Γ. Καλογεράκης, Αξίωση αποζημίωσης για διαφυγόντα κέρδη, 2025

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΑΝΤΩΝΗ Γ. ΚΑΡΑΜΠΑΤΖΟΥ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΓΙΩΡΓΟΥ Β. ΜΕΝΤΗ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α. Αντικείμενο της έρευνας

B. Οριοθέτηση του ερευνητικού πεδίου: ενοχές από αδικοπραξία

Γ. Εννοιολογικός προσδιορισμός της βλάβης σώματος ή υγείας

Δ. Ερευνητικό ερώτημα - Μεθοδολογία έρευνας και κατάστρωση της ύλης

Ε. Ερευνητικά παραδείγματα μέσα από την ελληνική νομολογία

1. Θεμελίωση της «συνηθισμένης πορείας των πραγμάτων» και αιτιακά κενά

2. Μέθοδος υπολογισμού του κέρδους

3. Χρονική έκταση (διάρκεια) της αξίωσης στο μέλλον

4. Διαφυγόν κέρδος από παράνομη αιτία

MΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΦΥΓΟΝΤΟΣ ΚΕΡΔΟΥΣ ΩΣ ΜΟΡΦΗΣ ΖΗΜΙΑΣ

§ 1. Η προβληματική της αποκατάστασης του διαφυγόντος κέρδους – Ιστορική και δικαιοπολιτική προσέγγιση

Ι. Ιστορική επισκόπηση των ρυθμίσεων περί διαφυγόντος κέρδους: οι ιδέες πίσω από το κέρδος

1. Το «επανορθωτικόν δίκαιον»: ζημία και κέρδος στον Αριστοτέλη

2. Ρωμαϊκό δίκαιο

α. Δίκαιο της κλασικής περιόδου

β. Δίκαιο της μετακλασικής περιόδου

3. Βυζαντινό δίκαιο

4. Μεσαιωνικά και αναγεννησιακά δίκαια

α. Η αλληλεπίδραση με τις ιδέες περί τοκισμού

β. Οι περί διαφυγόντος κέρδους αντιλήψεις του Θωμά Ακινάτη

γ. Η συμβολή των Γλωσσογράφων

5. Δίκαια των Νεώτερων Χρόνων και οι πρώτες σύγχρονες κωδικο­ποιήσεις.

6. Δίκαιο του Νεοελληνικού Κράτους

α. Από την Εξάβιβλο στον Αστικό Κώδικα

β. Η πορεία μέσα από τα σχέδια του Αστικού Κώδικα

ΙΙ. Παρέκβαση: η αποκατάσταση του διαφυγόντος κέρδους ως κοινωνική και οικονομική αναγκαιότητα

ΙIΙ. Ο κανόνας της πλήρους αποζημίωσης στο σύγχρονο δίκαιο

1. Οι θεμελιώδεις σκοποί του δικαίου της αποζημίωσης

α. Επανόρθωση της ζημίας

β. Προληπτική στόχευση, γενική και ειδική

γ. Αποτροπή πλουτισμού του ζημιωθέντος

2. Συστήματα πλήρους αποζημίωσης και διαφυγόν κέρδος

α. Η κανονιστικότητα της αρχής της πλήρους αποζημίωσης

β. Δικαιοσυγκριτική επισκόπηση των συστημάτων αποκατάστασης, ιδίως επί βλάβης της υγείας

γ. Η εφαρμογή της αρχής «όλα ή τίποτα» στο διαφυγόν κέρδος

§ 2. Εννοιολογική προσέγγιση του διαφυγόντος κέρδους ως μορφής ζημίας.

Ι. Ορολογικές αποσαφηνίσεις

1. Διαφυγόν κέρδος ή αποθετική ζημία;

α. Η εισαγωγή του όρου «αποθετική ζημία»

β. Η σκοπιμότητα της επιλογής του όρου «διαφυγόν κέρδος»

i. Τυπολογική αποσαφήνιση του περιεχομένου του «κέρδους»

αα) Οικονομικό κέρδος

ββ) Καθαρό κέρδος

γγ) Δυναμικό κέρδος

ii. Η «διαφυγή» από την περιουσία

2. Φυσική ή κανονιστική μορφή ζημίας;

α. Η φυσική (εξωνομική) έννοια της ζημίας

β. Η κανονιστική σύλληψη της ζημίας

i. Περιεχόμενο και εφαρμογές

ii. Οι κανονιστικές απαιτήσεις αποκατάστασης του απολεσθέντος κέρδους

3. Διάκριση από τους λοιπούς όρους ευθύνης

α. Διαφυγόν κέρδος και νόμιμος λόγος ευθύνης

β. Διαφυγόν κέρδος και αιτιώδης σύνδεσμος

i. Θεμελιωτική και πληρωτική αιτιότητα

ii. Τα στάδια διαμόρφωσης της πληρωτικής αιτιότητας κατά την ΑΚ 298

4. Έτερες αποχρώσεις του κέρδους

α. Εμπορικό κέρδος

β. Λογιστικό κέρδος

γ. Κέρδος και εισόδημα

δ. Το κέρδος της αστικής εταιρίας

ε. Το συνυπολογιστέο κέρδος

ΙΙ. Μορφοτυπικά γνωρίσματα του διαφυγόντος κέρδους ως εκδήλωση της ζημίας

1. Περιουσιακή ζημία

2. Παρούσα (ενεστώσα) ή μέλλουσα ζημία

α. Ο κρίσιμος χρόνος χαρακτηρισμού της ζημίας ως μέλλουσας

β. Η αγωγιμότητα της αξίωσης αποζημίωσης για μέλλουσα ζημία

3. Υποθετική ζημία

α. Υποθετικότητα και μελλοντικός χαρακτήρας της ζημίας

β. Συνέπειες της υποθετικής φύσης του διαφυγόντος κέρδους

4. Συγκεκριμένος ή αφηρημένος τρόπος υπολογισμού της ζημίας

α. Ο κανόνας του συγκεκριμένου υπολογισμού στο πλαίσιο της ΑΚ 298 εδ. β΄

β. Αποκλίσεις χάριν αφηρημένου υπολογισμού

5. Έμμεση ζημία

α. Τα κριτήρια διάκρισης μεταξύ άμεσης και έμμεσης ζημίας

β. Η πρακτική αξία της διάκρισης

§ 3. Διάκριση από συγγενείς έννοιες: θετική ζημία και απώλεια ευκαιρίας

Ι. Διαφυγόν κέρδος και θετική ζημία

1. Η κατ’ αρχήν ισοτιμία διαφυγόντος κέρδους και θετικής ζημίας

2. Τα κριτήρια διάκρισης και οι εφαρμογές τους

α. Το παραδοσιακό κριτήριο διάκρισης

β. Το λειτουργικό κριτήριο διάκρισης

γ. Κριτική αποτίμηση

3. Η διάκριση από την μέλλουσα θετική ζημία επί βλάβης της υγείας

4. Στο μεταίχμιο μεταξύ διαφυγόντος κέρδους και θετικής ζημίας

α. Εμπορική αξία και συγκεκριμένος υπολογισμός της ζημίας

i. Η εμπορική τιμή του πράγματος ως βάση υπολογισμού της ζημίας.

ii. Μεταγενέστερη αύξηση της αξίας του πράγματος και εμπορική υπαξία

β. Το βάρος περιορισμού της ζημίας (ΑΚ 300) και η ανάληψη δαπανών κάλυψης της αδυναμίας κερδοφορίας

i. H υποχρέωση σύναψης σύμβασης κάλυψης

ii. Η υποχρέωση πρόσληψης υποκατάστατης δύναμης ή αντικατά­στασης του βλαβέντος πράγματος

γ. Η στέρηση χρήσης πράγματος ως μορφή ζημίας

ΙΙ. Διαφυγόν κέρδος και απώλεια ευκαιρίας

1. Η αντιμετώπιση της απώλειας ευκαιρίας στο δίκαιο

α. Προκαταρκτικές παρατηρήσεις και εννοιολογικές αποσαφηνίσεις

β. Η ευκαιρία ως αυτοτελώς αποκαταστατέα αξία

γ. Η απώλεια ευκαιρίας ως έκφανση θετικής ζημίας;

2. Συγκλίσεις μεταξύ απώλειας ευκαιρίας και διαφυγόντος κέρδους

α. Ο υποθετικός συλλογισμός

β. Η πιθανότητα

3. Η θέση της ΑΚ 298 στην συστηματική της αποκατάστασης της απώλειας ευκαιρίας

α. Η «προσδοκία» ως οριοθετικό κριτήριο κατά την ΑΚ 298 εδ. β΄

β. Η πιθανοτική αξία της «προσδοκίας» και της «ευκαιρίας» κέρδους

γ. Η ΑΚ 298 εδ. β΄ ως εμπόδιο αποκατάστασης της απώλειας ευκαιρίας;.

4. Περιπτωσιολογία όλως ενδεχόμενου κέρδους και δυνατότητες αξιο­ποίη­σης της απώλειας ευκαιρίας στις βλάβες της υγείας

α. Το «αντίστροφο» κινητό σύστημα

β. Αμιγώς τυχηρές καταστάσεις

γ. Διαγωνιστικές διαδικασίες

δ. Αθλητικοί αγώνες

ε. Ιατρικές πράξεις

στ. Απώλεια δίκης

ζ. Προσβολή της επαγγελματικής ικανότητας νεαρών προσώπων

i. Το πρόβλημα και η συσχέτισή του με την απώλεια ευκαιρίας

ii. Η αντιμετώπιση της εξεταζόμενης προβληματικής στην δικαστη­ριακή πρακτική

§ 4. Σύνοψη Πρώτου Μέρους

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΦΥΓΟΝΤΟΣ ΚΕΡΔΟΥΣ

§ 5. H θεμελίωση του διαφυγόντος κέρδους στην ΑΚ 298 εδ. β΄

Ι. Νομική φύση και λειτουργία της ΑΚ

1. Η § 252 γερμΑΚ ως νομοθετικό πρότυπο

α. Ιστορική επισκόπηση της § 252 γερμΑΚ

β. Η θεωρητική διχογνωμία: ουσιαστική και δικονομική θεωρία

γ. Η § 252 εδ. β΄ γερμΑΚ ως ιδρυτική αποδεικτικού τεκμηρίου

i. Ο σκοπός θέσπισης του τεκμηρίου

ii. H σύγχυση ως προς την βάση και την λειτουργία του τεκμηρίου

2. Ο προβληματισμός στο πλαίσιο της ελληνικής έννομης τάξης

α. Ο διφυής χαρακτήρας της ΑΚ 298 εδ. β΄

β. Ερμηνευτική προσέγγιση του περιεχομένου της ΑΚ 298 εδ. β΄

i. Η άποψη περί καθιέρωσης πλάσματος δίκαιου

αα) Η λειτουργία του πλάσματος δικαίου

ββ) Κριτική αποτίμηση

ii. H άποψη περί καθιέρωσης νόμιμου μαχητού τεκμηρίου

αα) Η νομική φύση του τεκμαιρόμενου μεγέθους

ββ) Η μεταβολή του βάρους αποδείξεως

iii. Ίδια θέση: η ΑΚ 298 εδ. β΄ ως νομοθετικός ορισμός και συμπληρω­ματική διάταξη

ΙΙ. Εγγύτερη προσέγγιση της μορφολογικής δομής της ΑΚ 298 εδ. β΄

1. Προκαταρκτικές ορολογικές επισημάνσεις

2. Η διάδραση των επιμέρους βάσεων προσδιορισμού του διαφυγόντος κέρδους στο γράμμα της διάταξης

α. Η διάζευξη μεταξύ των δύο βάσεων

i. Η «συνηθισμένη πορεία των πραγμάτων» ως νομοθετικός τύπος.

ii. Η εξατομίκευση μέσω των «ειδικών περιστάσεων»

β. Η αυτοτέλεια και ισοτιμία των δύο βάσεων

3. Συμπερασματικά: νομοθετικός τύπος και συγκεκριμένος υπολογισμός της ζημίας

ΙΙΙ. Ιδιαιτερότητες της αιτιακής θεμελίωσης του διαφυγόντος κέρδους

1. Η κατά στάδια θεμελίωση της αιτιότητας

2. Κριτική αποτίμηση και προκρινόμενη θέση

α. Η σημασία της κατά στάδια θεμελίωσης, ιδίως επί προσβολής της υγείας

β. Η λογική διαδοχή των σταδίων

γ. Η επιλογή της κρίσιμης θεωρίας πρόσληψης της αιτιότητας

ΙV. Το ζήτημα της προβλεψιμότητας του διαφυγόντος κέρδους

1. Το κανονιστικό περιεχόμενο της προβλεψιμότητας

α. Η προβλεψιμότητα στα αγγλοσαξονικά δίκαια

β. Η προβλεψιμότητα στο ελληνικό δίκαιο

2. Παρουσίαση της μάλλον κρατούσας γνώμης: το προβλέψιμο του κέρ­δους ως στοιχείο της αποκαταστασιμότητάς του

α. Το αίτημα αντικειμενικοποίησης του διαφυγόντος κέρδους

β. Κριτική αποτίμηση της μάλλον κρατούσας γνώμης

i. Η προβλεψιμότητα στο υποσύστημα της ΑΚ 298 και η διαφορο­ποίη­σή της από την «προσδοκία»

ii. Οι έννομες συνέπειες του κανόνα της προβλεψιμότητας μέσα από πρακτικά παραδείγματα

γ. Ιδίως, το πρότυπο του μέσου λογικού ανθρώπου

3. Προβλεψιμότητα και θεμελίωση της αιτιότητας επί βλάβης της υγείας.

α. Το πρόβλημα

β. Προκρινόμενη θέση

§ 6. Τα στοιχεία αποκατάστασης του διαφυγόντος κέρδους κατά την ΑΚ 298 εδ. β΄

Ι. Οι θεμελιωτικές βάσεις του κέρδους

1. Η «συνηθισμένη πορεία των πραγμάτων»

α. Το «αυταποδείκτως συμβαίνον» ως οντολογικός πυρήνας της «συνη­θι­σμένης πορείας των πραγμάτων»

i. Η έννοια του «αυταπόδεικτου» και ο λογικός κανόνας

ii. H δόμηση επί θεμελιωδών παραδοχών

iii. Η αποδεικτική λειτουργία των διδαγμάτων της κοινής πείρας

iv. H χρονική διάσταση του «αυταπόδεικτου»

β. Μέθοδοι προσέγγισης της «συνηθισμένης πορείας των πραγμάτων».

i. Ιστορικότητα

ii. Συγκρισιμότητα

iii. Αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο μεθόδων προσδιορισμού

γ. Απώτατα όρια εφαρμογής

i. O (στατιστικός) μέσος όρος κερδών

ii. Η ύπαρξη προηγούμενης πρωτοβουλίας

iii. Η μεταβλητότητα των καταστάσεων

δ. Το ζήτημα του τρόπου υπολογισμού της ζημίας

i. Η άποψη περί αφηρημένου υπολογισμού

ii. Κριτική προσέγγιση της υποστηριζόμενης γνώμης

αα) Ως προς την έννοια του αφηρημένου υπολογισμού

ββ) Ως προς την νομική βάση του αφηρημένου υπολογισμού

2. Οι «ειδικές περιστάσεις»

α. Η λειτουργία των «ειδικών περιστάσεων» και η διάδρασή τους με την «συνηθισμένη πορεία των πραγμάτων»

β. Εννοιολογικό περιεχόμενο των «ειδικών περιστάσεων»

γ. Ιδίως, τα «προπαρασκευαστικά μέτρα»

i. Τυπολογία περιπτώσεων

ii. Το ζήτημα του κρίσιμου χρόνου εκτίμησης

ΙΙ. Η πληρωτική προϋπόθεση: η «πιθανότητα»

1. Ορολογικές αποσαφηνίσεις

2. Η κρατούσα γνώμη: η ερμηνευτική εκδοχή της «πιθανότητας» ως δικο­νομικής «πιθανολόγησης»

3. Αξιολόγηση της κρατούσας γνώμης

α. Ορολογική ασυμφωνία και έλλειψη νομοθετικής θεμελίωσης

β. Αντιρρήσεις ως προς το περιεχόμενο και τον σκοπό της δικονομικής πιθανολόγησης

γ. Σύνοψη κριτικών πορισμάτων

4. Η ουσιαστική έννοια της «πιθανότητας»

α. Αναζήτηση της βούλησης του ιστορικού νομοθέτη

β. Η στενή ερμηνευτική προσέγγιση της «πιθανότητας» ως «βάσιμης πιθανότητας»

γ. Συνέπειες της προκρινόμενης ερμηνευτικής θεώρησης

5. Ο αναιρετικός έλεγχος της εφαρμογής των επιμέρους κριτηρίων της ΑΚ 298 εδ. β΄

§ 7. Η θεώρηση της ΑΚ 298 στο σύστημα του Αστικού Δικαίου

I. Η θέση της ΑΚ 298 εδ. β΄ στο υποσύστημα του δικαίου των αδικοπραξιών.

1. Η ΑΚ

α. Η χρηματική αξίωση λόγω στέρησης διατροφής ή παροχής υπηρε­σιών ως ιδιότυπο αποζημιωτικό κονδύλιο

β. Προσδιοριστικά στοιχεία της αξίωσης

2. Η ΑΚ

α. Το αντικείμενο της διάταξης

β. Πρακτική σημασία της διάταξης

3. Η ΑΚ

α. Πεδίο εφαρμογής

β. Ο δικαιολογητικός λόγος θέσπισης της καταβολής σε δόσεις

γ. Η νομική φύση της καταβολής σε δόσεις

δ. Έννομες συνέπειες από την εφαρμογή της διάταξης

4. Η ΑΚ

α. Η νομική φύση της αξίωσης εκ της ΑΚ

β. Δυνατότητες αξιοποίησης της ΑΚ 931 για την αποκατάσταση μη προσδιορίσιμης περιουσιακής ζημίας

γ. Τελολογική εναρμόνιση της ΑΚ 931 με την ΑΚ

ΙΙ. Η προβληματική του απαγορευμένου διαφυγόντος κέρδους

1. Η ratio της απαγόρευσης αποκατάστασης παράνομου ή ανήθικου κέρδους

2. Το παράνομο διαφυγόν κέρδος

α. Η εξέλιξη της ελληνικής νομολογίας με αναφορά στην βλάβη υγείας.

i. Η ΟλΑΠ 3/2004 και οι βασικές παραδοχές της επ’ αυτής νομο­λογίας

ii. Κριτική αποτίμηση της προκρινόμενης στην νομολογία λύσης

β. Ίδια θέση: ο σκοπός της διάταξης και η ένταση της απαξίας ως κρίσι­μα στοιχεία του παρανόμου

γ. Τυπολογία των μορφών του παρανόμου κατά τα πορίσματα της νομολογίας

i. Διατάξεις που απαγορεύουν την άσκηση της δραστηριότητας ή τον πορισμό του κέρδους (απόλυτη απαγόρευση κέρδους)

αα) Ποινικές απαγορεύσεις

ββ) Διοικητικές απαγορεύσεις

ii. Διατάξεις που εισάγουν υποχρέωση διοικητικής αδειοδότησης (σχετική απαγόρευση κέρδους)

αα) Οι υποστηριχθείσες απόψεις

ββ) Κατηγοριοποίηση των σχετικών απαγορεύσεων

iii. Ιδίως, η ακυρότητα της σύμβασης από την οποία απορρέει το κέρδος

iv. Ιδίως, το διαφυγόν κέρδος από την εργασία προσώπου χωρίς άδεια διαμονής

3. Το ανήθικο διαφυγόν κέρδος

α. Τυπολογία περιπτώσεων

β. Η συσχέτιση με τις διατάξεις περί αδικαιολόγητου πλουτισμού

4. Ο δικαστικός έλεγχος της παρανομίας ή ανηθικότητας του κέρδους

§ 8. Σύνοψη Δεύτερου Μέρους

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ

ΕΚΤΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΦΥΓΟΝΤΟΣ ΚΕΡΔΟΥΣ, ΙΔΙΩΣ ΕΠΙ ΒΛΑΒΗΣ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

§ 9. Η επίδραση του χρόνου στην αποκατάσταση του διαφυγόντος κέρδους

Ι. Ο κρίσιμος χρόνος υπολογισμού του διαφυγόντος κέρδους

1. Ο κανόνας του χρόνου της καταψηφίσεως

2. Η συνεκτίμηση των συνθηκών του χρόνου υποθετικής επέλευσης του κέρδους

α. Περιεχόμενο της συνεκτίμησης

β. Ο χρόνος της καταψηφίσεως ως χρόνος αποκρυστάλλωσης της μελλο­ντικής πορείας των πραγμάτων

3. Η υποθετική αιτιότητα και η επιρροή της στο διαφυγόν κέρδος

α. Η υποθετική αιτιότητα ως περιοριστικός παράγοντας της έκτασης της απώλειας

β. Ο χρόνος εκδήλωσης και η απόδειξη της ύστερης αιτίας

4. Τα όρια συνεκτίμησης των μεταγενέστερων συνθηκών

ΙΙ. Η χρονική έκταση της αξίωσης αποκατάστασης του διαφυγόντος κέρδους επί προσβολής της υγείας

1. Ο χρονικός ορίζοντας της αξίωσης

α. Επί μερικής ή ολικής απώλειας πράγματος

β. Επί βλάβης σώματος ή υγείας

γ. Η αναπροσαρμογή της οφειλόμενης αποζημίωσης

2. Η δυνατότητα μεταρρύθμισης της δικαστικής απόφασης επί βλάβης υγείας

α. Το πρόβλημα και η αντιμετώπισή του σε άλλες έννομες τάξεις

i. Ο κανόνας της μη αναθεωρήσεως του δεδικασμένου στις ενοχές αποζημίωσης

ii. Η ιδιαιτερότητα του ελβετικού δικαίου

β. Η μεταρρυθμιστική αγωγή (ΚΠολΔ 334)

i. Η ratio εφαρμογής της ΚΠολΔ 334 στις αποζημιωτικές ενοχές

ii. Προϋποθέσεις εφαρμογής της ΚΠολΔ

αα) Τελεσίδικη ή ανέκκλητη δικαστική απόφαση

ββ) Καταδίκη σε περιοδικές παροχές

γγ) Ουσιώδης μεταβολή των συνθηκών

δδ) Οι κρίσιμες συνθήκες

ΙΙΙ. Ο καταλογισμός τόκων στις ενοχές αποζημίωσης

1. Η δυνατότητα αφαίρεσης προεξοφλητικού τόκου

2. Η προβληματική του τόκου υπερημερίας ή επιδικίας

α. To πεδίο εφαρμογής της ΑΚ 345 και οι υποστηριζόμενες απόψεις

3. Παρουσίαση της κρατούσας γνώμης

α. Ζημίες με χρόνο επέλευσης έως τον χρόνο της οχλήσεως

β. Ζημίες που ανακύπτουν μετά τον χρόνο της οχλήσεως

4. Κριτική στην κρατούσα γνώμη με έμφαση στις βλάβες της υγείας

IV. Η πρόωρη άσκηση της αγωγής για διαφυγόν κέρδος επί προσβολής της υγείας

1. Εννοιολογικός προσδιορισμός του πρόωρου διαφυγόντος κέρδους

2. Εγγύτερη εξέταση της νομικής φύσης της απόρριψης της αγωγής ως πρόωρης

α. Η δικονομική θεώρηση

β. Το ζήτημα της διάσπασης του δεδικασμένου επί οψιγενών περιστα­τικών

γ. Νομολογιακή αντιμετώπιση

3. Τα στοιχεία του πρόωρου διαφυγόντος κέρδους

α. Οι επιμέρους προσδιοριστικοί παράγοντες

β. Η χρονική διάσταση του πρόωρου

4. Οι έννομες συνέπειες της απόρριψης της αγωγής ως πρόωρης

5. Η παραγραφή της πρόωρης αξίωσης αποζημίωσης

6. Κριτική αποτίμηση της δικαστηριακής αντιμετώπισης της πρόωρης ζημίας

§ 10. Ο κατ’ ιδίαν υπολογισμός του διαφυγόντος κέρδους επί βλάβης της υγείας

Ι. Μεθοδολογία υπολογισμού του διαφυγόντος κέρδους

1. Η «συντηρητική» ιστορική προσέγγιση

α. Περιεχόμενο, λειτουργία και πρακτική εφαρμογή

β. Η ανεπάρκεια των ιστορικών δεδομένων

2. Η «λειτουργική» οικονομική προσέγγιση

α. Περιεχόμενο, λειτουργία και πρακτική εφαρμογή

β. Τα επιμέρους προσδιοριστικά κριτήρια

ΙΙ. Τυπολογία των μεθόδων υπολογισμού του διαφυγόντος κέρδους κατά την νομολογία

1. Μισθωτοί εργαζόμενοι

α. Η αρχή της συνέχειας

β. Ειδικά θέματα

2. Ελεύθεροι επαγγελματίες και επιχειρήσεις

α. Η μεταβλητότητα των εσόδων ως πρόκληση του υπολογισμού

β. Οι δυνατότητες κεφαλαιοποίησης της ζημίας

γ. Ζητήματα του ορισμένου της αγωγής και απόδειξης

3. Εταίρος σε προσωπική ή κεφαλαιουχική εταιρία

4. Άνεργοι

5. Πρόσωπα χωρίς διαμορφωμένη επαγγελματική πορεία

α. Το «αίνιγμα» της αποκατάστασης μελλοντικού εισοδήματος

i. Τα θεμελιώδη ερωτήματα

ii. Η πρόκριση του κριτηρίου της «συνηθισμένης πορείας των πραγ­μά­των»

β. Η κρίση περί της επιλογής του επαγγέλματος που θα ακολουθούσε ο παθών

i. Ανήλικοι

ii. Σπουδαστές και φοιτητές

iii. Απόφοιτοι Σχολών

iv. Περιπτώσεις άδηλης επαγγελματικής πορείας

γ. Εγγύτερος υπολογισμός του ύψους της απώλειας

6. Συμπερασματικά: το «δώρο εκτιμήσεως» (“Schätzungsbonus”) προς τον ζημιωθέντα

ΙΙΙ. Καθαρό κέρδος και καταλογισμός δαπανών

1. Ο κανόνας αποκατάστασης του καθαρού κέρδους κατά την ΑΚ

α. Η θεμελίωση του κανόνα

β. Ο κατ’ ιδίαν υπολογισμός του ύψους των δαπανών

2. Η δικονομική αποτύπωση του καταλογισμού δαπανών

α. Καθαρό κέρδος και ορισμένο της αγωγής: η κρατούσα γνώμη

β. Κριτική αποτίμηση της κρατούσας γνώμης

i. Ως προς το βάρος επίκλησης από τον ζημιωθέντα των παραγωγι­κών δαπανών του κέρδους

ii. Ως προς την εξουσία αυτεπάγγελτης εκτίμησης των δαπανών από το δικαστήριο

3. Ζητήματα από τον συνυπολογισμό οφέλους και ζημίας στις βλάβες υγείας

α. Κέρδη από ενέργειες του ίδιου του παθόντος επ’ αφορμή της αδυνα­μίας προς εργασία

i. Το βάρος περιορισμού της ζημίας (ΑΚ 300) ως αποφασιστικό κρι­τήριο

ii. Νομολογιακές εφαρμογές

β. Το πρόβλημα της σωρευτικής λήψης από τον ζημιωθέντα της παρο­χής τρίτου και της αποζημίωσης επί εξαρτημένης εργασίας

γ. Εξοικονομηθείσες φορολογικές δαπάνες

§ 11. Περιορισμοί στην αποκατάσταση του διαφυγόντος κέρδους

Ι. Η συνταγματική διάσταση της αποκατάστασης του διαφυγόντος κέρδους.

1. Διαφυγόν κέρδος και περιουσία

α. Η θεμελιώδης διάκριση μεταξύ ιδιοκτησίας και περιουσίας

β. Η νομολογία του ΕΔΔΑ

γ. Το περιουσιακό αντικείμενο της απώλειας

i. Δικαιώματα προσδοκίας

ii. Γεννημένες και μελλοντικές απαιτήσεις

iii. Επικερδείς καταστάσεις και προοπτικές κτήσεως κέρδους

2. Η συνταγματικότητα της ρύθμισης της ΑΚ 298 εδ. β΄

ΙΙ. Νομοθετικοί περιορισμοί της πλήρους αποζημίωσης ως προς το διαφυγόν κέρδος

1. Περιορισμοί στις έννομες σχέσεις Κράτους-ιδιώτη

2. Περιορισμοί στις έννομες σχέσεις μεταξύ ιδιωτών

3. Η τήρηση της αρχής της αναλογικότητας

4. Ιδίως, η νομοθετική παρέμβαση στην αποζημίωση λόγω βλάβης υγείας

ΙΙΙ. Οι κατ’ ιδίαν νομοθετικοί περιορισμοί

1. Η ΑΚ

α. Η ιστορική εξέλιξη της διάταξης

β. Οι αξιολογικές σταθμίσεις του νομοθέτη

i. H κρατούσα γνώμη ως προς τον σκοπό και την λειτουργία της ΑΚ 345

ii. Η ανάγκη προσαρμογής της ρύθμισης στην σύγχρονη οικονομική πραγματικότητα

iii. Αξιολόγηση του περιορισμού της ΑΚ 345 στις συμβατικές ενοχές εν σχέσει με τις αδικοπρακτικές

γ. Το περιεχόμενο της ΑΚ 345 εδ. β΄

2. Λοιποί νομοθετικοί περιορισμοί

α. Παροχή κινήτρων για την ανάπτυξη ορισμένης οικονομικής δραστη­ριό­τητας

β. Αποτροπή ενδεχόμενης κερδοσκοπικής διάθεσης εκ μέρους των συμ­βαλλόμενων

γ. Σκοποί δημοσίου συμφέροντος

ΙV. Ερμηνευτικοί περιορισμοί

1. Παρουσίαση των υποστηριζόμενων απόψεων

2. Κριτική προσέγγιση των υποστηριζόμενων απόψεων

α. Ως προς την δυνατότητα εφαρμογής της ΑΚ 288 για τον περιορισμό της ευθύνης ορισμένης κατηγορίας προσώπων

β. Ως προς την εφαρμογή της ΑΚ 288 ιδίως σε βλάβες της υγείας

γ. Ως προς την ύπαρξη αποτελεσματικών εναλλακτικών οδών

V. Συμβατικοί περιορισμοί

1. Οι ρήτρες περιορισμού του διαφυγόντος κέρδους ως απαλλακτικές ρήτρες

2. Το κύρος των εξεταζόμενων ρητρών κατά την ΑΚ

α. Οι γενικές προϋποθέσεις κύρους

β. Ειδικότερα: οι ρήτρες ποσοτικού περιορισμού της ευθύνης

i. H απαίτηση αναλογίας του προβλεπόμενου ποσού προς την πλήρη αποζημίωση

ii. Τα κατ’ ιδίαν κριτήρια εξέτασης της αναλογικότητας

3. Ο συμβατικός περιορισμός υπό την σκοπιά του άρθρου 2 Ν. 2251/1994.

§ 12. Σύνοψη Τρίτου Μέρους

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ

Α. Όρια και δυνατότητες αποκατάστασης του διαφυγόντος κέρδους επί βλάβης της υγείας

Β. Η αποστέρηση της εργασιακής ικανότητας κατά την ΑΚ 929 υπό το πρίσμα μιας οικονομικής προσέγγισης της ζημίας

Γ. Η υποθετική φύση του διαφυγόντος κέρδους και η δικανική θεμελίωση της αξίωσης

SYNOPSIS (in English)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΛΗΜΜΑΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ