Ι. Κτενίδης, Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ένωσης, 2022

Περιεχόμενα

Πρόλογος

Κυριότερες Συντομογραφίες

Εισαγωγικές παρατηρήσεις: Ευρωπαϊκό δημόσιο τραπεζικό δίκαιο, προληπτική εποπτεία, τραπεζική εξυγίανση και Τραπεζική Ένωση

Ι.

Η ιστορική διαμόρφωση

του ευρωπαϊκού δημόσιου τραπεζικού δικαίου

1. Τα στάδια εξέλιξης του ευρωπαϊκού δημόσιου τραπεζικού δικαίου

2. Η υιοθέτηση των βασικών αρχών (1973-1994)

2.1.

Η αρχική έμφαση στη διασυνοριακή πτυχή της τραπεζικής δραστηριότητας: η λειτουργία του δικαιώματος εγκατάστασης, η απελευθέρωση της κίνησης κεφαλαίων και η εισαγωγή της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης

2.2.

Η θέσπιση του βασικού κανονιστικού πλαισίου λειτουργίας των τραπεζών: αδειοδότηση, ίδια κεφάλαια, κεφαλαιακή επάρκεια, μεγάλα χρηματοδοτικά ανοίγματα

2.3. Το ευρωπαϊκό δημόσιο τραπεζικό δίκαιο στη τέλος του πρώτου σταδίου

3.

Η ΟΝΕ και η εμβάθυνση του ευρωπαϊκού δημόσιου τραπεζικού δικαίου (1993-2009)

3.1.

Η θέσπιση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης και το τραπεζικό σύστημα: Η νομική βάση για τη μεταφορά ορισμένων αρμοδιοτήτων εφαρμογής του δικαίου των απαιτήσεων προληπτικής εποπτείας από τις εθνικές αρχές στην ΕΚΤ

3.2.

Οι πρώτες κοινοτικές ρυθμίσεις για τα συστήματα εγγύησης καταθέσεων και για την εξυγίανση των πιστωτικών ιδρυμάτων και η εξέλιξη της νομοθεσίας για τις απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας

3.3.

Οι αρμοδιότητες των εθνικών εποπτικών αρχών πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2007 και το κοινοτικό τραπεζικό δίκαιο: το ελληνικό παράδειγμα, η «διαδικασία Lamfalussy», η θέσπιση «τεχνικών προσαρμογών» και η διεθνής πρακτική

ΙΙ.

Η οικονομική κρίση και η νομοθεσία

για τη διατήρηση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας

1.

Η χρηματοπιστωτική κρίση και η θέση σε ισχύ της Συνθήκης της Λισαβόνας: Η έκθεση της επιτροπής de Larosière, η αντικατάσταση της διαδικασίας Lamfalussy και η ανάδειξη της χρηματοοικονομικής σταθερότητας σε βασικό στόχο του ευρωπαϊκού τραπεζικού δικαίου

2.

Η «μακροπροληπτική επίβλεψη» του χρηματοοικονομικού συστήματος προκειμένου να αντιμετωπισθούν οι συστημικοί κίνδυνοι που απειλούν χρηματοοικονομική σταθερότητα στην Ένωση: Σύσταση, νομική φύση και αρμοδιότητες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Συστημικού Κινδύνου και ο ρόλος της ΕΚΤ

3.

Χρηματοοικονομική σταθερότητα και μικροπροληπτική εποπτεία: Ίδρυση και αρμοδιότητες των Ευρωπαϊκών Εποπτικών Αρχών και, ειδικότερα, της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών

4.

Η μετάβαση από τη χρηματοπιστωτική κρίση στην κρίση χρέους της Ευρωζώνης: Η χρηματοοικονομική σταθερότητα στο επίκεντρο των μεταρρυθμίσεων του δικαίου της ΟΝΕ

ΙΙΙ.

Η ίδρυση της Τραπεζικής Ένωσης

1.

Η «ασυμμετρία» ανάμεσα στο δίκαιο της εσωτερικής αγοράς τραπεζικών δραστηριοτήτων και στις ρυθμίσεις της ΟΝΕ: O αποκαλούμενος «φαύλος κύκλος τραπεζών και δημοσίου χρέους»

2.

Η πολιτική συγκυρία της ίδρυσης της Τραπεζικής Ένωσης και η αναφορά στον «διαμοιρασμό» υποχρεώσεων και κινδύνων μεταξύ των κρατών μελών

3.

Οι «πυλώνες» της Τραπεζικής Ένωσης μεταξύ θεσμικής εξέλιξης και καινοτομίας

4.

Θεσμική ισορροπία και Τραπεζική Ένωση: Οι νομικές βάσεις, τα όργανα και η οργάνωση του ενωσιακού συστήματος εποπτείας και εξυγίανσης

4.1.

Ο ρόλος της ΕΚΤ στην άσκηση των αρμοδιοτήτων εποπτείας και εξυγίανσης: νομικές παράμετροι και οικονομικά δεδομένα

4.2.

Ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός: Νομικές βάσεις, βασικές πράξεις, αρμόδια όργανα και αρχές, βασικά οργανωτικά χαρακτηριστικά

4.3.

Ο Ενιαίος Μηχανισμός Εξυγίανσης και το Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης: Προαπαιτούμενα, βασικές πράξεις και νομικά ερείσματα

ΙV.

Το ουσιαστικό κανονιστικό υπόβαθρο

της Τραπεζικής Ένωσης

1.

Το ενιαίο εγχειρίδιο κανόνων: Έννοια, περιεχόμενο, βασικοί καλυπτόμενοι τομείς και σχέση με την Τραπεζική Ένωση

2.

Οι βασικές νομοθετικές πράξεις: Ιστορικά, γενικά και οργανωτικά στοιχεία

3. Βασικά στοιχεία του δικαίου των απαιτήσεων προληπτικής εποπτείας

3.1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

3.2.

Αδειοδότηση, διασυνοριακή δραστηριότητα και καταμερισμός εποπτείας

3.3. Απαιτήσεις ιδίων κεφαλαίων και δείκτης μόχλευσης

3.4. Απαιτήσεις ρευστότητας και μεγάλα χρηματοδοτικά ανοίγματα

3.5. Μακροπροληπτικές ρυθμίσεις: Κεφαλαιακά αποθέματα ασφαλείας

4. Βασικά στοιχεία του δικαίου της τραπεζικής εξυγίανσης

4.1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

4.2. Στόχοι, προϋποθέσεις και αρχές της εξυγίανσης

4.3.

Δράσεις, εργαλεία εξυγίανσης, απομείωση ή μετατροπή, αποτιμήσεις και επέμβαση σε περιουσιακά δικαιώματα

4.4. Χρηματοδοτικές ρυθμίσεις

5. Σημεία επαφής προληπτικής εποπτείας και εξυγίανσης

5.1.

Πρόληψη και προετοιμασία της εξυγίανσης: Σχεδιασμός της ανάκαμψης και της εξυγίανσης και μέτρα έγκαιρης παρέμβασης

5.2. Απαιτήσεις ελάχιστων ιδίων κεφαλαίων και επιλέξιμων υποχρεώσεων

V.

Ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός

1.

Αρμοδιότητες και εξουσίες της ΕΚΤ και των εθνικών εποπτικών αρχών στο πλαίσιο του ΕΕΜ

1.1.

Το αντικείμενο, η εμβέλεια του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού και το σύστημα κατανομής αρμοδιοτήτων μεταξύ της ΕΚΤ και των εθνικών αρχών

1.2.

Οι άμεσες εποπτικές αρμοδιότητες της ΕΚΤ: η διάκριση των πιστωτικών ιδρυμάτων σε σημαντικά και λιγότερο σημαντικά

2. Οι εξουσίες της ΕΚΤ

2.1.

Η θεμελίωση των εξουσιών της ΕΚΤ και οι «εθνικές» εξουσίες της ειδικότερα

2.2.

Οι συγκεκριμένες εξουσίες με τις οποίες εξοπλίζει ο κανονισμός ΕΕΜ την ΕΚΤ: εξουσίες έρευνας και «ειδικές εποπτικές εξουσίες»

2.3.

«Κοινές διαδικασίες» αδειοδότησης, ανάκλησης άδειας λειτουργίας και αξιολόγησης απόκτησης ειδικών συμμετοχών και διαδικασίες «ευρωπαϊκού διαβατηρίου»

2.4.

Εξουσίες λήψης μέτρων του «Πυλώνα 2» και επιβολής χρηματικών κυρώσεων

2.5.

Οι αρμοδιότητες των εθνικών αρμόδιων αρχών στο πλαίσιο του ΕΕΜ και οι εξουσίες παρέμβασης της ΕΚΤ

3. Ρυθμίσεις διακυβέρνησης

3.1.

O διαχωρισμός της εκτέλεσης των καθηκόντων προληπτικής εποπτείας από την άσκηση της νομισματικής πολιτικής και ο ρόλος του Εποπτικού Συμβουλίου της ΕΚΤ

3.2. Εποπτικοί έλεγχοι και μεικτές εποπτικές ομάδες

3.3.

Ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συστήματος Χρηματοοικονομικής Εποπτείας

3.4. Λογοδοσία

4. Έννομη προστασία

4.1. Διαδικαστικές εγγυήσεις και επανεξέταση

4.2. Δικαστικός έλεγχος

VI.

Ο Ενιαίος Μηχανισμός Εξυγίανσης

1.

Το αντικείμενο του Ενιαίου Μηχανισμού Εξυγίανσης, η κατανομή αρμοδιοτήτων και οι βασικές διαφοροποιήσεις από τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό

2. Οι εξουσίες του Συμβουλίου Εξυγίανσης

2.1. Οι πράξεις του Συμβουλίου Εξυγίανσης

2.2.

Εξουσίες έρευνας και επιβολής χρηματικών κυρώσεων του Συμβουλίου Εξυγίανσης

2.3.

Οι εξουσίες των εθνικών αρχών εξυγίανσης και η συνεργασία με το Συμβούλιο Εξυγίανσης

2.4.

Οι εξουσίες της Επιτροπής και του Συμβουλίου και ο ρόλος της ΕΚΤ: θεσμική ισορροπία και κεντροποίηση της εξυγίανσης

3.

Το Συμβούλιο Εξυγίανσης: σύνθεση, λήψη αποφάσεων, ανεξαρτησία και λογοδοσία

4.

Η χρήση του Ενιαίου Ταμείου Εξυγίανσης, η προσφυγή στον μηχανισμό ασφαλείας του ΕΜΣ και η λειτουργία του δανειστή έσχατης ανάγκης: ζητήματα ολοκλήρωσης του εγχειρήματος της Τραπεζικής Ένωσης

5. Έννομη προστασία

5.1. Διαδικαστικές εγγυήσεις και διοικητική προσφυγή

5.2. Δικαστικός έλεγχος

Νομολογία

Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Γενικό Δικαστήριο

Βιβλιογραφία

Ελληνική

Ξενόγλωσση

Ευρετήριο