Α. Βεζυρτζή, Η αρχή της ισότητας των όπλων και τα διαδικαστικά προνόμια του Δημοσίου στην πολιτική δίκη, 2017

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΣ

ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ

Ι. Ιστορική ανασκόπηση

II. Η αρχή της νομικής ισότητας

1. Έννοια, νομική φύση και πεδίο εφαρμογής

2. Η αρχή της νομικής ισότητας ως έκφραση της αρχής της γενικής απαγόρευσης των διακρίσεων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΙΑΔΙΚΩΝ

I. Ιστορικά, δικαιοπολιτικά και νομοθετικά θεμέλια της αρχής της ισότητας των διαδίκων

ΙΙ. Η αρχή της ισότητας των όπλων των διαδίκων ως ακρογωνιαίος λίθος μιας δικαιοκρατούμενης ή, άλλως, χρηστής δίκης

ΙΙΙ. Ειδικότερες εκφάνσεις της δικονομικής αρχής της ισότητας των διαδίκων

1. Ίση μεταχείριση από τον δικονομικό νόμο (ισονομία)

1.1. Εννοιολογική οριοθέτηση της ισότητας των όπλων

1.2. Διαδικαστική ισότητα: Τυπική ή ουσιαστική;

1.3. Κυριότερες εκφάνσεις της αρχής της ισότητας των όπλων

α) Δυνατότητα κάθε διαδίκου να λαμβάνει γνώση και να απαντά στις προτάσεις και γενικότερα στους ισχυρισμούς του αντιδίκου

β) Δυνατότητα κάθε διαδίκου να εισφέρει το αποδεικτικό του υλικό

2. Ίση μεταχείριση από τον δικαστή (ισηγορία)

3. Συμπέρασμα: σκιαγράφηση της έννοιας «ισότητα των όπλων»

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

ΡΩΓΜΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΟΠΛΩΝ

Ι. Γενική θεώρηση του προβλήματος

ΙΙ. Ρυθμίσεις που πραγματώνουν τη δικονομική ισότητα: Κριτήρια που ωθούν τον δικονομικό νομοθέτη να παρέμβει

1. Οικονομικά κριτήρια

2. Κοινωνικοοικονομικά κριτήρια

2.1. Η κοινωνική πλευρά της πολιτικής δίκης: Γενικές παρατηρήσεις

2.2. Η προστασία του ασθενέστερου διαδίκου στο πλαίσιο του Κανονισμού 1215/2012 (ΚανΒρΙα)

3. Νομική αδυναμία

4. Γενικότερη αδυναμία στο πλαίσιο της δίκης που οφείλεται στα προσωπικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα ενός διαδίκου

5. Ειδικό ζήτημα: Περί ύπαρξης ή μη ανάγκης παροχής αποδεικτικών «διευκολύνσεων» στον διάδικο που φέρει το βάρος απόδειξης λόγω της αποδεικτικής δυσχέρειας ή αδυναμίας του σε συγκεκριμένης φύσεως υποθέσεις

ΙΙΙ. Ρυθμίσεις που συνιστούν ανεκτές αποκλίσεις από τη δικονομική ισότητα

1. Εύνοια του αμυνόμενου/αντεναγόμενου διαδίκου

2. Παρεχόμενη δυνατότητα στον εναγόμενο να καταθέσει τις προτάσεις του «επί της έδρας» - Η διατήρηση αυτής της δυνατότητας μόνο στις ειδικές διαδικασίες μετά τη θέση σε ισχύ του ν. 4335/2015

3. Διαφοροποίηση της εμβέλειας του δεδικασμένου και παραβίαση της αρχής της ισότητας των διαδίκων

ΙV. Το γενικό συμφέρον ως δικαιολογητικός λόγος αποκλίσεων από την αρχή της δικονομικής ισότητας

V. Ρυθμίσεις που συνιστούν ρωγμές της διαδικαστικής ισότητας

1. Στο πλαίσιο της κύριας διαδικασίας

1.1. Προθεσμία κλήτευσης του αντιδίκου στη λήψη ένορκης βεβαίωσης και παραβίαση της ισότητας των όπλων

1.2. Παραβίαση της ισότητας των όπλων λόγω μη χορήγησης δικαστικής αρωγής στα νομικά πρόσωπα

2. Στο πλαίσιο των ενδίκων μέσων

2.1. Η πρόταση νέων πραγματικών ισχυρισμών στην κατ’ έφεση δίκη από τον εφεσίβλητο (άρθρο 527 αριθ. 1 ΚΠολΔ)

2.2. Η αυτεπάγγελτη εξέταση των λόγων αναίρεσης και η συμβατότητά της με την αρχή της ισότητας των όπλων

2.2.1. Προϊσχύσαν καθεστώς - Η έκθεση του εισηγητή εχέγγυο διαφύλαξης της αρχής της ισότητας των όπλων

2.2.2. Η διαρθρωτική αλλαγή που επέφερε ο ν. 4335/2015 - Θεσμοθέτηση δυνατότητας αυτεπάγγελτης εξέτασης των λόγων αναίρεσης δίχως πρόταση του εισηγητή

3. Στο πλαίσιο της αναγκαστικής εκτέλεσης

3.1. Η προσωπική κράτηση ως μέσο εκτέλεσης αλλοδαπής απόφασης

3.2. Εκτέλεση υπέρ τραπεζικών ανώνυμων εταιριών

VΙ. Ειδικό ζήτημα: Η αρχή της ισότητας των όπλων στο πλαίσιο του θεσμού της ανταγωγής

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

2. Περιπτώσεις που απασχόλησαν θεωρία και νομολογία υπό το προϊσχύσαν δίκαιο και είτε αντιμετωπίστηκαν επιτυχώς από τον δικονομικό νομοθέτη με τον ν. 4335/2015 είτε στερούνται πλέον σημασίας λόγω κατάργησης των σχετικών ρυθμίσεων

3. Περιπτώσεις όπου με γνώμονα τη διαφύλαξη της διαδικαστικής ισότητας εξακολουθεί να προκρίνεται –και μετά τον ν. 4335/2015– η υιοθέτηση κοινών θέσεων μεταξύ αγωγής και ανταγωγής

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

ΤΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ ΠΡΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ

Ι. Γενική θεώρηση των προνομίων του Δημοσίου

ΙΙ. Προνομιακή μεταχείριση του Δημοσίου μέσω νομοθετικών παρεμβάσεων σε εκκρεμείς δίκες

ΙΙΙ. Προνόμια στον χώρο των δικονομικών προθεσμιών

1. Αναστολή προθεσμιών κατά τη διάρκεια των δικαστικών διακοπών

2. Διαφοροποίηση προθεσμιών

ΙV. Η αρχή της ισότητας των όπλων στην προδικασία και στην κύρια διαδικασία

1. Η αίτηση θεραπείας του άρθρου 8 παρ. 1 του α.ν. 1539/1938 «περί προστασίας των δημοσίων κτημάτων» και η καθιέρωση υποχρεωτικής προδικασίας

2. Πρόσθετη παρέμβαση

3. Αυτεπάγγελτη λήψη υπόψη της παραγραφής των αξιώσεων κατά του Δημοσίου

4. Δικαστικά έξοδα και δικαστική δαπάνη στις δίκες του Δημοσίου

V. Η αρχή της ισότητας των όπλων στον χώρο της δικονομικής απόδειξης.

VI. Η αρχή της ισότητας των όπλων στο πλαίσιο των ενδίκων μέσων

Δυνατότητα άσκησης αναίρεσης από τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου σε υποθέσεις ασφαλιστικών μέτρων (πρώην άρθρο 699 εδ. β΄ ΚΠολΔ)

VII. Η αρχή της ισότητας των όπλων στο δίκαιο της αναγκαστικής εκτέλεσης

1. Η προβληματική της θέσπισης προνομίων ειδικά στο δίκαιο της αναγκαστικής εκτέλεσης

2. Τα προνόμια του Δημοσίου, όταν αυτό επισπεύδει την εκτέλεση

2.1. Η προνομιακή μεταχείριση του Δημοσίου ως επισπεύδοντος δανειστή

2.2. Ζητήματα από την κατάσχεση στα χέρια τρίτου κατά τον ΚΕΔΕ

2.3. Το ζήτημα της ισχύος ή μη των προνομιακών διατάξεων ν. 4332/1929 υπέρ της πρώην ΑΤΕ (και ήδη υπό ειδική εκκαθάριση)

3. Σύγκρουση προνομίων στην αναγκαστική εκτέλεση - Τα υπερπρονόμια των απαιτήσεων του Δημοσίου και των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης και οι μεταβολές που επέφερε ο ν. 4335/2015 όσον αφορά την κατάταξη των δανειστών

3.1. Η προνομιακή κατάταξη των απαιτήσεων του Δημοσίου κατά τη διανομή του πλειστηριάσματος πριν τη θέση σε ισχύ του ν. 4335/2015

3.2. Το προνόμιο των απαιτήσεων των φορέων κοινωνικής ασφάλισης μετά τον ν. 3863/2010 και πριν τη θέση σε ισχύ του ν. 4335/2015

3.3. Η κατάργηση των υπερπρονομίων με τον ν. 4335/2015 - Kριτικές παρατηρήσεις

4. Τα προνόμια του Δημοσίου ως καθ’ ου η εκτέλεση οφειλέτη

4.1. Διαφοροποίηση ως προς την προδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης και ως προς τις προθεσμίες

4.2. Ο περιορισμός των τίτλων εκτέλεσης κατά του Δημοσίου

4.2.1. Η ερμηνεία της ρύθμισης του άρθρου 94 παρ. 4 εδ. γ΄ του Συντ. και η σημασία της

4.2.2. Η κανονιστική εμβέλεια και η συνταγματικότητα της διάταξης του άρθρου 1 ν. 3068/2002, όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 20 ν. 3301/2004

4.2.3. Η διαταγή πληρωμής ως εκτελεστός τίτλος κατά του Δημοσίου

4.2.3.1. Γενικές παρατηρήσεις

4.2.3.2. Το αμφισβητούμενο ζήτημα περί δυνατότητας έκδοσης διαταγής πληρωμής ειδικά για χρηματικές απαιτήσεις, η διάγνωση των οποίων ανήκει στη δικαιοδοσία των διοικητικών δικαστηρίων και η νομοθετική επίλυση υπέρ της αρνητικής κατεύθυνσης με τον ν. 4335/2015

4.2.4. Τα ερμηνευτικά ζητήματα που θέτει το άρθρο 326 παρ. 5 ν. 4072/2012 αναφορικά με τους εκτελεστούς τίτλους κατά του Δημοσίου∙ ιδίως το ζήτημα της εξάρτησης της εκτέλεσης από την εκ μέρους του ιδιώτη αντιδίκου κατάθεση ισόποσης εγγυητικής επιστολής

4.2.5. Το ζήτημα του εκτελεστού εις βάρος του Δημοσίου μόνο των αμετάκλητων δικαστικών αποφάσεων: οι αμφισβητήσεις για τη διατήρηση σε ισχύ του άρθρου 19 παρ. 1 ν. 1715/1951 και η αλλαγή που επέφερε το άρθρο 326 παρ. 5 ν. 4072/2012

4.2.6. Το ζήτημα της προσωρινής εκτελεστότητας κατά του Δημοσίου και η αλλαγή που επέφερε το άρθρο 326 παρ. 5 ν. 4072/2012

4.2.7. Τελικές παρατηρήσεις

VIII. Τα προνόμια του Δημοσίου στην πτώχευση και η κατάργηση των υπερπρονομίων του Δημοσίου με τον ν. 4336/2015

IX. Ουσιαστικά προνόμια που αντανακλούν και στο δικονομικό πεδίο

1. Πρόβλεψη προνομιακού επιτοκίου υπερημερίας υπέρ κάθε οφειλής του Δημοσίου ή των ν.π.δ.δ.

2. Προνομιακή μεταχείριση του Δημοσίου σ’ ό,τι αφορά στην εφαρμογή των προθεσμιών παραγραφής

X. Τελική αποτίμηση της θέσης του Δημοσίου στην πολιτική δίκη

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ

ΕΝΝΟΜΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗΣ

ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΟΠΛΩΝ

Ι. Αποκατάσταση των συνθηκών ισονομίας σε εθνικό επίπεδο

ΙΙ. Αποκατάσταση των συνθηκών ισονομίας μέσω της επίδρασης των αποφάσεων του ΕΔΔΑ. στην ημεδαπή έννομη τάξη

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ

ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Α. Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΟΠΛΩΝ ΩΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΣΙΑΣ

Ι. Εσωτερική διαιτησία

1. Εισαγωγικές Παρατηρήσεις

2. Εφαρμογή της αρχής της ισότητας στο πλαίσιο της διαιτητικής διαδικασίας

2.1. Εννοιολογική οριοθέτηση και νομική θεμελίωσή της

2.2. Περιπτώσεις παραβίασης της αρχής της ίσης μεταχείρισης, που στοιχειοθετούν λόγο ακύρωσης της διαιτητικής απόφασης

α) Παραβίαση της αρχής της ισότητας λόγω ταύτισης του διαιτητή με μέρος της διαιτησίας

β) Ισότητα κατά τη συγκρότηση του διαιτητικού δικαστηρίου

γ) Ισότητα και μονομερής διαιτητική ρήτρα

δ) Δυνατότητα κάθε μέρους να λαμβάνει γνώση και να απαντά στους ισχυρισμούς του αντιδίκου υπό συνθήκες διαδικαστικής ισότητας

ε) Ισότητα κατά την αποδεικτική διαδικασία

ΙΙ. Διεθνής Διαιτησία

1. Εισαγωγικές Παρατηρήσεις

2. Εννοιολογική οριοθέτηση

3. Περιπτώσεις παραβίασης της αρχής της ίσης μεταχείρισης που στοιχειοθετούν λόγο ακύρωσης της διαιτητικής απόφασης

α) Δυνατότητα κάθε μέρους να προβάλλει τους ισχυρισμούς του και να απαντά στους ισχυρισμούς του αντιδίκου του υπό συνθήκες διαδικαστικής ισότητας

β) Δυνατότητα κάθε μέρους να προσκομίσει τις αποδείξεις του υπό συνθήκες διαδικαστικής ισότητας - Ειδικώς το ζήτημα των προνομίων

γ) Αρχή της ίσης μεταχείρισης και γλώσσα της διαιτησίας

Β. Η ΔΙΑΦΥΛΑΞΗ ΤΗΣ «ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΔΥΝΑΜΕΩΝ» ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ Β. ΔιαμεσολΑβησης

1. Η διαμεσολάβηση ως «εναλλακτική λύση στη δικαιοσύνη»

2. Οι θεμελιώδεις αρχές ως απόρροια ηθικών αρχών

Γ. Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΟΠΛΩΝ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ Γ. Δίκαιο Ανταγωνισμού

Το δικαίωμα πρόσβασης στον φάκελο της υπόθεσης στο πλαίσιο της διοικητικής διαδικασίας ελέγχου του ανταγωνισμού ως διαδικαστική εγγύηση διαφύλαξης της αρχής της ισότητας των όπλων

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Ελληνική

Ξενόγλωσση

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΛΗΜΜΑΤΩΝ