Γ. Ανδρουτσόπουλος, Το νομικό καθεστώς Μονών και Hσυχαστηρίων στην ελληνική επικράτεια, 2023

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΚΥΡΙΟΤΕΡΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

§ 1. Το αντικείμενο της εργασίας και η διάρθρωση της ύλης

Ι. Το αντικείμενο

ΙI. Η διάρθρωση

§ 2. Η εκκλησιολογική και κανονική προσέγγιση των Μονών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄

ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΜΟΝΩΝ

ΚΑΤΑ ΤΟ «ΠΡΟΪΣΧΥΣΑΝ» ΔΙΚΑΙΟ

§ 3. Η πρωτοβουλία του Ιωάννη Καποδίστρια

§ 4. Η περίπτωση των «διαλελυμένων» Μονών

I. Οι πρώτοι σχεδιασμοί της Αντιβασιλείας

II. Το Β.Δ. του έτους 1833 για τη διάλυση των μοναστηρίων

III. Η τύχη των ιδιόκτητων Μονών

§ 5. Το από 28 Ιουλίου 1858 Β.Δ. και οι από 4 Μαρτίου 1859 υπουργικές οδηγίες

I. Εκλογή Ηγουμένου και μελών Ηγουμενοσυμβουλίου

II. Λειτουργία μοναστηριακών συμβουλίων

III. Η εφαρμογή του Β.Δ. του έτους 1858 στις Μονές των Επτανήσων

1. Περίοδος της Ενετοκρατείας – Σαγρέδειος Νόμος

2. Αγγλική επικυριαρχία - Εκκλησιαστικός Κανονισμός του 1811

3. Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα - Ν. ΡΝ΄/1866

IV. Έκταση ισχύος του από 28 Ιουλίου 1858 Β.Δ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄

ΝΟΜΙΚΗ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΜΟΝΩΝ

ΚΑΤΑ ΤΟ ΙΣΧΥΟΝ ΔΙΚΑΙΟ

§ 6. Η νομική προσωπικότητα των Μονών: η ιδιότητά τους ως ν.π.δ.δ.

I. Νόμοι της Πολιτείας vs Κανόνες της Εκκλησίας

II. Οι Μονές ως νομικά πρόσωπα κατά το παλαιότερο και το ισχύον δίκαιο

1. Τουρκοκρατία

2. Βυζαντινορωμαϊκό δίκαιο

3. Ισχύον δίκαιο

§ 7. Η τυπολογία και σύσταση των Μονών

I. Είδη και διακρίσεις

1. Κοινόβιες και ιδιόρρυθμες

2. Ανδρικές και γυναικείες

3. Επαρχιακές ή ενοριακές και πατριαρχικές ή σταυροπηγιακές

4. Κυρίαρχες και υποτελείς

II. Ίδρυση, συγχώνευση, διάλυση και ανασύσταση

1. Ίδρυση

2. Συγχώνευση, διάλυση και ανασύσταση

3. Η περίπτωση των Παλαιοημερολογιτών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ

Τίτλος Α΄

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ

§ 8. Οι εσωτερικοί Κανονισμοί

I. Μοναστηριακά τυπικά

II. Ισχύον δίκαιο

1. Κανονιστική αρμοδιότητα

2. Σύνταξη και κατάρτιση

3. Έγκριση από τον Μητροπολίτη και τη Δ.Ι.Σ.

4. Νομική φύση και ακυρωτικός έλεγχος

§ 9. Ανάδειξη Ηγουμένου και μελών του Ηγουμενοσυμβουλίου

I. Προϋποθέσεις

1. «Εγκαταβιούντες» μοναχοί

2. Μοναχική ιδιότητα

3. Ελληνική ιθαγένεια

4. Επιτίμιο ακοινωνησίας

5. Διορισμός από τον Μητροπολίτη

II. Διαδικασία

1. Ηγούμενος

2. Μέλη Ηγουμενοσυμβουλίου

III. Αρμοδιότητες οργάνων διοίκησης

1. Ηγούμενος

2. Ηγουμενοσυμβούλιο

IV. Απώλεια θέσης Ηγουμένου και μελών του Ηγουμενοσυμβουλίου

§ 10. Ολομέλεια της Αδελφότητας

Τίτλος Β΄

ΤΑ ΕΠΙΣΚΟΠΙΚΑ ΔΙΚΑΙΑ

§ 11. Έννοια και περιεχόμενο της επισκοπικής εποπτείας

§ 12. Έλεγχος νομιμότητας επί της οικονομικής διαχείρισης

§ 13. Έγκριση κουράς των μοναχών

§ 14. Δικαστική εκπροσώπηση των Μονών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄

ΟΨΕΙΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

ΤΗΣ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ

§ 15. Ισχύς ιστορικοδικαιικών εγγράφων ως «τίτλων κυριότητας»

§ 16. Χρησικτησία επί μοναστηριακών ακινήτων

§ 17. Τα διαχωριστικά διατάγματα και η από 18.9.1952 Σύμβαση

ως ex lege τίτλοι κυριότητας

§ 18. «Έκθεση απογραφής» και «Πράξεις τακτοποίησης κυριότητας»

I. Έκθεση απογραφής

II. Πράξεις τακτοποίησης κυριότητας

§ 19. Εκποίηση και εκμίσθωση μοναστηριακών ακινήτων

I. Προϊσχύσαν καθεστώς

II. Νεότερο νομοθετικό πλαίσιο

§ 20. Εκκλησιαστικά έργα

I. Το γενικό πλαίσιο

1. Έννοια δημόσιου έργου και αρμοδιότητα των δικαστηρίων

2. Το προϊσχύσαν νομικό καθεστώς

3. Η καινοτομία του Ν. 4235/2014

II. Οι επιμέρους κανονιστικές ρυθμίσεις

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄

ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΑ

§ 21. Σύσταση και νομική φύση

I. Ιστορικό πλαίσιο

II. Το πρώτο νομοθετικό αποτύπωμα

III. Η μεταγενέστερη καταστατική ρύθμιση του Ν. 590/1977

§ 22. Ο Ν. 4559/2018 και ο νέος Κανον. 337/2021

I. Η νεοπαγής ρύθμιση του άρθρου 50 § 2 Ν. 4559/2018

1. Το περιεχόμενο της διάταξης

2. Κριτική θεώρηση

II. Ο εφαρμοστικός Κανον. 337/2021

1. Η προϊστορία

2. Το ισχύον κανονιστικό καθεστώς

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ΄

ΕΙΔΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ

§ 23. Εκφάνσεις της μοναστικής ζωής και οργάνωσης ως μέρος

της θρησκευτικής πολιτιστικής κληρονομιάς

I. Το «μοναστηριακό περιβάλλον»: η εμβληματική Σ.τ.Ε. 245/1997

II. Αρχαιολογική αξία και λατρευτική χρήση

III. Η ηχητική διάσταση

IV. Το άβατο

V. Τα ιερά λείψανα

§ 24. Νέα νομοθεσία για τα προσωπικά δεδομένα (GDPR)

I. Ο Γ.Κ.Π.Δ. και ο εφαρμοστικός Ν. 4624/2019

II. Ο Κανον. 326/2021 για τα εκκλησιαστικά αρχεία

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ