Γ. Παπαδημητρίου, Συνταγματικές μελέτες, τόμ. 1, 2007

Βασικές συντομογραφίες

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ

Η «ΚΥΟΦΟΡΗΣΗ» ΤΟΥ ΙΣΧΥΟΝΤΟΣ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

ΙΙ. Η αποκατάσταση του δημοκρατικού πολιτεύματος

ΙΙΙ. Η κατάργηση του βασιλικού θεσμού

IV. Το συντακτικό έργο και η νομική φύση της «Ε΄ Αναθεωρητικής Βουλής»

V. Ο καθορισμός του συστήματος διακυβέρνησης

VΙ. Συμπεράσματα

Η ΑΤΕΛΕΣΦΟΡΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΚΟΥ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ

Ι. Εισαγωγικά

II. Η κατάλυση της συνταγματικής νομιμότητας

ΙΙΙ. Το «Σύνταγμα» του 1968

IV. To «Σύνταγμα» του 1973

V. Το πείραμα της «φιλελευθεροποίησης»

VI. Η επιρροή των δικτατορικών «Συνταγμάτων» στο ισχύον Σύνταγμα

VII. Συμπεράσματα

ΟΙ ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ

ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΗΣ «ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΜΕΝΗΣ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ» ΚΑΙ Η ΠΕΝΤΑΧΡΟΝΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

ΙΙ. Το πολίτευμα κατά το Σύνταγμα

ΙΙΙ. Η πενταετής λειτουργία του

IV. Επίμετρο

Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

ΙΙ. Οι ιστορικές καταβολές της

ΙΙΙ. Ερείσματα για τη συνταγματική θεμελίωσή της

IV. Κοινωνικό κράτος ή κράτος πρόνοιας;

V. Κοινωνικό κράτος και κράτος δικαίου

VI. Η αρχή του κοινωνικού κράτους στην πράξη

VII. Συμπεράσματα

ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑ

Ι. Το πρόβλημα

ΙΙ. Δημοκρατία και κοινωνία

ΙΙΙ. Η συμμετοχική δημοκρατία στην πράξη

IV. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: τα ΑΕΙ

V. Το περιεχόμενο της συμμετοχικής δημοκρατίας

VΙ. Συμπεράσματα

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ

Ι. Εισαγωγικά

II. Αντιπροσώπευση και συμμετοχή

ΙΙΙ. Οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις

IV. Η επίδραση της τεχνολογίας

V. Συμπεράσματα

ΤΟ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΟ ΟΙΚΟΔΟΜΗΜΑ ΤΗΣ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

ΙΙ. Οι μέθοδοι

ΙΙΙ. Τα κριτήρια

IV. Ανεπάρκεια των μεθόδων και των κριτηρίων

V. Οι προερμηνευτικές επιλογές

VI. Οι θεμελιώδεις αρχές

VII. Συμπεράσματα

Η ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

Ο «ΑΔΙΑΦΑΝΗΣ» ΑΝΑΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΜΟΡΦΗΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ 1986

Ι. Το πολίτευμα της «Προεδρευομένης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας» στο Σύνταγμα του 1975

ΙΙ. Η μορφή του πολιτεύματος και η αναθεώρηση του Συντάγματος

ΙΙΙ. Η καθιέρωση του κοινοβουλευτικού συστήματος στη μονιστική παραλλαγή του

ΙV. Συμπέρασμα

V. Επίμετρο

Η ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ: ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΘΕΣΜΙΚΟΥ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΥ ΄Η ΠΕΔΙΟ ΚΟΜΜΑΤΙΚΩΝ ΕΛΙΓΜΩΝ;

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

ΙΙ. Η συνταγματική αναθεώρηση του 1985-86

ΙΙΙ. Πρωτοβουλίες μετά το 1991

IV. H κύρωση της Συνθήκης του Μάαστριχτ

V. Συμπεράσματα

VI. Επίμετρο

ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΒΟΥΛΟΥ ΜΑΝΕΣΗ ΓΙΑ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

I. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

ΙΙ. Κράτος δικαίου και κοινωνικό κράτος

ΙΙΙ. Συμπεράσματα

Η ΣΥΝΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ, ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΝΩΣΙΑΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Ι. Εισαγωγικά

ΙΙ. Η έννομη τάξη της ΕΣΔΑ

ΙΙΙ. Τα θεμελιώδη δικαιώματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση

IV. Ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων

V. Μηχανισμοί συνάρθρωσης

VI. Επίμετρο

Η ΤΡΙΤΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΤΟΜΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Ι. Το πρόβλημα

ΙΙ. Η τριτενέργεια

ΙΙΙ. Η υποδοχή της

IV. Οι όροι της

V. Τριτενέργεια και ανάπτυξη της τεχνολογίας

VI. Τριτενέργεια και πολιτική συγκυρία

VII. Το διακύβευμα

ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΨΗΦΟΥ. Η ΚΑΡΔΙΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

ΙΙ. Το δικαίωμα

ΙΙΙ. Τα εξεταζόμενα ζητήματα

ΙV. Η αρχή της καθολικής ψηφοφορίας και οι φορείς του δικαιώματος

α. Οι πολιτικοί πρόσφυγες

β. Η εκλογική ηλικία

V. Η αρχή της καθολικής ψηφοφορίας, το δικαίωμα και οι εκλογικοί κατάλογοι

VI. H αρχή της καθολικής ψηφοφορίας, το δικαίωμα και η άσκησή του

VII. Η αρχή της καθολικής ψηφοφορίας και το δικαίωμα: συμπέρασμα

VIII. Η αρχή της ισότητας της ψήφου και το δικαίωμα

IX. Η αρχή της ισότητας της ψήφου και ορισμένα βασικά ζητήματα της εκλογικής νομοθεσίας

Χ. Η αρχή της ισότητας της ψήφου και το εκλογικό σύστημα

ΧΙ. Η αρχή της ισότητας της ψήφου και το δικαίωμα: συμπέρασμα

ΧΙΙ. Επίμετρο

ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΚΑΙ Η ΙΣΟΝΟΜΙΑ ΑΝΔΡΩΝ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

ΙΙ. Ιστορική επισκόπηση

ΙΙΙ. Η επιλογή του συντακτικού νομοθέτη

IV. Η χρονική ισχύς της επιταγής

α. Η άμεση ισχύς

β. Η μεταγενέστερη ισχύς

γ. Συμπέρασμα

V. Η αναγνώριση αποκλίσεων

VI. Η λειτουργία της αρχής

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

Ι. Η νέα εποχή

ΙΙ. Το δικαίωμα στη νέα εποχή

ΙΙΙ. Δικαιώματα και προοδευτική διακυβέρνηση

IV. Συμπέρασμα

Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Ι. Εισαγωγή

ΙΙ. Η ιστορία της διάταξης

ΙΙΙ. Τα πρότυπα της διάταξης

IV. Νομική φύση

V. Επιφύλαξη του νόμου

VI. Συμπεράσματα

ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ

Ι. Το πρόβλημα

ΙΙ. Το Σύνταγμα και η προσωρινή δικαστική προστασία

ΙΙΙ. Η φύση των αποφάσεων προσωρινής προστασίας

VI. Συμπέρασμα

Η ΔΙΕΘΝΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ Η ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Ι. Εισαγωγή

ΙΙ. Η υποχρέωση του δικαστή να εφαρμόζει αυτεπαγγέλτως τους κανόνες του διεθνούς και του κοινοτικού δικαίου

ΙΙΙ. Οι παράμετροι του προβλήματος

α. Άρθρα 6 και 13 ΕΣΔΑ

β. Το κοινοτικό δίκαιο

VI. Μια πολυτελής περιπέτεια;

V. Συμπεράσματα

ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΚΑΙ Η ΕΚΟΥΣΙΑ ΑΠΟΒΟΛΗ ΤΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

ΙΙ. Τα πραγματικά περιστατικά

ΙΙΙ. Οι εφαρμοστέες διατάξεις του ΚΕΙ

IV. Οι εφαρμοστέες διατάξεις του Συντάγματος

V. Το άρθρο 14 παρ. 1α και 3 ΚΕΙ

VI. Τα άρθρα 5 παρ. 1 και 2 παρ. 1 Συντ.

VII. Η σημασία των άρθρων 5 παρ. 1 και 2 παρ. 1 Συντ. για την ερμηνεία και την εφαρμογή του άρθρου 14 παρ. 1α ΚΕΙ

VIII. Η σημασία των δεδομένων της κοινωνικής πραγματικότητας και της διεθνούς δικαιϊκής πολιτικής για την ερμηνεία και την εφαρμογή του άρθρου 14 παρ. 1α ΚΕΙ

ΙΧ. Συμπεράσματα

ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΚΑΙ Η ΙΔΡΥΣΗ ΜΗ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

ΙΙ. Οι φορείς της ανώτατης εκπαίδευσης

ΙΙΙ. Η ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημιακών σχολών

ΙV. Το κοινοτικό δίκαιο και η ίδρυση μη κρατικών

ΑΕΙ

V. Επίμετρο

ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΟΥ ΠΟΛΩΝΙΚΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

Ι. Εισαγωγή

ΙΙ. Γενικές επισημάνσεις

ΙΙΙ. Γενικές αρχές

IV. Ατομικά δικαιώματα

V. Πολιτικά δικαιώματα

VI. Οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα

VII. Βασικά καθήκοντα

VIII. Αποτίμηση

ΙΧ. Επίμετρο

ΤΟ ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ, ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑ

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

ΙΙ. Τα εκλογικά συστήματα της μεταπολίτευσης

ΙΙΙ. Το Σύνταγμα και το «σύστημα της ενισχυμένης

αναλογικής»

IV. Οι συνταγματικές αρχές που διέπουν την ψήφο και την ψηφοφορία

V. Συμπεράσματα

VI. Επίμετρο

ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

Ι. Εισαγωγή

ΙΙ. Εκλογικό σύστημα και κοινοβουλευτικό σύστημα

ΙΙΙ. Το Σύνταγμα ως γνώμονας για τη διαμόρφωση της σχέσης μεταξύ κοινοβουλευτικού και εκλογικού συστήματος

IV. Το εκλογικό σύστημα ως θεσμικός μοχλός για την παραγωγή και την αναπαραγωγή βασικών εκδοχών και παραλλαγών του κοινοβουλευτικού συστήματος

V. Συμπεράσματα

ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ «ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ» ΣΥΝΤΑΓΜΑ

Ι. Εισαγωγή

ΙΙ. Παραλλαγές του κοινοβουλευτικού συστήματος

ΙΙΙ. Συμπεράσματα

Η ΕΚΛΟΓΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΥΡΩΒΟΥΛΕΥΤΩΝ. ΜΕΡΙΚΑ ΒΑΣΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Ι. Εισαγωγή

ΙΙ. Η συνταγματική θεμελίωση

ΙΙΙ. Το πρόβλημα των πηγών του δικαίου

α. Οι κοινοτικοί κανόνες

β. Οι εθνικοί κανόνες

γ. Η «συνύπαρξη» κοινοτικών και εθνικών κανόνων

IV. Οι αρχές που διέπουν την εκλογή των ευρωβουλευτών

α. Η αρχή της καθολικής ψηφοφορίας

β. Η αρχή της άμεσης ψηφοφορίας

γ. Η αρχή της ισότητας της ψήφου

δ. Η αρχή της μυστικής ψηφοφορίας

ε. Η αρχή της υποχρεωτικής ψηφοφορίας

V. Συμπεράσματα

Η ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ

Ι. Εισαγωγή

ΙΙ. Συνταγματική πολιτική

ΙΙΙ. Συνταγματική πολιτική και δικαστικοί λειτουργοί

IV. Οι συνιστώσες της

α. Οι στόχοι

β. Εξειδίκευση

γ. Διατύπωση των διατάξεων

V. H ταυτότητά της

VI. Συμπεράσματα

Η ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ

Ι. Η αρχή

ΙΙ. Η θεμελίωσή της στο Σύνταγμα

ΙΙΙ. Η ανεμπόδιστη και αποτελεσματική άσκηση των δικαιωμάτων

1. Η ανεμπόδιστη άσκηση των δικαιωμάτων

2. Αποτελεσματική άσκηση της δικαστικής προστασίας

IV. Προοπτική

ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΚΑΙ ΜΙΚΤΑ ΟΡΚΩΤΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ

Ι. Το πρόβλημα

ΙΙ. Τροποποίηση ή κατάργησή του;

ΙΙΙ. Ορκωτό σύστημα και αναθεώρηση του Συντάγματος

IV. Η αναθεώρηση του άρθρου 97 παρ. 1 Συντ.

V. Το διευρυμένο συνταγματικό πλαίσιο για την

αναθεώρηση του άρθρου 97 παρ. 1 Συντ.

α. Αρχές και διατάξεις σχετικές με τη δικαστική λειτουργία

β. Αρχές και διατάξεις σχετικές με θεσμούς συμμετοχικής δημοκρατίας

VI. Σε ποιες περιπτώσεις επιβάλλεται η αναθεώρηση του άρθρου 97 παρ. 1 Συντ.;

VIΙ. Το διευρυμένο συνταγματικό πλαίσιο και η αναζωογόνηση του μικτού ορκωτού συστήματος

VIII. Επίμετρο

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑ. Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥ ΣΕ «ΣΩΤΗΡΙΑ» ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ;

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

ΙΙ. Το ζήτημα στη νομολογία του ΑΠ

ΙΙΙ. Μια απροσδόκητη εξέλιξη: Το ζήτημα ενώπιον του ΣτΕ

ΙV. Προοπτικές για την υπέρβαση της αντίθεσης στη νομολογία του ΑΠ και του ΣτΕ

V. Προς λύση του προβλήματος ή παράταση της εκκρεμότητας;

VI. Επίμετρο

ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΩΝ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

ΙΙ. Το ζήτημα

ΙΙΙ. Ο ν. 2145/1993

IV. Η συνταγματικότητά του