Ι. Λιναρίτης, Η πρόσβαση στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες μέσω Διαδικτύου, 2005

Πρόλογος

Κυριότερες συντομογραφίες

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

§1: Αντικείμενο της Έρευνας και Μεθοδολογική Προσέγγιση

Ι. Το αντικείμενο

ΙΙ. Η μέθοδος της έρευνας

ΙΙΙ. Η διάρθρωση της ύλης - ορολογικά

§2: Η αξιοποίηση της τεχνολογίας του Διαδικτύου για την

πρόσβαση σε χρηματοοικονομικές υπηρεσίες

I. Η τεχνολογία του Διαδικτύου

1. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, τα δίκτυα τηλεπληροφορικής και το Διαδίκτυο

2. Λειτουργίες και υπηρεσίες του Διαδικτύου

Α) Ο τρόπος λειτουργίας του Διαδικτύου

Β) Οι σημαντικότερες υπηρεσίες του Διαδικτύου

3. Το ηλεκτρονικό εμπόριο

4. Κατηγορίες συμβάσεων μέσω Διαδικτύου

ΙΙ. Οι χρηματοοικονομικές συναλλαγές μέσω Διαδικτύου

1. Οι κατευθύνσεις της ηλεκτρονικής τραπεζικής

2. Η ενοποίηση της αγοράς χρηματοοικονομικών υπηρεσιών

3. Τα χαρακτηριστικά της παροχής χρηματοοικονομικών υπη-ρεσιών μέσω Διαδικτύου

A) Γενικά

Β) Η μέθοδος παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών μέσω Παγκόσμιου Ιστού

Γ) Οι κατ’ ιδίαν παρεχόμενες υπηρεσίες

Δ) Πλεονεκτήματα

4. Οι τεχνικοί περιορισμοί ασφάλειας χρηματοοικονομικών συναλλαγών μέσω Διαδικτύου

Α) Οι κίνδυνοι για την ασφάλεια

Β) Τα τεχνικά μέτρα αντιμετώπισης των κινδύνων

5. Οι τάσεις και προοπτικές των χρηματοοικονομικών συναλ-λαγών μέσω Διαδικτύου

§3: Στόχοι και πηγές του παράγωγου κοινοτικού δικαίου

Ι. Οι κύριοι δικαιοπολιτικοί στόχοι του ευρωπαίου νομοθέτη

1. Η ενοποίηση της ευρωπαϊκής αγοράς χρηματοοικονομικών υπηρεσιών

2. Η προστασία των καταναλωτών χρηματοοικονομικών υπη-ρεσιών

3. Η ενθάρρυνση των χρηματοοικονομικών συναλλαγών με ηλεκτρονικά μέσα

4. Η αξιοποίηση των τεχνολογιών ηλεκτρονικών υπογραφών

ΙΙ. Οι βασικές κοινοτικές ρυθμίσεις

1. Οι γενικές Οδηγίες για τους χρηματοοικονομικούς οργανισμούς και τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες

2. Οι Οδηγίες για την προστασία καταναλωτών χρηματοοικονομικών υπηρεσιών

3. Η Οδηγία 1999/93/ΕΚ

4. Η Οδηγία 2000/31/ΕΚ

5. Η Οδηγία 2002/65/ΕΚ

6. Η ενσωμάτωση των κοινοτικών κανόνων

ΙΙΙ. Ζητήματα ιδιωτικού διεθνούς δικαίου

MEΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ

ΣΥΜΦΩΝΙΩΝ ΜΕΣΩ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ

Κεφάλαιο Πρώτο

ΤΑ ΣΥΜΒΑΛΛΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ

§4: Πρόσωπα που παρέχουν και λαμβάνουν χρηματοοικονομικές υπηρεσίες μέσω Διαδικτύου

Ι. Οι «προμηθευτές χρηματοοικονομικών υπηρεσιών μέσω Δια-δικτύου»

1. Εισαγωγικά

2. Πιστωτικά ιδρύματα

3. Χρηματοδοτικά ιδρύματα

4. Iδρύματα ηλεκτρονικού χρήματος

5. Επιχειρήσεις παροχής επενδυτικών υπηρεσιών

6. Ασφαλιστικές εταιρείες

ΙΙ. Αποδέκτες αντίστοιχων υπηρεσιών

§5: Η συναλλακτική ανισότητα των μερών

Ι. Εισαγωγικά

ΙΙ. Οι γενεσιουργοί παράγοντες της συναλλακτικής υπεροπλίας του προμηθευτή

1. Η οικονομική ανωτερότητα

2. Η φύση των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών

3. Το τεχνολογικό προβάδισμα

4. Το Διαδίκτυο ως καταλυτική παράμετρος οργανωτικής ανωτερότητας

ΙΙΙ. Επιπτώσεις της ανισότητας στη συντέλεση και κατ’ ιδίαν διαμόρφωση του συμβατικού δεσμού

1. Επιπτώσεις ως προς τη λήψη απόφασης για συνομολόγηση σύμβασης

2. Επιπτώσεις ως προς τη διαμόρφωση της συμβατικής δε-σμευσης

IV. Συνέπειες

§6: Οι δυνατότητες θεώρησης του αποδέκτη χρηματοοικονομικών υπηρεσιών μέσω Διαδικτύου ως καταναλωτή

Ι. Το πρότυπο του καταναλωτή με βάση το γράμμα του Ν. 2251/1994

1. Το γενικό πρότυπο του καταναλωτή

2. Το πρότυπο του καταναλωτή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών από απόσταση

3. Συμπέρασμα

ΙΙ. Τα περιθώρια τελολογικής συστολής του ορισμού του καταναλωτή

1. Η τελολογική-συσταλτική ερμηνεία της διάταξης του άρθρου 1 Ν. 2251/1994

2. Οι δυνατότητες συσταλτικής ερμηνείας του ορισμού καταναλωτή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών μέσω Διαδικτύου

ΙΙΙ. Η στενότερη οριοθέτηση του καταναλωτή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών μέσω Διαδικτύου με βάση το π.δ. 131/2003 – Η ενσωμάτωση της Οδηγίας 2002/65/ΕΚ

1. Η μεταστροφή του ημεδαπού νομοθέτη υπέρ της στενής έννοιας του ορισμού του καταναλωτή στο πεδίο της παροχής υπηρεσιών Κοινωνίας της Πληροφορίας δυνάμει του π.δ. 131/2003

2. Ενδεχόμενες συνέπειες για τη μειωμένη προστασία των αποδεκτών χρηματοοικονομικών υπηρεσιών μέσω Διαδικτύου σε περίπτωση αντίστοιχης προσαρμογής προς την Οδηγία 2002/65/ΕΚ

3. Υπολειπόμενο πεδίο έννομης προστασίας με βάση το γενικό δίκαιο του καταναλωτή

4. Κριτική κατά του περιορισμού των ορίων προστασίας

5. Ενσωμάτωση της Οδηγίας μέσω παραπομπής στον ευρύ ορισμό του καταναλωτή κατ’ άρθρο 1§4 εδ. α΄ Ν. 2251/1994

ΙV. Συμπέρασμα – Προτάσεις

Κεφάλαιο Δεύτερο

ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΩΝ ΣΥΜΦΩΝΙΩΝ

§7: Η ένταξη των συμφωνιών σε ενιαία κατηγορία μεικτών

συμβάσεων

Ι. Εισαγωγικά

ΙΙ. Το ζήτημα της θεώρησης των συμφωνιών ως συμβάσεων-πλαίσιο

1. Μορφές συνεργασίας των συμβαλλομένων

2. Η «γενική χρηματοοικονομική σύμβαση μέσω Διαδικτύου» ως σύμβαση-πλαίσιο

3. Η «γενική χρηματοοικονομική σύμβαση μέσω Διαδικτύου» ως σύμβαση εξειδικευόμενη με μονομερείς δικαιοπραξίες

4. Αποτίμηση των απόψεων – Πρακτική σημασία

ΙII. Το ουσιώδες πραγματικό των συμβατικών ενοχών παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών μέσω Διαδικτύου

1. Τα διαφορετικά χαρακτηριστικά κάθε κατ’ ιδίαν χρηματοοικονομικής συναλλαγής

2. Τα υπόλοιπα κοινά ουσιώδη στοιχεία των υπό εξέταση ενοχών

ΙV. Στοιχεία ομοιότητας με ρυθμισμένα μορφώματα του δικαίου των αστικών συμβάσεων

1. Εισαγωγικά

2. Αμφοτεροβαρής χαρακτήρας

3. Στοιχεία σύμβασης (άδειας) εκμετάλλευσης δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας

4. Στοιχεία σύμβασης έργου

5. Στοιχεία σύμβασης παροχής (ανεξάρτητων) υπηρεσιών

V. Συμπέρασμα: Οριοθέτηση του ρυθμιστικού πλαισίου των συμφωνιών κατά το αστικό και εμπορικό δίκαιο

1. Η ρύθμιση της ενιαίας μεικτής σύμβασης

2. Επιμέρους ρυθμίσεις

3. Η πρακτική συνέπεια εντοπισμού του πεδίου ρύθμισης της ενιαίας μεικτής σύμβασης

Α) Σε επίπεδο διαδικασίας συνάψεως.

Β) Σε επίπεδο φυσιολογίας της σύμβασης.

Γ) Σε επίπεδο ανώμαλης εξέλιξης της σύμβασης.

4. Η υπαγωγή των υπό μελέτη συμφωνιών σε κανόνες του εμπορικού δικαίου

§8: Η δυνατότητα υπαγωγής των συμφωνιών σε ειδικά ρυθμιζόμενες από το κοινοτικό δίκαιο κατηγορίες συμβατικών σχέσεων I. Συμβατικές σχέσεις παροχής υπηρεσιών Κοινωνίας της

Πληροφορίας.

1. Γενικά

2. Το κριτήριο παροχής της υπηρεσίας με ηλεκτρονικά μέσα

3. Το κριτήριο της προσωπικής επιλογής του αποδέκτη της υπηρεσίας

4. Το κριτήριο της αμοιβής

5. Συνέπειες

ΙΙ. Καταναλωτικές συμβάσεις χρηματοοικονομικών υπηρεσιών από απόσταση.

1. Γενικά

2. Το κριτήριο του οργανωμένου συστήματος του προμηθευτή

3. Η αποκλειστική χρήση μέσων επικοινωνίας από απόσταση

4. Συνέπειες

5. Η κοινοτική διάκριση σε «αρχικές συμφωνίες παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών (μέσω Διαδικτύου)» και «διαδοχικές ή διακριτές πράξεις της ίδιας φύσης»

Α) Λόγοι διάκρισης

Β) Επισκόπηση των κυριοτέρων «αρχικών συμφωνιών» παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών μέσω Δια-δικτύου και των αντιστοίχων «διαδοχικών ή διακριτών πράξεων»

Γ) Συνέπειες

MEΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΤΟ ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ

Εισαγωγή-Ρυθμιστική οριοθέτηση

Κεφάλαιο Πρώτο

ΠΡΟΣΥΜΒΑΤΙΚΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΗ ME BAΣΗ

ΤΙΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

§9: Η εξειδίκευση της γενικής υποχρέωσης διαφώτισης του

προμηθευτή

Ι. Γενικά

ΙΙ. Το περιεχόμενο της διαφώτισης

ΙII. Το μέτρο της διαφώτισης

§10: Η εξειδίκευση της γενικής υποχρέωσης πρόνοιας του

προμηθευτή

Ι. Γενικά

ΙΙ. Τα επιβαλλόμενα μέτρα πρόνοιας κατά την προκαταρκτική συναλλακτική επαφή μέσω Διαδικτύου

Κεφάλαιο Δεύτερο

ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΣΥΜΒΑΤΙΚΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΗ

ΑΠΟ ΤΟ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

§11: Η θέσπιση ειδικών υποχρεώσεων του προμηθευτή

Ι. Πεδίο ισχύος

ΙΙ. Μεθοδολογική ορθότητα

ΙΙΙ. Επισκόπηση των ειδικών υποχρεώσεων

§12: Η αναλυτική διαφώτιση

Ι. Παροχή πληροφοριών κατά το π.δ. 131/2003 προς κάθε επίδοξο συναλλασσόμενο

1. Διαρκώς παρεχόμενες πληροφορίες

2. Πληροφορίες για τη διαδικασία κατάρτισης της σύμβασης

ΙΙ. Παροχή εμπεριστατωμένων πληροφοριών κατά την Οδηγία 2002/65/ΕΚ προς καταναλωτές

1. Περαιτέρω πληροφόρηση ως προς στοιχεία του προμηθευτή

2. Πληροφόρηση ως προς στοιχεία της προς παροχή χρηματοοικονομικής υπηρεσίας μέσω Διαδικτύου

Α) Πληροφόρηση για τα κύρια χαρακτηριστικά της υπηρεσίας

Β) Ειδικά η πληροφόρηση για τους κινδύνους της υπηρεσίας

3. Πληροφόρηση ως προς στοιχεία της υπό διαπραγμάτευση σύμβασης

4. Πληροφόρηση ως προς στοιχεία δυνατοτήτων εξώδικης επίλυσης διαφορών από τη σύμβαση και μέσων αποκατάστασης

5. Κριτική – Ανάγκη πληροφόρησης ως προς το αξιοποιούμενο μέσο πρόσβασης σε χρηματοοικομικές υπηρεσίες

6. Δυνατότητες διεύρυνσης του αντικειμένου υποχρεωτικής διαφώτισης από τον εθνικό νομοθέτη

§13: Η ανακοίνωση των συμβατικών όρων στον καταναλωτή

Ι. Φύση της υποχρέωσης

ΙΙ. Αποτελέσματα

§14: Ο επιβαλλόμενος τρόπος αναλυτικής διαφώτισης και

ανακοίνωσης συμβατικών όρων

Ι. Η τεχνολογική εξέλιξη ως αιτία ρυθμιστικής παρέμβασης

ΙΙ. Προσήκοντα τεχνικά μέσα

1. Οι κατευθύνσεις του Ν. 2251/1994 και του π.δ. 131/2003

2. Η ανάγκη περαιτέρω διάκρισης

3. Η τομή της Οδηγίας 2002/65/ΕΚ

4. Συμπεράσματα

ΙΙΙ. Απαιτήσεις μορφής και περιεχομένου

1. Το ζητούμενο και οι κατευθύνσεις του π.δ. 131/2003 και της Οδηγίας 2002/65ΕΚ

2. Η παρουσίαση στην οθόνη του Η/Υ

3. Ειδικά η χρήση υπερσυνδέσμων

4. Η δυνατότητα εκτύπωσης

5. Η γλώσσα διατύπωσης

6. Η προστασία των ανικάνων για δικαιοπραξία

7. Ειδικά οι πληροφορίες Ενημερωτικού Δελτίου

§15: Η διάθεση τεχνικών μέσων για την ορθή εξωτερίκευση της βούλησης του αντιδιαπραγματευομένου

Ι. Εσφαλμένη εξωτερίκευση βούλησης λόγω τεχνικών σφαλμάτων

1. Γενικά

2. Είδη και έννομες συνέπειες σφαλμάτων

ΙΙ. Τεχνικά μέσα διασφάλισης της ορθότητας της διαβιβαζόμενης μέσω Διαδικτύου δήλωσης

1. Ο κανόνας του άρθρου 10 παρ. 1 εδ. γ΄ π.δ. 131/2003 και η δικαιολόγησή του

2. Η εξειδίκευση των αναγκαίων μέτρων

§16: Η διεύρυνση των υποκειμενικών ορίων των ειδικών

προσυμβατικών υποχρεώσεων

Ι. Το πρόσωπο του φορέα των υποχρεώσεων

1. Χρησιμοποίηση υπηρεσιών τρίτων στις διαπραγματεύσεις μέσω Διαδικτύου

2. Η ισχύς των προσυμβατικών υποχρεώσεων του προμηθευτή

3. Θεμελίωση αντίστοιχων ex lege υποχρεώσεων των τρίτων διαμεσολαβούντων προσώπων

ΙΙ. Το πρόσωπο του αντιδιαπραγματευομένου

1. Τα αυξημένα προσυμβατικά δικαιώματα του καταναλωτή έναντι λοιπών αντιδιαπραγματευομένων

2. Άρση των διαφορών στη θεωρία και την πράξη

Κεφάλαιο Τρίτο

Η ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΟΥ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΗ

§17: Οριοθέτηση και ρύθμιση διαφημιστικών ανακοινώσεων του προμηθευτή μέσω Διαδικτύου

Ι. Έννοια

ΙΙ. Διαφημιστικός χαρακτήρας ιστοσελίδων του προμηθευτή

ΙΙΙ. Αντιδιαστολή διαφημιστικών ιστοσελίδων από ραδιοτηλεοπτικές διαφημίσεις

§18: Απαγορευμένες μέθοδοι διαφήμισης και προώθησης

χρηματοοικονομικών υπηρεσιών μέσω Διαδικτύου

Ι. Μη ζητηθείσα διαφημιστική ηλεκτρονική αλληλογραφία

ΙΙ. Παραπλανητικές διαφημίσεις

ΙΙΙ. Συγκριτική διαφήμιση χρηματοοικονομικών υπηρεσιών μέσω Διαδικτύου

IV. Παροχή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών χωρίς αίτηση καταναλωτή

Κεφάλαιο Τέταρτο

ΕΝΝΟΜΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΠΑΡΑΒΑΣΗΣ ΠΡΟΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ

ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ

Εισαγωγή – Κύριοι προβληματισμοί

§19: Οι έννομες συνέπειες πλημμελούς αναλυτικής διαφώτισης και ανακοίνωσης συμβατικών όρων

Ι. Η ενσωμάτωση των κοινοτικών κανόνων

1. Σημασία-Δικαιολόγηση

2. Η επιλογή του ημεδαπού νομοθέτη προσαρμογής

3. Μέθοδος συναγωγής κανόνων δικαίου

Α) Η ρύθμιση του άρθρου 4 παρ. 2 Ν. 2251/1994

Β) Ερμηνεία της διάταξης με βάση την Οδηγία 2002/65/ΕΚ

Γ) Σημασία της διάταξης για τη συστηματική ερμηνεία των άρθρων 4 παρ. 1, 5 παρ. 1, 9 παρ. 1 π.δ. 131/2003

ΙΙ. Η πρόταση για διαφοροποιημένη προστασία του καταναλωτή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών de lege lata

1. Το πρόβλημα

2. Δικαιολόγηση επιφύλαξης διαφοροποιημένων επιπέδων προστασίας καταναλωτή

3. Η τριμερής διάκριση των στοιχείων αναγκαίας πληροφόρησης

Α) Κριτήριο διάκρισης

Β) Κρίσιμοι (ουσιώδεις) παράγοντες διαμόρφωσης δικαιοπρακτικής βούλησης

Γ) Υπόλοιποι όροι της χρηματοοικονομικής σύμβασης

Δ) Λοιπά διαδικαστικά στοιχεία της διαπραγμάτευσης

4. Η κλιμάκωση (διαβάθμιση) προτεινόμενων εννόμων συνεπειών με βάση την ανωτέρω διάκριση

Α) Σχετική ακυρότητα χρηματοοικονομικής σύμβασης μεσω Διαδικτύου

Β) Μη ενταξιμότητα υπολοίπων όρων στη σύμβαση

Γ) Λοιπές αξιώσεις

Δ) Αναστολή της προθεσμίας υπαναχώρησης

ΙΙΙ. Πρόταση ενσωμάτωσης της Οδηγίας 2002/65/ΕΚ

ΙV. Ασφάλεια δικαίου

1. Πρωτοβουλία του προμηθευτή για ορισμό εύλογης προθεσμίας επίκλησης ακυρότητας

2. Καταχρηστική άσκηση δικαιώματος

V. Δικονομικά

VΙ. Tα μέσα προστασίας του αντιδιαπραγματευομένου - μη καταναλωτή

VII. Λοιπές έννομες συνέπειες

§20: Οι έννομες συνέπειες πλημμελούς διάθεσης τεχνικών μέσων και λήψης λοιπών μέτρων πρόνοιας

Ι. Οι συνέπειες της πλημμελούς διάθεσης τεχνικών μέσων

1. Η ατελής εθνική διάταξη νόμου

2. Πρόταση για εισαγωγή ουσιαστικού δικαίου τεκμηρίου πλάνης στη δήλωση αντιδιαπραγματευομένου

3. Δικονομικά

ΙΙ. Οι συνέπειες παράβασης λοιπών υποχρεώσεων πρόνοιας

§21: Οι έννομες συνέπειες απαγορευμένων διαφημιστικών

ενεργειών του προμηθευτή

Ι. Τα υποκείμενα προστασίας

ΙΙ. Τα κατ’ ιδίαν μέσα προστασίας

1. Αξιώσεις του αποδέκτη της διαφήμισης

2. Αξιώσεις ανταγωνιστών

3. Αξιώσεις ενώσεων καταναλωτών

4. Διοικητικές και ποινικές κυρώσεις

§22: Ειδικά η ευθύνη του προμηθευτή προς αποζημίωση

Ι. Νομικές βάσεις

1. Η κλιμάκωση των ειδών αστικής ευθύνης γενικά

2. Θεμελίωση της ευθύνης του προμηθευτή για παράβαση υποχρεώσεων κατά την προσυμβατική επικοινωνία

Α) Ευθύνη αποζημίωσης κατά τα άρθρα 197-198ΑΚ

Β) Ευθύνη αποζημίωσης κατά τα άρθρα 914επ.ΑΚ

Γ) Ενδεχόμενη ευθύνη προς αποζημίωση κατά τα άρθρα 335επ.ΑΚ

Δ) Ευθύνη αποζημίωσης κατά το άρθρο 8 Ν. 2251/1994

3. Συμπέρασμα

ΙΙ. Υποκειμενικά όρια ευθύνης

1. Η υπαιτιότητα του προμηθευτή ως προϋπόθεση ευθύνης

Α) Τα καθήκοντα επιμέλειας του προμηθευτή

Β) Το μέτρο της επιμέλειας

2. Ευθύνη για τυχαία περιστατικά τεχνολογικού κινδύνου

Α) Ο τεχνολογικός κίνδυνος στο προκαταρκτικό στάδιο

Β) Σκέψεις κατανομής του κινδύνου

Γ) Η θέση μας ως προς τη δίκαιη κατανομή του τεχνολογικού κινδύνου

3. Συνέπειες de lege lata για τη θεμελίωση ευθύνης προς αποζημίωση

Α) Αποκλεισμός γνήσιας αντικειμενικής ευθύνης

Β) Προτεινόμενη τελολογική διαστολή των ορίων της απαιτούμενης επιμέλειας του προμηθευτή κατ’άρθρα 330ΑΚ και 8 Ν. 2251/1994

4. Το βάρος απόδειξης της υπαιτιότητας

ΙΙΙ. Η έκταση της αποζημίωσης

IV. Συντρέχον πταίσμα του αντιδιαπραγματευομένου

MEΡΟΣ ΤΡΙΤΟ

H ΣΥΝΑΨΗ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ

Εισαγωγικά

Κεφάλαιο Πρώτο

ΟΙ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΒΟΥΛΗΣΕΩΣ ΤΩΝ ΜΕΡΩΝ ΜΕΣΩ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ

§23: Γενικά οι δηλώσεις των μερών μέσω Διαδικτύου

Ι. Τα είδη των δηλώσεων

ΙΙ. Η παραγωγή και διαβίβαση των δηλώσεων

1. Αυτοματοποιημένη παραγωγή του δηλωτικού περιεχομένου

2. Διαδοχική αναπαραγωγή των δηλώσεων στο Διαδίκτυο

§24: Οι δηλώσεις βουλήσεως του προμηθευτή και του αντισυναλλασσομένου του

Ι. Ζητούμενο

ΙΙ. Εφαρμογή της κρατούσας θεώρησης «ηλεκτρονικών δηλώσεων βουλήσεως» ως δηλώσεων με δικαιοπρακτικό χαρακτήρα

1. Θεωρητική βάση

2. Οι δηλώσεις του αντισυναλλασσομένου του προμηθευτή

3. Οι δηλώσεις του προμηθευτή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών

4. Συμπέρασμα και προσδιορισμός του ρόλου των Η/Υ

ΙΙΙ. Πρόσθετες αξιολογήσεις λόγω της παρεμβολής του Διαδικτύου

1. Συνέπειες για την αναγνώριση δικαιοπρακτικού χαρακτήρα

2. Πρόσθετες απαιτήσεις

ΙV. Σύνθεση και επιβεβαίωση συμπερασμάτων

1. Ο προμηθευτής και ο αποδέκτης χρηματοοικονομικών υπηρεσιών ως υποκείμενα των δηλώσεων βουλήσεως

2. Ο ρόλος των ενδιάμεσων προσώπων

3. Η ερμηνεία του άρθρου 8 παρ. 1 π.δ. 131/2003

Κεφάλαιο Δεύτερο

Ο ΣΥΣΤΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΤΩΝ ΔΗΛΩΣΕΩΝ

§25: Γενικοί και ειδικοί κανόνες συστατικού τύπου

I. Η αρχή του ατύπου της δικαιοπραξίας

ΙΙ. Δικαιοπολιτικοί λόγοι επιβολής έγγραφου συστατικού τύπου

1. Διαπίστωση οριστικής κατάρτισης δικαιοπραξίας

2. Προστασία των μερών από βιαστική και απερίσκεπτη δικαιοπρακτική δέσμευση

3. Βεβαιότητα των μερών και τρίτων προσώπων ως προς την κατάρτιση και το περιεχόμενο δικαιοπραξίας

4. Εξυπηρέτηση ευρύτερων ειδικών συμφερόντων της ολότητας

5. Βεβαιότητα ως προς το υποκείμενο της δικαιοπραξίας

ΙΙΙ. Αντιδιαστολή με την επιβολή διατυπώσεων αποδεικτικού

τύπου

IV. Διατυπώσεις νόμιμου συστατικού τύπου επί ιδιωτικών συμφωνιών με αντικείμενο χρηματοοικονομικές και τεχνολογικές υπηρεσίες

1. Περιπτωσιολογία

2. Συναγωγή δικαιοπολιτικών κατευθύνσεων

§26: Η επιβολή μονομερούς συστατικού τύπου καταναλωτικών χρηματοοικονομικών συμβάσεων μέσω Διαδικτύου

Ι. Η πρόβλεψη τύπου ιδιωτικού εγγράφου

1. Η ρύθμιση των καταναλωτικών συμβάσεων από απόσταση

Α) Νομοθετική θεμελίωση μονομερούς έγγραφου τύπου

Β) Ο σκοπός της επιβολής του έγγραφου τύπου

2. Η αρχική υπαγωγή των χρηματοοικονομικών συμφωνιών μέσω Διαδικτύου στη ρύθμιση του άρθρου 4 παρ. 9 Ν. 2251/1994

Α) Η επιλογή του έλληνα νομοθέτη προσαρμογής

Β) Η συμφωνία της επιβολής τύπου με το κοινοτικό δίκαιο πριν από την Οδηγία 2002/65/ΕΚ

Γ) Συμπέρασμα

ΙΙ. Η εισαγωγή εναλλακτικού συστατικού τύπου με βάση την

Οδηγία 2002/65/ΕΚ

1. Η προς ενσωμάτωση ρύθμιση του άρθρου 5 παρ. 1 της

Οδηγίας

Α) Η γραμματική ερμηνεία της διάταξης ως κανόνα συστατικού τύπου

Β) Η τελολογική ερμηνεία της διάταξης ως κανόνα συστατικού τύπου

Γ) Συνέπειες

2. Ο τύπος «σταθερού πληροφοριακού μέσου»

Α) Χαρακτηριστικά του εναλλακτικού τύπου

Β) Συνέπειες από την εισαγωγή του εναλλακτικού τύπου

3. Πεδίο εφαρμογής

Α) Επί αρχικών συμφωνιών

Β) Επί διαδοχικών ή διακριτών πράξεων

§27: Κριτική ενσωμάτωσης της Οδηγίας 2002/65/ΕΚ υπέρ

αυστηρότερου είδους τύπου

Ι. Αντιδιαστολή διαζευκτικά προβλεπόμενων διατυπώσεων συστατικού τύπου «ηλεκτρονικής» δήλωσης βούλησης προμηθευτή

1. Οι διατυπώσεις «ασφαλούς προηγμένης ηλεκτρονικής υπογραφής»

Α) Η κατά πλάσμα πλήρωση του τύπου ιδιωτικού εγγράφου με βάση το άρθρο 3 παρ. 1 π.δ. 150/2001

Β) Οι κατ’ ιδίαν διατυπώσεις «ασφαλούς προηγμένης ηλεκτρονικής υπογραφής» για τον προμηθευτή

2. Οι διατυπώσεις «σταθερού πληροφοριακού μέσου»

ΙΙ. Εξασθένιση προστασίας καταναλωτή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών μέσω Διαδικτύου έναντι κοινού καταναλωτή υπηρεσιών από απόσταση

1. Λειτουργίες τύπου «σταθερού πληροφοριακού μέσου»

2. Σύγκριση με τις λειτουργίες συστατικού τύπου υπέρ κοινού καταναλωτή υπηρεσιών από απόσταση

Α) Αντιδιαστολή των προβλεπόμενων τύπων

Β) Κριτική της διαφοροποιημένης μεταχείρισης

ΙΙΙ. Προτάσεις

1. Κύρια πρόταση

Α) Αποτύπωση

Β) Συμφωνία με το κοινοτικό δίκαιο

2. Επικουρική πρόταση

Α) Προσαρμογή μέσω υιοθέτησης τύπου οποιασδήποτε

ηλεκτρονικής υπογραφής

Β) Αξιολόγηση της πρότασης

3. Άμβλυνση συνεπειών της ακυρότητας λόγω μη τήρησης προτεινόμενων τύπων

Α) Σχετική ακυρότητα

Β) Απόσβεση του δικαιώματος επίκλησης της ακυρότητας

§28: Καθιέρωση αμφιμερούς συστατικού τύπου καταναλωτικών και μη χρηματοοικονομικών συμφωνιών μέσω Διαδικτύου de lege ferenda

Ι. Υπολειπόμενο πεδίο εφαρμογής κανόνα του ατύπου επί χρηματοοικονομικών συμβάσεων μέσω Διαδικτύου

1. Γενικά

2. Περιπτωσιολογία

3. Διάκριση των άτυπων συμφωνιών

II. Πρόσθετα προστατευτέα συμφέροντα μέσω της επιβολής διατυπώσεων αμφιμερούς τύπου

1. Διασφάλιση αντιδιαπραγματευομένου μη καταναλωτή και καταναλωτή που διεκπεραίωσε μέρος του προκαταρκτικού σταδίου παρόντος του προμηθευτή

Α) Το μειωμένο επίπεδο προστασίας

Β) Ελάχιστη προστασία μέσω ασφαλών συνθηκών συναλλαγής

2. Προστασία προμηθευτή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών

Α) Ιδιαίτεροι συναλλακτικοί κίνδυνοι

Β) Προστασία μέσω διατυπώσεων αμφιμερούς τύπου

3. Προστασία συμφερόντων τρίτων

Α) Αναγνωριζόμενα συμφέροντα τρίτων

Β) Ο ρόλος των διατυπώσεων τύπου

4. Εξυπηρέτηση δημοσίου συμφέροντος

Α) Η σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος και ιδίως η αντιμετώπιση νομιμοποίησης παράνομων εσόδων

Β) Η κατάχρηση των χρηματοοικονομικών συμφωνιών μέσω Διαδικτύου για τη νομιμοποίηση παράνομων εσόδων

Γ) Ο ρόλος των διατυπώσεων τύπου

III. Πρόταση καθιέρωσης διατυπώσεων συστατικού τύπου

1. Ελάχιστο αρχικά προτεινόμενο πεδίο εφαρμογής

2. Τεκμηρίωση επιλογής νόμιμου συστατικού τύπου

3. Προκρινόμενο είδος συστατικού τύπου

Α) Υποψήφια είδη τύπου

Β) Επιλογή τύπου ασφαλούς προηγμένης ηλεκτρονικής υπογραφής

4. Ίαση ακυρότητας λόγω παράβασης του θεσπιστέου τύπου

A) Ο χαρακτήρας της ακυρότητας

Β) Καταχρηστική επίκληση απόλυτης ακυρότητας κατ’ ΑΚ281

Γ) Ειδική τυπολογία

Κεφάλαιο Τρίτο

Ο ΧΡΟΝΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ

§29: Ο χρόνος ενέργειας των χρηματοοικονομικών συμφωνιών

μέσω Διαδικτύου

Ι. Γενικά ο χρόνος σύναψης συμβάσεων μέσω Διαδικτύου

1. Ο προσδιορισμός των δηλώσεων πρότασης και αποδοχής

2. Συνέπειες της ρύθμισης του άρθρου 10 παρ. 1 εδ. α΄-β΄ π.δ. 131/2003

ΙΙ. Ο χρόνος σύναψης και ενέργειας των χρηματοοικονομικών συμφωνιών

1. Οι πιθανές ερμηνείες των δηλώσεων του προμηθευτή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών και τα όριά τους

2. Η επέμβαση της Οδηγίας 2002/65/ΕΚ στη διαδικασία σύναψης καταναλωτικών χρηματοοικονομικών συμφωνιών μέσω Διαδικτύου

3. Το χρονικό σημείο σύναψης της συμφωνίας

4. Η σημασία του αποδεικτικού παραλαβής του άρθρου 10 παρ. 1 εδ. α΄ π.δ. 131/2003

MEΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ

ΕΙΔΙΚΑ ΜΕΣΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ

Κεφάλαιο Πρώτο

ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΑΝΑΙΤΙΟΛΟΓΗΤΗΣ ΥΠΑΝΑΧΩΡΗΣΗΣ

§30: Η ρύθμιση του δικαιώματος μέχρι την ενσωμάτωση της

Οδηγίας 2002/65/ΕΚ

Ι. Γενικά για την εισαγωγή του δικαιώματος στο δίκαιο του καταναλωτή

1. Έννοια του δικαιώματος και λόγοι νομοθετικής ρύθμισης

2. Οι απόψεις για τη φύση του δικαιώματος

ΙΙ. Η αναιτιολόγητη υπαναχώρηση από χρηματοοικονομικές συμβάσεις μέσω Διαδικτύου κατ’ άρθρο 4 παρ. 10 Ν. 2251/1994

1. Δογματική θεμελίωση

2. Ειδοποιά χαρακτηριστικά του δικαιώματος υπαναχώρησης του άρθρου 4 παρ. 10 Ν. 2251/1994

§31: Ο αποκλεισμός της υπαναχώρησης από ορισμένες κατηγορίες χρηματοοικονομικών συμφωνιών με βάση την Οδηγία

I. Η δογματική θεμελίωση διαφοροποιημένων προϋποθέσεων και όρων του δικαιώματος υπαναχώρησης από χρηματοοικονομικές συμφωνίες

ΙΙ. Οι υποχρεωτικά εξαιρούμενες χρηματοοικονομικές συμβάσεις

1. Συμβάσεις χρηματοοικονομικών υπηρεσιών που εξαρτώνται από τις διακυμάνσεις της κεφαλαιαγοράς

Α) Προσδιορισμός εξαιρούμενων συμβάσεων

Β) Δογματική θεμελίωση εξαίρεσης

Γ) Η έννοια της «επίδρασης του προμηθευτή στην τιμή της χρηματοοικονομικής υπηρεσίας» στις σύνθετες χρηματοοικονομικές συμβάσεις.

2. Συμβάσεις ασφάλισης ταξιδιών και αποσκευών ή παρόμοιες βραχυπρόθεσμες ασφαλιστικές συμβάσεις

Α) Προσδιορισμός εξαιρούμενων συμβάσεων

Β) Αξιολόγηση της εξαίρεσης

3. Ήδη εκτελεσθείσες πλήρως συμβάσεις χρηματοοικονομικών υπηρεσιών κατόπιν ρητής αίτησης του καταναλωτή

Α) Πλήρης εκτέλεση χρηματοοικονομικής σύμβασης

Β) Ρητή αίτηση του καταναλωτή

ΙΙΙ. Οι προαιρετικά εξαιρούμενες χρηματοοικονομικές συμβάσεις

1. Οι κατ’ ιδίαν συμβάσεις και οι κατευθύνσεις της κοινοτικής ρύθμισης

2. Συστηματική αξιολόγηση των εξαιρέσεων de lege ferenda

§32: Η ρύθμιση του δικαιώματος υπαναχώρησης μετά την

προσαρμογή στην Οδηγία

Ι. Το ζήτημα του εκτελεστού των συμβατικών υποχρεώσεων μεσούσης της προθεσμίας υπαναχώρησης

1. Νομοθετικές πηγές

2. Ο χρόνος εκτέλεσης των υποχρεώσεων του προμηθευτή

A) Υποχρεωτική αναστολή εκπλήρωσης της κύριας παροχής του προμηθευτή

Β) Άμεση εκτελεστότητα υποχρεώσεων του π.δ. 131/2003 για τον προμηθευτή

Γ) Άμεση εκτελεστότητα παρεπομένων υποχρεώσεων πί-στης και πρόνοιας του προμηθευτή

3. Οι συνέπειες εκπλήρωσης της κύριας παροχής του προμηθευτή κατά το διάστημα της αναστολής

Α) Προϋποθέσεις απαγορευμένης εκπλήρωσης

Β) Σχετική ακυρότητα εκτελεστικών πράξεων του προμηθευτή – Δυνατότητες πλασματικής άσκησης του δικαιώματος υπαναχώρησης

Γ) Απαγόρευση είσπραξης της αντιπαροχής του καταναλωτή

4. Τα αποτελέσματα της δήλωσης βούλησης του καταναλωτή για άμεση εκτέλεση

ΙΙ. Χαρακτηριστικά άσκησης του δικαιώματος υπαναχώρησης

1. Ο τύπος της δήλωσης υπαναχώρησης

2. Η προθεσμία της υπαναχώρησης

3. Το περιεχόμενο της δήλωσης

ΙΙΙ. Συνέπειες άσκησης ή μη του δικαιώματος στην έννομη σχέση των μερών

1. Αποτελέσματα της άσκησης του δικαιώματος υπαναχώρησης

Α) Αναδρομική απόσβεση των συμβατικών υποχρεώσεων

Β) Αξίωση επιστροφής χρηματικών παροχών και πραγμάτων

Γ) Αξίωση απόδοσης/Δικαίωμα συμψηφισμού της αξίας ήδη παρασχεθείσης χρηματοοικονομικής υπηρεσίας μέσω Διαδικτύου

Δ) Ειδικά η αποδοτέα αξία της παρασχεθείσης χρηματοοικονομικής υπηρεσίας

Ε) Ανατροπή συνδεδεμένων χρηματοοικονομικών συμβάσεων

2. Αποτελέσματα άπρακτης παρόδου της προθεσμίας υπαναχώρησης

Α) Οριστικοποίηση συμβατικής δέσμευσης

Β) Απαιτητό των εκατέρωθεν παροχών – Ισχυροποίηση ενδιάμεσων εκτελεστικών πράξεων

ΙV. Συμπεράσματα

1. Η νομική φύση του καθιερούμενου δικαιώματος υπαναχώρησης

2. Σύγκριση προς τη ρύθμιση του άρθρου 4 Ν. 2251/1994

Κεφάλαιο Δεύτερο

Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΠΟ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΟΥΣ ΟΡΟΥΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ

§33: Οι καταχρηστικοί όροι χρηματοοικονομικών συναλλαγών

μέσω Διαδικτύου

Ι. Γενικά

1. Οι δυνατότητες ελέγχου του περιεχομένου των συμφωνιών

2. Οι όροι των χρηματοοικονομικών συμβάσεων μέσω Διαδικτύου ως ΓΟΣ

ΙΙ. Οι ρήτρες για την εκπλήρωση της παροχής του προμηθευτή

1. Η απόσειση της υποχρέωσης ελέγχου και επαλήθευσης των οδηγιών του καταναλωτή

2. Η απόσειση της υποχρέωσης άμεσης διαθεσιμότητας και εκπλήρωσης της παροχής

3. Η απόσειση της υποχρέωσης για ακριβή και εμπιστευτική πληροφόρηση μέσω Διαδικτύου

ΙΙΙ. Οι ρήτρες απαλλαγής της ευθύνης του προμηθευτή

1. Η απαλλαγή ανάλογα με το βαθμό του πταίσματος

2. Ειδικά η απαλλαγή για ζημίες από τεχνολογικά αίτια

3. Η απαλλαγή ευθύνης για το πταίσμα τρίτων

4. Ο ποσοτικός περιορισμός της ευθύνης

5. Οι διαβεβαιώσεις του καταναλωτή

6. Η υπόσχεση λήψης μέτρων υπερβολικής επιμέλειας του καταναλωτή

IV. Οι ρήτρες για το δικαίωμα καταγγελίας ή μονομερούς τροποποίησης της συμφωνίας από τον προμηθευτή

1. Η επιφύλαξη δικαιώματος αναιτιολόγητης καταγγελίας χωρίς προειδοποίηση

2. Η επιφύλαξη δικαιώματος μονομερών τροποποιήσεων

3. Ειδικά το δικαίωμα ορισμού ειδικού ανταλλάγματος για την πρόσβαση στις υπηρεσίες μέσω Διαδικτύου

V. Οι αποδεικτικές ρήτρες

1. Είδη αποδεικτικών ΓΟΣ

2. Καταχρηστικότητα αποδεικτικών ΓΟΣ λόγω των ιδιαιτεροτήτων του Διαδικτύου

VΙ. Συνέπειες του καταχρηστικού χαρακτήρα

EΠΙΜΕΤΡΟ

§34: Σύνοψη των συμπερασμάτων

§35: Η συνέχεια του ερευνητικού προβληματισμού

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ