Γ.-Α. Γεωργιάδης, Αναδοχή Ανηλίκου, 2019

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

§ 1. Προδιάθεση

§ 2. Ιστορικές καταβολές του θεσμού και λόγοι νομοθετικής ρύθμισης της αναδοχής ανηλίκου

§ 3. Το ρυθμιστικό πλαίσιο της αναδοχής ανηλίκου

Ι. Η ρυθμιστική πορεία της αναδοχής ανηλίκου μέχρι τον ν. 4538/2018

ΙΙ. Ο ν. 4538/2018, όπως αυτός τροποποιήθηκε με τον ν. 4604/2019

ΙΙΙ. Η μεθοδολογική προσέγγιση των ρυθμίσεων για την αναδοχή ανη­λίκου

§ 4. Η αναδοχή ανηλίκου υπό το πρίσμα διατάξεων ανώτερης τυπικής ισχύος (άρθρο 21 παρ. 1 Συντ. και ν. 2101/1992)

§ 5. Η διεθνής δικαιοδοσία και το εφαρμοστέο δίκαιο στο πεδίο της ανα­δοχής ανηλίκου

Ι. Η διεθνής δικαιοδοσία

Α. Γενικά

Β. Η διεθνής δικαιοδοσία δυνάμει του Κανονισμού 2201/2003

Γ. Η ειδική ρύθμιση του άρθρου 56 του Κανονισμού 2201/2003

Δ. Η διεθνής δικαιοδοσίας δυνάμει της Σύμβασης της Χάγης του 1996

ΙΙ. Το εφαρμοστέο δίκαιο

Α. Ο κανόνας σύνδεσης για τη σύσταση και λήξη της αναδοχής ανη­λίκου

1. Προλεγόμενα – Νομικός χαρακτηρισμός

2. Το εφαρμοστέο δίκαιο στη σύσταση και λήξη της αναδοχής ανηλίκου που συντελούνται με δικαστική απόφαση

α. Οι παρ. 1 και 3 του άρθρου 15 της Σύμβασης της Χάγης

β. Η παρ. 2 του άρθρου 15 της Σύμβασης της Χάγης

3. Το εφαρμοστέο δίκαιο στη σύσταση και λήξη της αναδοχής ανη­λίκου που συντελούνται με σύμβαση ή με μονομερή δι­καιο­πραξία

4. Το εφαρμοστέο δίκαιο που διέπει τη σύσταση και λήξη της αναδοχής ανηλίκου εκ του νόμου

5. Η επίδραση της μεταβολής της συνήθους διαμονής του παιδιού στη σύσταση και λήξη της αναδοχής ανηλίκου

Β. Ο κανόνας σύνδεσης για την άσκηση της αναδοχής ανηλίκου

Γ. Δικαστική μεταρρύθμιση της υφιστάμενης σχέσης αναδοχής ανη­λίκου

Δ. Ζητήματα γενικής θεωρίας ιδιωτικού διεθνούς δικαίου που ανα­κύπτουν στο πεδίο της αναδοχής ανηλίκου

1. Οικουμενική εφαρμογή

2. Αναπαραπομπή

3. Δημόσια τάξη

ΙΙΙ. Κριτική αποτίμηση σε σχέση με τη διεθνή εναρμόνιση δικαστικών απο­φάσεων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΔΟΧΗΣ ΑΝΗΛΙΚΟΥ

§ 6. Έννοια και περιεχόμενο της αναδοχής ανηλίκου

§ 7. Συσχέτιση της αναδοχής ανηλίκου με συναφείς έννοιες

Ι. Αναδοχή ανηλίκου και γονική μέριμνα

ΙΙ. Αναδοχή ανηλίκου και υιοθεσία

ΙΙΙ. Αναδοχή ανηλίκου και επιτροπεία

IV. Αναδοχή ανηλίκου και εντολή

§ 8. Νομική φύση της αναδοχής ανηλίκου

I. Η αναδοχή ανηλίκου ως λειτούργημα

A. Θεμελίωση της άποψης περί λειτουργήματος

1. Ικανοποίηση αλλότριου συμφέροντος

2. Απονομή αρμοδιότητας σε κατάλληλο πρόσωπο

Β. Τα χαρακτηριστικά του δικαιώματος των ανάδοχων γονέων

ΙΙ. Η αναδοχή ανηλίκου ως έννομη σχέση

ΙΙΙ. Η αναδοχή ανηλίκου ως θεσμός

Α. Γενικά

Β. Οι αρχές που διέπουν τον θεσμό της αναδοχής ανηλίκου

1. Η αρχή της προστασίας του συμφέροντος του παιδιού

α. Γενικά

β. Κριτήρια εξειδίκευσης του συμφέροντος του τέκνου στο πεδίο της αναδοχής ανηλίκου

2. Η αρχή του παρεπομένου

α. Η αρχή της συμπληρωματικότητας

β. Η αρχή της προσωρινότητας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

Η ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΔΟΧΗΣ ΑΝΗΛΙΚΟΥ

§ 9. Εισαγωγικά

§ 10. Σύσταση αναδοχής ανηλίκου με δικαστική απόφαση

Ι. Σύσταση αναδοχής ανηλίκου με δικαστική απόφαση όταν ο ανήλικος τελεί υπό γονική μέριμνα

Α. Γενικά

Β. Αναδοχή ανηλίκου λόγω κακής άσκησης της γονικής μέριμνας (ΑΚ 1532 παρ. 2 και 1533 παρ. 3

1. Μορφές κακής άσκησης της γονικής μέριμνας

2. Τα πρόσωπα των φυσικών γονέων

3. Το πρόσωπο του ανηλίκου

α. Το πρόβλημα των ορφανών, έκθετων και εγκαταλελειμ­μέ­νων ανηλίκων

β. Ανήλικοι με περιορισμένη δικαιοπρακτική ικανότητα

γ. Η υποχρέωση εγγραφής στο Εθνικό Μητρώο Ανηλίκων και οι περί αντισυνταγματικότητας επιφυλάξεις

4. Τα πρόσωπα των ανάδοχων γονέων

α. Οι κρίσιμες διατάξεις

i. Οι κρίσιμες διατάξεις μέχρι την έναρξη εφαρμογής του ν. 4538/2018

ii. Η διάταξη του άρθρου 8 ν. 4538/2018

β. Ζητήματα από την εφαρμογή των κριτηρίων καταλληλό­τητας

i. Σύντροφοι με σύμφωνο συμβίωσης και πρόσωπα που τελούν σε ελεύθερη ένωση

ii. Η επιβαλλόμενη ιεράρχηση των κατάλληλων υποψήφιων ανάδοχων γονέων και η κατάργησή της με το άρθρο 8 παρ. 1 ν. 4538/2018

iii. Η προτίμηση της συγγενικής αναδοχής

iv. Τα κατ’ ιδίαν κριτήρια καταλληλότητας

γ. Εγγραφή στο Εθνικό Μητρώο Υποψήφιων Ανάδοχων Γο­νέων (ή Εθνικό Μητρώο Αναδόχων Ανηλίκων)

i. Η υποχρέωση εγγραφής στο Εθνικό Μητρώο Υποψήφιων Ανάδοχων Γονέων και οι περί αντισυνταγματικότητας επιφυλάξεις

ii. Η διαδικασία και τα απαιτούμενα δικαιολογητικά για την εγγραφή στο Εθνικό Μητρώο Υποψήφιων Αναδόχων Ανηλίκων σύμφωνα με τον ν. 4538/2018.

iii. Η διαγραφή από το Εθνικό Μητρώο Υποψήφιων Ανάδοχων Γονέων

δ. Προγράμματα επιμόρφωσης υποψήφιων ανάδοχων γονέων (άρθρο 14 ν. 4538/2018)

Γ. Η περίπτωση της ΑΚ

Δ. Οι περιπτώσεις των ΑΚ 1513 παρ. 1 εδ. γ και

Ε. Η περίπτωση των ΠΚ 122 παρ. 1 περ. γ και 123 παρ. 1 περ. α

Στ. Δικονομικά ζητήματα

1. Η διαδικασία της ίδρυσης αναδοχής ανηλίκου με δικαστική απόφαση

2. Αρμοδιότητα

3. Νομιμοποίηση

4. Συζήτηση της υπόθεσης

5. Φύση, αποτελέσματα και εκτέλεση της δικαστικής απόφασης

II. Σύσταση αναδοχής ανηλίκου με δικαστική απόφαση όταν ο ανήλικος τελεί υπό επιτροπεία (ΑΚ 1607)

Α. Θεμελίωση της δικαστικής φύσης της σύστασης αναδοχής ανηλίκου

Β. Προϋποθέσεις σύστασης αναδοχής ανηλίκου κατά την ΑΚ 1607.

§ 11. Η σύσταση αναδοχής ανηλίκου με σύμβαση

Ι. Νομική φύση της σύμβασης

ΙΙ. Στοιχεία της νομοτυπικής μορφής της σύμβασης

Α. Συμφωνία

Β. Τα πρόσωπα των συμβαλλομένων

1. Οι φυσικοί γονείς

2. Οι ανάδοχοι γονείς

ΙΙΙ. Προϋποθέσεις του κύρους της σύμβασης

Α. Δικαιοπρακτική ικανότητα

1. Η δικαιοπρακτική ικανότητα των προσώπων των φυσικών γονέων

2. H δικαιοπρακτική ικανότητα των ανάδοχων γονέων

3. Το είδος της ακυρότητας

Β. Έλλειψη εικονικότητας

Γ. Τύπος

Δ. Προηγούμενη εγγραφή των ανάδοχων γονέων στο Εθνικό Μητρώο Υποψήφιων Ανάδοχων Γονέων

Ε. Προηγούμενη εγγραφή του ανηλίκου στο Εθνικό Μητρώο Ανηλίκων

Στ. Έλλειψη αντίθεσης στον νόμο ή στα χρηστά ήθη

Ζ. Ελαττώματα της βούλησης

Η. Συνέπειες της ακυρότητας και της ακύρωσης της σύμβασης σύστασης αναδοχής ανηλίκου

IV. Όροι του ενεργού

A. Αιρέσεις και προθεσμίες

B. Αναγγελία στην κοινωνική υπηρεσία

§ 12. Η σύσταση της αναδοχής ανηλίκου εκ του νόμου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΔΟΧΗΣ ΑΝΗΛΙΚΟΥ

§ 13. Εισαγωγικά

§ 14. Η λειτουργία της αναδοχής ανηλίκου εν στενή εννοία

I. Η κατανομή των αρμοδιοτήτων

A. Γενικά

Β. Επιμέλεια και πραγματική φροντίδα

Γ. Η διοίκηση της περιουσίας του υπό αναδοχή ανηλίκου

Δ. Η εκπροσώπηση του ανηλίκου

Ε. Υπέρβαση των αρμοδιοτήτων των ανάδοχων γονέων

ΙΙ. Δικαιώματα και υποχρεώσεις των ανάδοχων και των φυσικών γονέων ή του επιτρόπου

Α. Δικαιώματα των ανάδοχων γονέων

1. Τα λειτουργικά δικαιώματα της ανατροφής, διαπαιδαγώγησης και προστασίας του ανηλίκου

2. Δικαίωμα διατύπωσης γνώμης των ανάδοχων γονέων

Β. Υποχρεώσεις των ανάδοχων γονέων και τα αντίστοιχα δικαιώματα των φυσικών γονέων ή του επιτρόπου

1. Υποχρέωση διευκόλυνσης των προσωπικών σχέσεων του ανηλίκου με τους φυσικούς γονείς – Δικαίωμα επικοινωνίας

2. Υποχρέωση πληροφόρησης των φυσικών γονέων και της κοινωνικής υπηρεσίας

3. Υποχρέωση συμμόρφωσης προς τη ρητή βούληση των φυσικών γονέων ή του επιτρόπου

Γ. Η διατροφή του ανηλίκου

§ 15. Η λειτουργία της εν ευρεία εννοία αναδοχής ανηλίκου

Ι. Ανάθεση στους ανάδοχους γονείς της επιμέλειας του προσώπου του ανηλίκου (ΑΚ 1660 εδ. α).

Α. Προϋποθέσεις ανάθεσης της επιμέλειας του προσώπου του ανηλίκου.

1. Ουσιαστικές προϋποθέσεις

2. Δικονομικά ζητήματα

Β. Η λειτουργία της εν ευρεία εννοία αναδοχής

1. Γενικά

2. Δικαιώματα και υποχρεώσεις των υποκειμένων της σχέσης αναδοχής ανηλίκου

α. Δικαιώματα ανάδοχων γονέων

β. Οι υποχρεώσεις των ανάδοχων γονέων και τα δικαιώματα των φυσικών γονέων

§ 16. Η ευθύνη των ανάδοχων γονέων

§ 17. Η κρατική εποπτεία της αναδοχής ανηλίκου

Ι. Εισαγωγικά

ΙΙ. Η κρατική εποπτεία υπό την ισχύ του ν. 4538/2018, ειδικότερα

Α. Οι αρμόδιοι φορείς και οι υποχρεώσεις τους

Β. Τα μέσα εποπτείας – τα τηρούμενα μητρώα

1. Μητρώα Ανηλίκων – Εθνικό και Ειδικά (άρθρο 5 ν. 4538/2018)

2. Μητρώα Υποψήφιων Ανάδοχων Γονέων – Εθνικό και Ειδικά (άρθρο 6 ν. 4538/2018)

3. Μητρώα Εγκεκριμένων Αναδοχών Ανηλίκων – Εθνικό και Ειδικά (άρθρο 7 ν. 4538/2018)

4. Μητρώο Επαγγελματιών Αναδόχων (άρθρο 16 παρ. 2 ν. 4538/ 2018)

Γ. Κυρώσεις

§ 18. Παροχές και διευκολύνσεις

§ 19. Ειδικές μορφές αναδοχής ανηλίκου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ

Η ΛΗΞΗ ΤΗΣ ΑΝΑΔΟΧΗΣ ΑΝΗΛΙΚΟΥ

§ 20. Εισαγωγικά

§ 21. Οι επιμέρους τρόποι λήξης της αναδοχής ανηλίκου

Ι. Οι λόγοι αυτοδίκαιης λήξης της αναδοχής ανηλίκου

Α. Η παύση της γονικής μέριμνας

Β. Η λήξη της επιτροπείας

Γ. Ο θάνατος ή η κήρυξη σε αφάνεια και η δικαιοπρακτική ανικανότητα των ανάδοχων γονέων

Δ. Η έκπτωση των ανάδοχων γονέων

ΙΙ. Η άρση της αναδοχής ανηλίκου με δικαιοπραξία

A. Η άρση της αναδοχής ανηλίκου με δήλωση των φυσικών

1. Το δικαίωμα ανάκλησης

2. Η δικαιοπραξία ανάκλησης

Β. Το ζήτημα της άρσης της αναδοχής με απόφαση των ανάδοχων γονέων (παραίτηση από το λειτούργημα)

1. Γενικά

2. Οι προϋποθέσεις παραίτησης των ανάδοχων γονέων

ΙΙΙ. Η άρση της αναδοχής ανηλίκου με δικαστική απόφαση

Α. Η άρση της αναδοχής ανηλίκου με απόφαση του δικαστηρίου (ΑΚ 1662 εδ. β, άρθρο 15 παρ. 1 περ. β ν. 4538/2018)

B. Η αντικατάσταση των ανάδοχων γονέων (ΑΚ 1663)

Γ. Η υπέρβαση της αναδοχής και η μετάλλαξή της σε επιτροπεία (ΑΚ 1660 εδ. β, 1661)

§ 22. Συνέπειες της λήξης της αναδοχής ανηλίκου

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

NOMOΣ 4538/2018

ΝΟΜΟΣ 4604/2019 (άρθρο 117)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΛΗΜΜΑΤΩΝ