Ι. Μακρής, Ευθύνη οργάνων ΟΤΑ Α' βαθμού κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, 2015
Η συγκρότηση ενός κράτους βασισμένου στις αρχές της λαϊκής συμμετοχής και της αποκέντρωσης αποτέλεσε διακηρυκτική αρχή της Επανάστασης του 1821. Εξάλλου ο ελληνισμός κουβαλούσε μακρά αυτοδιοικητική παράδοση από την περίοδο της Τουρκοκρατίας, όταν τα τοπικά συμβούλια κι οι δημογέροντες διαχειρίζονταν το μεγαλύτερο μέρος των ζητημάτων της καθημερινής ζωής. Τα πράγματα όμως έλαβαν διαφορετική εξέλιξη μετά την απελευθέρωση. Το Ι΄ Ψήφισμα του Καποδίστρια (1828), το οποίο αποτέλεσε την πρώτη διοικητική διαίρεση της ελεύθερης Ελλάδας, δεν προέβλεπε αυτοδιοικητικούς θεσμούς. Ο συγκεντρωτισμός αυτός εντοπίζεται στην ανάγκη του Κυβερνήτη να ισχυροποιήσει την κεντρική εξουσία· η χώρα βρισκόταν ακόμη σε εμπόλεμη κατάσταση, ενώ μεγάλο μέρος της παλαιάς αυτοδιοικητικής αριστοκρατίας εμφάνιζε φυγόκεντρες τάσεις.
Υπό την σημερινή μορφή των Ο.Τ.Α. υπάρχει πλέγμα διατάξεων που αφορούν την λειτουργία των οργάνων τους και την ευθύνη τους κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους. Ευθύνη που έχει σχέση με την διαχείριση κρατικής (= αποκεντρωμένης) εξουσίας που με την εξέλιξη της κοινωνίας τείνει να γιγαντωθεί, με αποτέλεσμα διοικητικά, αλλά κυρίως, αιρετά όργανα τους να ασκούν εξουσίες που επηρεάζουν ουσιωδώς την καθημερινότητα των διοικουμένων. Και να μην ξεχνούμε, ότι «Δήμος» δεν είναι μόνο ο δήμαρχος και οι δημοτικοί σύμβουλοι, όπως κακώς είθισται να ταυτίζονται οι έννοιες αυτές, δηλ. τα αιρετά όργανα, αλλά ομοίως και τα υπηρεσιακά όργανα που τον περιβάλλουν και ουσιαστικά τον λειτουργούν, με αποτέλεσμα οι ευθύνες των υπηρεσιακών οργάνων κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους να έχουν εξίσου μεγάλη απαξία, κατά νόμο από την αντίστοιχη απαξία των πράξεων των αιρετών.
Στην παρούσα μελέτη γίνεται συνδυασμένη παρουσίαση των οργάνων των Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού, υπηρεσιακών και αιρετών, καθορισμού της άσκησης των αρμοδιοτήτων τους και προσδιορισμού των άκρων ορίων νομιμότητας, όπου αυτές οι εξουσίες περικλείονται, ώστε να μην υπερβαίνουν τις κείμενες διατάξεις. Παράλληλα, παρουσιάζονται οι τρεις πτυχές βασικών ευθυνών (αστική, ποινική και πειθαρχική) τόσο των υπηρεσιακών όσο και των αιρετών οργάνων, όπως αυτές διαμορφώθηκαν κυρίως νομολογιακά.
Edition info
Table of contents +-
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Α. Τα όργανα της Δημόσιας Διοίκησης. Γενικά.
1. Βασικές σκέψεις. Η διοικητική (εκτελεστική) εξουσία ως διακριτή εξουσία του κράτους
2. Αρμοδιότητες διοικητικών οργάνων
2.1. Εισαγωγή
2.2. Διακρίσεις της αρμοδιότητας
2.2.1. Καθ’ ύλην αρμοδιότητα
2.2.2. Κατά τόπο αρμοδιότητα
2.2.3. Κατά χρόνο αρμοδιότητα
2.2.4. Περαιτέρω διακρίσεις αρμοδιότητας
2.3. Μεταβίβαση αρμοδιότητας
2.4. Εξουσιοδότηση υπογραφής
2.5. Το άρθρο 9 παρ. 4 του ΚΔΔιαδ.
2.6. Αναπλήρωση αρμοδιότητας διοικητικών οργάνων.
2.7. Η αρμοδιότητα ως εφαρμογή της νομιμότητας
3. Βασικά γνωρίσματα και διακρίσεις διοικητικών οργάνων
3.1. Γενικά.
3.2. Γνωρίσματα και διακρίσεις διοικητικών οργάνων. Ιεραρχία και εποπτεία
4. Διοικητική ιεραρχία, υπακοή και νομιμότητα
4.1. Η έννοια της διαταγής
4.2. Ιεραρχία και διαταγή
4.3. Σύγκρουση υπηρεσιακών καθηκόντων κατ’ άρθρο 21, 21 ΠΚ και 21 ΥΚ
4.4. Η έννοια της υπηρεσιακής υπακοής
4.5. Ειδικές κατηγορίες κρατικής ιεραρχίας
4.6. Η εκτέλεση παράνομης διαταγής
5. Τα αιρετά όργανα των ΟΤΑ ως όργανα του Κράτους
6. Τα συλλογικά όργανα της δημόσιας διοίκησης
6.1. Γενικά
6.2. Συγκρότηση
6.3. Σύνθεση
6.4. Λειτουργία συλλογικών οργάνων
6.5. Προβλέψεις του Κ.Δ.Δ. (Ν. 2690/1999) για τα συλλογικά όργανα
6.5.1. Συγκρότηση
6.5.2. Σύνθεση-Συνεδριάσεις-Λειτουργία
6.5.3. Αποφάσεις
6.6. Η συμμετοχή του γραμματέα στα συλλογικά όργανα
7. Δημοτικά νομικά πρόσωπα και επιχειρήσεις
8. Διαβαθμικοί σύνδεσμοι δήμων και περιφερειών
Β. Η τοπική αυτοδιοίκηση
1. Στοιχεία της τοπικής αυτοδιοίκησης, σύσταση και μεταβολές των ΟΤΑ
1.1. Εισαγωγή
1.2. Βαθμοί αποκέντρωσης
1.3. Συστατικό – λειτουργικό στοιχείο της τοπικής αυτοδιοίκησης
1.4. Σχέση κράτους – τοπικής αυτοδιοίκησης
1.5. ΟΤΑ α΄ βαθμού. Γενικά
1.6. Γενικά γνωρίσματα ΟΤΑ α΄ βαθμού
1.6.1. Γενικές παρατηρήσεις
1.6.2. Οι δημοτικές αρχές. Γενική προσέγγιση
1.7. Περιουσία ΟΤΑ
2. Τα αιρετά όργανα των ΟΤΑ, ως περιφερειακά όργανα του Κράτους. Η ανάδειξή τους και η ευθύνη τους. Εισαγωγή
2.1. Άμεσα και έμμεσα, μονοπρόσωπα και συλλογικά όργανα ΟΤΑ
2.2. Εκλογή άμεσων οργάνων ΟΤΑ
2.3. Εκλογικές διαφορές. Αρμοδιότητες δικαστηρίων
2.4. Κωλύματα εκλογιμότητας και ασυμβίβαστα
α. Δικαστικοί λειτουργοί, αξιωματικοί των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας, θρησκευτικοί λειτουργοί
β. Γενικοί γραμματείς, δημοτικοί υπάλληλοι και δημοτικοί συμπαραστάτες
γ. Πρόεδροι και διευθύνοντες σύμβουλοι δημοτικών νομικών προσώπων
δ. Προϊστάμενοι οργανικών μονάδων του δημοσίου και των φορέων του δημόσιου τομέα
ε. Πρόσωπα διοίκησης δημοσίων νομικών προσώπων και επιχειρήσεων
στ. Κώλυμα λόγω ποινικής καταδίκης
ζ. Κώλυμα λόγω σύμβασης
η. Δικηγόροι, συμβολαιογράφοι, καθηγητές Πανεπιστημίων και ΤΕΙ
θ. Δικαστικοί επιμελητές, άμισθοι ή έμμισθοι υποθηκοφύλακες
ι. Οφειλέτες του δήμου και των δημοτικών ΝΠΔΔ ή επιχειρήσεων
ια. Ακύρωση της εκλογής - έκπτωση από το αξίωμα
2.5. Η νομική κατάσταση των αιρετών ΟΤΑ. Γενικά
2.5.1. Αρμοδιότητες δημάρχου
α. Υπογραφή αλληλογραφίας
β. Υπογραφή συμβάσεων
γ. Άσκηση ενδίκων μέσων
δ. Παραλαβή δικογράφων
ε. Θεώρηση γνησίου υπογραφής – επικύρωση αντιγράφων
στ. Έκδοση πιστοποιητικών – βεβαιώσεων
ζ. Εκτέλεση αποφάσεων συλλογικών οργάνων
η. Υπογραφή βεβαιωτικών καταλόγων εσόδων
θ. Έκδοση χρηματικών ενταλμάτων πληρωμής
ι. Προϊστάμενος προσωπικού – ενεργών τις προσλήψεις
2.5.2. Λοιπές αρμοδιότητες δημάρχου. Περιπτωσιολογία
2.6. Συλλογικά όργανα ΟΤΑ. Συγκρότηση – απαρτία – λειτουργία
2.7. Ευθύνη δημοτικών αρχών. Γενική προσέγγιση
3. Αποστολή της τοπικής αυτοδιοίκησης και αρμοδιότητες των ΟΤΑ
3.1. Αντικείμενο της ΤΑ
3.2. Η αρχή της «επικουρικότητας» στην λειτουργία της ΤΑ
4. Εκτελεστότητα των πράξεων των ΟΤΑ
5. Εποπτεία του Κράτους επί των ΟΤΑ
5.1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις
5.2. Η άσκηση της εποπτείας
5.3. Μορφές εποπτείας
5.4. Όργανα εποπτείας
5.4.1. Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση
5.4.2. Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας ΟΤΑ
5.4.3. Ο Γενικός Γραμματέας Αποκεντρωμένης Διοίκησης
5.4.3.1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις
5.4.3.2. Διαδικασία και λόγοι ελέγχου αποφάσεων από το Γενικό Γραμματέα
Ι). Αρμοδιότητα
ΙΙ). Παράβαση τύπου
ΙΙΙ) Παράβαση νόμου
ΙV) Κατάχρηση εξουσίας
5.4.3.3. Προσφυγή κατά αποφάσεων του Γενικού Γραμματέα
5.4.4. Ειδική Επιτροπή άρθρου 152 του Ν. 3463/2006
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
Α. Η ειδική ευθύνη των οργάνων των Ο.Τ.Α., ως ειδικότερη έκφανση της ευθύνης των οργάνων της δημόσιας διοίκησης
1. Κράτος δικαίου και τοπική αυτοδιοίκηση
2. Αστική ευθύνη του Κράτους και των ΝΠΔΔ ένεκα παράνομων πράξεων των οργάνων τους, κατ άρθρο 105 ΕισΝΑΚ
2.1. Εισαγωγή
2.2. Προϋποθέσεις
α. Όργανο
β. Πράξη ή παράλειψη
γ. (α.α.) Πράξη ή παράλειψη παράνομη
(β.β.) Αιτιώδης σύνδεσμος
δ. Γενικό συμφέρον
ε. Πράξη ή παράλειψη «υπηρεσιακής» εξουσίας
στ. Ενάσκηση δημόσιας εξουσίας
2.3. Δικαστική διεκδίκηση
2.4. Αποζημίωση χρηματική
2.5. Παραγραφή αξίωσης
Β. Η αστική ευθύνη των οργάνων των Ο.Τ.Α
1. Αστική ευθύνη των υπηρεσιακών οργάνων – υπαλλήλων των Ο.Τ.Α
1.1. Νομική φύση
1.2. Προϋποθέσεις ευθύνης
1.3. Φύση διαφοράς από ευθύνη υπηρεσιακού οργάνου
1.4. Αρμοδιότητες δικαστηρίων
2. Αστική ευθύνη των αιρετών οργάνων των Ο.Τ.Α
2.1. Η διάταξη του άρθρου 232 του Ν. 3852/2010
2.2. Ρυθμιστικό πεδίο – Αποκλεισμός ευθύνης αιρετού
2.3. Προϋποθέσεις
2.3.1. Παράνομη πράξη ή παράλειψη
2.3.2. Δόλος ή βαριά αμέλεια
2.3.3. Θετική ζημία ή διαφυγόν κέρδος
2.3.4. Αιτιώδης σύνδεσμος
2.3.5. Περαιτέρω αστική ευθύνη αιρετού
2.4. Διαδικασία κίνησης αστικής ευθύνης αιρετού ΟΤΑ
Γ. Πειθαρχική ευθύνη των οργάνων των Ο.Τ.Α
1. Πειθαρχική ευθύνη των υπηρεσιακών οργάνων – υπαλλήλων των Ο.Τ.Α
1.1. Τα πειθαρχικά παραπτώματα κατά το Ν. 4057/12
1.2. Οι πειθαρχικές ποινές.
1.3. Τα πειθαρχικά συμβούλια
1.4. Κίνηση της πειθαρχικής διαδικασίας
1.5. Διαγραφή πειθαρχικών ποινών
1.6. Αυτοδίκαιη αργία υπαλλήλων
1.6.1. Θέση σε αυτοδίκαιη αργία.
1.6.2. Αυτοδίκαιη επάνοδος.
1.6.3. Αναστολή της αυτοδίκαιης αργίας
1.7. Δυνητική αργία υπαλλήλου
1.7.1. Θέση σε δυνητική αργία
1.7.2. Αναστολή άσκησης καθηκόντων
1.7.3. Αρμοδιότητα οργάνου για επιβολή δυνητικής αργίας
1.8. Επάνοδος υπαλλήλου στην υπηρεσία
1.9. Αποδοχές υπαλλήλου σε αργία
1.10. Πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις του Ν. 4325/2015
1.10.1. Η διάταξη του Ν. 4325/2015
1.10.2. Αυτοδίκαιη και δυνητική αργία
1.10.3. Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Πειθαρχικά Συμβούλια
1.10.4. Αυτοδίκαιη αργία. Ειδικές προβλέψεις στο Ν. 4325/2015 σε αντίθεση με το προϊσχύσαν νομοθετικό πλαίσιο
1.10.5. Οι βασικές αλλαγές του νέου Ν. 4325/2015
2. Πειθαρχική ευθύνη των αιρετών οργάνων των Ο.Τ.Α
2.1. Γενικές παρατηρήσεις
2.2. Τυπικές προϋποθέσεις πειθαρχικής ευθύνης
2.2.1. Πράξη ή παράλειψη
2.2.2. Δόλος ή βαριά αμέλεια
2.3. Σχέση πειθαρχικού - ποινικού δικαίου
2.4. Παραγραφή
2.5. Απολογία διωκόμενου
2.6. Διαδικασία επιβολής πειθαρχικής ποινής
2.7. Δικαστική προσβολή πειθαρχικής ποινής
2.7.1. Προσφυγή στο Συμβούλιο Επικρατείας
2.7.2. Αίτηση Αναστολής στο Συμβούλιο Επικρατείας
2.8. Επιμέτρηση πειθαρχικής ποινής
Δ. Ποινική ευθύνη των οργάνων των Ο.Τ.Α
1. Ποινική ευθύνη των υπηρεσιακών οργάνων – υπαλλήλων των Ο.Τ.Α
1.1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις
1.2. Ιεραρχία και ποινικός κολασμός
1.3. Η διαταγή και τα άρθρα 20 και 21 του ΠΚ και 21 του ΥΚ
1.4. Σχέση πειθαρχικής και ποινικής ευθύνης
1.4.1. Μη αναστολή της πειθαρχικής διαδικασίας λόγω της ποινικής δίκης
1.4.2. Δέσμευση από την ποινική απόφαση
1.4.3. Επανάληψη της πειθαρχικής διαδικασίας
1.4.4. Υποχρέωση ανακοίνωσης του Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών
1.5. Τα βασικότερα υπηρεσιακά ποινικά αδικήματα
1.6. Έναρξη ποινικής δίωξης κατά υπαλλήλων
1.6.1. Προϋποθέσεις
1.6.2. Διοικητικά μέτρα και ποινική διαδικασία
1.6.3. Νομική υπεράσπιση υπαλλήλων
2. Ποινική ευθύνη των αιρετών οργάνων των Ο.Τ.Α
2.1. Η διάταξη του άρθρου 236 του Ν. 3852/2010
2.2. Ρυθμιστικό πεδίο της διάταξης
2.3. Η νομική φύση της αργίας κατ’ άρθρο 236 του Ν. 3852/2010
2.4. Η νομική φύση της παύσης κατ’ άρθρο 237 του Ν. 3852/2010
2.4.1. Η διάταξη του άρθρου 237 του Ν. 3852/2010
2.4.2. Προϋποθέσεις επιβολής της παύσης.
2.5. Ειδικές ποινικές ρυθμίσεις του Ν. 3852/2010
2.5.1. Το άρθρο 58 του Ν. 3852/2010
2.5.2. Το άρθρο 235 του Ν. 3852/2010
2.6. Ο θεσμός του Εισαγγελέα Εγκλημάτων Διαφθοράς κατά τους Ν. 4022/2011 και Ν. 4139/2013
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΩΝ
Διαδικασία αιρετών
Διαβαστικό Πειθαρχικής Υπόθεσης σε Πειθαρχικό Συμβούλιο άρθρου 234 ν.
Γνωμοδότηση Πειθαρχικού Συμβουλίου Αιρετών ΟΤΑ
Απαλλακτική απόφαση ΓΓΑΔ
Κλήση αιρετού σε απολογία ενώπιον της ΑΔ
Διαδικασία υπηρεσιακών
Κλήση υπαλλήλου σε απολογία
Κλήση υπαλλήλου σε απολογία Μονομελές Πειθαρχικό Όργανο
Πράξη απαλλαγής υπαλλήλου από Μονομελές Πειθαρχικού Οργάνου
Πράξη Επιβολής Ποινής Προστίμου
Απόφαση Δημάρχου περί επιβολής ποινής
Πρακτικό Εκτελεστικής Επιτροπής
Παραπομπή Υπαλλήλου σε Πειθαρχικό Ο.Τ.Α. α βαθμού (Περιφέρειας)
Παραπεμπτικό σε Εκτελεστική Επιτροπή
Διαβιβαστικό - Παραπεμπτικό Έγγραφο προς Σ.Ε.Ε.Δ.Δ
Διαπιστωτική πράξη θέσης υπαλλήλου σε αυτοδίκαιη αργία
ΛΗΜΜΑΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ