Φ. Παναγοπούλου, Ηλεκτρονική ψηφοφορία, 2023
«Με το βιβλίο της αυτό [η συγγραφέας] μας προσφέρει την πλήρη παρουσίαση και ανάλυση του ζητήματος της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας. Έχει συγκεντρώσει και συνθέσει όλα τα σχετικά δεδομένα από την έως τώρα εμπειρία σε πλήθος χωρών και τις επεξεργασίες διεθνών οργανισμών, αρχίζοντας από το προωθημένο παράδειγμα της Εσθονίας και από το soft law του Συμβουλίου της Ευρώπης. Προσφέρει κατά τον τρόπο αυτό, στην επιστημονική συζήτηση που θα διεξαχθεί και στη χώρα μας, το περίγραμμα εντός του οποίου αυτή θα κινηθεί. Ίσως βρισκόμαστε σε ένα μεταίχμιο αντίστοιχο με αυτό της μετάβασης από την ψηφοφορία με σφαιρίδια στην ψηφοφορία με ψηφοδέλτια.
Από τη μελέτη της κυρίας Παναγοπούλου αναδεικνύονται τα δύο μεγάλα πρακτικά/πολιτικά και νομικά προβλήματα της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας και μάλιστα αυτής από απόσταση (χωρίς αυτοπρόσωπη παρουσία του εκλογέα σε εκλογικό τμήμα): Πρώτον, η διατήρηση επαρκών ψηφιακών ιχνών για τον ex post δικαστικό έλεγχο της εγκυρότητας της ψήφου και γενικότερα του κύρους των εκλογών. Και, δεύτερον, η διασφάλιση της μυστικότητας της ψήφου, όχι μόνο έναντι των κρατικών αρχών και όσων έχουν πρόσβαση στα σχετικά ψηφιακά αρχεία, αλλά και έναντι ιδιωτών
(συζύγων, παιδιών, λοιπών συγγενών, φίλων, κομματικών παραγόντων, εργοδοτών ή εν γένει προϊσταμένων κ.ο.κ. ) που δεν θα συναντούν τον πραγματικό υλικό φραγμό της απομόνωσης του ψηφοφόρου στο παραβάν του καταστήματος της ψηφοφορίας, αλλά μπορεί να είναι δίπλα του τη στιγμή της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας ή να ενεργούν αντ’ αυτού χρησιμοποιώντας τους κωδικούς του ή την ψηφιακή του υπογραφή. Η τεχνολογία δίνει ήδη απαντήσεις και στα δύο ερωτήματα και οι απαντήσεις αυτές θα γίνονται σταδιακά πληρέστερες και ασφαλέστερες […].
Οι τεχνικές αυτές δυνατότητες, όπως θα ωριμάζουν και θα επιβεβαιώνονται σταδιακά, επηρεάζουν εν δυνάμει τα βασικά στοιχεία της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και μας φέρνουν στο πεδίο της “μετά-αντιπροσωπευτικής” δημοκρατίας. Συνεπώς, η Φερενίκη Παναγοπούλου, με τη μελέτη της αυτή, μας φέρνει για μία ακόμη φορά πιο κοντά στις μελλοντικές προκλήσεις της φιλελεύθερης δημοκρατίας».
(Απόσπασμα από τον πρόλογο του Ευ. Βενιζέλου)
Edition info
Table of contents +-
Περιεχόμενα
Πρόλογος
Εισαγωγή
Ι. Μια πρώτη θεώρηση
ΙΙ. Ορολογικές διασαφήσεις
ΙΙΙ. Η προβληµατική-Πλεονεκτήµατα και µειονεκτήµατα
ΙV. Στοχοθεσία
V. Μια τελευταία σηµείωση
Μέρος Πρώτο: Η ηλεκτρονική ψηφοφορία στην Ευρώπη και τον κόσµο
I. Tο ευρωπαϊκό κατευθυντήριο πλαίσιο
A. Η Σύσταση REC2004 (11) της Επιτροπής των Υπουργών του Συµβουλίου της Ευρώπης (καταργήθηκε µε τη Σύσταση CM/Rec (2017) 5 της Επιτροπής των Υπουργών του Συµβουλίου της Ευρώπης)
B. Σύσταση CM/Rec (2017) 5 της Επιτροπής των Υπουργών του Συµβουλίου της Ευρώπης
Γ. Το πρότυπο ISO/IEC 7816-8:2021
Δ. Ο Κώδικας Καλής Πρακτικής του Συµβουλίου της Ευρώπης
Ε. Συµπερασµατικές παρατηρήσεις
ΙI. Η εµπειρία από την ηλεκτρονική ψηφοφορία στην αλλοδαπή.
Α. Εσθονία
Β. Βέλγιο
Γ. Γαλλία
Δ. Ηνωµένο Βασίλειο
Ε. Ελβετία
ΣΤ. Η.Π.Α
Ζ. Καναδάς
Η. Βενεζουέλα
Θ. Ιαπωνία
Ι. Αυστραλία
ΙΑ. Ινδία
ΙΒ. Τα διδάγµατα της αλλοδαπής εµπειρίας ηλεκτρονικής ψηφοφορίας
Μέρος Δεύτερο: Η ηλεκτρονική ψηφοφορία στην Ελλάδα
Ι. H ισχύουσα εκλογική διαδικασία στην Ελλάδα
ΙΙ. Ενδεικτικά παραδείγµατα εφαρµογής της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας στην Ελλάδα
A. Το σύστηµα ΖΕΥΣ
α) Ανάδειξη οργάνων διοικήσεων Α.Ε.Ι.
β) Εκλογή των αιρετών µελών των υπηρεσιακών συµβουλίων εκπαιδευτικού προσωπικού και ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού ειδικής αγωγής
γ) Ανάδειξη αρχαιρεσιών συνδικαλιστικών οργάνων, συµµετοχή και ψηφοφορία σε Γενικές Συνελεύσεις
Β. Το σύστηµα e-vote
Γ. Η περίπτωση του Δήµου Αµαρουσίου
Δ. Το σύστηµα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας «ΠΝΥΚΑ»
Ε. Η περίπτωση επιλογής σήµατος για το Υπουργείο Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας
Στ. H εκλογή του Διοικητικού Συµβουλίου, των εκπροσώπων στη Γενική Συνέλευση του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου, της Εξελεγκτικής Επιτροπής και του Πειθαρχικού Συµβουλίου από τον Ιατρικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης
Ζ. Η συζήτηση περί των εκλογών για την ανάδειξη αρχηγού της Κεντροαριστεράς
Η. Ηλεκτρονικές ψηφοφορίες κατά τις εργασίες του ελληνικού Κοινοβουλίου
III. Συνταγµατικές αρχές της ψήφου και της ψηφοφορίας
Α. Άµεση ψηφοφορία
Β. Καθολική ψηφοφορία
α) … ως ‘επαναστατικό’ παρελθόν
β) … ως ισχύουσες ρυθµίσεις
γ) … ως µέλλουσα κατάσταση
Γ. Μυστική ψηφοφορία
Δ. Ταυτόχρονη διενέργεια των εκλογών
Ε. Υποχρεωτική ψηφοφορία
Στ. Ελεύθερη και ανόθευτη εκδήλωση της λαϊκής βούλησης
Ζ. Η ισότητα της ψήφου
Η. Το δικαίωµα της λευκής ψήφου
Θ. Το ειδικότερο ζήτηµα της ψηφοφορίας των εκτός επικρατείας ψηφοφόρων
Ι. Περαιτέρω εγγυήσεις που επιβοηθούν την πλήρωση των συνταγµατικών αρχών
IV. Το ζήτηµα της συµβατότητας της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας µε το ισχύον συνταγµατικό πλαίσιο
V. Η αλληλεπίδραση ιδιωτικού και δηµοσίου στην ψηφιακή εκλογική διαδικασία
VΙ. Ηλεκτρονική ψηφοφορία και θεµελιώδεις αρχές του πολιτεύµατος
Επίλογος
Βιβλιογραφία
Ελληνόγλωσση
Αλλόγλωσση