Κ. Φουντεδάκη, Ανθρώπινη αναπαραγωγή και αστική ιατρική ευθύνη, 2007

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ

ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΚΑΙ Ο ΝΕΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ

ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ (ν. 3418/2005)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο

ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ

«ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ»

Ι. Η ιδιομορφία των νομικών ζητημάτων της ανθρώπινης αναπαραγωγής

ΙΙ. Η νομοθετική επικαιρότητα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ

ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Ι. Νομοθετικό πλαίσιο και γενικοί όροι του προβλήματος της αστικής ιατρικής ευθύνης

1. Το νομοθετικό πλαίσιο

2. Η «αποτυχημένη» ιατρική πράξη και ο «θεραπευτικός κίνδυνος»

ΙΙ. Η έννομη σχέση που συνδέει το γιατρό με τον ασθενή και η νομική φύση της υποχρέωσης παροχής ιατρικής φροντίδας: Ενοχή από διακινδύνευση, ενοχή μέσων ή αποτελέσματος

1. Γενικά

2. Η αρχή της υπαιτιότητας στην ιατρική ευθύνη

3. Ειδικότερα η σύμβαση ιατρικής αγωγής

ΙΙΙ. Η ιατρική πράξη

1. Έννοια

2. Η «νομιμοποίηση» της παρέμβασης του γιατρού στη σωματική ακεραιότητα και υγεία

3. Ιατρικές πράξεις θεραπευτικές και μη θεραπευτικές

ΙV. Το ιατρικό σφάλμα

1. Γενικά

2. Συστηματική ένταξη του ιατρικού σφάλματος στο ελληνικό αστικό δίκαιο

3. Το ιατρικό σφάλμα στη δημόσια περίθαλψη

4. Η νομική και η ιατρική έννοια του ιατρικού λάθους. «Τεχνικό» σφάλμα και «κοινή» αμέλεια

5. Τα κριτήρια για την εξειδίκευση του ιατρικού σφάλματος

6. Το άρθρο 8 ν. 2251/1994

V. Ο αιτιώδης σύνδεσμος και η ζημία

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο

Η ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΚΑΙ Η ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 11 ΚΑΙ 12 ΤΟΥ ΚΩΔΙΚΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ

Ι. Γενικά

ΙΙ. Η συναίνεση

1. Νομική φύση

2. Ικανότητα για συναίνεση

3. Το άρθρο 12 ΚΙΔ ανήλικοι ασθενείς

4. Το άρθρο 12 ΚΙΔ άλλες περιπτώσεις έλλειψης ικανότητας για συναίνεση. Ασθενείς που πάσχουν από ψυχική ή διανοητική διαταραχή

5. Αδυναμία δήλωσης της συναίνεσης

6. Άρνηση της συναίνεσης

α. Άρνηση από τον τρίτο δικαιούχο της συναίνεσης

β. Άρνηση του ίδιου του ασθενούς που διαθέτει ικανότητα για συναίνεση

7. Σύνοψη: Οι δικαιούχοι της συναίνεσης σε ιατρική πράξη

8. Άλλες προϋποθέσεις για να είναι ισχυρή η συναίνεση

ΙΙΙ. Η ενημέρωση

1. Μορφές

2. Η ενημέρωση ως προϋπόθεση για να είναι ισχυρή η συναίνεση του ασθενούς σε συγκεκριμένη ιατρική πράξη

3. Ο αποδέκτης της ενημέρωσης. Πρόσωπα που επιλέγουν να μην ενημερωθούν

4. Περιεχόμενο και έκταση της ενημέρωσης

5. Έγγραφος τύπος για τη συναίνεση και την ενημέρωση

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο

ΟΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ

Ι. Προβλήματα ορολογίας

ΙΙ. Η διάκριση μεταξύ «φυσικής» και ιατρικά υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και η λειτουργία της στη διάρθρωση της ύλης

ΙΙΙ. Οριοθετήσεις

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ

ΕΠΙΤΕΥΞΗ Ή ΠΑΡΕΜΠΟΔΙΣΗ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ.

ΙΑΤΡΙΚΑ ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο

ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ

Ι. Κατηγορίες

ΙΙ. Πράξεις που αποκλείουν ή μειώνουν τις πιθανότητες μελλοντικής εγκυμοσύνης

1. Νόμιμος λόγος ευθύνης

α. Ιατρικό σφάλμα

β. Έλλειψη της συναίνεσης του ενημερωμένου ασθενούς

2. Συνέπειες

α. Αξιώσεις του προσώπου στο οποίο προκλήθηκε στειρότητα ή υπογονιμότητα

β. Αναγνώριση αξίωσης αποζημίωσης και στο πρόσωπο που επιθυμεί να αποκτήσει παιδί με το ζημιωθέντα;

ΙΙΙ. Ιατρικές πράξεις που δεν επιτυγχάνουν εγκυμοσύνη

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΑ

ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ

Ι. Το νομοθετικό πλαίσιο και η ιστορία του

ΙΙ. Η έννοια της ιατρικά υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στο ελληνικό δίκαιο

ΙΙΙ. Η ιατρικά υποβοηθούμενη αναπαραγωγή ως ζήτημα ιατρικής ευθύνης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο

Η ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΤΡΕΠΤΟΥ

ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΑ ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ

Ι. Το «δικαίωμα στην αναπαραγωγή» και οι περιορισμοί του

ΙΙ. Γενικές προϋποθέσεις για όλες τις πράξεις της ιατρικά υποβοηθούμενης αναπαραγωγής

1. Η αδυναμία απόκτησης παιδιών με φυσικό τρόπο: Η ιατρικά υποβοηθούμενη αναπαραγωγή ως «θεραπευτική» ιατρική αγωγή

2. Όρια ηλικίας

3. Συναινέσεις. Άλλες διατάξεις

ΙΙΙ. Ειδικότερα οι επιτρεπόμενες εφαρμογές της ιατρικά υποβοηθούμενης αναπαραγωγής

1. Πράξεις υπό τις γενικές προϋποθέσεις: Ομόλογη ή ετερόλογη τεχνητή γονιμοποίηση σε συζύγους ή συντρόφους. Γυναίκα χωρίς σύζυγο ή σύντροφο

2. Πράξεις με πρόσθετες προϋποθέσεις:

Η παρένθετη μητρότητα

3. Πράξεις με πρόσθετες προϋποθέσεις:

Η μεταθανάτια γονιμοποίηση

4. Η κρυοσυντήρηση του γεννητικού υλικού

5. Η προεμφυτευτική γενετική διάγνωση

6. Η χρήση του γεννητικού υλικού για ερευνητικούς ή θεραπευτικούς σκοπούς IV. Απαγορευμένες πράξεις

V. Η σημασία της νομοθετικής οριοθέτησης του επιτρεπτού της ιατρικά υποβοηθούμενης αναπαραγωγής για την αστική ιατρική ευθύνη

1. Γενικά

2. Η παράνομη ιατρική πράξη υποβοήθησης στην αναπαραγωγή ως νόμιμος λόγος ενδοσυμβατικής και αδικοπρακτικής ευθύνης του γιατρού

α. Παράνομη (και αντισυμβατική) και υπαίτια συμπεριφορά

β. Ζημία

γ. Ειδικότερα η κρίση περί της συνδρομής του αιτιώδους συνδέσμου

δ. Έκταση και περιεχόμενο της οφειλόμενης αποζημίωσης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο

Η ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΚΑΙ Η ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΠΟΥ ΥΠΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ Ή ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΑ

ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ

Ι. Η συναίνεση

1. Πρόσωπα που συναινούν και τύπος της συναίνεσης

2. Νομική φύση της συναίνεσης

3. Διάκριση από τη σύμβαση ιατρικής αγωγής. Η λειτουργία της συναίνεσης σε σχέση με τις ιατρικές πράξεις υποβοήθησης της αναπαραγωγής

4. Ικανότητα για συναίνεση

5. Ανίσχυρο και ανάκληση της συναίνεσης

6. Η αστική ευθύνη του γιατρού για ελλείψεις της συναίνεσης, όταν έχει προκληθεί βλάβη στο σώμα ή στην υγεία

7. Ειδικά θέματα

α. Η συναίνεση του συντρόφου

β. Τυπικές ελλείψεις της συναίνεσης

8. Άλλες αξιώσεις εναντίον του γιατρού από την έλλειψη των απαιτούμενων συναινέσεων

ΙΙ. Η ενημέρωση

1. Γενικά

2. Ποια πρόσωπα ενημερώνονται και για ποιες πράξεις

3. Περιεχόμενο της ενημέρωσης. Πρόσωπα που δεν επιθυμούν να ενημερωθούν

4. Συνέπειες της παράλειψης της ενημέρωσης. Η αστική ευθύνη του γιατρού

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο

Η ΔΙΑΘΕΣΗ ΤΟΥ ΓΕΝΝΗΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ

Ι. Γενικές παρατηρήσεις. Προβλήματα της νομοθετικής ρύθμισης. Διάκριση περιπτώσεων

ΙΙ. Η διάθεση γεννητικού υλικού από τρίτους δότες

1. Προϋποθέσεις

α. Έλλειψη οικονομικού ανταλλάγματος

β. Ηλικία και δικαιοπρακτική ικανότητα

γ. Συναινέσεις. Άλλες διατάξεις

2. Η ανάκληση της διάθεσης

ΙΙΙ. Η τύχη του «πλεονάζοντος» γεννητικού υλικού

1. Η δήλωση του άρθρου 1459 ΑΚ

2. Η διάθεση του πλεονάζοντος γεννητικού υλικού με σκοπό την υποβοήθηση της αναπαραγωγής άλλων προσώπων

α. Ερμηνευτική προσέγγιση των προβλεπόμενων στο νόμο προϋποθέσεων

β. Ειδικά η δικαιοπρακτική ικανότητα

γ. Η διάθεση πλεονάζοντος γεννητικού υλικού που προέρχεται από ανήλικο

3. Η ανάκληση της διάθεσης και της δήλωσης του άρθρου 1459 ΑΚ

4. Η έλλειψη της δήλωσης του άρθρου 1459 ΑΚ

IV. H νομική φύση της διάθεσης του γεννητικού υλικού

V. Η αστική ευθύνη του γιατρού για τη μη τήρηση των διατάξεων σχετικά με τη διάθεση του γεννητικού υλικού

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6ο

Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΜΕ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

ΤΗΝ ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ

Ι. Πότε υπάρχει σύμβαση. Διακρίσεις

ΙΙ. Η κατάρτιση της σύμβασης

1. Αντισυμβαλλόμενοι. Συμβατική ελευθερία

2. Δικαιοπρακτική ικανότητα

3. Τύπος

ΙΙΙ. Η νομική φύση της σύμβασης

IV. Ακυρότητα της σύμβασης. Συνέπειες της έλλειψης σύμβασης

Τελικές παρατηρήσεις στην ιατρικά υποβοηθούμενη αναπαραγωγή: Η «αποτυχία» της υποβοήθησης

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ

ΛΗΜΜΑΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ