Α. Τάχος, Ελληνικό διοικητικό δίκαιο, 9η έκδ., 2008

ΜΕΡΟΣ Α΄

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄

Η ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ

§ 1. Έννοια της δημόσιας διοίκησης

1. Έννοια της διοίκησης, 19. 2. Δημόσια και ιδιωτική διοίκηση, 19. 3.

Δημόσια διοίκηση υπό τυπική και ουσιαστική έννοια, 20.

§ 2. Εξέλιξη της δημόσιας διοίκησης

1. Η επίδραση της γαλλικής επανάστασης του έτους 1789, 21. 2. Φι-

λελευθερισμός και επεμβατισμός, 21.

§ 3. Κλασσική και σύγχρονη δημόσια διοίκηση

1. Μεταμορφώσεις της δημόσιας διοίκησης, 22. 2. Γνωρίσματα της σύγ-

χρονης δημόσιας διοίκησης, 22. 3. Η ελληνική δημόσια διοίκηση, 23.

§ 4. Η προέχουσα θέση της δημόσιας διοίκησης στο σύγχρονο Κρά-

τος

1. Ενίσχυση της δημόσιας διοίκησης, 24. 2. Διοίκηση και δημόσια

δύναμη, 25. 3. Τεκμήρια υπέρ της δημόσιας διοίκησης, 25. 4. Περιε-

χόμενο των επεμβάσεων της δημόσιας διοίκησης, 25.

§ 5. Σχέσεις δημόσιας διοίκησης και Πολιτικής Εξουσίας

1. Σχέσεις δημόσιας διοίκησης και Πολιτικής Εξουσίας, 26. 2. Ο μύ-

θος της «πολιτικής ουδετερότητας», 27. 3. Η κατάσταση στην Ελ-

λάδα, 30. 4. Συνέχεια. Ειδικά στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, 31.

§ 6. Το Κράτος. Η Εξουσία-κυριαρχία, οι Λειτουργίες της και οι σχέ-

σεις μεταξύ τους

1. Η έννοια του Κράτους, 33. 2. Η έννοια της Εξουσίας-κυριαρχίας,

33. 3. Οι Λειτουργίες της Εξουσίας, 34. 4. Η διάκριση των Λειτουρ-

γιών, 35. 5. Οι σχέσεις μεταξύ των Λειτουργιών, 36. 6. Η αμοιβαία

δέσμευση των οργάνων των Λειτουργιών, 38.

§ 7. Η Διοικητική Λειτουργία και οι διακρίσεις της

1. Η Διοικητική Λειτουργία, 39. 2. Συνέχεια. Οι διακρίσεις της, 40. 3.

Κυβέρνηση και δημόσια διοίκηση – η Διοίκηση, 40. 4. Διοίκηση κυρι-

αρχική και διαχείριση, 41.

§ 8. Το «Διοικητικό» Κράτος

1. Το «Διοικητικό» Κράτος, 42. 2. Παράγοντες θεμελίωσης, 42. 3.

Σύζευξη Πολιτικής Εξουσίας και διοικητικής τεχνοκρατίας, 43.

§ 9. Αμφισβήτηση των υπηρετούμενων προσώπων και σκοπών από

την δημόσια διοίκηση

1. Διάσταση Κράτους και Κοινωνίας, 44. 2. Εξάρτηση των διοικητι-

κών οργάνων, 45. 3. Το σύστημα της «πελατείας», 46. 4. Οι Πολυε-

θνικές Εταιρίες, 47. 5. Αμφισβήτηση υπηρέτησης του Λαού, 48.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄

ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

§ 10. Δίκαιο. Ιδιωτικό και δημόσιο δίκαιο

1. Το δίκαιο, 50. 2. Ηθική και εθιμοτυπία, 51. 3. Γραπτό και άγραφο

δίκαιο, 52. 4. Δημόσιο και ιδιωτικό δίκαιο, 53.

§ 11. Δίκαιο και οικονομία

1. Ανάγκη διερεύνησης, 55. 2. Σχέσεις οικονομίας και δικαίου, 56.

§ 12. Εξέλιξη του δημόσιου δικαίου

1. Οι αποστολές του Κράτους, 58. 2. «Δημοσιοποίηση» του ιδιωτικού

δικαίου, 58. 3. Αλληλοσυμπλήρωση δημόσιου και ιδιωτικού δικαίου,

60. 4. Ρητές διατάξεις του δυαδισμού, 60.

§ 13. Θεμελίωση, έννοια και γνωρίσματα του διοικητικού δικαίου

1. Έννοια του διοικητικού δικαίου, 62. 2. Ανάπτυξή του στην Ελλάδα,

62. 3. Γνωρίσματα του διοικητικού δικαίου, 63. 4. Η τύχη του ελληνι-

κού διοικητικού δικαίου, 65.

§ 14. Οι αρχές που διέπουν το σύγχρονο διοικητικό δίκαιο

1. Θεμελιώδεις αρχές του διοικητικού δικαίου, α) της νομιμότητας -

του Κράτους Δικαίου, 67. 2. Συνέχεια, 62. 3. β) Του δημόσιου συμφέ-

ροντος, 71. γ) Της δράσης, 72. δ) Της αποτελεσματικότητας, 72. ε)

Της επικουρικότητας, 73. στ) Της συνέχειας-ενότητας, 74. ζ) Της

ακρόασης, 75. η) Της καλής πίστης-εμπιστοσύνης, 75. θ) Της χρη-

στής διοίκησης, 77. ι) Της απαγόρευσης κατάχρησης εξουσίας, 78.

ια) Της επιείκειας, 79. ιβ) Της αιτιο λογίας, 80. ιγ) Της αμεροληψίας

και της αξιοκρατίας, 80. ιδ) Της έννομης προστασίας, 80. ιε) Της

«πολιτικής ουδετερότητας», 80. ιστ) Του τεκμηρίου της αθωότητας,

80. ιζ) Του τεκμηρίου της ελευθερίας, 81. ιη) Της ασφάλειας δικαίου,

81. 4. Οι αρχές της ισότητας, της αναγκαιότητας και της αναλογικότη-

τας (παραπομπή), 82.

§ 15. Η θέση, η αποστολή, τα υποκείμενα και τα αντικείμενα του διοι-

κητικού δικαίου

1. Σχέση διοικητικού δικαίου και πολιτικού καθεστώτος, 82. 2. Το ελ-

ληνικό πολιτειακό-πολιτικό και κοινωνικό-οικονομικό καθεστώς, 83.

3. Η αποστολή της δημόσιας διοίκησης, 85. 4. Ο ρόλος του διοικητι-

κού δικαίου, 85. 5. Υποκείμενα και αντικείμενα του διοικητικού δι-

καίου, 86.

§ 16. Σχέση του διοικητικού δικαίου με τους λοιπούς κλάδους της νο-

μικής επιστήμης

1. Σχέση του διοικητικού δικαίου με άλλους νομικούς κλάδους, 88. 2.

Γενικό και ειδικό διοικητικό δίκαιο, 89.

§ 17. Το διοικητικό δίκαιο, η διοικητική επιστήμη και η πληροφορική

1. Η διοικητική επιστήμη, 89. 2. Σχέση διοικητικού δικαίου και διοικη-

τικής επιστήμης, 90. 3. Η διοικητική τεχνική, 90. 4. Η πληροφορική,

90.

§ 18. Ο ρόλος της επιστήμης του διοικητικού δικαίου

1. Είδη της επιστημονικής έρευνας, 91. 2. Ο ρόλος της επιστήμης του

διοικητικού δικαίου, 92. 3. Η επιστήμη δεν είναι «ουδέτερη» - η συ-

νταγματική θέση της, 93. 4. Βασική ελληνική βιβλιογραφία διοικητι-

κού δικαίου, 94.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄

ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

§ 19. Διακρίσεις των πηγών του διοικητικού δικαίου

1. Ιδιομορφία του διοικητικού δικαίου (παραπομπή), 96. 2. Το έθιμο

και η Τοπική Αυτοδιοίκηση, 96. 3. Ιεραρχία των πηγών. Άμεσες και

έμμεσες πηγές, 97.

§ 20. (Α) ΄Αμεσες πηγές. (Ι) Το Σύνταγμα

1. Σύνταγμα και συνταγματικό δίκαιο, 98. 2. Σύνταγμα και αρμοδιό-

τητα της διοίκησης, 99. 3. Σύνταγμα και Κράτος Δικαίου, 101. 4. Το

Σύνταγμα δεν είναι οικονομικά «ουδέτερο», 101. 5. Η άμεση εφαρ-

μογή του Συντάγματος (παραπομπή), 102.

§ 21. (ΙΙ) Ο νόμος

1. Βασικές διακρίσεις του νόμου, 103. 2. Ειδικές διακρίσεις του νό-

μου, 104. 3. Η «επιφύλαξη υπέρ του νόμου», 107. 4. Συνέχεια. (α)

Περιεχόμενο, 108. (β) Μορφή, 108. (γ) Μέθοδος της επιφύλαξης, 109.

5. Η επιφύλαξη υπέρ του τυπικού νόμου, 110.

§ 22. (ΙΙΙ) Οι κανονιστικές πράξεις

1. Περιεχόμενο της κανονιστικής αρμοδιότητας, 111. 2. Υπό το Σύντ.

του έτους 1952, 112. 3. Υπό το Σύντ. του έτους 1975 και των αναθεω-

ρήσεών του. Ι. Τα Διατάγματα, 112. ΙΙ. Τα Οργανωτικά Διατάγματα και

τα Μέτρα Νομοθετικής Φύσης, 114. ΙΙΙ. Οι κανονιστικές πράξεις που

εκδίδει η Κυβέρνηση ευθέως βάσει του Συντ., 114. IV. Οι λοιπές κα-

νονιστικές πράξεις, 115. V. Η κανονιστική αρμοδιότητα ΝΠΔΔ ή

ΝΠΙΔΔ, 115. 4. Περιορισμός της νομοθετικής εξουσιοδότησης, 116.

5. Σχέσεις εξουσιοδοτικού νόμου και κανονιστικής πράξης, 116. 6. Οι

ΠΥΣ, 117. 7. Ο τύπος των κανονιστικών πράξεων, 118. 8. Η κανονι-

στική αρμοδιότητα συνιστά αληθινή νομοθετική αρμοδιότητα, 1149.

9. Συνέπειες χαρακτηρισμού πράξης ως κανονιστικής, 121. 10. Ανα-

τροπή των σχέσεων εξουσιοδιοτικού νόμου και κανονιστικής πράξης,

122. 11. Ουσιώδης τύπος ο προσδιορισμός της δαπάνης, 123.

§ 23. (IV) Οι γενικές αρχές. Η νομολογία

1. Χαρακτηριστικά των γενικών αρχών, 124. 2. Ο ρόλος της νομολο-

γίας, 125. 3. Η πρακτική δύναμη της νομολογίας και η δέσμευση της

Διοίκησης, 126. 4. Η διοικητική νομολογία, 127. 5. Η κοινή πείρα, η

κοινή αντίληψη, η κοινή και η επιστημονική λογική και τα «χρηστά

ήθη», 128.

§ 24. (V) Το διεθνές δίκαιο. Το δίκαιο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων

1. Εσωτερικό και διεθνές δίκαιο, 131. 2. Η εξέλιξη μετά τον Β΄ παγκ.

πόλεμο και το Σύντ. του έτους 1975, 132. 3. Το Κοινοτικό δίκαιο γε-

νικά, 133. Ι. Αυτόνομη έννομη τάξη, 135. ΙΙ. Πηγές, 132. ΙΙΙ. Σχέση με

το εθνικό δίκαιο, 141. IV. Οι ατομικές ελευθερίες, 142. 4. Διεθνές και

υπερεθνικό διοικητικό δίκαιο (παραπομπή), 143.

§ 25. (Β) ΄Εμμεσες πηγές. (Ι) Η διοικητική πρακτική

1. Οι «διοικητικές» διατάξεις. Οι εγκύκλιοι, 144. 2. Η «πράξη-τύπος»,

146. 3. Η νομική ισχύς τους, 146. 4. Η διοικητική πρακτική ως έμμεση

πηγή, 147.

§ 26. (ΙΙ) Η ιδιωτική βούληση

1. Οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας, 147. 2. Η «ενεργός πολεοδομία»,

150. 3. Η προστασία κεφαλαίων εξωτερικού, 150. 4. Οι επαγγελματικοί

κανόνες δεοντολογίας, 151. 5. Οι «Συμβάσεις Σύμπραξης», 151. 6. Η

τελευταία ιδιωτική βούληση υπέρ του Δημοσίου κλπ., 151.

§ 27. Εξέλιξη της νομοθετικής αρμοδιότητας

1. Ανακύκληση της νομοθετικής αρμοδιότητας, 152. 2. Ελαστικότητα

της ελληνικής έννομης τάξης, 153. 3. Συνέχεια. Μορφές μεταβίβασης

νομοθετικής αρμοδιότητας, 154. 4. Συνέχεια. Αλλοίωση της νομοπα-

ραγωγικής διαδικασίας, 155. 5. Υποβάθμιση της νομοθετικής αρμο-

διότητας και σύγχυση, 155. 6. Συνέχεια. Προβλήματα, 157.

§ 28. Νέες μορφές ρυθμιστικών πράξεων

Ι. Η διοικητική πράξη γενικής εφαρμογής. 1. Κύριο γνώρισμα,

159. 2. Βασική διάκριση, 161. 3. Αμφίβολη η διάκριση από την κανο-

νιστική πράξη, 162. 4. Συνέπειες χαρακτηρισμού πράξης ως γενικής

εφαρμογής, 164. ΙΙ. Οι κατευθυντήριες πράξεις. 5. Ιδιόμορφη περί-

πτωση, 164. 6. Οι θέσεις της νομολογίας και το περιεχόμενο των

πράξεων, 165. ΙΙΙ. Τα προγράμματα ανάπτυξης. 7. Έννοια και βα-

σική διάκριση, 165. 8. Η ρύθμιση του άρθρου 79 § 8 του Συντ., 166.

9. Η δέσμευση από τα προγράμματα, 168. 10. Η νομική φύση των

προγραμμάτων, 170. 11. Οι «προγραμματικές συμβάσεις» και οι

«συμφωνίες», 170. ΙV. Οι Χάρτες Υποχρεώσεων. 12. Έννοια και δι-

αδικασία κατάρτισης, 171. 13. Νομική φύση, 173. V. Οι κανόνες δεο-

ντολογίας. 14. Έννοια, είδη, νομική φύση, α) Η δημόσια διοίκηση,

173. β) Οι ιδιώτες, 174.

§ 29. Η άμεση εφαρμογή του Συντάγματος

1. Η τήρηση και η εφαρμογή του Συντ., 174. 2. Η αδράνεια εύλογου

χρόνου και ο ρόλος της διοίκησης, 175. 3. Υποκατάσταση από την

διοικητική πρακτική και τον δικαστικό έλεγχό της, 176. 4. Περιπτώ-

σεις άμεσης εφαρμογής του Συντ., 176. 5. Αποκλεισμός της άμεσης

εφαρμογής, 177. 6. Άμεση εφαρμογή από δικαστήριο, 177. 7. Άμεση

εφαρμογή επί νόμου αντισυνταγματικού, 177. 8. Επιβεβαίωση της

υπερέχουσας αυτοτέλειας του Συντάγματος, 177.

§ 30. Ανακατάταξη αρμοδιοτήτων και αναθεώρηση της αρχής της νο-

μιμότητας

1. Διαλληλία των αρμοδιοτήτων «νομοθετικής» και «διοικητικής»,

178. 2. Σύγχυση Λειτουργιών, η Διοίκηση κοινός Συν-Νομοθέτης,

179.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄

Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

§ 31. Η κατά χρόνο και η κατά τόπο ισχύς του διοικητικού δικαίου

1. Τυπική και ουσιαστική ισχύς του κανόνα δικαίου, 181. 2. Αναδρο-

μική ισχύς και μεταβατική ισχύς, 182. 3. Λήξη της ισχύος, 184. 4.

Επαναφορά της ισχύος, 185. 5. Η ισχύς κατά χώρο. Το διεθνές διοι-

κητικό δίκαιο. Οι διακρατικές διοικητικές πράξεις στην ΕΕ, 185.

§ 32. Η δημοσιότητα και η δημοσίευση του διοικητικού δικαίου

1. Η αρχή της φανερής δράσης και η δημοσιότητα των κανόνων, 187.

2. Η δημοσίευση, οι τρόποι της και ο ΚΔΔ, 188. 3. Η δημοσίευση

στην «Εφημερίδα της Κυβερνήσεως» και ο ΚΔΔ. Ι. Γενικές ρυθμίσεις,

190. ΙΙ. Ειδικές ρυθμίσεις, 192. 4. Η «άδεια» για την δημοσίευση, 193.

5. Η δημοσίευση των πράξεων των ΟΤΑ, 193.

§ 33. Ερμηνεία και αρχές εφαρμογής του διοικητικού δικαίου. Ανα-

γκαιότητα, αναλογικότητα, ισότητα

1. Οι μέθοδοι ερμηνείας, 196. 2. Άλλες μέθοδοι εφαρμογής του διοι-

κητικού δικαίου, 199. 3. Οι αρχές, (α) Της ισορροπίας, 200. (β) Του

μικτού δικαίου, 201. (γ) Της στενής ερμηνείας, 201. (δ) Της αναγκαιό-

τητας, 201. (ε) Της αναλογικότητας, 202. (στ) Της ισότητας, 204. 4.

Συνέχεια. Διακρίσεις της ισότητας, 206. 5. Συνέχεια. Η αναλογική και

η επεκτατική-διορθωτική ισότητα, 208. 6. Τα υποκείμενα της ισότη-

τας, 210. 7. Ειδικές περιπτώσεις ισότητας, 211. 8. Η εφαρμογή της

ισότητας για την δημόσια διοίκηση - τα προνόμιά της - η αν. εκτέλεση

(και παραπομπή), 212. 9. Η ενότητα του δημόσιου δικαίου, 214.

§ 34. Η έρευνα της νομιμότητας κατά την εφαρμογή του διοικητικού

δικαίου

1. Το δικαίωμα προάσπισης της νομιμότητας, 214. 2. Συνέχεια. Η έν-

σταση της παρανομίας, 215. 3. Ο έλεγχος της δημόσιας διοίκησης

(παραπομπή), 215.

§ 35. Η άρση της σύγκρουσης αρμοδιοτήτων και νομικών αμφισβητή-

σεων

1. Η σύγκρουση αρμοδιοτήτων γενικά, 216. 2. Μεταξύ διοικητικών

οργάνων, 217. 3. Η σύγκρουση καθηκόντων μεταξύ διοικητικών Αρ-

χών και δικαστηρίων, Ι. Γενικά, 217. ΙΙ. Η άρση από το ΑΕΔ, 217. ΙΙΙ. α)

Καταφατική σύγκρουση, 217. β) Αποφατική σύγκρουση, 219. IV. Δια-

δικαστικές-δικονομικές διατάξεις, 219. 4. Η σύγκρουση δικαιοδοσίας

δικαστηρίων, 219. 5. Η άρση από το ΑΕΔ της αμφισβήτησης για την

ουσιαστική αντισυνταγματικότητα ή την έννοια διατάξεων τυπικού

νόμου, 221. 6. Συνέχεια. Η άρση αμφισβήτησης κανόνων διεθνούς

δικαίου, 224. 7. Τρόπος δημοσίευσης ορισμένων αποφάσεων του

ΑΕΔ, 224.

ΜΕΡΟΣ Β΄

Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄

ΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ

§ 36. Η κατανομή και η οργάνωση της διοικητικής εξουσίας

1. Σχέση του διοικητικού συστήματος με το δημοκρατικό καθεστώς,

227. 2. Διοικητικές ανάγκες και διοικητικά συστήματα, 228. 3. Η αρχή

του καταμερισμού των έργων και τα διοικητικά συστήματα, 229. 4.

Συνύπαρξη συστημάτων στην Ελλάδα, 230. 5. Ποιοι παράγοντες δι-

αμορφώνουν τα συστήματα, 230.

§ 37. Η οργανωτική εξουσία

1. Αυτοκαθορισμός και ετεροκαθορισμός της δημόσιας διοίκησης,

231. 2. Είδη της οργανωτικής εξουσίας, 232. 3. Αρχή της νομιμότητας

και οργανωτική εξουσία, 233. 4. Συνέχεια. Οι συνταγματικές διατά-

ξεις, 234. 5. Δικαίωμα του πολίτη για την εφαρμογή διοικητικών συ-

στημάτων, 236.

§ 38. Λαϊκό-υπαλληλικό, ατομικό-συλλογικό, συμμετοχικό σύστημα

1. Λαϊκό και υπαλληλικό σύστημα, 237. 2. Ατομικό και συλλογικό σύ-

στημα, 238. 3. Το συμμετοχικό σύστημα, 238.

§ 39. Σκοπός και αρχές της διοικητικής οργάνωσης

1. Σχέση διοικητικής οργάνωσης και πολιτεύματος, 239. 2. Σκοπός

και αρχές της διοικητικής οργάνωσης, 239.

§ 40. Η διοικητική διαίρεση και η διοικητική οργάνωση

1. Αλληλεπίδραση διοικητικής διαίρεσης και οργάνωσης, 240. 2. Τα

συνταγματικά κριτήρια της διοικητικής διαίρεσης, 241. 3. Οι διοικητι-

κές «περιφέρειες», 242. 4. Βασική διάκριση των διοικητικών περιφε-

ρειών, 243. 5. Η διοικητική διαίρεση και η ανάπτυξη της Χώρας,

243.

§ 41. Οι μονάδες της διοικητικής οργάνωσης

1. Είδη των διοικητικών μονάδων, (α) Όργανα, 244. (β) Αρχές, 244. (γ)

Υπηρεσίες, 245. 2. (δ) ΝΠΔΔ, 245. (ε) Δημόσιες Επιχειρήσεις και νε-

ώτερα συστήματα (παραπομπή), 245.

§ 42. Η σπουδαιότητα του θεσμού της δημόσιας υπηρεσίας

1. Η έννοια της δημόσιας υπηρεσίας, 246. 2. Κανόνες που διέπουν

την δημόσια υπηρεσία ή Υπηρεσία, 247. 3. Η αρχή της συνέχειας,

248.

§ 43. Ο συντονισμός της διοικητικής εξουσίας

1. Ανάγκη και έννοια του συντονισμού, 250. 2. Ο συντονισμός αφορά

όλα τα διοικητικά συστήματα, 250. 3. Τρόποι συντονισμού της Κε-

ντρικής δημόσιας διοίκησης, 251. 4. Τα όρια του συντονισμού είναι

πεπερασμένα, 252.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄

Η ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗ

§ 44. ΄Εννοια, σκοπός, αρχές, σύντομη ιστορική επισκόπηση

1. Έννοια της διοικητικής αποκέντρωσης, 253. 2. Σκοπός, 257. 3.

Αρχές που διέπουν την προστασία της αποκέντρωσης, 257. 4. Το

νομαρχιακό σύστημα, 255. 5. Η προσπάθεια αποκέντρωσης β΄ βαθ-

μού, 255. 6. Η αποκέντρωση σε ΝΠΔΔ, 256.

§ 45. Η νομαρχιακή αποκέντρωση και οι «Περιφέρειες»

1. Ι. Νομαρχίες - Νομάρχης και έλεγχος των πράξεών του, 256. ΙΙ.

Επαρχίες - Έπαρχος, 257. 2. Διάκριση των αρμοδιοτήτων του Νο-

μάρχη, 258. 3. Οι εξουσίες του Νομάρχη. Τακτικές και έκτακτες, 259.

4. Η κατάργηση της νομαρχιακής αποκέντρωσης, 260. 5. Η «Περιφέ-

ρεια», 260.

§ 46. Το Υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης (ΥΜ-Θ)

1. Ίδρυση Υπουργείου με πρόβλημα αρμοδιοτήτων, 263. 2. Σύγχυση

διοικητικής αποκέντρωσης και συγκέντρωσης, 263. 3. Το Υπουργείο

Αιγαίου, 263.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄

Η ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ

§ 47. ΄Εννοια, διακρίσεις και θεμελίωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

1. Έννοια, 265. 2. Χαρακτηριστικά στοιχεία της ΤΑ, 265. 3. Διακρί-

σεις, 266. 4. Η άποψη για την «πρωτογένεια» της ΤΑ, 267. 5. Σκοπός

της ΤΑ, 268. 6. Η ΤΑ στην Ελλάδα αποτελεί μόνο διοικητικό σύστημα,

268. 7. Οι συνταγματικές ρυθμίσεις και ιδίως των νέων διατάξεων του

άρθρου 102 § 5, Συντ., 269. 8. Το δικαίωμα των πολιτών για την ΤΑ

και τρόποι συμμετοχής, 271. 9. Ο ΕΧΤΑ, 272. 10. ΤΑ, λαϊκή κυριαρχία

και ΕΧΤΑ, 273. 11. Το Κοινοτικό δίκαιο, 273.

§ 48. Σύντομη ιστορική επισκόπηση

1. Επισκόπηση μέχρι την Τουρκοκρατία, 275. 2. Συνέχεια. Από το

έτος 1833 και μετέπειτα, 276. 3. Οι προσπάθειες για την ΤΑ β΄ βαθ-

μού, 276. 4. Η βασική νομοθεσία για την ΤΑ α΄ βαθμού, 277.

§ 49. Στοιχεία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, σύσταση και μεταβολές

των ΟΤΑ

1. Στοιχεία του περιεχομένου της ΤΑ. Η οικονομική εξάρτηση από το

Κράτος, 278. 2. Η αντιμετώπιση του προβλήματος της ΤΑ, 279. 3. Οι

ΟΤΑ και οι μεταβολές τους, 279. 4. Η συνένωση των ΟΤΑ, 280. 5.

Όνομα και έδρα των ΟΤΑ, 281. 6. Η περιφέρεια, τα όρια των ΟΤΑ,

281.

§ 50. Τα συνταγματικά όρια των μεταβολών των ΟΤΑ

Ι. Ποιες επεμβάσεις επιτρέπει το Σύνταγμα. 1. Επιτρεπτή η ποσο-

τική μεταβολή των ΟΤΑ, 283. 2. Όριο στην ποσοτική μεταβολή, 283.

3. Οι διατάξεις του Συντ., 283. ΙΙ. Ποιες επεμβάσεις απαγορεύει το

Σύνταγμα. 4. Απαγόρευση ποιοτικής μεταβολής, 284. 5. Όριο της

μεταβολής το Σύντ., 284. ΙΙΙ. Η ρυθμιστική εποπτεία του Κράτους.

6. Επιτρεπτή η ευθεία νομοθετική επέμβαση, 285. 7. Η περίπτωση

του κανονιστικού ΠΔ, 285. 8. Οι συνταγματικές προϋποθέσεις, 285.

IV. Η συμμετοχή των ΟΤΑ στην διαδικασία ποσοτικών μεταβο-

λών. 9. Το ενιαίο Ελληνικό Κράτος και η προηγούμενη γνώμη των

ΟΤΑ, 288. 10. Συνέχεια. Ο ΕΧΤΑ, 290. V. Οι θέσεις της νομολογίας.

11. Επιλογή βασικών αποφάσεων, 291. VI. Κατευθύνσεις ορθών

λύσεων. 12. Συμπερασματικές παρατηρήσεις, 292.

§ 51. Τα όργανα των ΟΤΑ, η ανάδειξη και η ευθύνη τους

1. Διάκριση των οργάνων των ΟΤΑ, 294. 2. Η δημοτική αποκέντρωση,

295. 3. Καινοτομία, τα Τοπικά Συμβούλια Νέων, 295. 4. Η εκλογή των

οργάνων, 296. 5. Η νομική κατάσταση των αιρετών οργάνων, 300. 6.

Ι. Η αναπλήρωση των οργάνων, 301. ΙΙ. Οι αρμοδιότητές τους, 302.

ΙΙΙ. Η βούληση των συλλογικών οργάνων, 302. 7. Η ευθύνη των αιρε-

τών οργάνων, 303. 8. Συνέχεια. Περιορισμός της ευθύνης, 306. 9. Η

απόλυση και η διάλυση των αιρετών οργάνων, 307.

§ 52. Αποστολή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και αρμοδιότητες των

ΟΤΑ

1. Αποστολές της ΤΑ και του Κράτους, 308. 2. Η έννοια των «τοπικών

υποθέσεων». Ι. Γενική τοποθέτηση, 309. ΙΙ. Οι απόψεις της νομολο-

γίας, 310. ΙΙΙ. Η νέα ρύθμιση του άρθρου 102, Συντ., 310. 3. Συνέπειες

της διαφοράς αποστολής ΤΑ και Κράτους, 312. 4. Το τεκμήριο υπέρ

της ΤΑ, 313. 5. Ποσοτική η διαφορά «τοπικών υποθέσεων» μεταξύ

Δήμων και Κοινοτήτων, 314. 6. Κατάταξη των αρμοδιοτήτων των ΟΤΑ,

314. 7. Συνέχεια. Οι νεώτερες ρυθμίσεις, 314. 8. Συνέχεια. Η παραχώ-

ρηση αρμοδιότητας ΟΤΑ και η νομοθετική υποκατάσταση, 317. 9. Το

δικαίωμα της διοικητικής υποκατάστασης, 318. 10. Διεθνείς συνεργα-

σίες, 318. 11. Η σημασία του ΚΔΚ ως οργανικού νόμου, 318. 12. Με-

ταβίβαση αρμοδιοτήτων σε ΟΤΑ και ισχύς των βασικών κανόνων και

αρχών της διοικητικής αποκέντρωσης, 319.

§ 53. Εκτελεστότητα των πράξεων των ΟΤΑ

1. Μορφές εκτελεστότητας των πράξεων των ΟΤΑ, 320. 2. Γενικές και

ειδικές διατάξεις, 320. 3. Τρόπος δημοσίευσης των εποπτικών πρά-

ξεων, 321. 4. Η ρύθμιση κατά τις νεώτερες διατάξεις, 321.

§ 54. Η εποπτεία του Κράτους επί των ΟΤΑ

1. Ο σκοπός της εποπτείας, 322. 2. Προϋποθέσεις της εποπτείας,

323. 3. Κανόνες της εποπτείας, 323. 4. Διακρίσεις της εποπτείας,

323. 5. Συνέχεια. (α) Η εποπτεία νομιμότητας, 324. (β) Η εποπτεία

σκοπιμότητας, 324. 6. Αυτοτέλεια της ΤΑ και κρατική εποπτεία. Ι. Η

οικονομική εξάρτηση, 325. ΙΙ. Θεμελίωση της εποπτείας νομιμότητας

και σκοπιμότητας, 325. ΙΙΙ. Τα συνταγματικά όρια, 326. IV. Συνέπειες

από τον γενικό αποκλεισμό της εποπτείας σκοπιμότητας, 327. 7. Όρ-

γανα άσκησης εποπτείας, 327. 8. Συνέχεια. Διαδικασία και εννομη

προστασία από την δράση των οργάνων των ΟΤΑ και των οργάνων

εποπτείας, 327. 9. Βασικά γνωρίσματα της εποπτείας νομιμότητας,

331. 10. Ειδική δικονομική προστασία των ΟΤΑ (παραπομπή), 332.

§ 55. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεύτερου βαθμού

1. Εισαγωγή της ΤΑ β΄ βαθμού - ΝΑ, 333. 2. Οι ΝΑ και τα γνωρίσματά

τους, 333. 3. Το όνομα και η περιφέρεια των ΝΑ, 334. 4. Οι ευρύτερες

ΝΑ, 334. 5. ΝΑ και Επαρχεία, 334. 6. Οι αρμοδιότητες των ΝΑ, 335.

7. Τα όργανα των ΝΑ, 337. 8. Η εκλογή των οργάνων, 338. 9. Η ανά-

δειξη στα αξιώματα του ΝΣ και η λειτουργία του, 338. 10. Αρμοδιότη-

τες του ΝΣ, 338. 11. Οι ΝΕ, 338. 12. Ο Νομάρχης, 339. 13. Συνέχεια.

Οι αρμοδιότητες του Νομάρχη, 339. 14. Η εποπτεία του Κράτους. Ι.

Γενικά, 340. ΙΙ. Ιδιομορφία στην ΝΑ, 341. 15. Συνέχεια. Οι προσφυγές

των διοικούμενων, 341. 16. Η υπηρεσιακή κατάσταση του Νομάρχη

και η ευθύνη των αιρετών οργάνων, 342. 17. Συνέχεια. Η απόλυση και

η διάλυση των αιρετών οργάνων, 343. 18. Η αστική ευθύνη των αιρε-

τών οργάνων, 344. 19. Η εσωτερική οργάνωση των ΝΑ, 344. 20. Τα

οικονομικά των ΝΑ, 344.

§ 56. Ιδιαίτερες μορφές οργάνωσης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

1. ΟΤΑ και παραρτήματά τους, 345. 2. Διάκριση των παραρτημάτων.

(α) Ιδρύματα, 345. (β) ΝΠΔΔ, 345. (γ) Σύνδεσμοι, 346. (δ) και (ε) Σχο-

λικές Επιτροπές και Λιμενικά Ταμεία, 346, (στ) Επιχειρήσεις, 346. 3.

ΤΕΔΚ και ΚΕΔΚΕ, 348. 4. Η ΕΝΑΕ, 348.

§ 57. Η αυτοδιοίκηση του Αγίου Όρους

1. Ειδική μορφή Τοπικής Αυτοδιοίκησης, 349. 2. Η εποπτεία του Κρά-

τους, 349.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄

Η ΚΑΘ’ ΥΛΗΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ (ΝΠΔΔ),

ΟΙ «ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΕΣ» ΚΑΙ ΟΙ «ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ» ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

§ 58. Τα νομικά πρόσωπα ως υποκείμενα του δικαίου

1. Η ικανότητα δικαίου των νομικών προσώπων, 350. 2. ΝΠΙΔΔ και

ΝΠΔΔ, 351.

§ 59. ΄Εννοια, θεμελίωση, γνωρίσματα και εποπτεία επί των ΝΠΔΔ

1. Τα ΝΠΔΔ ως ειδική αυτοδιοίκηση, 351. 2. Τα γνωρίσματα των

ΝΠΔΔ, 352. 3. Η άσκηση διοικητικής εξουσίας, 352. 4. Η αυτοδιοί-

κηση και η εποπτεία επί των ΝΠΔΔ, 352. 5. Δυνατότητα κατάργησης

ΝΠΔΔ και εξαιρέσεις κατά το Σύντ. (η Εκκλησία της Ελλάδος, τα ΑΕΙ,

οι ΟΤΑ), 354.

§ 60. Διακρίσεις των ΝΠΔΔ

1. Βασικές διακρίσεις των ΝΠΔΔ, 355. 2. Οι ενώσεις προσώπων ως

ΝΠΔΔ, 356. 3. Τα ΑΕΙ, 358. 4. ΝΠΔΔ διφυούς χαρακτήρα, 359. 5.

Εγκατάλειψη της παλιάς διάκρισης σε ασκούντα και μη διοίκηση,

359.

§ 61. Οι «αποκεντρωμένες» και οι «ανεξάρτητες» δημόσιες Υπηρεσίες

1. Η έννοια της «αποκεντρωμένης» δημόσιας Υπηρεσίας, 360. 2. Συ-

νέχεια. Ενδεικτική απαρίθμηση, 361. 3. Συνέχεια. Αμφισβήτηση του

νομικού χαρακτηρισμού της, 361. 4. Ι. Η «ανεξάρτητη» δημόσια Υπη-

ρεσία και τα γνωρίσματά της, 361. 5. Συνέχεια. Το πρόβλημα του πο-

λιτικού και δικαστικού ελέγχου, 363. 6. Συνέχεια. Ενδεικτική απαρίθ-

μηση, 364. 7. Συνέχεια. ΙΙ. Οι διατάξεις του αναθεωρηθέντος Συντ.,

364. 8. Συνέχεια. Ο εκτελεστικός νόμος, 367.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄

ΤΑ ΝΕΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ

§ 62. Λόγοι υιοθέτησης και γνωρίσματα των νέων συστημάτων

1. Λόγοι υιοθέτησης και γνωρίσματα, 370. 2. Σχηματοποίηση των συ-

στημάτων, 371. 3. Τα όρια του οικονομικού ανταγωνισμού, κατά το

Κοινοτικό δίκαιο, 371.

§ 63. Διακρίσεις των νέων συστημάτων. (α) ΄Ιδρυση αυτοτελών ΝΠΔΔ.

(β) Παραχώρηση δημόσιας υπηρεσίας

1. (α) Ίδρυση αυτοτελών ΝΠΔΔ, 372. 2. (β) Παραχώρηση δημόσιας

υπηρεσίας, 372. Ι. Μορφές και διαδικασία, 372. ΙΙ. Ειδικά στα δημό-

σια έργα, 375. ΙΙΙ. Γενική ρύθμιση για τις «Συμβάσεις Σύμπραξης.»,

375. ΙV. Άσκηση διοικητικής αρμοδιότητας, 377. V. Νομοθετικός χα-

ρακτηρισμός και συνέπειές του, 377.

§ 64. Συνέχεια. (γ) Επέμβαση σε ιδιωτικές επιχειρήσεις δημόσιου

συμφέροντος. (δ) Ενίσχυση ιδιωτικών επιχειρήσεων

1. (γ) Επέμβαση σε ιδιωτικές επιχειρήσεις δημόσιου συμφέροντος. Οι

αναγκαστικοί συνεταιρισμοί, 379. 2. (δ) Ενίσχυση ιδιωτικών επιχει-

ρήσεων, 380. 3. Συνέχεια. Η «οικονομική εξυγίανση», 381.

§ 65. Συνέχεια. (ε) Σύμπραξη ιδιωτικών ή δημόσιων φορέων στην ιδι-

ωτική επιχείρηση

1. (ε) Σύμπραξη ιδιωτικών ή δημόσιων φορέων στην ιδιωτική επιχεί-

ρηση και σκοπός της, 382. 2. Συνέχεια. Μορφές της σύμπραξης, 382.

3. Συνέχεια. Νομοθετική πρόβλεψη, 382. 4. Συνέχεια. Τα εποπτικά

συμβούλια, 383. 5.-6. Συνέχεια. Άτολμα βήματα,

§ 66. Συνέχεια. (στ) ΄Ιδρυση επιχειρήσεων μικτής οικονομίας

1. (στ) Ίδρυση επιχειρήσεων μικτής οικονομίας, 384. 2. Συνέχεια. Το

νομικό καθεστώς τους, 385. 3. Βασική διάκριση, 386.

§ 67. Συνέχεια. (ζ) Η «κοινωνικοποίηση» επιχειρήσεων του «δημόσιου

τομέα»

1. (ζ) Η «κοινωνικοποίηση» επιχειρήσεων του «δημόσιου τομέα» και

η έννοιά της, 386. 2. Συνέχεια. Η έννοια κατά τον Ν 1365/1983, 386.

3. Η αποδυνάμωση της έννοιας, 387.

§ 68. Ο «δημόσιος τομέας». Η «αποκρατικοποίηση» και η «ιδιωτικο-

ποίηση»

1.Ι. Η έννοια του «δημόσιου τομέα», 388. 2. Η επέκτασή του, 389. 3.

Η συνταγματική ορολογία και το περιεχόμενό της, 389. 4. Ενοποίηση

ή σύγχυση της διοικητικής οργάνωσης, 390. 5. Ενίσχυση του συγκε-

ντρωτισμού και μη κρατικά ΝΠΔΔ, 391. 6. Συνέπειες για τους διοι-

κούμενους, 391. 7. Συμπερασματικές παρατηρήσεις, 392. 8. Η επα-

ναοριοθέτηση του «δημόσιου τομέα», βάσει του Ν 1892/1990, 394. 9.

Εξαίρεση από τον «δημόσιο τομέα», 395. 10.ΙΙ. Η «αποκρατικοποί-

ηση», η «ιδιωτικοποίηση» και τα όριά της, 395.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ΄

Η ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ

§ 69. ΄Εννοια και εξέλιξη της δημόσιας επιχείρησης

1. Έννοια της δημόσιας επιχείρησης, 398. 2. Διακρίσεις, 400. 3. Δια-

φορά από την ιδιωτική επιχείρηση και από εκείνη της μικτής οικονο-

μίας, 401. 4. Οι νεώτερες ρυθμίσεις του Ν 3429/2005, 402.

§ 70. Το νομικό καθεστώς της δημόσιας επιχείρησης

1. Εφαρμογή κυρίως του δημόσιου δικαίου και υπαγωγή στον «δημό-

σιο τομέα», 403. 2. Ίδρυση με νόμο, 404. 3. Ιδιόμορφο ΝΠΙΔΔ, 404.

4. Οι επιχειρήσεις των ΟΤΑ, 405. 5. Οι πράξεις των δημόσιων επιχει-

ρήσεων, 406. 6. Οι νεώτερες ρυθμίσεις του Ν 3429/2005, 406.

§ 71. Διοικητική οργάνωση και λειτουργία της δημόσιας επιχείρησης

1. Διοικητική αυτοτέλεια και όριά της, 406. 2. Όργανα της δημόσιας

επιχείρησης, 407. 3. Υπηρεσιακή κατάσταση των οργάνων, 408. 4. Η

ευθύνη της δημόσιας επιχείρησης και των οργάνων της, 409. 5. Η

εφαρμογή του ιδιωτικού δικαίου, 410. 6. Η εφαρμογή της ιδιωτικής

οικονομίας, 412. 7. Οι νεώτερες ρυθμίσεις του Ν 3429/2005, 413.

§ 72. Άσκηση εποπτείας και ελέγχου επί της λειτουργίας της δημό-

σιας επιχείρησης

1. Διάκριση εποπτείας και ελέγχου, 415. 2. Είδη ελέγχου, 415. 3. Τρό-

πος άσκησης του ελέγχου, 416. 4. Όργανα ελέγχου, 416. 5. Οι νεώτε-

ρες ρυθμίσεις του Ν 3429/2005, 416.

ΜΕΡΟΣ Γ΄

ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄

ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

§ 73. Σχέση Κράτους και διοικητικών οργάνων

1. Τα όργανα της Διοικητικής Λειτουργίας, 421. 2. Σχέση Κράτους και

διοικητικών οργάνων, 421.

§ 74. Γνωρίσματα και διακρίσεις των διοικητικών οργάνων. Ιεραρχία

και εποπτεία

1.-2. Βασικά γνωρίσματα των διοικητικών οργάνων. (α) Ιεραρχία,

423. 3. Συνέχεια. Συνέπειες, 425. 4. Ιεραρχία και εποπτεία, 426. 5.

(β) Μυστικότητα δράσης, 427. (γ) Ανάκληση πράξεων, 427. 6. Αμφι-

σβήτηση της ιδιότητας του διοικητικού οργάνου, 427. 7.-8. Διακρίσεις

των διοικητικών οργάνων, 429-430. 9. Ανάθεση διοικητικών καθηκό-

ντων σε δικαστικούς λειτουργούς, 431.

§ 75. Διοικητική ιεραρχία, υπακοή και νομιμότητα

1. Ιεραρχία και διαταγή, 431. 2. Το δημόσιο συμφέρον ως σύστημα

«καθόλου», 432. 3. Σύγκρουση καθηκόντων στην ειδική περίπτωση

του ΥΚ και του ΠΚ, 432. 4. Η υπακοή. (α) Γενικές διατάξεις, 434. (αα)

Έκδοση της διαταγής, 434. (ββ) Εκτέλεση της διαταγής, 434. 5. Η

αναμφισβήτητα παράνομη διαταγή, 435. 6. (β) Ειδικές διατάξεις, 438.

7. Υπακοή και συμμετοχή σε συλλογικό όργανο, 438. 8. Συνέπεια της

εκτέλεσης παράνομης διαταγής, 439. 9. Έρευνα νομιμότητας από

τον διατασσόμενο, 439. 10. Τα συνταγματικά όρια της υπακοής. Ι.

Γενικά, 441. ΙΙ. Ειδικά, 441. 11. Τα νομοθετικά όρια της υπακοής. Ι.

Γενικά, 442. ΙΙ. Ειδικά, 442. 12. Η υπακοή στο πλαίσιο των Ανεξάρτη-

των Διοικ. Αρχών, 443.

§ 76. Τα συλλογικά όργανα

1. Βασική διάκριση, 444. 2. Συλλογικά όργανα και διοικητικά δικαστή-

ρια, 444. 3. Συνταγματικές εγγυήσεις και νομοθετικές ρυθμίσεις, 445.

Ι. Συγκρότηση, 446. ΙΙ. Σύνθεση, 449. ΙΙΙ. Λειτουργία, 451. 4. Ο ΚΔΔ.

Ι. Συγκρότηση, 453. ΙΙ. Σύνθεση-Συνεδριάσεις-Λειτουργία, 455. ΙΙΙ.

Αποφάσεις, 457. IV. Η νομική κατάσταση του γραμματέα, 458. 5.

Πράξεις μετά από ακυρωτική απόφαση δικαστηρίου, 459.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄

Η ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ

§ 77. Έννοια και σημασία της αρμοδιότητας

1. Έννοια της αρμοδιότητας, 460. 2. Νομική φύση, σημασία και πα-

ράκαμψη της αναρμοδιότητας. Η δυνατότητα υποκατάστασης, 461.

3. Χώρος άσκησης της αρμοδιότητας, 464. 4. Η διοικητική διαδικασία

(παραπομπή), 464.

§ 78. Διακρίσεις της αρμοδιότητας

1. Διακρίσεις της αρμοδιότητας, 465. 2. Συνέχεια. Η παράλληλη ή

συντρέχουσα αρμοδιότητα, 466. 3. Νέες κατηγορίες ρυθμιστικής αρ-

μοδιότητας (παραπομπή), 469.

§ 79. Αρμοδιότητα δέσμια και κατά διακριτική ευχέρεια. Ο ρόλος της

επιστήμης. Κατάχρηση εξουσίας και «κατάχρηση» διαδικασίας

1. Αρμοδιότητα δέσμια και κατά διακριτική ευχέρεια, 471. 2. Συνέχεια.

Ι. Αρχές της διακριτικής ευχέρειας. – Κοινή πείρα και λογική, επιστη-

μονική λογική, 472. ΙΙ. Η κανονιστική δύναμη της επιστήμης, 475. ΙΙΙ.

Προϋποθέσεις εφαρμογής, 476. 3. Συνέχεια. (α) Κακή (παράνομη)

χρήση διακριτικής ευχέρειας, 476. (β) Κατάχρηση εξουσίας και «κα-

τάχρηση» διαδικασίας, 477. 4. Το πρόβλημα της εφαρμογής του άρ-

θρου 281, ΑΚ, 479.

§ 80. Οι μεταβολές της αρμοδιότητας

1. Τα όρια και τα είδη των μεταβολών. 442. (α) Αναπλήρωση και ο

ΚΔΔ, 481. (β) Μεταβίβαση (εκχώρηση) και ο ΚΔΔ, 482. (γ) Ανάθεση

εξουσίας υπογραφής και ο ΚΔΔ, 483. 2. Δημοσιοποίηση των σχετι-

κών κανονιστικών πράξεων, 483. 3. Η μνεία των διατάξεων βάσει του

ΚΔΔ, 483. 4. Δυνατότητα ανάκλησης, 484. 5. Έκταση και σχήματα

μεταβίβασης αρμοδιότητας, 484. 6. Σύγκρουση αρμοδιότητας (παρα-

πομπή), 484. 7. Αναβίωση αρμοδιότητας κατά χρόνο, 484.

§ 81. Η αποστέρηση της αρμοδιότητας ως συνέπεια της αρχής της

αμεροληψίας. Η αρχή της αξιοκρατίας

1. Έννοια και σημασία της αμεροληψίας, 485. 2. Βασικές αρχές εξαί-

ρεσης, 487. 3. Συνέχεια. Διαδικασία και συνέπειες εξαίρεσης ή μη,

488. 4. Τα όρια της εξαίρεσης, 488. 5. Ο ΚΔΔ, 489. 6. Η αρχή της

αξιοκρατίας, 491.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄

ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΟΡΓΑΝΑ

§ 82. Εισαγωγικές γνώσεις

1. Κεντρικές και περιφερειακές Υπηρεσίες, 492. 2. Η Κυβέρνηση,

492. 3. Ασυμβίβαστα, 493. 4. Ευθύνη της Κυβέρνησης, 493.

§ 83. Τα μονομελή όργανα της κεντρικής δημόσιας διοίκησης

1. (α) Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, 495. 2. Συνέχεια. Οι διοικητικές

αρμοδιότητές του, 495. 3. Συνέχεια. Ο τύπος των πράξεών του, 496.

4. (β) Ο Πρωθυπουργός, 496. (γ) Οι Αντιπρόεδροι, 498. 5. (δ) Οι

Υπουργοί, 498. 6. (ε) Οι Γενικοί Γραμματείς, 500. 7. (στ) Τα «πολιτικά

γραφεία», 500. 8. (ζ) Οι «ανεξάρτητες» διοικητικές Αρχές, 500.

§ 84. Τα συμβούλια της κεντρικής δημόσιας διοίκησης

1. Ανώτατα μοναδικά συλλογικά όργανα, 502. 2. (α) Το Υπουργικό

Συμβούλιο, 502. 3. (β) Το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, 504. (γ) Το

Γνωμοδοτικό Συμβούλιο Δημόσιας Διοίκησης και άλλα, 506. 4. (δ) Το

Συμβούλιο της Επικρατείας. Η «επεξεργασία» των ΠΔ, 507. 5. Συνέ-

χεια. Δεν ασκεί νομοπαρασκευαστική αρμοδιότητα, 510. 6. (ε) Το

Ελεγκτικό Συνέδριο, 510. 7. Συνέχεια. Ασκεί και νομοπαρασκευαστική

αρμοδιότητα, 513. 8. (στ) Διοικητικές αρμοδιότητες της Βουλής, 513.

9. (ζ) Η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή κτλ., 514. 10. (η) Οι «ανε-

ξάρτητες» διοικητικές Αρχές, 515.

§ 85. Τα περιφερειακά όργανα του Κράτους

1. (α) Ο Υπουργός Μακεδονίας-Θράκης, 515. 2. (β) Οι Νομάρχες ως

κρατικά όργανα, 515. (γ) Οι Έπαρχοι, 517. (δ) Οι Γ.Γ. των «Περιφε-

ρειών», 517. 3. Τα σημερινά αποκεντρωμένα κρατικά όργανα και οι

αστυνομικές αρμοδιότητες, 517. 4. (ε) Τα συμβούλια, 518.

§ 86. Οι δημόσιοι πολιτικοί διοικητικοί υπάλληλοι

1. Το υπαλληλικό Κράτος, 519. 2. Η υπηρεσιακή κατάσταση των

υπαλλήλων, 519.

§ 87. Τα αιρετά όργανα των ΟΤΑ ως περιφερειακά όργανα του Κρά-

τους

1. Ανάθεση κρατικών αρμοδιοτήτων σε αιρετά όργανα ΟΤΑ, 519. 2.

Υποκατάσταση αν αρνηθούν ή αμελήσουν, 520. 3. Ειδική ευθύνη,

520. 4. Η καθολική υποκατάσταση στις ΝΑ, 520. 5. Οι νέες διατάξεις

του άρθρου 102 § 1, δ΄, Συντ. (παραπομπή), 520.

ΜΕΡΟΣ Δ΄

Η ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

ΤΜΗΜΑ ΠΡΩΤΟ

ΟΙ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΝΝΟΜΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

§ 88. Θεμελίωση των διοικητικών επεμβάσεων

1. Θεμελίωση των κρατικών επεμβάσεων, 523. 2. Συνέχεια. Σκοπός,

523. 3. Συνέχεια. Αντικείμενα, 524. 4. Δημιουργία έννομων σχέσεων,

524. 5. Έκταση και ένταση των επεμβάσεων, 524.

§ 89. Έννοια, φύση και χαρακτήρας των έννομων σχέσεων του διοι-

κητικού δικαίου

1. Έννοια και σημασία, 525. 2. Εφαρμογή κανόνων δημόσιου δικαίου,

525. 3. Διάκριση από τις νομικές καταστάσεις, 525. 4. Αντιστοιχία ή μη

δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, 526. 5. Νομική φύση των δικαιωμά-

των, 526. 6. Οι έννομες σχέσεις είναι κατ’ αρχήν προσωπικές, 526.

§ 90. Ίδρυση, αλλοίωση, κατάργηση και σύγκρουση των έννομων

σχέσεων του διοικητικού δικαίου. Τα «κεκτημένα» δικαιώματα

1. Τρόποι ίδρυσης και κρίσιμος χρόνος του κύρους, 527. 2. Έννομες

σχέσεις αυστηρά προσωπικές και υποκείμενες σε αλλοίωση. Αντι-

προσώπευση, διαδοχή. Υποκατάσταση οργανωτικών φορέων, 527.

3. Τρόποι κατάργησης, 528. 4. Συνέχεια. Η παραίτηση. (α) Η δημόσια

διοίκηση, 530. (β) Ο διοικούμενος, 530. 5. Σύγκρουση έννομων σχέ-

σεων και άρση της, 531. 6. Τα «κεκτημένα» δημόσια δικαιώματα,

533.

§ 91. Δικαιώματα του διοικητικού δικαίου. Περιορισμοί και τριτενέρ-

γεια

1. Έννοια και διάκριση από το «κατ’ αντανάκλαση» δικαίωμα, 537. 2.

Διακρίσεις. (α) Πολιτικά, 538. (β) Ατομικά, 538. (γ) Κοινωνικά-οικονο-

μικά, 539. (δ) Λειτουργικά, 539. 3. Συνέχεια. Τα κοινωνικά-οικονομικά

δικαιώματα, 540. 4. Συνέχεια. Δικαιώματα μικτής φύσης, 544. 5. Τα

υποκείμενα των δικαιωμάτων, 545. 6. Ο περιορισμός των δικαιωμά-

των. (α) Γενικές και ειδικές συνταγματικές διατάξεις. Η καταχρηστική

άσκηση δικαιώματος, 546. (β) Η τριτενέργεια, 548. (γ) Ο νόμος, 550.

(δ) Η περίπτωση της ιδιαίτερης σχέσης εξουσίασης, 551.

§ 92. Υποχρεώσεις του διοικητικού δικαίου

1. Ι. Έννοια, 551. 2. Διάκριση. (α) Γενικές υποχρεώσεις, 552. (β) Ειδι-

κές υποχρεώσεις, 553. 3. Απαγόρευση ανάληψης (εκουσίως) υπο-

χρεώσεων, 553.

§ 93. Ο χρόνος στις έννομες σχέσεις του διοικητικού δικαίου

1. Ι. Σημασία του χρόνου, 554. ΙΙ. Υπολογισμός του χρόνου, 556. ΙΙΙ.

Μέτρηση του χρόνου, 557. 2. Διακρίσεις της χρονικής διάρκειας, 558.

3. Η προθεσμία γενικά, 558. (α) Αναβλητική, 558. (β) Αποκλειστική,

558. (γ) Ενδεικτική, 559. (δ) Εύλογη, 560. 4. Η παραγραφή και τα

νομοθετικά όριά της, 560. 5. Το «απαράγραπτο», 561. 6. (α) Διακοπή,

562. (β) Αναστολή και ανώτερη βία, 563. 7. Η υποχρέωση απάντη-

σης των Υπηρεσιών, 567. 8. Ο ΚΔΔ και οι προθεσμίες προς ενέργεια,

567. 9. Η νέα διάταξη του άρθρου 10 § 3, Συντ., 572.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄

Ο ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΚΑΤΑΝΑΓΚΑΣΜΟΣ

§ 94. Το δικαίωμα αυτεπάγγελτης ενέργειας της δημόσιας διοίκησης

1. Η αυτεπάγγελτη ενέργεια, 574. 2. Συνέχεια. Λειτουργία και αιτιολο-

γία, 575. 3. Εξαίρεση η προηγούμενη δικαστική απόφαση, 575. 4. Η

άμεση εκτέλεση της διοικητικής πράξης, 576. 5. Ο ΚΔΔ, 576.

§ 95. Εκτελεστότητα και αναστολή εκτέλεσης των διοικητικών πρά-

ξεων

1. Έννοια της εκτελεστής πράξης, 578. 2. Τεκμήριο εκτελεστότητας,

αναστολή εκτέλεσης και νομική φύση της, 580. (α) Διοικητική ανα-

στολή, 581. (β) Δικαστική αναστολή, 582. (γ) Σχέσεις της διοικητικής

με την δικαστική αναστολή, 586. (δ) Χρονικό όριο της αναστολής,

586. 3. Η υποχρεωτική αναστολή, 587. 4. Ειδικές περιπτώσεις, 587.

5. Η απαγόρευση αναστολής, 587. 6. Η πιθανολόγηση και ο αποκλει-

σμός στην αναστολή (παραπομπή), 589. 7. Η χορήγηση και η ανά-

κληση της αναστολής, (α) Διοικητικής, 589. (β) Δικαστικής, 589.

§ 96. Συνέχεια. Οι νεώτερες διατάξεις για την αναστολή εκτέλεσης και

άλλες μορφές προσωρινής προστασίας

1. Α. Διοικητική αναστολή και άλλες μορφές προστασίας. Ι. Γενικές

διατάξεις. (α) Διοικητικής δικονομίας, 592. (β) Διοικητικής διαδικασίας

(ΚΔΔ), 592. 2. ΙΙ. Ειδικές διατάξεις, 594. 3. Β. Δικαστική αναστολή και

άλλες μορφές προστασίας. Ι. Γενικές διατάξεις. (α) Συμβούλιο της

Επικρατείας, 595. (β) Τακτικά διοικητικά δικαστήρια, 597. 4. ΙΙ. Ειδι-

κές διατάξεις. (α) Υπάλληλοι, 598. (β) Διοικητική εκτέλεση, 599. (γ)

Δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, 599. (δ) Συμβάσεις Οδηγιών

89/665, κλπ., 599. (ε) Προσωρινή ρύθμιση κατάστασης, 600. (στ)

Προσωρινή επιδίκαση απαίτησης, 601. 5. ΙΙΙ. Συμπληρωματικές δια-

τάξεις, 602. 6. IV. Νομοθετική ασυνέπεια, 602. 7. V. Πιθανολόγηση

και αποκλεισμός, 603. 8. VI. Η εισαγγελική προστασία, 603.

§ 97. Ο διοικητικός καταναγκασμός και οι περιορισμοί του

1. Η ανάγκη καταναγκασμού, 604. 2. Καταναγκασμός και νομιμότητα,

605. 3. Συνέχεια. Μέσο και η δημόσια δύναμη, 605. 4. Περιορισμοί.

(α) Ποσοτικός, 605. (β) Ποιοτικός, 606.

§ 98. Είδη του διοικητικού καταναγκασμού

1. Διακρίσεις, 607. 2. Η διοικητική εκτέλεση. (α) Χρηματική οφειλή,

607. (β) Πράξη, παράλειψη ή ανοχή, 608. 3. Ο άμεσος καταναγκα-

σμός. Προϋποθέσεις, 609.

ΤΜΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΟΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄

ΕΝΝΟΙΑ, ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ

§ 99. ΄Εννοια, σπουδαιότητα και βασικές διακρίσεις των διοικητικών

πράξεων

1. Ευρεία έννοια της διοικητικής πράξης, 612. 2. Μεσολάβηση εφαρ-

μογής του νόμου, 612. 3. Διακρίσεις των διοικητικών πράξεων. (α)

Ατομικές, 613. (β) Κανονιστικές, 613. (γ) Γενικής εφαρμογής, κατευ-

θυντήριες, προγραμματικές, Χάρτες Υποχρεώσεων και κανόνες δεο-

ντολογίας, 613. (δ) «Κυβερνητικές», 613. (ε) Μονομερείς και διμερείς,

615. (στ) Μικτές, 615. (ζ) Απλές, σύνθετες και συναφείς, 615. (η)

Εκτελεστές και μη. (αα) Προηγούμενες, 616. (ββ) Επόμενες, 616. (γγ)

Διαπιστωτικές, 617. (δδ) Εσωτερικές ενέργειες. (1) Μέτρα εσωτερικής

φύσης και ιδίως εγκύκλιοι, οδηγίες και υποδείξεις, 617. (2) Μέτρα

εσωτερικής τάξης, 618. (θ) Επωφελείς και επαχθείς, 620. (ι) Τυπικές

(οργανικές) και ουσιαστικές (λειτουργικές), 620. 4. Οι τυπικές διοικη-

τικές πράξεις, 620.

§ 100. Η νομική φύση της διοικητικής πράξης

1. Περιεχόμενο, 621. 2. Η «συμμετοχή» του διοικούμενου, 621.

§ 101. Ειδικότερες διακρίσεις των διοικητικών πράξεων

1. Ι. Θετικές και αρνητικές πράξεις. Αρνητικές ως ρητές ή σιωπηρές,

622. ΙΙ. Η αδράνεια-παράλειψη της Διοίκησης και η συντέλεση σιω-

πηρής πράξης. (α) Όταν αφορά αυτεπάγγελτη ενέργεια ή έπεται αί-

τησης, 623. (β) Όταν έπεται άσκησης διοικητικής προσφυγής, 624. 2.

Ταξινόμηση των θετικών πράξεων, 624. 3. Οι δημιουργικές πράξεις.

(α) Δικαιωμάτων. Ι. Κυρίως δικαιώματα, 625. ΙΙ. Άδειες, 625. (β) Υπο-

χρεώσεων. Ι. Διαταγές, 627. ΙΙ. Κυρώσεις, 627.

§ 102. Συνέχεια. Οι διοικητικές κυρώσεις

1. Έννοια και γνωρίσματα, 628. 2. Διακρίσεις. (α) Υπηρεσιακές κυ-

ρώσεις, 633. (β) Μη υπηρεσιακές κυρώσεις, 633. 3. Προϋποθέσεις

και διαδικασία επιβολής, 635.

§ 103. ΄Εγκυρες και ελαττωματικές διοικητικές πράξεις

1. Έννοια και κρίσιμος χρόνος του κύρους, 638. 2. Ελαττωματικές.

(α) Ανυπόστατες, 639. (β) Άκυρες, 640. (γ) Ακυρώσιμες, 640. 3. Με-

ρικώς ελαττωματικές, 640. 4. Μετατροπή ελαττωματικών, 640. 5. Κύ-

ρωση (επικύρωση) ελαττωματικών, 641.

§ 104. Το τεκμήριο της νομιμότητας, της γνησιότητας και της αλήθειας

των διοικητικών πράξεων

1. Έννοια και συνέπειες. Ο παρεμπίπτων έλεγχος, 642. 2. Γνησιό-

τητα, αυθεντικότητα, αλήθεια περιεχομένου, 645. 3. Τεκμήριο κατά

της Διοίκησης, 645.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΚΗ ΙΣΧΥΣ ΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ

§ 105. Γενικότητες. Η διοικητική διαδικασία. Ο Κώδικας Διοικητικής Δι-

αδικασίας

1. Αρχή της νομιμότητας, 647. 2.-3. Η διοικητική διαδικασία, 647-648.

4. Διαδικασία και αυτοδέσμευση της Διοίκησης, 648. 5. «Κατάχρηση»

διαδικασίας (παραπομπή), 649. 6. Τρόποι συμμετοχής στην διαδικα-

σία, 649. 7. Μορφές της διαδικασίας, 649. 8. Επανάληψη της διαδικα-

σίας, 650. 9. Ο ΚΔΔ. Παρατηρήσεις και γενικές διατάξεις, 650.

§ 106. Οι προϋποθέσεις της εγκυρότητας των διοικητικών πράξεων. (α)

Η νόμιμη υπόσταση του διοικητικού οργάνου

1. Ανάδειξη του οργάνου. De facto όργανο, 653. 2. Προσωρινή δια-

κοπή, 653. 3. Όργανο διοικητικό του Ελληνικού Κράτους, 654.

§ 107. Συνέχεια. (β) Η νόμιμη δήλωση της βούλησης

1. Η βούληση του οργάνου ελέγχεται αντικειμενικά - Εξαναγκασμός

σε δήλωση, 654. 2. Ελαττώματα. (α) Πλάνη, 655. (β) Απάτη, 655. (γ)

Απειλή, 656. (δ) Εικονικότητα, 656. 3. Η βούληση του διοικούμενου

και ο έλεγχός της. Κατάχρηση και καταστρατήγηση του νόμου, 656.

4. Η αυτοδικαίως παράνομη δήλωση και βούληση, 659. 5. Ο ΚΔΔ και

η βούληση του διοικούμενου, 660. 6. Τα γνωρίσματα της νόμιμης δή-

λωσης και βούλησης, 661. 7. Υποχρέωση δήλωσης ή μη της βούλη-

σης, 663. 8. Απώλεια της αίτησης του διοικούμενου με υπαιτιότητα

της Διοίκησης, 663.

§ 108. Συνέχεια. (γ) Η αρμοδιότητα

1. Σημασία της αρμοδιότητας, 663. 2. Τρόποι άσκησής της (παραπο-

μπή), 664.

§ 109. Συνέχεια. (δ) Οι νόμιμοι τύποι. Η αιτιολογία

1. Κρίσιμος χρόνος, διακρίσεις και παράκαμψη των τύπων, 665. 2.

Αρχή της επικαιρότητας και κάλυψη τύπου, 667. 3. Ι. Έγγραφος τύ-

πος, 669. ΙΙ. Άλλοι τύποι, 670. ΙΙΙ. Ο ΚΔΔ, 671. 4. Γλώσσα, χρονολο-

γία, υπογραφή, αριθ. πρωτοκόλλου, 672. 5. Ακυρότητα λόγω παρά-

βασης ουσιώδους τύπου, 673. 6. Ι. Η αιτιολογία γενικώς, 673. 7. Συ-

νέχεια. Τρόπος αιτιολογίας, 674. 8. Συνέχεια. Περιεχόμενο, 674. 9.

Συνέχεια. Ελαττωματική αιτιολογία, 675. 10. Συνέχεια. Εξαιρέσεις

από την αιτιολογία, 675. 11. Συνέχεια. Οικειοθελής αιτιολογία, 676.

12. Συνέχεια. Σύνδεση με την αποδεικτική διαδικασία (παραπομπή),

676. 13. Συνέχεια. ΙΙ. Ο ΚΔΔ, 676.

§ 110. Συνέχεια. (ε) Οι ειδικές διαδικασίες. Η ακρόαση του διοικούμε-

νου

1. Ι. Ειδικές διαδικασίες, 679. ΙΙ. Συνέχεια. (α) Δημοσιότητα, 679. (β)

Σύμπραξη διοικητικού οργάνου. (1) Γνωμοδότηση, 680. (2) Πρόταση,

682. (3) Κύρωση ή έγκριση, 683. 2. Συνέχεια. Ο ΚΔΔ για την γνώμη και

την πρόταση, 684. 3. (γ) Σύμπραξη του διοικούμενου, 685. 4. Η ακρό-

αση του διοικούμενου. Ι. Ατομικό δικαίωμα και συνέπειες, 685. ΙΙ. Πότε

δεν απαιτείται, 687. ΙΙΙ. Προϋποθέσεις και φορέας, 689. IV. Διαδικασία,

689. V. Ουσιώδης, συνταγματικά, τύπος, 685. VI. Η ακρόαση ως υπο-

χρέωση του διοικούμενου, 690. 5. Συνέχεια. Ο ΚΔΔ, 690.

§ 111. Συνέχεια. (στ) Η δυνατότητα πραγμάτωσης της βούλησης του

διοικητικού οργάνου

1. Η εκτέλεση της διοικητικής πράξης, 691. 2. Το ανεφάρμοστο, λόγω

νομικής ή πραγματικής αδυναμίας, 692. 3. Νομική αδυναμία ένεκα

χαρτοσήμου, 693. 4. Αρχή του ανέφικτου, 693.

§ 112. Πρόσθετοι ορισμοί στις διοικητικές πράξεις

1. Βασικές προϋποθέσεις, 694. 2. (α) Αίρεση, 694. (β) Όρος, 695. (γ)

Προθεσμία, 695. (δ) Επιφύλαξη ανάκλησης, 695. 3. Μερική ή ολική

ακυρότητα, 696.

§ 113. Η έκδοση, η κοινοποίηση και η χρονική ισχύς των διοικητικών

πράξεων

1. Έκδοση της πράξης. Ο ΚΔΔ, 697. 2. Ισχύς, χρονική επιλογή και

προτεραιότητα, 697. 3. Έναρξη ισχύος, 698. 4. Συνέχεια. (α) Τυπική

ισχύς, 699. (β) Ουσιαστική ισχύς, 699. 5. Ο ΚΔΔ και η κοινοποίηση,

699. 6. Αναδρομική ισχύς, 700. 7. Λήξη ισχύος και λόγοι, 701. 8. Συνέ-

χεια. Για το μέλλον ή αναδρομικά, 702. 9. Μεταβολή της νομοθεσίας,

703. 10. Εκκαθάριση Αρχείων, 703. 11. Κατάργηση δίκης, 703.

§ 114. Η διόρθωση και η ερμηνεία των διοικητικών πράξεων

1. Η διόρθωση και η ερμηνεία των κρατικών πράξεων, 704. 2. Όρια

της διόρθωσης, 704. 3. Κανόνες ερμηνείας των διοικητικών πράξεων,

705. 4. Συνέχεια. Συνέπειες της παρερμηνείας, 705.

§ 115. Η έκδοση διοικητικών, τυπικά ή ουσιαστικά, πράξεων από δικα-

στικά όργανα

1. Ι. Η διασταύρωση των Λειτουργιών και η άσκηση διοικητικών αρ-

μοδιοτήτων από «δικαστικούς λειτουργούς» και «δικαστήρια», 706.

ΙΙ. Σχηματική παράσταση, 707. 2. Ως διοικητικά όργανα, 708. 3. Ως

δικαστικά όργανα, 708. 4. Οι πράξεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου, 708.

5. Η περίπτωση της προηγούμενης έκδοσης διοικητικής πράξης,

709. 6. Η ορθή άποψη του Ελεγκτικού Συνεδρίου, 710.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄

Η ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

§ 116. Γενικότητες. Το αντικείμενο της απόδειξης

1. Το πρόβλημα και η επίλυσή του, 711. 2. Η θεμελίωση της αποδει-

κτικής διαδικασίας, 712.

§ 117. Αρχές και περιορισμοί κατά την ενέργεια της απόδειξης

1. Αρχές της διαδικασίας, 713. 2. Περιορισμοί, 714.

§ 118. Αποδεικτικά μέσα. (α) Γενικώς

1. Αποδεικτικά μέσα, 718. 2. Ισχύς των μέσων. (α) Δεσμευτικά. (αα)

Δημόσια έγγραφα, 719. (ββ) Δηλώσεις του διοικούμενου, 721. (ααα)

Υπεύθυνες Δηλώσεις, 721. (βββ) Ένορκες βεβαιώσεις, 723. (β) Ελεύ-

θερης εκτίμησης, 724. 3. Διοικητική ανάκριση και υποχρέωση μαρτυ-

ρίας, 724.

§ 119. Συνέχεια. (β) Ειδικώς για την προστασία του περιβάλλοντος

1. (α) Έλεγχος, έρευνα, αυτοψία, 725. 2. (β) Διαπίστωση και βεβαί-

ωση παράβασης, 727. (γ, δ, ε, στ, ζ) Ακρόαση, αιτιολογία, κοινοποί-

ηση, εκτέλεση, καταγγελία, 727.

§ 120. Συνέχεια. (γ) Τα διοικητικά τεκμήρια

1. Έννοια, 728. 2. Σημασία, 728. 3. Τεκμήρια διαδικασίας και δικονο-

μίας, 729. 4. Όρια θέσπισης, 729. 5. Αμάχητα και μαχητά τεκμήρια,

729. 6. Τα νόμιμα τεκμήρια, 729. 7. Η νομολογία για τα φορολογικά νό-

μιμα τεκμήρια, 730. 8. Συνέχεια. Παρατηρήσεις, 730. 9. Στέρηση συ-

νταγματικών δικαιωμάτων ένεκα νόμιμου αμάχητου τεκμηρίου, 732.

§ 121. Το βάρος της απόδειξης. Αντ-απόδειξη και συμπλήρωση. Συντη-

ρητική απόδειξη

1. Το βάρος της απόδειξης, 732. 2. Αντ-απόδειξη, συμπληρωματική

απόδειξη, 733. 3. Συντηρητική απόδειξη, 734.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ΄

ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ

§ 122. Τυπικό και ουσιαστικό δεδικασμένο

1. Τυπικό και ουσιαστικό δεδικασμένο, 735. 2. Έκταση εφαρμογής

στις διοικητικές πράξεις, 736. 3. Η νομοθεσία για την απαγόρευση

ανάκλησης, 736. 4. Ειδικές διοικητικές διαδικασίες, 738. 5. Ανάκληση

ρητή και σιωπηρή, 739.

§ 123. Έννοια, επιτρεπτό, διαδικασία και συνέπειες της ανάκλησης

1. Έννοια και σημασία της ανάκλησης, 739. 2. Προϋποθέσεις, 740. 3. Η

γενική ρύθμιση του ΑΝ 261/1968, 742. 4. Τρόπος, διαδικασία και υπο-

χρέωση ανάκλησης, 743. 5. Ανάκληση και σύνθετη διοικητική διαδικα-

σία, 748. 6. Ο ΚΔΔ για την ανάκληση. Έμμεση και άμεση, 749. 7. Ανά-

κληση ανακλητικής πράξης, 750. 8. Συνέπειες της ανάκλησης, 751.

§ 124. Ανάκληση των νόμιμων και των παράνομων πράξεων

1. Λόγοι ανάκλησης έγκυρων πράξεων. (α) Δημόσιο συμφέρον, 752.

(β) Μεταβολή των πραγματικών συνθηκών, 752. (γ) Μεταβολή των

νομικών συνθηκών, 752. (δ) Μη εκπλήρωση υποχρεώσεων διοικητι-

κού δικαίου, 753. (ε) Επιφύλαξη ανάκλησης, 753. 2. Ανάκληση ελατ-

τωματικών πράξεων, 753. 3. Ανάκληση και τήρηση των περιορισμών

της (παραπομπή), 753.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ΄

Η ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ

§ 125. ΄Εννοια, νομική φύση και είδη της διοικητικής σύμβασης

1. Έννοια, 755. 2. Βασικά γνωρίσματα και εφαρμοστέο δίκαιο, 756. 3.

Είδη διοικητικών συμβάσεων, 758. 4. Η νεώτερη έννοια της «δημό-

σιας σύμβασης», 759.

§ 126. Προϋποθέσεις και διαδικασία έγκυρης σύναψης της διοικητικής

σύμβασης

1. Κανόνες δημόσιας τάξης. Η «διαφάνεια», 761. 2. Προϋποθέσεις. Ι.

Γενικές. Διάταξη νόμου. Εκπροσώπηση της Διοίκησης. Δικαιοπρα-

κτική ικανότητα των ιδιωτών, 764. ΙΙ. Ειδικές. Απαγόρευση στα ΜΜΕ.

Έλεγχος από το Ελεγκτικό Συνέδριο, 765. 3. Διαδικασία σύναψης. Ο

ΚΔΔ, 766. 4. Προσυμβατική ευθύνη, 770. 5. Η σύμβαση παραχώρη-

σης δημόσιας υπηρεσίας (παραπομπή), 771.

§ 127. Εκτέλεση και ερμηνεία της διοικητικής σύμβασης

1. Ομαλή εκτέλεση, 772. 2. Δικαιώματα και υποχρεώσεις κατά την

εκτέλεση. (α) Της δημόσιας διοίκησης. (1) Μονομερής τροποποίηση

όρων, 772. (2) Επιβολή ποινών, 772. (3) Λύση της σύμβασης, 773.

(β) Του ιδιώτη (ανάδοχου). (1) Αίτηση αποζημίωσης, 773. (2) Αίτηση

αποζημίωσης ένεκα ζημιογόνας πράξης της Αρχής (fait du prince),

773. (3) Αίτηση αναπροσαρμογής, 774. 3. Η ερμηνεία των διοικητι-

κών συμβάσεων, 775.

§ 128. Η επίλυση των διαφορών από την διοικητική σύμβαση. Η διαιτη-

σία

1. Επίλυση διαφορών. (α) Διοικητική, 778. 2. (β) Δικαστική, 779. 3. Οι

αποσπαστές πράξεις, 780. 4. Τα αρμόδια δικαστήρια, 781. 5. Το έν-

δικο βοήθημα της «προσφυγής», 783. 6. Η διαιτησία. Ι. Δυνητική και

υποχρεωτική, 785. ΙΙ. Τρόποι καθιέρωσης, 787. ΙΙΙ. Συνταγματικά

όρια, 787. 7. Συνέχεια. Απαγόρευση κατά το άρθρο 106 § 4, Συντ.,

789. 8. Η διαιτησία ιδιωτικού δικαίου του Δημοσίου, 789.

ΜΕΡΟΣ Ε΄

Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΕΛΕΓΧΟΥ

§ 129. Η ελευθερία των διοικούμενων

1. Ελευθερία σημαίνει έλεγχο, 793. 2. Το τεκμήριο υπέρ της ελευθε-

ρίας. Πολίτης και «διοικούμενος», 793. 3. Έλεγχος ιεραρχίας κανό-

νων (σκοπιμοτήτων), 794.

§ 130. Επαλήθευση της ελευθερίας των διοικούμενων

1. Επαλήθευση της ελευθερίας, 794. 2. Δικαίωμα ελέγχου, 795. 3.

Διακρίσεις του ελέγχου, 795.

§ 131. Περιορισμοί του ελεγκτικού δικαιώματος των διοικούμενων

1. Περιορισμοί: (α) Απόλυτο απαράδεκτο δικαστικής προστασίας,

796. 2. (β) Σχετικό απαράδεκτο. (1) Η παράλληλη δικαστική προ-

σφυγή, 797. (2) Η ενδικοφανής διοικητική προσφυγή, 797. 3. Σχετικό

απαράδεκτο και ενώπιον πολιτικών δικαστηρίων, 798. 4. Αλλοίωση

του ελεγκτικού δικαιώματος, 798.

§ 132. Η άσκηση ελέγχου οίκοθεν ή μετά από πρόκληση των διοικού-

μενων

1. Τρόποι άσκησης ελέγχου, 799. 2. Ο έλεγχος οίκοθεν. Ο έλεγχος

αντισυνταγματικότητας, 799. 3. Η υπακοή του διοικούμενου σε νόμι-

μες ενέργειες, 800. 4. Γενικά μέσα έννομης προστασίας, 800.

§ 133. Προβλήματα από την εφαρμογή νέων συστημάτων διοικητικής

οργάνωσης

1. Συνέπειες από το τυπικό ή ουσιαστικό κριτήριο στην δημόσια διοί-

κηση, 801. 2. Προβλήματα δικαστικού ελέγχου, 802. 3. Το πρόβλημα

των νομικών προσώπων. Τα διφυή, 804. 4. Η γαλλική νομολογία, 806.

5. Οι διοικητικές συμβάσεις, 806. 6. Συμπερασματικές παρατηρήσεις,

807. 7. Εφαρμογή της τριτενέργειας των ατομικών δικαιωμάτων, 808.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄

Η ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

§ 134. Η αρχή της φανερής δράσης μέχρι τον Ν 1599/1986

1. Φανερή δράση και μυστικότητα, 810. 2. Συνέχεια. Μέχρι τον Ν

1599/1986, 811. 3. Η φανερή δράση στο Κοινοτικό δίκαιο, 811.

§ 135. Το δικαίωμα γνώσης βάσει του Ν 1599/1986 και άλλων διατά-

ξεων

1. Ενεργοποίηση του Συντάγματος, πολιτικό, ατομικό δικαίωμα και

περιορισμοί του, 812. 2. Θεμελίωση της αξίωσης γνώσης, 815. 3. Συ-

μπληρωματική εφαρμογή άλλων διατάξεων, 817. 4. Η νεώτερη ρύθ-

μιση του ΚΔΔ (παραπομπή), 818. 5. Οι πληροφορίες ως «οικονομικό

αγαθό» (Ν 3448/2006), 818. 6. Τα «δημόσια» βιβλία, 820.

§ 136. Συνέχεια. Προϋποθέσεις και διαδικασία. Ο Κώδικας Διοικητικής

Διαδικασίας

1. (α) Αποσύνδεση από το έννομο προσωπικό συμφέρον, 820. (β)

Ίδρυση τέλειας έννομης σχέσης, 823. 2. (γ) Αίτηση του διοικούμενου,

823. (δ) Τι αποτελεί διοικητικό έγγραφο, 824. 3. (ε) Απαγορεύσεις:

(αα) Απόλυτη, 825. (ββ) Σχετική, 825. 4. (στ) Άσκηση του δικαιώμα-

τος γνώσης, 829. (ζ) Προθεσμία απάντησης, 829. 5. (η) Αιτιολογία

της απάντησης, 829. 6. Ο ΚΔΔ, 830.

§ 137. ΄Εννομη προστασία και αλλοίωση του καθήκοντος εχεμύθειας

1. Δικαστική προστασία, 832. 2. Αλλοίωση του καθήκοντος εχεμύ-

θειας, 834. 3. Ο ρόλος της εισαγγελικής παραγγελίας κατά τον ΚΟ-

ΔΚΔΛ, 834.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

§ 138. Πολιτικός έλεγχος εθνικός, διεθνής και υπερεθνικός

1. Πολιτικός έλεγχος, 837. 2. Συνέχεια, 838. 3. Χαρακτηριστικά, 838.

4. Διεθνής πολιτικός-διοικητικός έλεγχος, η αναφορά κατά το ΔΣ.

ΟΗΕ, 839. 5. Υπερεθνικός πολιτικός-διοικητικός έλεγχος, η αναφορά

κατά την ΣΕΚ, 840.

§ 139. Δικαστικός έλεγχος εθνικός, διεθνής και υπερεθνικός

1. Το δικαίωμα δικαστικής προστασίας, 845. 2. (α) Τακτικά πολιτικά

δικαστήρια, 847. 3. Συνέχεια. Ο παρεμπίπτων έλεγχος κατά το άρθρο

2, ΚΠολΔ, 847. 4. (β) Τακτικά διοικητικά δικαστήρια. Τα ένδικα βοη-

θήματα, 850. 5. (γ) Το Συμβούλιο της Επικρατείας (παραπομπή),

855. 6. (δ) Το Ελεγκτικό Συνέδριο, 855. 7. (ε) Το Ανώτατο Ειδικό Δι-

καστήριο, 856. (στ) Το Ειδικό Δικαστήριο κακοδικίας, 857. (ζ) Το Ει-

δικό Δικαστήριο αποδοχών κτλ. δικαστικών λειτουργών, 857. 8. (η)

(αα) Το Δικαστήριο της ΕΣΔΑ, 857. (ββ) Το Δικαστήριο των ΕΚ, 859.

(γγ) Η επίδραση των Δικαστηρίων της ΕΣΔΑ και των ΕΚ, 860. 9. (θ)

Η διαιτησία, 860.

§ 140. Συνέχεια. Το Συμβούλιο της Επικρατείας

1. Ιστορικό, 862. 2. Οργάνωση, 863. 3. Προσωπικό, 864. 4. Αρμοδι-

ότητες, 864. 5. Συνέχεια. Καίρια θέση, 865. 6. Ένδικα βοηθήματα και

ένδικα μέσα. Οι απόψεις της Διοίκησης, 867. 7. Ι. Η αίτηση ακύρω-

σης, 868. Α. Υποκειμενικές προϋποθέσεις. (α) Έννομο συμφέρον,

869. (β) Προθεσμία, 871. (γ) Άσκηση ενδικοφανούς προσφυγής, 872.

Β. Αντικειμενικές προϋποθέσεις. (α) Φύση της πράξης, 872. (β) Έλ-

λειψη παράλληλης προσφυγής, 873. 8. Οι λόγοι ακύρωσης και η

άσκηση παρέμβασης, 873. 9. Η ακυρωτική απόφαση, 874. 10. ΙΙ. Η

προσφυγή, 875. 11. Συνέχεια. Η «υπαλληλική προσφυγή», 876. 12.

Ένδικα μέσα. Ι. Αίτηση αναίρεσης, 877. 13. Συνέχεια. Α. Υποκειμενι-

κές προϋποθέσεις, 877. Β. Αντικειμενικές προϋποθέσεις, 878. 14. ΙΙ.

Έφεση, 878. 15. ΙΙΙ. Τριτανακοπή, 879. 16. IV. Επανάληψη της διαδι-

κασίας, 880. 17. Η θέση του Συμβουλίου της Επικρατείας, 880.

§ 141. Διοικητικός έλεγχος από δικαστικά όργανα

1. Εφαρμογή της αρχής της αμεροληψίας, 880. 2. Γνωρίσματα του

ελέγχου, 880. 3. (α) Το Συμβούλιο της Επικρατείας, 881. 4. (β) Το

Ελεγκτικό Συνέδριο, 881. 5. (γ) Η διερεύνηση καταγγελιών από διοι-

κητικούς δικαστές, 882. 6. Συμπερασματικές παρατηρήσεις, 883. 7.

Εφαρμογή του άρθρου 259, ΠΚ, 884. 8. Οι διοικητικές πράξεις των

δικαστικών οργάνων (παραπομπή), 884.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

§ 142. Λόγοι και χαρακτηριστικά του εσωτερικού ελέγχου

1. Λόγοι, 885. 2. Αυτοέλεγχος και σύγχυση αρμοδιοτήτων, 885.

§ 143. Τρόποι άσκησης του εσωτερικού ελέγχου. Η «Ανεξάρτητη Αρχή».

Ο Συνήγορος του Πολίτη. Το Σώμα Επιθεωρητών-Ελεγκτών. Ο

Γεν. Επιθεωρητής

1. Τρόποι αυτοελέγχου, 887. 2. Το δικαίωμα αναφοράς και η ιεραρ-

χική εξάρτηση, 887. 3. Το πείραμα του «Επιτρόπου της Διοικήσεως»,

888. 4. Ομοίως του «κοινωνικού ελέγχου». Διατύπωση επιφυλάξεων,

888. 5.Ι. Η «Ανεξάρτητη Αρχή», ο «Συνήγορος του Πολίτη», 889. ΙΙ.

Άλλες «Ανεξάρτητες Αρχές», 892. 6. Το «Σώμα Επιθεωρητών-Ελε-

γκτών Δημόσιας Διοίκησης», 892. 7. Τα ειδικά Σώματα Ελεγκτών,

893. 8. Διατύπωση επιφυλάξεων, 893. 9. Οι Διευθύνσεις Επιθεώρη-

σης, 894. 10. Ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, 894. 11.

Η ελεγκτική ψευδαίσθηση, 894.

§ 144. Οι διοικητικές προσφυγές

1. Το δικαίωμα του αναφέρεσθαι. (α) Ποιές είναι οι Αρχές, 896. (β) Ανα-

φορά, 897. (γ) Υποβολή, 897. (δ) Περιεχόμενο, 898. (ε) Τι δεν θεωρείται

αναφορά, 898. (στ) Κατά ποίων πράξεων, 898. (ζ) Υποχρέωση των

Αρχών, 899. 2. Αποτελέσματα της αναφοράς, 900. 3. Μορφές διοικητι-

κών προσφυγών υπό ευρεία έννοια. (α) Απλή αναφορά, 901. (β) Ιεραρ-

χική αναφορά, 901. (γ) Εποπτική αναφορά, 901 (δ) Ενδικοφανής, υπό

ευρεία έννοια, αναφορά ή προσφυγή, μόνο νομιμότητας ή και ουσίας,

902. 4. Νομιμοποιούμενα πρόσωπα, 903. 5. Αποτελέσματα από την

άσκηση ή την μη άσκηση διοικητικής προσφυγής, υπό ευρεία έννοια.

(α) Ανασταλτικό, 904. (β) Μεταβιβαστικό, 904. (γ) Διοικητικό απαράδε-

κτο (παραπομπή), 905. (δ) Υποχρέωση ενημέρωσης και δικονομικό

απαράδεκτο, 905. (ε) Κάλυψη της μη τήρησης του τύπου της ακρόα-

σης, 906. (στ) Διακοπή προθεσμίας, 906 (ζ) Αναστολή πολιτικής ή ποι-

νικής δίκης, 906. (η) Έκδοση εκτελεστής κατά κανόνα πράξης, 906. (θ)

Συνέπεια εκπρόθεσμης προσφυγής, 907. (ι) Αναστολή δίωξης, 908. 6.

Αναφορές κατά το διεθνές και το Κοινοτικό δίκαιο, 908. 7. Ο ΚΔΔ. Ι.

Αναφορά. (α) Προϋπόθεση, 908. (β) Αίτηση και έννομο συμφέρον, 908.

(γ) Αρχή, 908. (δ) Προθεσμία, 909. (ε) Βλάβη, 911. (στ) Αποκατάσταση,

911. (ζ) Υποχρέωση απόφασης, 911. (η) Περιεχόμενο-λειτουργία της

αναφοράς, 911. ΙΙ. Αίτηση θεραπείας - Ιεραρχική προσφυγή. (α) Προϋ-

πόθεση, 911. (β) Προθεσμία, 912. (γ) Αίτηση, 912. (δ) Κατά ποίας πρά-

ξης, 912. (ε)-(στ) Αρχή, 912. (ζ) Αναρμόδια Αρχή, 912. (η) Υποχρέωση

της Αρχής, 912. (θ) ενσωμάτωση, 913 ΙΙΙ. Ειδική διοικητική προσφυγή

- Ενδικοφανής προσφυγή. (α)-(β) Ειδικές διατάξεις, προθεσμία, 913.

(γ) Βλάβη, 913. (δ) Κατά ποίας πράξης, 913. (ε) Συνέπεια «ειδικής»

προσφυγής, 913. (στ) Συνέπεια «ενδικοφανούς» προσφυγής, 914. (ζ)

Αναρμόδιο όργανο, 914. (η) Υποχρέωση γνωστοποίησης της απόφα-

σης, 914. (θ) Υποχρέωση ενημέρωσης και δικονομικό απαράδεκτο,

914. (ι) Δικονομικό απαράδεκτο, 914. (ια) ενσωμάτωση, 915. IV. Ανα-

στολή εκτέλεσης (παραπομπή), 915. V. Συμπερασματικές παρατηρή-

σεις για τις σχέσεις πράξεων και προσφυγών, 915. 8. Η γενικότερη ση-

μασία και η λειτουργία της προσφυγής του άρθρου 8 του Ν 3200/1955,

916. 9. Η ιδιότητα των οργάνων και η διαδικασία διοικητικού ελέγχου,

918.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄

Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ

§ 145. Σημασία της επιβολής κυρώσεων, διακρίσεις και περιεχόμενό

τους. Ο έλεγχος της αντισυνταγματικότητας

1. Σημασία των κυρώσεων, 922. 2. Διάκριση των κυρώσεων, 922. 3.

Περιεχόμενο των κυρώσεων, 923. 4. Ο έλεγχος της αντισυνταγματι-

κότητας, 924. 5. Συνέχεια. Οι δικονομικές καινοτομίες, 927.

§ 146. Εξωτερικές κυρώσεις και νομοθετικές επεμβάσεις

1. Εξωτερικές κυρώσεις. Ι. (α) Κοινοβουλευτικές, 929. 2. (β) Η νομο-

θετική επικυρωτική επέμβαση, 930. 3. (γ) Συνέχεια. Υποκατάσταση

διοικητικών πράξεων με τυπικό νόμο, 932. 4. ΙΙ. Δικαστικές. (α) Έλεγ-

χος των πράξεων, 937. (β) Έλεγχος των προσωπικών φορέων των

οργάνων, 937.

§ 147. Εσωτερικές κυρώσεις

1. Αυτοεπιβολή κυρώσεων. (α) Έλεγχος των πράξεων, 938. (β) Έλεγ-

χος των προσωπικών φορέων των οργάνων, 938. 2. Σχήμα της κυ-

ρωτικής αρμοδιότητας των διοικητικών οργάνων, 939.

§ 148. Το πρόβλημα της εφαρμογής των κυρώσεων

1. Η ανάγκη συμμόρφωσης της Διοίκησης, 941. 2. Το ακυρωτικό απο-

τέλεσμα και το δικαστικό δεδικασμένο, 941. 3. Η συμμόρφωση προς

τις ακυρωτικές δικαστικές αποφάσεις, 943. 4. Συνέχεια. Περιεχόμενο

της υποχρέωσης συμμόρφωσης και εφαρμοστέες διατάξεις, 944. 5.

Μορφές παράλειψης συμμόρφωσης, 946. 6. Κυρώσεις ένεκα μη συμ-

μόρφωσης, 947. 7. Η συμμόρφωση αφορά και την «υπαλληλική προ-

σφυγή», 949. 8. Οι νέες συνταγματικές ρυθμίσεις. Ι. Η συμμόρφωση

γενικά, 949. ΙΙ. Η αναγκαστική εκτέλεση, 952. 9. Συνέχεια. Ο εκτελε-

στικός νόμος. Ι. Η συμμόρφωση γενικά. (α) Γενικές διατάξεις, 952. (β)

Αρμόδια όργανα, 952. (γ) Ελεγκτική διαδικασία, 953. (δ) Ευθύνη των

αρμόδιων οργάνων, 955. (ε) Απόλυτη και σχετική υποχρέωση συμ-

μόρφωσης, 957. (στ) Έναρξη εφαρμογής, 958. ΙΙ. Η αναγκαστική

εκτέλεση, 958. 10. Επέκταση της συμμόρφωσης σε δημόσια ΝΠΙΔΔ,

959. 11. Η συμμόρφωση κατ’ επιταγή της ΕΣΔΑ, 959. 12. Ο Συνήγο-

ρος του Πολίτη, 959.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ΄

Η ΕΞΩΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΑΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

§ 149. Εισαγωγικές γνώσεις

1. Ολοκλήρωση του Κράτους Δικαίου, 960. 2. Εξέλιξη στην Ελλάδα,

962. 3. Ολοκλήρωση της κυρωτικής λειτουργίας, 962. 4. Εφαρμογή

της οργανικής θεωρίας και ευθύνη του Κράτους ως Fiscus, 962. 5.

Εξωσυμβατική ευθύνη δημόσιου δικαίου, 963. 6. Συμπληρωματική

εφαρμογή των διατάξεων για τις αλλότριες υποθέσεις και τον αδικαι-

ολόγητο πλουτισμό, 963. 7. Η ευθύνη των επεμβατικών και των δι-

φυών ΝΠΙΔΔ, 963. 8. Η ευθύνη ένεκα τροχαίων ατυχημάτων, 964. 9.

Η εξωδικαστική αναγνώριση ευθύνης, 965. 10. Η ευθύνη βάσει της

ΕΣΔΑ (παραπομπή), 965. 11. Η ευθύνη για διοικητικά όργανα άλλων

Κρατών, 965.

§ 150. Αστική ευθύνη του Κράτους και των ΝΠΔΔ ένεκα παράνομων

πράξεων των οργάνων τους

1. Η ευθύνη Κράτους, ΟΤΑ και ΝΠΔΔ, 967. 2. Οι προϋποθέσεις του

άρθρου 105, ΕισΝΑΚ. (α) Όργανο, 968. (β) Πράξη ή παράλειψη, 972.

(γ) αα. Παράνομη, 973. ββ. Αιτιώδης σύνδεσμος, 975. (δ) Διάταξη γενι-

κού συμφέροντος, 977. (ε) Ανάθεση δημόσιας εξουσίας, 979. (στ)

Άσκηση δημόσιας εξουσίας, 980. 3. Η αγωγή αποζημίωσης και η εξώ-

δικη διαδικασία, 980. 4. Δεν απαιτείται υπαιτιότητα, 983. 5. Πότε απαι-

τείται υπαιτιότητα και ισχύει η ευθύνη «εις ολόκληρον». Η προσυμβα-

τική ευθύνη, 983. 6. Το είδος της αποζημίωσης, 984. 7. Ο χρόνος πα-

ραγραφής, 985. 8. Η αστική ευθύνη βάσει της ΕΣΔΑ, 986.

§ 151. Αστική ευθύνη των διοικητικών οργάνων

1. Η έκταση της ευθύνης, 987. 2. Το άρθρο 38, ΥΚ, 989. 3. Η νομική

φύση της διαφοράς ένεκα ευθύνης των υπαλλήλων, 990. 4. Ο ρόλος

του Ελ. Συνεδρίου, 990. 5. Οι ειδικές ρυθμίσεις: (α) Πρόεδρος της

Δημοκρατίας, Πρωθυπουργός, Υπουργοί και Υφυπουργοί, 991. (β)

Υπάλληλοι που δεν υπάγονται στο άρθρο 38, ΥΚ και ειδικές περι-

πτώσεις προσωπικής ευθύνης, 991. (γ) Δημόσιοι υπόλογοι, 992. (δ)

Διατάκτες, 993. 6. Η δικονομία για την προσωπική ευθύνη, 993. 7. Η

ευθύνη των δικαστών, 994. 8. Η ευθύνη των αιρετών οργάνων των

ΟΤΑ, 995.

§ 152. Το πρόβλημα της ευθύνης του Κράτους από την άσκηση δημό-

σιας εξουσίας νομίμως

1. Αρχή της νομιμότητας και ευθύνη, 996. 2. (α) Από νομοθετική

πράξη, 996. (β) Από νόμιμη δικαστική πράξη, 997. (γ) Από νόμιμη

διοικητική πράξη, 997.

§ 153. Το πρόβλημα της πλήρους αντικειμενικής ευθύνης του Κράτους

1. Το πρόβλημα της πλήρους αντικειμενικής ευθύνης, 998. 2. Συνέ-

χεια. Θεμελίωση και περιπτώσεις, 998. 3. Ευθύνη λόγω ζημίας υπο-

θετικής ή μελλοντικής ή ενόψει της αρχής της «προφύλαξης» (παρα-

πομπή), 992.

ΜΕΡΟΣ ΣΤ΄

Η ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΤΗΣ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ

§ 154. Συνταγματική προστασία και είδη της ατομικής ιδιοκτησίας

1. Κρατική επέμβαση και ιδιοκτησία, 1003. 2. Η ιδιοκτησία ως θε-

σμός, 1003. 3. Διακρίσεις, 1004.

§ 155. Ιστορική επισκόπηση του θεσμού

1. Ιστορική επισκόπηση γενικά, 1004. 2. Συνέχεια. Στην νεώτερη Ελ-

λάδα, 1006. 3. Η προστασία στο πλαίσιο της ΣΕΚ και της ΕΣΔΑ, 1007.

§ 156. Γενική και ειδική συνταγματική προστασία

1. Γενική προστασία. (α) Ακίνητα και κινητά, 1009. (β) Εμπράγματα

δικαιώματα, 1009. (γ) Περιουσία. Ι. Η κρατούσα ρύθμιση, 1010. ΙΙ.

Ανυπαρξία βελτίωσης από τις νέες διατάξεις του άρθρου 17, Συντ.,

1012. (δ) Κληρονομική διαδοχή, 1012. (ε) Δικονομική προστασία,

1013. (στ) Υποκείμενα, 1013. 2. Ειδική προστασία. Ι. Ο «εθνικός

πλούτος», 1013. ΙΙ. Άλλες κατηγορίες, 1014.

§ 157. Η προστασία της ιδιοκτησίας των ΝΠΔΔ

1. Η ιδιοκτησία των ΝΠΔΔ, 1016. 2. Τι και πώς προστατεύεται, 1016.

3. Μεταβολή της ιδιοκτησίας, 1017. 4. Οι θέσεις της νομολογίας, 1018.

5. Οι απόψεις της επιστήμης, 1019. 6. Συνέχεια, 1019. 7. H ιδιοκτησία

των ΟΤΑ βάσει της ΕΣΔΑ, 1020.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄

ΣΤΕΡΗΣΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ

§ 158. Η αναγκαστική απαλλοτρίωση

1. Δικαιολόγηση και εξαιρέσεις, 1023. 2. Έκταση της στέρησης, 1025.

3. Όροι της αν. απαλλοτρίωσης. (α) Δημόσια ωφέλεια, 1026. (β) Ι.

Ορισμός με νόμο, 1027. ΙΙ. Οι νέες διατάξεις του άρθρου 17, Συντ.,

1028. (γ) Ι. Προηγούμενη πλήρης αποζημίωση, 1029. ΙΙ. Οι νέες δια-

τάξεις του άρθρου 17, Συντ., 1033. (δ) Ι. Ορισμός από τα δικαστήρια

ή με συμφωνία, 1035. ΙΙ. Οι νέες διατάξεις του άρθρου 17, Συντ., 1036.

(ε) Ακίνητη και κινητή ιδιοκτησία, 1036. 4. Ανάκληση της αν. απαλλο-

τρίωσης, 1036. 5. Αν. απαλλοτρίωση με σύγχυση, 1038. 6. Διάδικοι,

1038. 7. Παραγραφή, 1038. 8. Δικαστική ακυρωτική προστασία,

1039. 9. Αν. απαλλοτρίωση de facto, 1039.

§ 159. Ειδικές μορφές στέρησης

1. Κατά το Σύνταγμα. (α) Πολεοδομική, 1040. (β) Προσκύρωσης,

1040. (γ) Ζωνών, 1040. (δ) Αγροτικού αναδασμού, 1040. (ε) Αστικού

αναδασμού, 1041. (στ) Διάθεσης εγκαταλειμμένων εκτάσεων, 1041.

(ζ) Δήμευσης, 1042. 2. (η) Το πρόβλημα της κατάχρησης δικαιώμα-

τος, 1042. 3. Η υποκειμενική συμπεριφορά, 1042.

§ 160. Περιορισμοί της ατομικής ιδιοκτησίας. Η επίταξη. Τα κοινόχρη-

στα

1. Περιορισμοί. (α) Επίταξη, 1044. 2. (β) Αναγκαστική συνιδιοκτησία,

1047. (γ) Γενικοί περιορισμοί, 1047. 3. Οι παραμεθόριες περιοχές,

1048. 4. Τα κοινόχρηστα, 1049. Ι. Γενικότητες, 1049. ΙΙ. Τα πράγματα

«εκτός συναλλαγής» και η ιδιωτική ιδιοκτησία, 1051. ΙΙΙ. Τα «κοινό-

χρηστα» κατά τον ΑΚ και την πολεοδομική νομοθεσία, 1052.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄

Η ΕΘΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ

§ 161. ΄Εννοια, μορφές και εξέλιξη του θεσμού

1. Έννοια και είδη, 1054. 2. Κρατικοποίηση και κοινωνικοποίηση,

1055. 3. Η εξέλιξη στην Ελλάδα, 1055.

§ 162. Η εθνικοποίηση στα Κράτη της Ευρώπης

1. Κράτη της Ευρώπης, 1056. 2. Παρατηρήσεις, 1057.

§ 163. Η δυνατότητα εθνικοποίησης κατά το ισχύον Σύνταγμα

1. Οι διατάξεις του άρθρου 106, Συντ., 1057. 2. Οι προϋποθέσεις. (α)

Επιχειρήσεις μονοπωλίου κτλ., 1058. (β) Εξαγορά ή αναγκαστική

συμμετοχή, 1058. (γ) Υπέρ του Κράτους ή άλλων δημόσιων φορέων,

1059. (δ) Τίμημα ή αντάλλαγμα, 1059. (ε) Καθορισμός από δικαστή-

ριο, 1059. (στ) Δικαίωμα μετόχου, 1060. (ζ) Ρύθμιση με νόμο, 1060.

3. Δυνατότητα κοινωνικοποίησης, 1060. 4. Ενδοιασμός για την εφαρ-

μογή του άρθρου 106, Συντ., 1060.

ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΚΑΘ’ ΥΛΗ