Ι. Δεληκωστόπουλος, Οι δικονομικοί λόγοι αναίρεσης, 2009

§ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ι. Οι δικονομικοί λόγοι αναίρεσης

1. Θεμελίωση των επώνυμων δικονομικών λόγων αναίρεσης

2. Η αρχή της ειδίκευσης των δικονομικών λόγων αναίρεσης

ΙΙ. Οι δικονομικοί λόγοι αναίρεσης και ο σκοπός της αναίρεσης

1. Κοινός σκοπός της αναίρεσης σε Ελλάδα και Γαλλία

2. Αναίρεση και αυτονομία της ιδιωτικής βούλησης

ΙΙΙ. Δικονομικοί λόγοι αναίρεσης και ευρωπαϊκό δίκαιο

§ 2. ΑΝΑΙΡΕΣΗ ΓΙΑ ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (άρθρο 559 αριθ. 2) ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗΣ ΔΙΚΑΣΤΗ (άρθρο 559 αριθ. 3)

Ι. Ο αναιρετικός λόγος για παράνομη σύνθεση του δικαστηρίου (άρθρο 559 αριθ. 2 ΚΠολΔ)

1. Δικαιολογητική βάση του αναιρετικού λόγου υπ’ αριθ. 2 του άρθρου 559

2. Παραδεκτό και βάσιμο του αναιρετικού λόγου ως προς το ζήτημα της εξαίρεσης του δικαστή

3. Μη νόμιμη σύνθεση του δικαστηρίου

i. Ορισμός και περιπτωσιολογία

ii. Μερική αποσύνδεση του αναιρετικού λόγου υπ’ αριθ. 2 του άρθρου 559 από την αρχή του φυσικού δικαστή

4. Νόμιμη σύνθεση του δικαστηρίου

ΙΙ. Η πλημμέλεια της μη εξαίρεσης εξαιρετέου κατά νόμο δικαστή (άρθρο 559 αριθ. 3 ΚΠολΔ)

1. Η εξαίρεση του δικαστή

2. Ο αναιρετικός έλεγχος της απόρριψης εξαίρεσης του δικαστή

i. Άρθρο 559 αριθ. 3 ΚΠολΔ

ii. Άρθρο 559 αριθ. 3 ΚΠολΔ και άρθρο 6 ΕΣΔΑ

iii. Παραδεκτό του αναιρετικού λόγου

§ 3. Ο ΑΝΑΙΡΕΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΒΑΣΗΣ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗ (άρθρο 559 αριθ. 4)

Ι. O αναιρετικός έλεγχος της δικαιοδοσίας των πολιτικών δικαστηρίων

1. Η σημασία του αναιρετικού ελέγχου για υπέρβαση δικαιοδοσίας

i. Το παραδεκτό και το ορισμένο του αναιρετικού λόγου για υπέρβαση δικαιοδοσίας

α) Το παραδεκτό του αναιρετικού λόγου για υπέρβαση δικαιοδοσίας

β) Η αοριστία του αναιρετικού λόγου για υπέρβαση δικαιοδοσίας

ii. Αναίρεση υπέρ του νόμου για υπέρβαση δικαιοδοσίας

2. Η περίπτωση της υπέρβασης δικαιοδοσίας του πολιτικού δικαστή σε σχέση με τη δικαιοδοσία των διοικητικών δικαστηρίων

i. Το κριτήριο του νόμου

ii. Δικαιοδοσία των διοικητικών δικαστηρίων και έννομη σχέση διοικητικού δικαίου

α) Έννομη σχέση διοικητικού δικαίου

β) Έννοια διοικητικής σύμβασης

γ) Δημόσιο συμφέρον και διατάξεις δημοσίου δικαίου

ΙΙ. Ο αναιρετικός έλεγχος της υπέρβασης διεθνούς δικαιοδοσίας των πολιτικών δικαστηρίων

1. Διεθνής δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων

i. Η αρχή της εδαφικότητας. Γενική και ειδικές βάσεις δικαιοδοσίας

ii. Αλληλεπιδράσεις μεταξύ των αποκλειστικών βάσεων δικαιοδοσίας: To παράδειγμα της δωσιδικίας της κληρονομίας σε σχέση με τη δωσιδικία της τοποθεσίας του ακινήτου. Αναίρεση για υπέρβαση δικαιοδοσίας σε συνδυασμό με παράβαση κανόνα του ουσιαστικού δικαίου

α) Η συγκέντρωση των κληρονομικών διαφορών σ’ ένα τόπο

β) Δωσιδικία της κληρονομίας (άρθρο 30 ΚΠολΔ) και δωσιδικία της περιουσίας προσώπων που δεν έχουν κατοικία στην Ελλάδα (άρθρο 40 ΚΠολΔ)

γ) Εφαρμοστέο δίκαιο της ιθαγένειας (άρθρο 28 ΑΚ) και διεθνής δικαιοδοσία του κληρονομουμένου κατ’ άρθρο 30 ΚΠολΔ

δ) Αρχή της ενότητας της κληρονομικής διαδοχής και το αγγλοσαξονικό trust

ε) Η διαμονή στην αλλοδαπή και ο αναιρετικός έλεγχος κατ’ άρθρο 559 αριθ. 1, 19, 4 ή 14 ΚΠολΔ

2. Εφαρμογές κατά τον Κανονισμό 44/2001 των ειδικών, συντρεχουσών και αποκλειστικών, βάσεων διεθνούς δικαιοδοσίας σε ορισμένες μορφές συμβάσεων και συνεργασίας

i. Αναίρεση για υπέρβαση δικαιοδοσίας και για παραβίαση κανόνα ουσιαστικού δικαίου: Η περίπτωση της σύμβασης διανομής

α) Η σύμβαση διανομής στο ημεδαπό δίκαιο

β) Η σύμβαση διανομής στην ευρωπαϊκή έννομη τάξη

γ) Ο εφαρμοστέος δικαιοδοτικός σύνδεσμος επί συμβάσεως διανομής

αα) Η υπαγωγή της σύμβασης διανομής στην κατηγορία των συμβάσεων παροχής υπηρεσιών κατ’ άρθρο 5 του Κανονισμού 44/2001

ββ) Το κριτήριο της χαρακτηριστικής παροχής

γγ) Αντίθετες νομολογιακές θέσεις του γαλλικού Ακυρωτικού και του Αρείου Πάγου

δδ) Αναιρετικός έλεγχος για παραβίαση ουσιαστικής διάταξης νόμου με αποτέλεσμα την υπέρβαση διεθνούς δικαιοδοσίας

εε) Αναιρετικός έλεγχος για τη δικαιοδοσία σε περίπτωση ύπαρξης πολλαπλών τόπων εκπληρώσεως της παροχής

στστ) Το forum shopping, κριτική και αντικρούσεις

δ) Σύμβαση διανομής και αναιρετικός έλεγχος για το εφαρμοστέο δίκαιο

ε) Συμπερασματικές παρατηρήσεις εξ επόψεως αναιρετικού ελέγχου

ii. Η χρηματοδοτική μίσθωση (leasing)

α) Οι δύο συμβάσεις στο leasing

β) Ο δικαιοδοτικός σύνδεσμος

iii. Σύμβαση συνεργασίας (joint venture) επί αφανούς εταιρείας

α) Η εφαρμογή του Κανονισμού 44/2001

β) Η υπαγωγή των ενδο-εταιρικών διαφορών για καταβολή της εταιρικής εισφοράς ή/και για διανομή κερδών στην ειδική, συντρέχουσα, δικαιοδοτική βάση, του τόπου εκπλήρωσης της παροχής

γ) Η εξαίρεση από το πεδίο εφαρμογής της Σύμβασης της Ρώμης και από το πεδίο εφαρμογής του Κανονισμού 593/2008 (Ρώμη Ι) των διαφορών από την εταιρική σχέση μεταξύ των εταίρων

δ) Συμπεράσματα εξ επόψεως αναίρεσης

3. Ειδικές βάσεις διεθνούς δικαιοδοσίας επί γαμικών διαφορών και διαφορών γονικής μέριμνας

i. Η θεμελίωση στην ελληνική ιθαγένεια ειδικών βάσεων διεθνούς δικαιοδοσίας επί γαμικών διαφορών και διαφορών γονικής μέριμνας

α) Οι γαμικές διαφορές στο ελληνικό δίκαιο

β) Η ιθαγένεια ως κριτήριο διεθνούς δικαιοδοσίας στις διαφορές γονέων και τέκνων

ii. Ο Κανονισμός 2201/2003 για τη διεθνή δικαιοδοσία σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας

α) Το πεδίο εφαρμογής του Κανονισμού 2201/2003

β) Ειδικές δικαιοδοτικές βάσεις κατά τον Κανονισμό 2201/2003 για το διαζύγιο, το δικαστικό χωρισμό, την ακύρωση γάμου και τη γονική μέριμνα

γ) Διεθνής δικαιοδοσία των ημεδαπών δικαστηρίων επί γαμικών διαφορών και διαφορών γονικής μέριμνας κατά τον Κανονισμό 2201/2003

δ) Δωσιδικία της συνάφειας, σώρευση αγωγών και τα όριά τους κατ’ άρθρο 559 αριθ. 4 ΚΠολΔ

4. Διεθνής δικαιοδοσία για εκδίκαση αγωγής διατροφής και αγωγής συμμετοχής στα αποκτήματα

5. Η διεθνής δικαιοδοσία ως προς τις ενοχές εξ αδικοπραξίας ή οιονεί αδικοπραξίας κατά τον Κανονισμό 44/2001

i. Οι διατάξεις του νόμου

α) Ο Κανονισμός 864/2007 («Ρώμη ΙΙ») για το εφαρμοστέο δίκαιο στις εξωσυμβατικές ενοχές

β) Ο Κανονισμός 44/2001 για τη διεθνή δικαιοδοσία

ii. Η ειδική συντρέχουσα δωσιδικία του τόπου του ζημιογόνου γεγονότος κατ’ άρθρο 5 παρ. 3 του Κανονισμού 44/2001

α) Έννοια του όρου «ενοχή εξ αδικοπραξίας» και προσδιορισμός του «τόπου όπου συνέβη ή ενδέχεται να συμβεί το ζημιογόνο γεγονός»

β) Αναιρετικός έλεγχος επί ομοδικίας λόγω ύπαρξης συνάφειας

γ) Η συρρίκνωση του πεδίου εφαρμογής της δωσιδικίας του τόπου του ζημιογόνου γεγονότος επί παυλιανής αγωγής

6. Η αποκλειστική δικαιοδοτική βάση της τοποθεσίας του ακινήτου κατ’ άρθρο 22 παρ. 1 του Κανονισμού 44/2001

ΙΙΙ. Αναιρετικός έλεγχος για τη δικαιοδοσία και αυτονομία της ιδιωτικής βουλήσεως

1. Συμφωνία των μερών για παρέκταση διεθνούς δικαιοδοσίας και αναιρετικός έλεγχος

i. Ο αναιρετικός έλεγχος εξ επόψεως ελληνικού δικαίου

α) Οι διατάξεις του νόμου

β) Η κήρυξη απαραδέκτου παρά το νόμο (άρθρο 559 αριθ. 14 ΚΠολΔ) ως γενεσιουργός αιτία της υπέρβασης διεθνούς δικαιοδοσίας;

ii. Ο αναιρετικός έλεγχος εξ επόψεως του Κανονισμού 44/2001 για τις αστικές και εμπορικές υποθέσεις

α) Οι διατάξεις των άρθρων 23 και 24 του Κανονισμού 44/2001

β) Ο αναιρετικός έλεγχος, κατά το άρθρο 559 αριθ. 4 ή/και αριθ. 1 και 19, για υπέρβαση διεθνούς δικαιοδοσίας σε περίπτωση ύπαρξης συμφωνίας παρέκτασης μεταξύ των μερών

2. Παραπομπή σε διαιτησία και αναιρετικός έλεγχος

i. Αναιρετικός έλεγχος της απόφασης επί προβολής της δικονομικής ενστάσεως περί υπαγωγής της διαφοράς σε διαιτησία

ii. Υπέρβαση δικαιοδοσίας επί ανακοπής του άρθρου 933 ΚΠολΔ

iii. Αναιρετικός έλεγχος σε περίπτωση υπέρβασης εξουσίας του διαιτητικού δικαστηρίου κατ’ άρθρο 897 αριθ. 4 ΚΠολΔ

§ 4. Η ΑΝΑΙΡΕΣΗ ΓΙΑ ΑΝΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ

(άρθρο 559 αριθ. 5)

Ι. Παραδεκτό του αναιρετικού λόγου

ΙΙ. Απαράδεκτο του αναιρετικού λόγου

1. Οι περιοριστικά αναφερόμενες στο νόμο περιπτώσεις αναίρεσης για αναρμοδιότητα του δικαστηρίου

2. Περιορισμός του παραδεκτού από την Ολομέλεια του Αρείου Πάγου ως προς το δικαστήριο που υπέπεσε στην αναιρετικά ελεγχόμενη πλημμέλεια του άρθρου 559 αριθ. 5 ΚΠολΔ

3. Αξιολόγηση του περιορισμού του αναιρετικού ελέγχου

ΙΙΙ. Συνέπειες της αναίρεσης για παράβαση των σχετικών με την αρμοδιότητα διατάξεων

§ 5. Ο ΑΝΑΙΡΕΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΝΟΜΗΣ ΕΡΗΜΟΔΙΚIΑΣ (άρθρο 559 αριθ. 6)

Ι. Παραδεκτό και βάσιμο του αναιρετικού λόγου υπ’ αριθ. 6 του άρθρου 559 ΚΠολΔ

1. Σχέση του αναιρετικού λόγου υπ’ αριθ. 6 με τους αναιρετικούς λόγους υπ’ αριθ. 14 και υπ’ αριθ. 8 του άρθρου 559 ΚΠολΔ

2. Παραδεκτό και βάσιμο του λόγου αναίρεσης υπ’ αριθ. 6

i. Αποφάσεις υποκείμενες σε αναίρεση για παράνομη ερημοδικία

ii. Προϋποθέσεις του παραδεκτού και του βασίμου

α) Παραδεκτό του αναιρετικού λόγου υπ’ αριθ. 6

β) Βάσιμο του αναιρετικού λόγου υπ’ αριθ. 6

ΙΙ. Η έκταση του αναιρετικού ελέγχου για παράνομη ερημοδικία

1. Περιεχόμενο του αναιρετικού ελέγχου

2. Αναιρετικός έλεγχος για παράνομη ερημοδικία κατ’ εφαρμογή της Σύμβασης της Χάγης του 1965 (Ν. 1334/1983)

3. Αναιρετικός έλεγχος για παράνομη ερημοδικία κατ’ εφαρμογή του Κανονισμού 1393/2007

i. Ο Κανονισμός 1393/2007

ii. Τρόποι επίδοσης κατά τον Κανονισμό 1393/2007

iii. Χρόνος της επίδοσης κατά τον Κανονισμό 1393/2007

iv. Αναιρετικός έλεγχος κατ’ άρθρο 559 ΚΠολΔ της ερημοδικίας στην αλλοδαπή: Συν-λειτουργία των αναιρετικών λόγων υπ’ αριθ. 14 και υπ’ αριθ. 6

α) Αναιρετικός έλεγχος κατ’ άρθρο 559 αριθ. 14 ΚΠολΔ

β) Αναιρετικός έλεγχος κατ’ άρθρο 559 αριθ. 6 ΚΠολΔ

§ 6. ΑΝΑΙΡΕΣΗ ΓΙΑ ΠΑΡΑΝΟΜΟ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ (άρθρο 559 αριθ. 7)

Ι. Σχέση των αναιρετικών λόγων 7 και 14 του άρθρου 559 ΚΠολΔ

1. Η περίπτωση της παράνομης δημοσιότητας της διαδικασίας

2. Αναίρεση κατ’ άρθρο 559 αριθ. 14 για παράνομη δημοσιότητα της διαδικασίας

ΙΙ. Παραδεκτό και βάσιμο του αναιρετικού λόγου υπ’ αριθ. 7

§ 7. ΑΝΑΙΡΕΣΗ ΓΙΑ ΛΗΨΗ Ή ΜΗ ΛΗΨΗ ΥΠΟΨΗ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΖΗΤΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ (άρθρο 559 αριθ. 8)

Ι. Ο αναιρετικός λόγος του άρθρου 559 υπ’ αριθ. 8 ΚΠολΔ, «ουσιαστικογενής» ή δικονομικός λόγος αναίρεσης;

ΙΙ. Παραδεκτό και βάσιμο του αναιρετικού λόγου υπ’ αριθ. 8

1. Ορισμένο του αναιρετικού λόγου

2. Έννοια και περιεχόμενο του όρου «πράγματα»

i. Εννοιολογικός προσδιορισμός

ii. Αυτοτελής και ουσιώδης πραγματικός ισχυρισμός

α) Διάκριση πραγματικών ισχυρισμών και επιχειρημάτων

β) Αυτοτέλεια του πραγματικού ισχυρισμού και ουσιώδης επίδρασή του στην έκβαση της δίκης

3. Παραδεκτό του αναιρετικού λόγου

4. Το παραδεκτό του πραγματικού ισχυρισμού ενώπιον του δικαστηρίου της ουσίας, δικονομική προϋπόθεση του βασίμου του αναιρετικού λόγου υπ’ αριθ. 8

i. Αναιρετικοί λόγοι υπ’ αριθ. 8 και 14 του άρθρου 559 ΚΠολΔ

ii. Αναιρετικοί λόγοι υπ’ αριθ. 8, 11 και 14 του άρθρου 559 ΚΠολΔ

iii. Αναιρετικοί λόγοι υπ’ αριθ. 8 και 16 του άρθρου 559 ΚΠολΔ

5. Βάσιμο του αναιρετικού λόγου

i. Το μεταβιβαστικό αποτέλεσμα της έφεσης

ii. Πραγματικοί ισχυρισμοί της αγωγής

iii. Ενστάσεις

α) Τρόπος προβολής των ενστάσεων

β) Κατάχρηση δικαιώματος

γ) Ένσταση συμψηφισμού και ένσταση εξόφλησης

δ) Παραγραφή

§ 8. ΑΝΑΙΡΕΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΒΑΣΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΑΙΤΗΜΑ (άρθρο 559 αριθ. 9)

I. Επιδίκαση μη αιτηθέντος ή πλέον του αιτηθέντος

1. Επιδίκαση μη αιτηθέντος

i. Νομιμότητα του αιτήματος της αγωγής ως προϋπόθεση του βάσιμου του αναιρετικού λόγου αριθ. 9 α΄ του άρθρου 559 ΚΠολΔ

ii. Αυτεπάγγελτη εφαρμογή δικονομικών διατάξεων από το δικαστήριο της ουσίας

iii. Επιδίκαση μη αιτηθέντος στην κατ’ έφεση δίκη επί απλής ομοδικίας

2. Επιδίκαση πλέον του αιτηθέντος

i. Αυτεπάγγελτη εφαρμογή δικονομικών διατάξεων από το Εφετείο: η εξαφάνιση της πρωτόδικης απόφασης, σε περίπτωση παραδοχής λόγου έφεσης, ακόμη και αν δεν υπάρχει αίτημα, δεν αποτελεί επιδίκαση πλέον του αιτηθέντος

ii. Επιδίκαση πλέον του αιτηθέντος κατ’ άρθρο 559 αριθ. 9 β΄ ΚΠολΔ

ΙΙ. Αδίκαστη αίτηση

1. Έννοια αίτησης κατ’ άρθρο 559 αριθ. 9 ΚΠολΔ

2. Έννοια και περιεχόμενο της «αδίκαστης αίτησης»

i. Παντελής σιωπή του δικαστηρίου

ii. Σωρευόμενες βάσεις

iii. Περιπτωσιολογία

iv. Διάκριση μεταξύ αδίκαστου αιτήματος της αγωγής και προσήκοντος νομικού χαρακτηρισμού από το δικαστήριο της ιστορικής βάσης και του αιτήματος

§ 9. ΑΝΑΙΡΕΣΗ ΓΙΑ ΠΑΡΑΔΟΧΗ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ ΩΣ ΑΛΗΘΙΝΩΝ ΧΩΡΙΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗ (άρθρο 559 αριθ. 10)

I. Προϋποθέσεις του παραδεκτού

ΙΙ. Περιεχόμενο της παράβασης

§ 10. Η ΑΝΑΙΡΕΣΗ ΓΙΑ ΕΛΛΕΙΨΕΙΣ ΤΟΥ ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΥ (άρθρο 559 αριθ. 11, 20 και 12)

Ι. Ο έλεγχος της αιτιολογίας του αποδεικτικού συλλογισμού από τον Άρειο Πάγο

1. Ο αναιρετικός έλεγχος της ορθής ερμηνείας και εφαρμογής του νόμου από το δικαστήριο της ουσίας

2. Το απαράδεκτο του αναιρετικού ελέγχου της αιτιολογίας του αποδεικτικού συλλογισμού για έλλειψη νόμιμης βάσης

3. Ελεύθερη εκτίμηση αποδείξεων και αναιρετικός έλεγχος της λήψης υπόψη νόμιμων αποδεικτικών μέσων που οι διάδικοι επικαλέστηκαν και προσκόμισαν

i. Η προσαγωγή και επίκληση των αποδεικτικών μέσων από τους διαδίκους

α) Η προϋπόθεση της ουσιώδους επιρροής του ισχυρισμού στη δίκη

β) Η προϋπόθεση της επίκλησης και προσαγωγής νόμιμου αποδεικτικού μέσου

γ) Ο αναιρετικός έλεγχος ως προς τη νομιμότητα του αποδεικτικού μέσου: Το δικαίωμα σιωπής και η εφαρμογή του στην πολιτική δίκη

ii. Η «ελεύθερη απόδειξη» της εμπρόθεσμης προσαγωγής των αποδεικτικών μέσων από τους διαδίκους

α) Η «ελεύθερη απόδειξη» της προσαγωγής των αποδεικτικών μέσων από τους διαδίκους

β) Η εμπρόθεσμη προσαγωγή των αποδεικτικών μέσων από τους διαδίκους

iii. Τα κριτήρια του Αρείου Πάγου για τη λήψη ή τη μη λήψη υπόψη κάποιου αποδεικτικού μέσου από το δικαστήριο της ουσίας

α) Γενική εκτίμηση των αποδείξεων και αναιρετικός έλεγχος

β) Ελεύθερη εκτίμηση και έμμεση «αξιολόγηση» του αποδεικτι- κού συλλογισμού

γ) Η αναιρετικά ανέλεγκτη ελευθερία απόκρουσης νέων αποδεικτικών μέσων στο Εφετείο

δ) Ο έλεγχος του Αρείου Πάγου ως προς τη νομιμότητα της κατ’ έφεση επίκλησης των αποδεικτικών μέσων και το ορισμένο του ισχυρισμού για μη λήψη υπόψη αποδεικτικών μέσων που προσκομίσθηκαν με επίκληση

ΙΙ. Ο αποδεικτικός συλλογισμός και η ελεύθερη εκτίμηση του περιεχομένου εγγράφου (άρθρο 559 αριθ. 20)

1. Ο συσχετισμός της παραμόρφωσης περιεχομένου εγγράφου (άρθρο 559 αριθ. 20 ΚΠολΔ) με τη γενική αρχή της ελεύθερης εκτίμησης των αποδείξεων (άρθρο 340 ΚΠολΔ)

2. Προϋποθέσεις του αναιρετικού λόγου της παραμόρφωσης του περιεχομένου εγγράφου

i. Προϋποθέσεις του παραδεκτού

ii. Αντιφατικοί λόγοι αναίρεσης

iii. Αξιολόγηση

3. Έννοια εγγράφου που υπόκειται σε αναίρεση για παραμόρφωση του περιεχομένου του

4. Η διαφορετική νομική αξιολόγηση της εσφαλμένης εκτίμησης του περιεχομένου εγγράφου από το γαλλικό Ακυρωτικό

ΙΙΙ. Ο αποδεικτικός συλλογισμός και οι ορισμοί του νόμου σχετικά με τη δύναμη των αποδεικτικών μέσων (άρθρο 559 αριθ. 12)

1. Ο συσχετισμός της δεσμευτικής αποδεικτικής δύναμης ορισμένων αποδεικτικών μέσων με τη γενική αρχή της ελεύθερης εκτίμησης των αποδείξεων (άρθρο 340 ΚΠολΔ)

i. Η δεσμευτική αποδεικτική δύναμη ορισμένων αποδεικτικών μέσων

ii. H ελεύθερη αποδεικτική δύναμη των αποδεικτικών μέσων ως γενικός κανόνας

2. Ο συσχετισμός της δεσμευτικής αποδεικτικής δύναμης της δικαστικής ομολογίας και των εγγράφων με τον αναιρετικό λόγο του άρθρου 559 αριθ. 12 ΚΠολΔ

i. Η δικαστική ομολογία

ii. Τα έγγραφα

α) Η αποδεικτική δύναμη των δημοσίων εγγράφων

β) Η αποδεικτική δύναμη των ιδιωτικών εγγράφων

3. Η αναγκαιότητα της εφαρμογής του αναιρετικού λόγου του άρθρου 559 αριθ. 12 ΚΠολΔ στις ειδικές διαδικασίες

i. Η αποδεικτική δύναμη των αποδεικτικών μέσων στις ειδικές διαδικασίες

α) Η σημασία της διάκρισης μεταξύ πλήρους απόδειξης και πιθανολόγησης για την εφαρμογή του άρθρου 559 αριθ. 12 ΚΠολΔ

β) Η σημασία της διάκρισης μεταξύ της αρχής της ελεύθερης εκτίμησης των αποδείξεων και της μερικής ελεύθερης απόδειξης για την εφαρμογή του άρθρου 559 αριθ. 12 ΚΠολΔ

ii. Το ανεφάρμοστο του αναιρετικού λόγου του άρθρου 559 αριθ. 12 ΚΠολΔ στο καθεστώς των ειδικών διαδικασιών

iii. Αξιολόγηση της αποδέσμευσης του δικαστή από τους ορισμούς του νόμου σχετικά με την αποδεικτική δύναμη των αποδεικτικών μέσων στις ειδικές διαδικασίες

§ 11. ΑΝΑΙΡΕΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΒΑΡΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗΣ (άρθρο 559 αριθ. 13)

Ι. Αντικείμενο της παράβασης: Το ενιαίο βάρος απόδειξης

ΙΙ. Παραδεκτό και βάσιμο του αναιρετικού λόγου

1. Προϋποθέσεις του παραδεκτού

2. Περιεχόμενο του αναιρετικά ελεγχόμενου βάρους απόδειξης

§ 12. ΑΝΑΙΡΕΣΗ ΓΙΑ ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΚΗΡΥΞΗ Ή ΜΗ ΚΗΡΥΞΗ ΑΚΥΡΟΤΗΤΑΣ, ΑΠΑΡΑΔΕΚΤΟΥ Ή ΕΚΠΤΩΣΗΣ ΑΠΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ (άρθρο 559 αριθ. 14)

Ι. Πεδίο εφαρμογής

1. Ο αναιρετικός λόγος αριθ. 14, γενικός δικονομικός λόγος αναίρεσης;

2. Σχέση του αναιρετικού λόγου αριθ. 14 με τους άλλους δικονομικούς

αναιρετικούς λόγους

ΙΙ. Προϋποθέσεις του παραδεκτού του αναιρετικού λόγου αριθ. 14

1. Προϋποθέσεις του παραδεκτού της αναίρεσης

2. Η προϋπόθεση της προβολής του ισχυρισμού στο δικαστήριο της ουσίας

3. Απαράδεκτο του αναιρετικού λόγου αριθ. 14 του άρθρου 559 ΚΠολΔ

i. Έλλειψη εννόμου συμφέροντος

ii. Απαράδεκτο λόγω διατάξεων νόμων που επιδιώκουν φορολογικούς σκοπούς

ΙΙΙ. Βάσιμο του αναιρετικού λόγου αριθ. 14

1. Θεμελιώδεις δικονομικές αρχές: Αρχή της εκατέρωθεν ακροάσεως, αρχή της διαθέσεως και αρχή της απαγόρευσης των αιφνιδιασμών

2. Αναιρετικός έλεγχος για έλλειψη διαδικαστικών προϋποθέσεων (δικαιοδοσία, ικανότητα διαδίκου, νομιμοποίηση και έννομο συμφέρον)

i. Δικαιοδοσία

α) Διάκριση του πεδίου εφαρμογής των αναιρετικών λόγων 4 και 14

β) Ενδεχόμενη «συν-λειτουργία» των αναιρετικών λόγων 8 και 14

ii. Ικανότητα διαδίκου, νομιμοποίηση και έννομο συμφέρον

α) Ικανότητα διαδίκου

β) Νομιμοποίηση και έννομο συμφέρον

3. Αναιρετικός έλεγχος ως προς την ποσοτική (όχι τη νομική) αοριστία

4. Παραδεκτό ενδίκων βοηθημάτων (αγωγή, κύρια και πρόσθετη παρέμβαση, ανακοπές, αντέφεση)

i. Αναγνωριστική αγωγή πλαστότητας

ii. Κύρια και πρόσθετη παρέμβαση

iii. Παρεπόμενο αίτημα και παρεμπίπτουσα αγωγή του άρθρου 283 ΚΠολΔ

α) Παρεπόμενη απαίτηση

β) Παρεμπίπτουσα αγωγή του άρθρου 283 ΚΠολΔ

iv. Παραδεκτό των ανακοπών των άρθρων 632, 933 και 979 ΚΠολΔ

α) Πρόσθετοι λόγοι ανακοπής

β) Προθεσμία ασκήσεως ανακοπής κατά διαταγής πληρωμής

γ) Λόγοι ανακοπής κατά διαταγής πληρωμής

δ) Απόδειξη της απόσβεσης της απαίτησης επί ανακοπής κατά της εκτελέσεως

ε) Ανακοπή κατά του πίνακα κατάταξης

στ) Έκπτωση από το δικαίωμα προσβολής της αναγκαστικής εκτέλεσης που ασκείται μετά την κατακύρωση

v. Αντέφεση

5. Παραδεκτό ενδίκων μέσων (έφεση, αναψηλάφηση, ανακοπή ερημοδικίας)

6. Τρόπος προβολής των ενστάσεων και επίκληση εγγράφων

i. Ο τρόπος προβολής των ενστάσεων στην πολιτική δίκη

ii. Τρόπος προβολής των ενστάσεων το πρώτον στην κατ’ έφεση δίκη

iii. Επίκληση εγγράφων

7. Παράλειψη κήρυξης προσωρινού απαραδέκτου

IV. Εκδίκαση κατά τη μη προσήκουσα διαδικασία και αυτοτέλεια του λόγου αναίρεσης αριθ. 14

§ 13. ΑΝΑΙΡΕΣΗ ΓΙΑ ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΟΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ (άρθρο 559 αριθ. 15)

Ι. Παραδεκτό του αναιρετικού λόγου

1. Προϋποθέσεις του παραδεκτού

2. Η έννοια της οριστικής απόφασης

i. Συγκριτική αναφορά

ii. Περιπτωσιολογία μη οριστικών αποφάσεων

ΙΙ. Βάσιμο του αναιρετικού λόγου

1. Αβάσιμος αναιρετικός λόγος

2. Ρητή ή σιωπηρή ανάκληση οριστικής απόφασης

3. Οριστική κρίση επί διαδικαστικής προϋποθέσεως της δίκης στο Εφετείο

i. Αντικείμενο της δευτεροβάθμιας δίκης στο Εφετείο

ii. Ανάκληση από το Εφετείο της κρίσης του ως προς τη δικαιοδοσία, το παραδεκτό και το βάσιμο της έφεσης

§ 14. ΑΝΑΙΡΕΣΗ ΓΙΑ ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΔΕΔΙΚΑΣΜΕΝΟ (άρθρο 559 αριθ. 16)

I. Το παραδεκτό του αναιρετικού λόγου για παράβαση του δεδικασμένου

1. Προϋποθέσεις του παραδεκτού της αναίρεσης

2. Η προϋπόθεση της προβολής του ισχυρισμού περί δεδικασμένου στο δικαστήριο της ουσίας

i. Οι διατάξεις του νόμου

ii. Το δεδικασμένο και οι κανόνες δημοσίας τάξεως

iii. Το δεδικασμένο και η ασφάλεια δικαίου

α) Δεδικασμένο και νομική αιτία

β) Δεδικασμένο ως προς το μέρος της απαίτησης

3. Η προϋπόθεση του έννομου συμφέροντος ως προς τον διάδικο που νίκησε

II. Η έκταση του αναιρετικού ελέγχου για εσφαλμένη διάγνωση του δεδικασμένου

1. Ο έλεγχος του Αρείου Πάγου ως προς τη συνδρομή των προϋποθέσεων του ουσιαστικού δεδικασμένου

i. Ως προς τις γενικές προϋποθέσεις του ουσιαστικού δεδικασμένου

ii. Ως προς την προϋπόθεση της ταυτότητας των προσώπων με την ίδια ιδιότητα

iii. Ως προς την επέκταση της ισχύος του δεδικασμένου σε τρίτα πρόσωπα: Δεδικασμένο για τα μέλη νομικού προσώπου

2. Ο έλεγχος του Αρείου Πάγου ως προς τη συνδρομή των προϋποθέσεων του δεδικασμένου για δικονομικό ζήτημα

i. Η αυτοτέλεια του δεδικασμένου για δικονομικό ζήτημα

ii. Η εξάρτηση του δεδικασμένου για δικονομικό ζήτημα από το ουσιαστικό αντικείμενο της δίκης

3. Ο έλεγχος του Αρείου Πάγου ως προς την έννοια και το περιεχόμενο του δεδικασμένου

i. Αναίρεση για εσφαλμένη διάγνωση δεδικασμένου ως προς τα πραγματικά περιστατικά αυτοτελώς λαμβανόμενα

α) Τα πραγματικά περιστατικά ως αναγκαία προϋπόθεση του κριθέντος κύριου ζητήματος

β) Τα πραγματικά περιστατικά σε προδικαστικό ζήτημα

ii. Αναίρεση για εσφαλμένη διάγνωση δεδικασμένου ως προς τις ενστάσεις που καλύπτει το δεδικασμένο

α) Ο ρόλος των ενστάσεων στην πολιτική δίκη

β) Ο τρόπος προβολής των ενστάσεων στην πολιτική δίκη. Αναιρετικός έλεγχος κατ’ άρθρο 559 αριθ. 14 ΚΠολΔ

γ) Το δεδικασμένο επί ενστάσεων

δ) Αμφισβητήσεις ως προς το δεδικασμένο επί ενστάσεων

iii. Αναίρεση για εσφαλμένη διάγνωση δεδικασμένου σε διαταγή πληρωμής

iv. Αναίρεση για εσφαλμένη διάγνωση δεδικασμένου σε απόφαση της εκούσιας δικαιοδοσίας

4. Ο έλεγχος του Αρείου Πάγου ως προς το δικαστήριο που εξέδωσε την απόφαση που αποτελεί δεδικασμένο

i. Αναίρεση για ύπαρξη δεδικασμένου από απόφαση αναρμόδιου πολιτικού δικαστηρίου

ii. Αναίρεση κατ’ άρθρο 559 αριθ. 8, 16 ή/και 1 ΚΠολΔ για εσφαλμένη κρίση (559 αριθ. 16) ή έλλειμμα δικαστικής κρίσης (559 αριθ. 8) ως προς την ύπαρξη δεδικασμένου από απόφαση αλλοδαπού δικαστηρίου

α) Οι διατάξεις του νόμου

β) Διάκριση μεταξύ των αποφάσεων των ευρωπαϊκών δικαστηρίων και των αλλοδαπών μη ευρωπαϊκών αποφάσεων

γ) Σύγκρουση μεταξύ δεδικασμένου από απόφαση αλλοδαπού δικαστηρίου που έχει αναγνωριστεί και ημεδαπού δεδικασμένου

iii. Αναίρεση για εσφαλμένη κρίση ως προς την ύπαρξη δεδικασμένου από απόφαση ευρωπαϊκού δικαστηρίου

α) Οι αποφάσεις σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις

β) Το «προσωρινό δεδικασμένο» και η έλλειψη αναιρετικού ελέγχου στις αποφάσεις ασφαλιστικών μέτρων για την εξασφάλιση απαιτήσεως επιδικασθείσας με απόφαση ευρωπαϊκού δικαστηρίου κράτους μέλους

γ) Οι αποφάσεις σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας

iv. Αναίρεση για εσφαλμένη κρίση ως προς την ύπαρξη δεδικασμένου από απόφαση διοικητικού δικαστηρίου

α) Δικαιοδοσία των διοικητικών δικαστηρίων και έννομη σχέση διοικητικού δικαίου

β) Το δεδικασμένο των αποφάσεων των διοικητικών δικαστηρίων

γ) Το δεδικασμένο από αποφάσεις των διοικητικών δικαστηρίων έναντι των πολιτικών δικαστηρίων

δ) Το δεδικασμένο των αποφάσεων των πολιτικών δικαστηρίων έναντι των διοικητικών δικαστηρίων

§ 15. Η ΥΠΑΡΞΗ ΑΝΤΙΦΑΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ ΣΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ ΩΣ ΛΟΓΟΣ ΑΝΑΙΡΕΣΗΣ (άρθρο 559 αριθ. 17)

Ι. Οριοθέτηση του αναιρετικού λόγου της ύπαρξης αντιφατικών διατάξεων στην απόφαση

ΙΙ. Ο συσχετισμός της αντίφασης στο διατακτικό της απόφασης (άρθρο 559 αριθ. 17 ΚΠολΔ) με την ύπαρξη αντιφάσεων στις αιτιολογίες της (άρθρο 559 αριθ. 19 ΚΠολΔ) και μεταξύ του αιτιολογικού και του διατακτικού

§ 16. ΑΝΑΙΡΕΣΗ ΓΙΑ ΜΗ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ (άρθρο 559 αριθ. 18)

Ι. Παραδεκτό και βάσιμο του αναιρετικού λόγου αριθ. 18

1. Η προϋπόθεση της μη συμμόρφωσης σε νομικό ζήτημα που έλυσε ο Άρειος Πάγος

2. Μη συμμόρφωση σε απόφαση ευρωπαϊκού δικαστηρίου

ΙΙ. Συνέπειες μερικής αναίρεσης της απόφασης και δεδικασμένο

1. Σχέση των αναιρετικών λόγων αριθ. 16 και αριθ. 18 του άρθρου 559 ΚΠολΔ

2. Ο έλεγχος του Αρείου Πάγου ως προς τη συνδρομή των προϋποθέσεων του δεδικασμένου για δικονομικό ζήτημα

i. Η αυτοτέλεια του δεδικασμένου για δικονομικό ζήτημα και η οριοθέτησή του από το ουσιαστικό αντικείμενο της δίκης στη συζήτηση ενώπιον του δικαστηρίου της παραπομπής

ii. Η εξάρτηση της δικαιοδοσίας από το ουσιαστικό αντικείμενο της δίκης στη συζήτηση ενώπιον του δικαστηρίου της παραπομπής

ΙΙΙ. Συνέπειες αναίρεσης απόφασης σε περίπτωση μη επίλυσης νομικού ζητήματος και εξουσίες δικαστηρίου παραπομπής

1. Η δέσμευση του δικαστηρίου της παραπομπής ως προς το κριθέν νομικό ζήτημα που δεν προσβλήθηκε και δεν ερευνήθηκε από το Ακυρωτικό

2. Η ελεύθερη εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών από το δικαστήριο της παραπομπής σε περίπτωση αναίρεσης για έλλειψη νόμιμης βάσης

§ 17. Ο ΑΝΑΙΡΕΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΕΙΨΗΣ ΝΟΜΙΜΗΣ ΒΑΣΗΣ (άρθρο 559 αριθ. 19)

Ι. Θεμελίωση του αναιρετικού λόγου της έλλειψης νόμιμης βάσης

1. Η αιτιολογία των δικαστικών αποφάσεων

2. Σκοπός της αναίρεσης

i. Ο ακυρωτικός έλεγχος

ii. Έλλειψη νόμιμης βάσης και σκοπός της αναίρεσης

ΙΙ. Έννοια και περιεχόμενο της έλλειψης νόμιμης βάσης

1. Ορισμός της έλλειψης νόμιμης βάσης

i. Ο ορισμός της έλλειψης νόμιμης βάσης στη νομολογία

ii. Το εννοιολογικό περιεχόμενο της έλλειψης νόμιμης βάσης

α) Η διάκριση της έλλειψης νόμιμης βάσης και της εσφαλμένης υπαγωγής

β) Η έλλειψη νόμιμης βάσης για ανεπαρκή ή αντιφατική αιτιολογία ως προς το νομικό χαρακτηρισμό των περιστατικών που έγιναν δεκτά από το δικαστήριο της ουσίας

2. Οριοθέτηση του αναιρετικού λόγου της έλλειψης νόμιμης βάσης

i. Αποφάσεις μη υποκείμενες σε αναίρεση για έλλειψη νόμιμης βάσης

ii. Η έλλειψη νόμιμης βάσης και οι ελλείψεις στη μείζονα πρόταση του δικανικού συλλογισμού

iii. Η έλλειψη νόμιμης βάσης και οι διατάξεις του ουσιαστικού δικαίου

α) Ο περιορισμός του αναιρετικού λόγου της έλλειψης νόμιμης βάσης στις διατάξεις του ουσιαστικού δικαίου

β) Αξιολόγηση του περιορισμού στις διατάξεις του ουσιαστικού δικαίου

γ) Η εφαρμογή του αναιρετικού λόγου σε διατάξεις του ουσιαστικού δικαίου που βρίσκονται στον ΚΠολΔ

δ) Τεκμηρίωση της εφαρμογής του αναιρετικού λόγου σε διατάξεις του ουσιαστικού δικαίου που βρίσκονται στον ΚΠολΔ

iv. Η έλλειψη νόμιμης βάσης και η αντικατάσταση του αιτιολογικού της απόφασης όταν το διατακτικό της είναι ορθό

3. Προϋποθέσεις του αναιρετικού λόγου της έλλειψης νόμιμης βάσης

i. Προϋποθέσεις του παραδεκτού της αίτησης αναίρεσης

ii. Προϋποθέσεις του παραδεκτού και του βάσιμου της έλλειψης νόμιμης βάσης

α) Προϋποθέσεις του παραδεκτού της έλλειψης νόμιμης βάσης

β) Προϋπόθεση του βάσιμου της έλλειψης νόμιμης βάσης

γ) Ο έλεγχος από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου της παραβίασης του άρθρου 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) ως προς τις προϋποθέσεις του παραδεκτού της έλλειψης νόμιμης βάσης

iii. Η προϋπόθεση της ουσιώδους επίδρασης

4. Περιεχόμενο της έλλειψης νόμιμης βάσης

i. Η αντιφατική και ανεπαρκής αιτιολογία

α) Η ενιαία λειτουργία του ελέγχου για αντιφατική και ανεπαρκή αιτιολογία

β) Η χρησιμότητα του ελέγχου της αιτιολογίας σε σχέση με τον αναιρετικό λόγο της παραμόρφωσης του περιεχομένου εγγράφου (άρθρο 559 αριθ. 20 ΚΠολΔ)

ii. Αόριστες νομικές έννοιες και έλλειψη νόμιμης βάσης

α) Η εξειδίκευση αορίστων νομικών εννοιών

β) Η θεμελίωση του προβλήματος στις έννομες σχέσεις

γ) Η εφαρμογή των γενικών ερμηνευτικών κανόνων των δικαιοπραξιών

δ) Ο έλεγχος της επάρκειας της αιτιολογίας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου

III. Συνέπειες της αναίρεσης για έλλειψη νόμιμης βάσης

1. Η δέσμευση του δικαστηρίου της παραπομπής ως προς το κριθέν νομικό ζήτημα που δεν προσβλήθηκε και δεν ερευνήθηκε από το Ακυρωτικό

2. Η ελεύθερη εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών από το δικαστήριο της παραπομπής σε περίπτωση αναίρεσης για έλλειψη νόμιμης βάσης

§ 18. ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ