. Παράλειψη ουσιωδών στοιχείων που απαιτεί ο νόμος ως προς το περιεχόμενο της συγκεκριμένης διοικητικής πράξης

Β. Οι εν ευρεία ανυπόστατες διοικητικές πράξεις

1. Πράξεις καθ’ υπέρβαση καθηκόντων

2. Πράξεις που εκδόθηκαν από κατά κλάδον αναρμόδιο όργανο

3. Κανονιστικές πράξεις που εκδόθηκαν χωρίς νομοθετική εξουσιοδότηση

4. Αόριστο, δυσνόητο ή αντιφατικό περιεχόμενο της διοικητικής πράξης

Γ. Συμπεράσματα δεύτερου κεφαλαίου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

ΕΝΝΟΜΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΤΑ ΑΝΥΠΟΣΤΑΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ

Α. Η ανάγκη έννομης προστασίας κατά ανυπόστατων πράξεων

Β. Ζητήματα δικαστικής προστασίας κατά ανυπόστατων πράξεων

1. Το πρόβλημα του παραδεκτού των διαπλαστικών ενδίκων βοηθημάτων

α) Καταρχήν απαράδεκτο

β) Ακύρωση ανυπόστατων πράξεων χάριν της ασφάλειας δικαίου

γ) Τα δεδομένα του συγκριτικού δικαίου: Ένδικα βοηθήματα κατά ανυπόστατων πράξεων στο γαλλικό, το γερμανικό και το ενωσιακό δίκαιο

i. Γαλλικό δίκαιο

ii. Γερμανικό δίκαιο

iii. Ενωσιακό δίκαιο

δ) Μια κριτική προσέγγιση: Ελλείμματα δικαστικής προστασίας από την

απόρριψη ενδίκου βοηθήματος κατά ανυπόστατης πράξης

i. Το παράδοξο της απορριπτικής απόφασης

ii. Περιορισμένη ratione personae εμβέλεια της δέσμευσης στα κριθέντα από απορριπτική απόφαση

iii. Προβληματική η υποχρέωση της διοίκησης προς συμμόρφωση στην απορριπτική απόφαση

iv. Η ανάγκη αναγνωριστικής δικαστικής απόφασης με erga omnes ισχύ

ε) Η λύση της ΣτΕ (Ολομ.) 87/2011

2. Το απρόθεσμο της προσβολής ανυπόστατων πράξεων

3. Λοιπές ιδιαιτερότητες της διοικητικής δίκης επί προσβολής ανυπόστατων πράξεων

α) Ζητήματα που συνδέονται με το παραδεκτό της αιτήσεως ακυρώσεως

i. Απαίτηση θεμελίωσης εννόμου συμφέροντος του προσφεύγοντος

ii. Το ερώτημα περί της απαίτησης τήρησης ενδικοφανούς προδικασίας

β) Ο αυτεπάγγελτος έλεγχος του ανυπόστατου της προσβαλλόμενης πράξης μεταξύ παραδεκτού και βασίμου της αιτήσεως ακυρώσεως

γ) Προβλήματα εφαρμογής του άρθρου 32 ΠΔ 18/1989

Γ. Έννομη προστασία κατά ανυπόστατων πράξεων ενώπιον της διοίκησης: Το πρόβλημα της ανάκλησης ή ακύρωσης ανυπόστατων πράξεων από διοικητικά όργανα

1. Το υποστατό της διοικητικής πράξης ως προϋπόθεση της ανάκλησης ή ακύρωσής της από τη διοίκηση

2. Τυπικές διοικητικές προσφυγές κατά ανυπόστατων πράξεων

α) Η ειδική προσφυγή νομιμότητας

β) Ενδικοφανής προσφυγή

3. Η αίτηση θεραπείας και το πρόβλημα της ανάκλησης των ανυπόστατων πράξεων

α) Θεωρητικές τοποθετήσεις

β) Τα νομολογιακά δεδομένα

γ) Το πρόβλημα της ανάκλησης των ανυπόστατων διοικητικών πράξεων στο γαλλικό, γερμανικό και ενωσιακό δίκαιο

δ) Σκέψεις ως προς την αρμοδιότητα της διοίκησης προς διαπίστωση του ανυπόστατου διοικητικών πράξεων

Δ. Συμπεράσματα του τρίτου κεφαλαίου

ΚΥΡΙΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΣΕ ΘΕΣΕΙΣ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ι. Ελληνική

ΙΙ. Ξενόγλωσση

ΛΗΜΜΑΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ