Ε. Παπακωνσταντίνου, Δίκαιο πληροφορικής, 2010

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗ κ. ΘΑΝΑΣΗ ΤΣΑΚΑΛΙΔΗ

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

ΜΕΡΟΣ

Δίκαιο Πληροφορικής – εννοιολογική προσέγγιση

1. Ορισμός

1.1 Περιεχόμενο

1.1.1 Το Δίκαιο Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα

1.1.2 Η προστασία των προγραμμάτων υπολογιστή

1.1.3 Η προστασία των βάσεων δεδομένων

1.1.4 Η προστασία των ψηφιοποιημένων και ψηφιακών έργων (Περιεχομένου)

1.1.5 Οι τηλεπικοινωνίες και το Διαδίκτυο

1.1.6 Το ηλεκτρονικό εμπόριο

1.1.7 Οι συμβάσεις πληροφορικής

2. Χαρακτηριστικά

2.1 Η εξάρτησή του από τις εκάστοτε εφαρμογές της επιστήμης της Πληροφορικής

2.2 Διατομεακό Δίκαιο

ΜΕΡΟΣ

Δίκαιο Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα

1. Εισαγωγή

1.1 Βασικά χαρακτηριστικά του Δικαίου Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα

1.2 Σχέση δικαιώματος προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και δικαιώματος προστασίας της ιδιωτικής ζωής

2. Ιστορική επισκόπηση

3. Οριοθέτηση αντικειμένου: Δίκαιο Πληροφορικής και Δίκαιο Προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα

4. Το ρυθμιστικό πλαίσιο

4.1 Η διεθνής σκηνή

4.2 Το Κοινοτικό ρυθμιστικό πλαίσιο

4.3 Το Σύνταγμα

4.4 Το ελληνικό ρυθμιστικό πλαίσιο

5. Οργανωτικό σχήμα

6. Ορισμοί – ορολογία

6.1 Δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα

6.2 Αρχείο

6.3 Επεξεργασία

6.4 Υποκείμενο των δεδομένων

6.5 Υπεύθυνος επεξεργασίας

6.6 Εκτελών την επεξεργασία

6.7 Τρίτος

6.8 Αποδέκτης

6.9 Συνδρομητής, χρήστης

7. Πεδίο εφαρμογής

7.1 Σε ποινικές υποθέσεις

7.2 Εδαφικό πεδίο εφαρμογής

8. Οι αρχές της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα

8.1 Η αρχή της συλλογής με νόμιμο και θεμιτό τρόπο

8.2 Η αρχή της δεσμευτικότητας του σκοπού

8.3 Η αρχή της επεξεργασίας με νόμιμο και θεμιτό τρόπο

8.4 Η αρχή της συνάφειας των δεδομένων

8.5 Η αρχή της ποιότητας των δεδομένων

8.6 Η αρχή της πεπερασμένης διατήρησης των δεδομένων

8.7 Η αρχή του απορρήτου της επεξεργασίας

8.7.1 Το απόρρητο των επικοινωνιών

8.8 Η αρχή της ασφάλειας των δεδομένων

8.9 Η αρχή της διατήρησης δεδομένων

8.10 Η αρχή της διαθεσιμότητας των δεδομένων

9. Η συγκατάθεση του ατόμου

9.1 Περιεχόμενο – προϋποθέσεις

9.2 Εξαιρέσεις

9.2.1 Εκτέλεση σύμβασης – προσυμβατικό στάδιο

9.2.2 Υποχρέωση υπεύθυνου επεξεργασίας

9.2.3 Ζωτικό συμφέρον – αδυναμία ατόμου

9.2.4 Δημόσιο συμφέρον – δημόσια εξουσία

9.2.5 Ικανοποίηση έννομου συμφέροντος

9.3 Η περίπτωση της άμεσης διαφήμισης

10. Η υποχρέωση γνωστοποίησης

10.1 Περιεχόμενο

10.2 Εξαιρέσεις

10.2.1 Πελατολόγιο, προμηθευτές

10.2.2 Εργαζόμενοι

10.2.3 Σωματεία, ενώσεις προσώπων

10.2.4 Ιατροί, λοιπό ιατρικό προσωπικό

10.2.5 Δικηγόροι, συμβολαιογράφοι, υποθηκοφύλακες, δικαστικοί επιμελητές

10.2.6 Δικαστικές αρχές

10.3 Ειδικοί κανόνες επεξεργασίας για συνήθεις κατηγορίες επεξεργασιών

11. Τα δικαιώματα του ατόμου

11.1 Το δικαίωμα ενημέρωσης

11.1.1 Περιεχόμενο

11.1.2 Άσκηση

11.1.3 Εξαιρέσεις

11.2 Το δικαίωμα πρόσβασης

11.2.1 Περιεχόμενο

11.2.2 Άσκηση

11.3 Το δικαίωμα αντίρρησης

11.3.1 Περιεχόμενο

11.3.2 Άσκηση

11.3.3 Αίτηση του άρθρου 13 (λίστα Robinson)

11.4 Το δικαίωμα προσωρινής δικαστικής προστασίας

11.4.1 Περιεχόμενο

11.4.2 Σχέση με δικαιώματα πρόσβασης και αντίρρησης

12. Τα ευαίσθητα δεδομένα

12.1 Ορισμός

12.2 Επεξεργασία – γενικός κανόνας

12.3 Εξαιρέσεις – επιτρεπόμενη επεξεργασία

12.3.1 Συγκατάθεση

12.3.2 Ζωτικό συμφέρον

11.3.3 Δημοσιοποίηση από το ίδιο το άτομο

12.3.4 Δικαίωμα ενώπιον δικαστηρίου ή πειθαρχικού οργάνου

12.3.5 Δεδομένα υγείας

12.3.6 Επεξεργασία από Δημόσια Αρχή

12.3.7 Ερευνητικοί και επιστημονικοί σκοποί

12.3.8 Δημόσια πρόσωπα

12.4 Η άδεια της Αρχής Προστασίας Δεδομένων

13. Η διασύνδεση αρχείων

13.1 Ορισμός – γενικά

13.2 Προϋποθέσεις διενέργειας

14. Η διασυνοριακή ροή δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα

14.1 Το πρόβλημα και οι, λιγότερο ή περισσότερο επιτυχημένες, λύσεις του

14.2 Οι διατάξεις του ελληνικού νόμου

15. Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα

15.1 Σύσταση – λειτουργία

15.2 Αρμοδιότητες

15.2.1 Έκδοση Οδηγιών

15.2.2 Συμβολή στην κατάρτιση κωδίκων δεοντολογίας

15.2.3 Ελεγκτικές αρμοδιότητες

15.2.4 Έκδοση κανονιστικών πράξεων

15.2.5 Έκδοση γνωμοδοτήσεων

15.2.6 Υποβολή Ετήσιας Έκθεσης

15.2.7 Τήρηση Μητρώων

15.2.8 Επιβολή διοικητικών κυρώσεων

15.2.9 Ο έλεγχος επεξεργασιών ασφαλείας

15.3 Η σχέση της με άλλες ανεξάρτητες διοικητικές αρχές

ΜΕΡΟΣ

Τα προγράμματα υπολογιστών

1. Τα προγράμματα υπολογιστών στο σύστημα προστασίας της Πνευματικής Ιδιοκτησίας

1.1 Το ρυθμιστικό πλαίσιο

1.2 Ορισμός – αντικείμενο προστασίας

1.3 Ο δημιουργός προγράμματος υπολογιστή

1.4 Ο νόμιμος χρήστης

1.5 Η προστασία του δημιουργού προγράμματος υπολογιστή

1.5.1 Δυσχέρειες εκ της φύσεως του προγράμματος υπολογιστή

1.6 Το περιουσιακό δικαίωμα

1.6.1 Περιορισμοί

1.6.2 «Παρακολούθηση και μελέτη» προγράμματος υπολογιστή

1.6.3 Αποσυμπίληση (reverse engineering)

1.6.4 Εφεδρικά αντίγραφα

1.6.5 Ιδιωτική χρήση

1.7 Το ηθικό δικαίωμα

1.8 Διάρκεια προστασίας

2. Τα προγράμματα υπολογιστών στο σύστημα προστασίας της Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας

2.1 Το γενικό ρυθμιστικό πλαίσιο

2.2 Ειδικά το ρυθμιστικό πλαίσιο για τη χορήγηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας σε λογισμικό

2.3 Η χορήγηση Ευρωπαϊκού Διπλώματος Ευρεσιτεχνίας σε πρόγραμμα υπολογιστή

2.4 Λοιπές προϋποθέσεις για τη χορήγηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας σε πρόγραμμα υπολογιστή

2.5 Διαδικασία

2.6 Δικαίωμα ευρεσιτεχνίας και λογισμικό – εξουσίες δικαιούχου

2.7 Δικαιούχος Διπλώματος Ευρεσιτεχνίας

2.8 Αντικείμενο προστασίας – περιουσιακό δικαίωμα

2.9 Ηθικές εξουσίες

2.10 Διάρκεια προστασίας

2.11 Κοινοτικές πρωτοβουλίες για κατοχύρωση προγραμμάτων υπολογιστή με Διπλώματα Ευρεσιτεχνίας

3. Προϊόντα ημιαγωγών (microchips)

ΜΕΡΟΣ

Οι βάσεις δεδομένων

1. Το ρυθμιστικό πλαίσιο

2. Ορισμός

2.1 Παραδείγματα νομολογίας

2.2 Εξαιρέσεις από την έννοια των βάσεων δεδομένων

2.3 Ευρετήριο – θησαυρός βάσεων δεδομένων

3. Η έννομη προστασία των βάσεων δεδομένων

3.1 Ειδικές περιπτώσεις βάσεων δεδομένων

4. Η προστασία των βάσεων δεδομένων στο σύστημα της Πνευματικής Ιδιοκτησίας

4.1 Προϋποθέσεις – το κριτήριο της πρωτοτυπίας

4.2 Αντικείμενο προστασίας

4.3 Περιουσιακό δικαίωμα

4.3.1 Αναπαραγωγή

4.3.2 Μετατροπή

4.3.3 Διανομή

4.3.4 Ανακοίνωση, παρουσίαση

4.3.5 Ιδιωτική αναπαραγωγή

4.4 Ηθικό δικαίωμα

4.5 Δικαιούχος προστασίας

4.6 Διάρκεια προστασίας

5. Η προστασία των βάσεων δεδομένων μέσω του ειδικού (sui generis) δικαιώματος του κατασκευαστή

5.1 Προϋποθέσεις προστασίας

5.1.1 Η ύπαρξη βάσης δεδομένων

5.1.2 Η ουσιώδης ποιοτική ή ποσοτική επένδυση

5.1.3 Χρήση της «ουσιώδους ποιοτικής ή ποσοτικής» επένδυσης για την κατασκευή «αυτής καθαυτής» της βάσης δεδομένων

5.2 Υποκείμενο του δικαιώματος

5.3 Περιεχόμενο προστασίας

5.3.1 Εξαγωγή

5.3.2 Επαναχρησιμοποίηση

5.4 Περιορισμοί – τα δικαιώματα νόμιμου χρήστη βάσης δεδομένων

5.4.1 Εξαγωγή/επαναχρησιμοποίηση επουσιωδών μερών του περιεχομένου

5.4.2 Προσβολή δικαιωμάτων κατασκευαστή/τρίτων

5.5 Εξαιρέσεις

5.6 Ειδικές περιπτώσεις (framing, deep linking)

5.7 Διάρκεια

6. Η προστασία των βάσεων δεδομένων στο σύστημα του δικαίου αθέμιτου ανταγωνισμού

ΜΕΡΟΣ

Τα ψηφιοποιημένα και ψηφιακά έργα (Περιεχόμενο)

1. Η έννοια του Περιεχομένου (content)

1.1 Η ψηφιοποίηση των «έργων»

1.2 Η δημιουργία νέων «έργων»

2. Το νομικό πλαίσιο

ΜΕΡΟΣ

Συμβάσεις Πληροφορικής

1. Συμβάσεις προγραμμάτων υπολογιστή

1.1 Η Άδεια Χρήσης προγράμματος υπολογιστή

1.1.1 Σε περιβάλλον δικτύου

1.2 Η οικονομική εκμετάλλευση προγράμματος υπολογιστή-εφεύρεσης

1.3 Η μεταβίβαση προγράμματος υπολογιστή

1.4 Σύμβαση ανάπτυξης προγράμματος υπολογιστή

1.5 Ειδικά θέματα

1.5.1 Οι ιστοσελίδες

1.5.2 Ελεύθερο λογισμικό/λογισμικό ανοιχτού κώδικα (open source)

1.5.3 Freeware/shareware λογισμικό

1.5.4 Λογισμικό on-line gaming

1.6 Η ευθύνη του δημιουργού προγράμματος υπολογιστή

1.6.1 Το ισχύον ρυθμιστικό πλαίσιο: «τυποποιημένα» και «κατά παραγγελία» προγράμματα υπολογιστή

2. Συμβάσεις βάσεων δεδομένων

2.1 Οι δυνατότητες οικονομικής εκμετάλλευσης βάσεων δεδομένων

3. Συμβάσεις Περιεχομένου

3.1 Η διάθεση Περιεχομένου μέσω συστημάτων Διαχείρισης Ψηφιακών Δικαιωμάτων (DRM)

3.2 Οι Άδειες Χρήσης Creative Commons

ΜΕΡΟΣ

Τηλεπικοινωνίες και Διαδίκτυο

Α. Δίκαιο Τηλεπικοινωνιών

Β. Δίκαιο Διαδικτύου

1. Η νομική φύση(;) του Διαδικτύου

2. Οι ηλεκτρονικές διευθύνσεις (domain names)

2.1 Ορισμός – εννοιολογικές διευκρινίσεις

2.2 Διαχείριση και έλεγχος των ηλεκτρονικών διευθύνσεων – ρυθμιστικό πλαίσιο

2.3 Διαδικασία εκχώρησης ηλεκτρονικών διευθύνσεων

2.3.1 Η αρχή της χρονικής προτεραιότητας

2.4 Νομική μεταχείριση ηλεκτρονικών διευθύνσεων

2.4.1 Περιεχόμενο δικαιώματος επί ηλεκτρονικών διευθύνσεων

2.5 Προσβολή προγενέστερων διακριτικών γνωρισμάτων από ηλεκτρονική διεύθυνση

2.5.1 Περιπτώσεις όπου η ηλεκτρονική διεύθυνση ταυτίζεται ή μοιάζει με διακριτικό γνώρισμα τρίτου

2.5.2 Περιπτώσεις όπου η ηλεκτρονική διεύθυνση ταυτίζεται ή μοιάζει με σήμα τρίτου

2.5.3 Περιπτώσεις όπου η ηλεκτρονική διεύθυνση χρησιμοποιεί το όνομα τρίτου

2.6 Προσβολή ηλεκτρονικής διεύθυνσης από μεταγενέστερα διακριτικά γνωρίσματα

2.7 Δικαιοδοσία – εφαρμοστέο δίκαιο

2.8 Ειδικά θέματα ηλεκτρονικών διευθύνσεων

2.8.1 Κυβερνοσφετερισμός (cybersquatting)

2.8.2 Typosquatting

2.8.3 Πληρωμένες καταχωρήσεις (sponsored links)

3. Το ζήτημα της δωσιδικίας στο Διαδίκτυο

ΜΕΡΟΣ

Το ηλεκτρονικό εμπόριο – η ψηφιακή ζωή

Α. OΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ

1. Το ρυθμιστικό πλαίσιο

2. Υποχρεώσεις του προμηθευτή

2.1 Η υποχρέωση ενημέρωσης

2.1.1 Γενικές πληροφορίες

2.1.2 Ειδικές πληροφορίες

2.1.3 Εγγραφή στο Μητρώο

3. Η σύναψη της σύμβασης

3.1 Γενικοί όροι συναλλαγών

4. Η επίλυση τυχόν προβλημάτων – δικαιώματα καταναλωτή

4.1 Μη συμμόρφωση προμηθευτή με την υποχρέωση ενημέρωσης

4.2 Το δικαίωμα υπαναχώρησης του καταναλωτή

4.3 Δικαιοδοσία – εφαρμοστέο δίκαιο

Β. ΠΑΡΟΧΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ – ISPS

1. Οι Πάροχοι Υπηρεσιών Διαδικτύου – ISPs

1.1 Η ευθύνη των Παρόχων Υπηρεσιών Διαδικτύου

1.1.1 Ευθύνη εκ του περιεχομένου της επικοινωνίας

1.1.2 Προσβολή δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας τρίτων

1.1.3 Η αποθήκευση σε κρυφή μνήμη (caching)

1.1.4 Η απουσία γενικής υποχρέωσης ελέγχου

1.2 Η παροχή στοιχείων για αξιόποινες πράξεις

1.3 Ζητήματα δικαιοδοσίας

2. Πάροχοι Υπηρεσιών Φιλοξενίας

Γ. ΜΗΧΑΝΕΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ

1. Οι μηχανές αναζήτησης (search engines)

1.1 Κατάλογοι AdWords, πληρωμένες καταχωρήσεις (sponsored links)

Δ. BLOGS, BLOGGING ΚΑΙ MICRO-BLOGGING

1. Η(;) νομική φύση των ιστολογίων

2. Η νομική αντιμετώπιση των ιστολογίων

Ε. Η ΧΡΗΣΗ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΑΡΧΕΙΩΝ ΣΕ PEER-TO-PEER ΔΙΚΤΥΑ

1. Η ευθύνη του παρόχου – η υπόθεση Grokster

2. Η ευθύνη του χρήστη

ΣΤ. Η ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΥΠΟΓΡΑΦΗ – ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΓΓΡΑΦΟ

1. Η αποδεικτική ισχύς του ηλεκτρονικού εγγράφου

1.1 Το μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ειδικά

Ζ. ΘΕΜΑΤΑ ΥΠΕΡΣΥΝΔΕΣΜΩΝ (HYPERLINKING): ΟΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ FRAMING ΚΑΙ DEEP LINKING

Η. ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ (SOCIAL NETWORKS)

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Α. Ν. 2472/1997:«Προστασία του Ατόμου από την Επεξεργασία Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα»

Β. Ν. 3471/2006: «Προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών και τροποποίηση του ν. 2472/1997» (άρθρα 1-16)

Γ. Ν. 2121/1993: «Πνευματική Ιδιοκτησία, Συγγενικά Δικαιώματα και Πολιτιστικά Θέματα» (άρθρα 1-4, 40-45Α)

Δ. ΠΔ 131/2003: «Προσαρμογή στην Οδηγία 2000/31 σχετικά με ορισμένες νομικές πτυχές των Υπηρεσιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας, ιδίως του Ηλεκτρονικού Εμπορίου, στην Εσωτερική Αγορά»

ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ