Α. Πλεύρη, Μη δικαιούχοι και μη υπόχρεοι διάδικοι στην πολιτική δίκη, 2014

Πρόλογος

Πίνακας συντομογραφιών

Εισαγωγικά

1. Προδιάθεση και αντικείμενο της έρευνας

2. Η εξαιρετική νομιμοποίηση των διαδίκων ως πεδίο της έρευνας

3. Το διάγραμμα της εργασίας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Η έννοια του διαδίκου και της νομιμοποιήσεως στον ΚΠολΔ

1. Η έννοια του διαδίκου και του τρίτου

Ι. Οι υποστηριχθείσες θεωρίες επί της έννοιας του διαδίκου

ΙΙ. Διαχωρισμός της έννοιας του τρίτου από την έννοια του διαδίκου

2. Η νομιμοποίηση των διαδίκων στον ΚΠολΔ

Ι. Ιστορική επισκόπηση του θεσμού της νομιμοποιήσεως και δικαιολο-

γητικός λόγος

ΙΙ. Η έννοια της νομιμοποιήσεως των διαδίκων στον ΚΠολΔ

ΙΙΙ. Η διάκριση της νομιμοποιήσεως από το έννομο συμφέρον

ΙV. Η νομιμοποίηση ως διαδικαστική προϋπόθεση της δίκης

Α. Η νομική φύση της νομιμοποιήσεως

Β. Ο έλεγχος της νομιμοποιήσεως από το δικαστήριο

V. Μετάθεση της νομιμοποιήσεως εκ του νόμου και διακοπή της δίκης

3. Η κατά κανόνα και η εξαιρετική νομιμοποίηση των διαδίκων – Ρύθ­μιση και ορολογικές επισημάνσεις

Ι. Ελληνικό δίκαιο

ΙΙ. Γερμανικό δίκαιο

ΙΙΙ. Αμερικανικό δίκαιο

4. H αναζήτηση συμβατικού ερείσματος στη θεμελίωση της νομιμο­ποιή­σεως

Ι. Το πρόβλημα της συμβατικής θεμελιώσεως της νομιμοποιήσεως

ΙΙ. Διεξαγωγή δίκης με εκούσιο αντιπρόσωπο

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η εξαιρετική νομιμοποίηση των διαδίκων

1. Έννοια και διακρίσεις της εξαιρετικής νομιμοποιήσεως στην πολι­τική δίκη

Ι. Γενική θεώρηση

ΙΙ. Συγκριτική θεώρηση των ομοιοτήτων και διαφορών των επιμέρους

περιπτώσεων και δικαιολογητικός λόγος των σχετικών ρυθμίσεων

III. Αμφισβητούμενες περιπτώσεις εξαιρετικής νομιμοποιήσεως

Α. Ενώσεις προσώπων που δεν είναι σωματεία και εταιρείες που δεν

έχουν νομική προσωπικότητα

i. Η περίπτωση της κοινοπραξίας

ii. Η περίπτωση της ενώσεως συνιδιοκτητών πολυκατοικίας

B. Ο δέκτης της υποσχέσεως στη γνήσια σύμβαση υπέρ τρίτου, ο οποίος

απαιτεί την παροχή για τον τρίτο

i. Η γνήσια σύμβαση υπέρ τρίτου

ii. Η περίπτωση της ανεγέρσεως οικοδομής με το σύστημα της

αντιπαροχής

Γ. Η παθητική νομιμοποίηση στη συναινετική προσημείωση τρίτου κυ-

ρίου - μη υπόχρεου από την ουσιαστική έννομη σχέση

Δ. Ο μισθωτής σε περίπτωση υπαναχωρήσεως από τη σύμβαση της

χρηματοδοτικής μισθώσεως, λόγω ελαττώματος του μισθίου

Ε. Περίπτωση μη δικαιούχου διαδίκου στην κατάσχεση στα χέρια

τρίτου

ΣΤ. Ο εκπρόσωπος ομολογιούχων δανειστών

Ζ. Το Ελληνικό Δημόσιο (ΔΟΥ), βάσει του άρθρου 91 § 1 ν.δ/τος

356/1974 περί ΚΕΔΕ

Η. Ο δικονομικός εγγυητής που υποκατέστησε τον προσεπικαλέσαντα

ΙV. Διάκριση της εξαιρετικής νομιμοποιήσεως σε αποκλειστική ή γνήσια

και συντρέχουσα ή μη γνήσια

Α. Περιπτώσεις αποκλειστικής ή γνήσιας εξαιρετικής νομιμοποιήσεως

Β. Περιπτώσεις συντρέχουσας ή μη γνήσιας εξαιρετικής νομιμοποιήσεως

V. Μπορεί ο νομοθέτης να καθορίζει ως αποκλειστική τη νομιμοποίηση

του μη δικαιούχου διαδίκου για τη διεξαγωγή σχετικής δίκης, κατ’

αποκλεισμό του αληθούς δικαιούχου;

VI. Διάκριση της εξαιρετικής νομιμοποιήσεως σε ενεργητική (μη δικαιού-

χοι διάδικοι) και παθητική (μη υπόχρεοι διάδικοι)

Α. Περιπτώσεις ενεργητικής εξαιρετικής νομιμοποιήσεως

Β. Περιπτώσεις παθητικής εξαιρετικής νομιμοποιήσεως

VII. Περιπτώσεις εξαιρετικής νομιμοποιήσεως, πηγάζουσες από το ουσια-

στικό και το δικονομικό δίκαιο

Α. Πηγάζουσες από το ουσιαστικό δίκαιο

Β. Πηγάζουσες από το δικονομικό δίκαιο

2. Περιπτωσιολογία των μη δικαιούχων ή μη υπόχρεων διαδίκων και βασική παρουσίαση

Ι. Περιπτώσεις αποκλειστικής ή γνήσιας εξαιρετικής νομιμοποιήσεως

Α. Περιπτώσεις ασκήσεως λειτουργήματος - διαχειριστών ξένης πε-

ριουσίας

i. Ο σύνδικος της πτωχεύσεως για τις δίκες που αφορούν την

πτωχευτική περιουσία, κατ’ άρθρο 17 ΠτΚ

α. Ισχύον πτωχευτικό δίκαιο – σύντομη επισκόπηση της πτωχευτι-

κής διαδικασίας

β. Ο νομικός χαρακτήρας της θέσεως του συνδίκου

γ. Η διοίκηση της πτωχευτικής περιουσίας από τον σύνδικο και η

ευθύνη του

δ. Η νομιμοποίηση του συνδίκου για διεξαγωγή δικών

ii. Ο αναγκαστικός διαχειριστής

iii. Ο εκτελεστής διαθήκης

α. Ο εκτελεστής διαθήκης στον ΑΚ

β. Ο εκτελεστής διαθήκης στον ν. 4182/2013

iv. Ο εκκαθαριστής της κληρονομίας

Β. Ο διάδικος που διέθεσε το επίδικο αντικείμενο κατά τη διάρκεια της

δίκης

i. Η ρύθμιση του άρθρου 225 ΚΠολΔ και η διατήρηση της νομιμο-

ποιήσεως του μεταβιβάσαντος το επίδικο πράγμα ή δικαίωμα

ii. Η έννοια της μεταβιβάσεως του επιδίκου πράγματος ή δικαιώματος

ΙΙ. Περιπτώσεις συντρέχουσας ή μη γνήσιας εξαιρετικής νομιμοποιήσεως

Α. Πλαγιαστική άσκηση δικαιώματος

i. Ο πλαγιαστικώς ενάγων-δανειστής του οφειλέτη, δικαιούχου του

επίδικου δικαιώματος, κατά τρίτου οφειλέτη του οφειλέτη του (72

ΚΠολΔ)

α. Η πλαγιαστική αγωγή ως περίπτωση εξαιρετικής νομιμοποιήσεως

β. Προϋποθέσεις ασκήσεως πλαγιαστικής αγωγής

γ. Είδος της πλαγιαστικά αιτούμενης δικαστικής προστασίας

ii. Οι εταίροι της ΕΠΕ και κάθε τρίτος στην περίπτωση του άρθρου

§ 1 ν. 3190/1955

Β. Η εξαιρετική νομιμοποίηση επαγγελματικών οργανώσεων, επιμελη-

τηρίων, ενώσεων και οργανισμών

i. Η εξαιρετική νομιμοποίηση των αναγνωρισμένων επαγγελματικών

σωματείων εργαζομένων και εργοδοτών, καθώς και των αναγνω-

ρισμένων ενώσεων ή επιμελητηρίων

α. Είδος και εύρος της εξαιρετικής νομιμοποιήσεως των επαγγελ-

ματικών σωματείων

β. Η παρέμβαση των επαγγελματικών σωματείων

ii. Η νομιμοποίηση των ενώσεων καταναλωτών, κατά το άρθρο 10 §

ν. 2251/1994

α. Οι ρυθμίσεις του ν. 2251/1994

β. Η εξαιρετική νομιμοποίηση των ενώσεων καταναλωτών στην

πολιτική δίκη

γ. Η νομιμοποίηση των ενώσεων να παρεμβαίνουν προσθέτως

στις εκκρεμείς δίκες των μελών τους

δ. Η συλλογική αγωγή του άρθρου 10 § 16 (πρώην § 9)

ν. 2251/1994

iii. Η κατ’ εξαίρεση νομιμοποίησή του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλά-

δος δυνάμει του άρθρου 2 § 4 και 5 β.δ/τος 30/31.5.1956, όπως

ισχύει σήμερα μετά την τροποποίησή του με το άρθρο 7 § 14 και

10 § 2 του ν. 3919/2011

α. Η νομοθετική ρύθμιση και η συντρέχουσα εξαιρετική νομιμο-

ποίηση του ΤΕΕ

β. Η υπόθεση Φίλης κατά Ελλάδος της 27.8.1991 στο ΕΔΔΑ και η

επίδρασή της στην ελληνική νομοθεσία και νομολογία, ως προς

την εξαιρετική νομιμοποίηση του ΤΕΕ και την παρέμβαση του

δικαιούχου μηχανικού στη σχετική δίκη

iv. Οι Οργανισμοί Συλλογικής Διαχειρίσεως και Προστασίας συγγενι-

κών δικαιωμάτων, βάσει του άρθρου 49 § 1 ν. 2121/1993 και του

άρθρου 55 § 2 του ίδιου νόμου, όπως αυτά ισχύουν μετά την τρο-

ποποίησή τους με τον ν. 3905/2010

v. Ο Oργανισμός Διοικήσεως της Εκκλησιαστικής Περιουσίας και ο

Οργανισμός Διοικήσεως Μοναστηριακής Περιουσίας, για τις περι-

ουσιακές δίκες των μονών

Γ. Λοιπές περιπτώσεις

i. Ο εισαγγελέας στη δίκη ακυρώσεως του γάμου

ii. Η μητέρα που επιδιώκει τη δικαστική αναγνώριση της πατρότητας

του εκτός γάμου γεννημένου τέκνου της

iii. Ο Υπουργός Οικονομικών, σύμφωνα με τα άρθρα 1 § 4 και 69 του

ν. 4182/2013

iv. Ο πλοίαρχος, ο εφοπλιστής ή πλοιοκτήτης σε περίπτωση επιθα-

λάσσιας αρωγής

v. Ο συγκύριος στην περίπτωση της ΑΚ 1116 και ο συνδανειστής

στην περίπτωση των ΑΚ 495 § 1 και 788 §

α. Η ΑΚ

β. Η ΑΚ 495 §

vi. Ο εντολέας, όταν έχει τη δυνατότητα να στραφεί κατά του υποκα-

ταστάτη του, κατά το άρθρο 716 § 3 ΑΚ

vii. Ο εκμισθωτής που μπορεί να ασκήσει αγωγή κατά του υπομι-

σθωτή

viii. Η Κεντρική Αρχή για τη διεθνή απαγωγή παιδιών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

Δικονομική θεώρηση της θέσεως του αληθούς δικαιούχου στη δίκη, επί αγωγής που ασκήθηκε από τον κατ’ εξαίρεση νομιμοποιούμενο διάδικο

1. Το αιτητικό της αγωγής των μη δικαιούχων διαδίκων

Ι. Θέση του προβλήματος

ΙI. Το αίτημα στην πλαγιαστική αγωγή του άρθρου 72 ΚΠολΔ και στην ει-

δική πλαγιαστική αγωγή του άρθρου 26 ν. 3190/1955

ΙΙΙ. Το αίτημα της αγωγής που ασκεί το ΤΕΕ ως μη δικαιούχος διάδικος

ΙV. To αίτημα της αγωγής σε περίπτωση μεταβιβάσεως του επιδίκου

αντικειμένου, κατά το άρθρο 225 ΚΠολΔ

2. Έναρξη της δίκης – Εκκρεμοδικία

Ι. Το πρόβλημα

ΙΙ. Η εκκρεμοδικία επί αποκλειστικής εξαιρετικής νομιμοποιήσεως

ΙΙΙ. Η εκκρεμοδικία επί συντρέχουσας εξαιρετικής νομιμοποιήσεως

IV. Το ζήτημα της θεμελιώσεως εκκρεμοδικίας με άσκηση παρεμβάσεως

από τον αληθή δικαιούχο ή υπόχρεο

3. Η διακοπή της παραγραφής με άσκηση αγωγής από τον κατ’ εξαίρεση

νομιμοποιούμενο διάδικο

4. Ζητήματα ασκήσεως ανταγωγής και προβολής ενστάσεων στις δίκες που διεξάγουν οι εξαιρετικά νομιμοποιούμενοι διάδικοι

Ι. Άσκηση ανταγωγής από τον αντίδικο κατά του ενάγοντος-μη δικαιού-

χου διαδίκου

ΙΙ. Προβολή ενστάσεων κατά του ενάγοντος - μη δικαιούχου διαδίκου

5. Αποδεικτικά μέσα και εξαιρετική νομιμοποίηση των διαδίκων

Ι. Η ομολογία του αληθούς δικαιούχου ή υπόχρεου

ΙΙ. Ο αληθής δικαιούχος ή υπόχρεος ως εξαιρετέος μάρτυρας ή ως διάδι-

κος στη δίκη του μη δικαιούχου ή μη υπόχρεου διαδίκου

6. Μεταβολή ή λήξη της νομιμοποιητικής εξουσίας του μη δικαιούχου ή μη υπόχρεου διαδίκου και διακοπή της δίκης

Ι. Θάνατος του μεταβιβάσαντος το επίδικο αντικείμενο, κατά το άρθρο

225 ΚΠολΔ

ΙΙ. Θάνατος του μη δικαιούχου διαδίκου, λόγω λειτουργήματος ή του

αληθούς δικαιούχου. Η περίπτωση του συνδίκου της πτωχεύσεως

ΙΙΙ. Η ενηλικίωση του μη δικαιούχου διαδίκου στη διάρκεια της δίκης

ΙV. Παύση της ιδιότητας του μη δικαιούχου ή μη υπόχρεου διαδίκου

V. Μετάθεση της νομιμοποιήσεως εκ του νόμου

7. Κατάργηση και περάτωση της δίκης των μη δικαιούχων ή μη υπόχρεων διαδίκων

Ι. Εξουσία διαθέσεως και περάτωση της δίκης των μη δικαιούχων ή μη

υπόχρεων διαδίκων

ΙΙ. Ειδικότεροι τρόποι περατώσεως της δίκης

Α. Παραίτηση από το δικαίωμα της αγωγής

Β. Σύναψη δικαστικού συμβιβασμού

8. Άσκηση ενδίκων μέσων στις δίκες που διεξάγονται από μη δικαιούχο ή μη υπόχρεο διάδικο

Ι. Θέση του προβλήματος

ΙΙ. Ενεργητική νομιμοποίηση

ΙΙΙ. Παθητική νομιμοποίηση

9. Ζητήματα εξαιρέσεως δικαστών

10. Ζητήματα δικαστικών εξόδων

11. Ζητήματα ευθύνης προς αποζημίωση του κατ’ εξαίρεση νομιμοποιούμενου διαδίκου, έναντι του πραγματικού δικαιούχου ή υπόχρεου

Ι. Η κατά το ουσιαστικό δίκαιο σχέση μεταξύ εξαιρετικά νομιμοποιούμε-

νου διαδίκου και αληθούς δικαιούχου ή υπόχρεου και η ενέργεια της

παρεμβάσεως του τελευταίου

ΙΙ. Αντιμετώπιση στην αποκλειστική εξαιρετική νομιμοποίηση

ΙΙΙ. Αντιμετώπιση στη συντρέχουσα εξαιρετική νομιμοποίηση

IV. H ουσιαστικού δικαίου βάση της ευθύνης του μη δικαιούχου διαδίκου,

ως ευθύνη εντολοδόχου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

Τα υποκειμενικά όρια του δεδικασμένου και της εκτελεστότητας και η επέκτασή τους ή μη στον αληθή φορέα του δικαιώματος ή της υποχρεώσεως, όταν διάδικος είναι κατ’ εξαίρεση νομιμοποιούμενο πρόσωπο και το αντίστροφο

1. Δικαιολογητικός σκοπός της οριοθετήσεως των υποκειμενικών ορίων του δεδικασμένου

2. Οι δεσμευόμενοι από το δεδικασμένο διάδικοι

3. Η επέκταση ή μη του δεδικασμένου στον αληθή φορέα του δικαιώμα-

τος ή της υποχρεώσεως, όταν διάδικος είναι κατ’ εξαίρεση νομιμοποι-

ούμενο πρόσωπο και το αντίστροφο

I. Οι νομοθετικά ρυθμισμένες περιπτώσεις

Α. Η επέκταση του δεδικασμένου στους διαδόχους των διαδίκων

Β. Η περίπτωση του εκκαθαριστή κληρονομίας

Γ. Η περίπτωση του εκτελεστή διαθήκης

Δ. Η περίπτωση του δικονομικού εγγυητή, ο οποίος υποκατέστησε

τον προσεπικαλέσαντα κατά τα άρθρα 277 αριθ. 4 και 278 ΚΠολΔ

II. Επέκταση του δεδικασμένου στον αληθή δικαιούχο ή υπόχρεο από

δίκη που διεξήγαγε ο μη δικαιούχος ή μη υπόχρεος διάδικος, βάσει

ερμηνευτικής διευρύνσεως

Α. Θέση του προβλήματος

Β. Το κριτήριο της εξουσίας διαθέσεως του επίδικου αντικειμένου

Γ. Το κριτήριο του είδους της εξαιρετικής νομιμοποιήσεως

Δ. Η κρατούσα άποψη στο ελληνικό δίκαιο

Ε. Κριτική των υποστηριζόμενων θέσεων ̶ Σύνδεση του δικαιώματος

δικαστικής ακροάσεως με το «ευνοϊκό» για τον αληθή δικαιούχο

δεδικασμένο

Στ. Εξέταση του προβλήματος από τη σκοπιά του εννόμου συμφέρο-

ντος- Επιβεβαίωση του κριτηρίου του «ευνοϊκού» δεδικασμένου

ΙΙΙ. Επέκταση του δεδικασμένου από δίκη μεταξύ του δικαιούχου ή υ-

ποχρέου και τρίτου στον μη δικαιούχο ή μη υπόχρεο διάδικο

4. Νομιμοποίηση των μη δικαιούχων ή μη υπόχρεων διαδίκων στην ανα-

γκα­στική εκτέλεση

5. Η δικαστική προστασία του αληθούς δικαιούχου ή υπόχρεου με άσκηση τριτανακοπής

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ

Η άσκηση παρεμβάσεως από τον αληθή φορέα του δικαιώματος ή της υποχρεώσεως στη δίκη που διεξάγει ο εξαιρετικά νομιμοποιούμενος διάδικος

1. Θέση του προβλήματος – Το ζήτημα της γνωστοποιήσεως της δίκης του κατ’ εξαίρεση νομιμοποιούμενου διαδίκου στον αληθή δικαιούχο ή υπόχρεο

2. Το ζήτημα της κύριας παρεμβάσεως του αληθούς δικαιούχου ή υπόχρεου

3. Το ζήτημα της πρόσθετης παρεμβάσεως του αληθούς δικαιούχου ή υπόχρεου - Αναζήτηση κριτηρίου

Ι. Η περίπτωση της αποκλειστικής εξαιρετικής νομιμοποιήσεως

ΙΙ. Η περίπτωση της συντρέχουσας εξαιρετικής νομιμοποιήσεως

ΙΙΙ. Η θέση μας επί του ζητήματος

IV. Η παρέμβαση του εξαιρετικά νομιμοποιούμενου διαδίκου στη δίκη που διεξάγει ο αληθής δικαιούχος

4. Συνέπειες χαρακτηρισμού της παρεμβάσεως του αληθούς δικαιούχου ή υπόχρεου ως αυτοτελούς πρόσθετης

Ι. Η επιγενόμενη αναγκαστική ομοδικία μεταξύ αυτοτελώς προσθέτως

παρεμβαίνοντος-αληθούς δικαιούχου ή υπόχρεου και του υπέρ ου η

παρέμβαση

ΙΙ. Άσκηση ενδίκων μέσων από τον αληθή δικαιούχο ή υπόχρεο, ο οποίος

παρενέβη προσθέτως στην πρωτοβάθμια δίκη

Σύνοψη πορισμάτων της έρευνας

Παράρτημα νομοθετικών ρυθμίσεων μη δικαιούχων ή μη υπόχρεων διαδίκων

Βιβλιογραφικός πίνακας

Ελληνόγλωσση βιβλιογραφία

Ξενόγλωσση βιβλιογραφία

Ευρετήριο