Α. Πανταζόπουλος, Οι συμφωνίες παρέκτασης διεθνούς δικαιοδοσίας επί αστικών-εμπορικών διαφορών, 2023

Πίνακας Περιεχομένων

Πρόλογος

Κυριότερες Συντομογραφίες

Μέρος Πρώτο

Οι συμφωνίες παρέκτασης κατά το αυτόνομο εθνικό δίκαιο

§1. Εισαγωγή. Η πορεία της έρευνας

§ 2. Ιστορική επισκόπηση της παρέκτασης διεθνούς δικαιοδοσίας

Ι) Αρχαίο ελληνικό - ρωμαϊκό δίκαιο

ΙΙ) Περίοδος Μεσαίωνα

ΙΙΙ) Δίκαιο των νεώτερων χρόνων

IV) Ελληνικό δίκαιο (ΠολΔ – Σχέδιο ΚΠολΔ)

§ 3. Συγκριτική επισκόπηση

Ι) Γερμανία

ΙΙ) Γαλλία

ΙΙΙ) Αυστρία

ΙV) Ελβετία

V) Ιταλία

VI) Ηνωμένο Βασίλειο

VII) Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής

VIII) Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας

IX) Ιαπωνία

§4. Το υπερνομοθετικό πλαίσιο της συμφωνίας παρέκτασης

Ι) Η αρχή του νόμιμου δικαστή

ΙΙ) Το δικαίωμα δικαστικής προστασίας

§5.

Η ρήτρα παρέκτασης διεθνούς δικαιοδοσίας κατά το ελληνικό δίκαιο.

Ι)

Η συμφωνία των διαδίκων ως βάση διεθνούς δικαιοδοσίας κατά το ελληνικό δικονομικό δίκαιο

ΙΙ) Προϋποθέσεις κύρους της συμφωνίας – Υποκειμενικά όρια

ΙΙΙ) Τύπος Συμφωνίας

IV) Αντικειμενικά όρια της συμφωνίας παρέκτασης

V) Σιωπηρή συμφωνία παρέκτασης

VΙ)

Ειδικά η συμφωνία παρέκτασης που δεν ορίζει και το κατά τόπον αρμόδιο δικαστήριο

VII)

Νομική φύση – εφαρμοστέο δίκαιο – συνέπειες ρήτρας παρέκτασης

VIIΙ)

Υπεροχή της δωσιδικίας της παρέκτασης έναντι των λοιπών δωσιδικιών

ΙΧ) Ασφαλιστικά μέτρα

Χ) Αναγκαστική εκτέλεση

ΧΙ) Διαταγή πληρωμής

ΧΙΙ) Ρήτρα παρέκτασης σε υποθέσεις εκούσιας δικαιοδοσίας

ΧΙΙΙ) Έλεγχος καταχρηστικότητας

XIV) Ρήτρες παρέκτασης σε εργατικές διαφορές

XV) Ρήτρες παρέκτασης σε διαφορές καταναλωτών

XVΙ) Ρήτρες παρέκτασης σε ασφαλιστικές διαφορές

ΧVΙI) Ρήτρες παρέκτασης σε ναυτικές διαφορές

α) Ρήτρες παρέκτασης σε φορτωτική

β)

Ρήτρες παρέκτασης σε ναυλοσύμφωνα/φορτωτικές που παραπέμπουν σε όρους του ναυλοσύμφωνου

Μέρος Δεύτερο

Η παρέκταση διεθνούς δικαιοδοσίας κατά το ευρωπαϊκό δικονομικό δίκαιο & κατά τη Σύμβαση της Χάγης για τις συμφωνίες παρέκτασης δικαιοδοσίας του

§6.

Οι συμφωνίες παρέκτασης διεθνούς δικαιοδοσίας κατά τον Κανονισμό 1215/2012 - Σύμβαση Λουγκάνο του 2007 - Σύμβαση Χάγης του

Ι)

Οι συμφωνίες παρέκτασης διεθνούς δικαιοδοσίας ως σύνδεσμος διεθνούς δικαιοδοσίας κατά τον Κανονισμό 1215/2012

ΙΙ) Brexit

ΙΙΙ)

Οι ρήτρες παρέκτασης κατά τη Σύμβαση της Χάγης για τις συμφωνίες παρέκτασης της δικαιοδοσίας του 2005 – πεδίο εφαρμογής της Σύμβασης

α) Νομοθετική εξέλιξη

β) Στόχος – Πεδίο/Προϋποθέσεις εφαρμογής

i) Διεθνής διαφορά

ii) Αστική/εμπορική διαφορά

iii) Ρήτρα αποκλειστικής δικαιοδοσίας

iv) Τύπος

v) Εφαρμοστέο δίκαιο

vi) Σιωπηρή συμφωνία παρέκτασης

γ)

Σκιαγράφηση του περαιτέρω ρυθμιστικού πλαισίου της Σύμβασης της Χάγης – Ομοιότητες και διαφορές με τον Κανονισμό 1215/2012

ΙV)

Οι ρήτρες παρέκτασης διεθνούς δικαιοδοσίας επί διεθνών μεταφορών (CMR, CIM, CIV, Σύμβαση Μόντρεαλ, Κανόνες Χάγης/Βίσμπυ, Σύμβαση των Αθηνών) – Πεδίο εφαρμογής Κανονισμού 1215/2012

V) Αποσύνδεση από την κατοικία/έδρα εντός κράτους - μέλους

VΙ) Ελεύθερη επιλογή (και ουδέτερου) forum

VΙΙ) Διασυνοριακή διαφορά

VΙΙΙ)

Συμφωνία παρέκτασης που καθορίζει δικαστήριο τρίτου κράτους

ΙΧ) Ratione materiae

Χ) Προϋποθέσεις συμφωνίας παρέκτασης

α) Σύμπτωση δηλώσεων βούλησης των μερών

β) Συμφωνίες ως προς τον τόπο εκπλήρωσης παροχής

γ) Ακριβής προσδιορισμός έννομης σχέσης

δ)

Ακριβής προσδιορισμός του δικαστηρίου – Κατά τόπον αρμοδιότητα

ε)

Συντρέχων ή αποκλειστικός χαρακτήρας της συμφωνίας παρέκτασης

στ)

Ζητήματα που αποκλείονται την ρήτρα παρέκτασης διεθνούς δικαιοδοσίας (άρθρο 24 Κανονισμού)

ζ) Αποσύνδεση της ρήτρας παρέκτασης από την κύρια σύμβαση

η)

Αποσύνδεση από το εφαρμοστέο δίκαιο επί της κύριας σύμβασης

θ) Έλεγχος καταχρηστικότητας της ρήτρας παρέκτασης

ι)

Οι συμφωνίες παρέκτασης στις υποθέσεις ασφαλίσεων, καταναλωτών και στις εργατικές διαφορές

i) Υποθέσεις ασφαλίσεων

ii) Υποθέσεις καταναλωτών

iii) Εργατικές διαφορές

ΧΙ)

Αντικειμενικά & Υποκειμενικά όρια συμφωνίας παρέκτασης – Σύγκρουση με άλλες αποκλειστικές δωσιδικίες του Κανονισμού

α) Αντικειμενικά όρια

β)

Αδικοπραξία (και ειδικώς αξιώσεις από αντιμονοπωλιακή νομοθεσία)

γ) Συμψηφισμός

δ) Ανταγωγή

ε) Ασφαλιστικά μέτρα – Αναγκαστική εκτέλεση

στ) Υποκειμενικά όρια

ζ) Τύπος

i) Παραδοσιακός έγγραφος τύπος

ii) Διαβίβαση μέσω ηλεκτρονικής οδού

iii) Προφορική συμφωνία με έγγραφη επιβεβαίωση

iv)

Κατάρτιση υπό μορφή ανταποκρινόμενη στην πρακτική που έχουν καθιερώσει οι συμβαλλόμενοι στις μεταξύ τους σχέσεις

v) Τύπος σύμφωνος με τις συνήθειες του διεθνούς εμπορίου

XII) Σιωπηρή παρέκταση

α) Η σιωπηρή συναίνεση του διαδίκου

β)

Η σιωπηρή συμφωνία παρέκτασης σε υποθέσεις ασφαλίσεων, καταναλωτικές και εργατικές διαφορές

ΧΙΙΙ)

Συνέπειες - Αποτελέσματα ρήτρας παρέκτασης διεθνούς δικαιοδοσίας

α)

Prorogatio – derogatio/Ισχύς απόφασης που έκρινε τη συμφωνία παρέκτασης

β) Ανταγωγικές Διαταγές (anti-suit injunctions)

γ) Παρέκταση και εκκρεμοδικία

δ)

Αγωγή αποζημίωσης/πρόβλεψη ποινικής ρήτρας για παραβίαση της συμφωνίας παρέκτασης;

§7.

Οι συμφωνίες παρέκτασης διεθνούς δικαιοδοσίας κατά τους Κανονισμούς 1896/2006, 4/2009, 650/2012

Ι) Οι συμφωνίες παρέκτασης κατά τον Κανονισμό 1896/2006

ΙΙ) Οι συμφωνίες παρέκτασης κατά τον Κανονισμό 4/2009

ΙΙΙ) Οι συμφωνίες παρέκτασης κατά τον Κανονισμό 650/2012

Μέρος Τρίτο

Εγγύτερη θεώρηση των συμφωνιών παρέκτασης

διεθνούς δικαιοδοσίας

§8.

Εγγύτερη θεώρηση των συμφωνιών παρέκτασης διεθνούς δικαιοδοσίας

Ι) Η προϋπόθεση της «διεθνούς» διαφοράς

ΙΙ)

Διάκριση της ρήτρας παρέκτασης διεθνούς δικαιοδοσίας από τη ρήτρα παρέκτασης τοπικής αρμοδιότητας

ΙΙΙ)

Διάκριση της ρήτρας παρέκτασης διεθνούς δικαιοδοσίας από τη διαιτητική ρήτρα

IV)

Διάκριση της ρήτρας παρέκτασης διεθνούς δικαιοδοσίας από τη συμφωνία επιλογής εφαρμοστέου δικαίου και από τη συμφωνία ως προς τον τόπο εκπλήρωσης της παροχής

V)

Νομική φύση και εφαρμοστέο δίκαιο επί της συμφωνίας παρέκτασης

VI) Prorogatio – Derogatio

VII) Η συμφωνία παρέκτασης

VIIΙ) Τύπος

ΙΧ) Υποκειμενικά Όρια

Χ) Αντικειμενικά όρια

XI) Ασφαλιστικά μέτρα

ΧΙΙ) Έλεγχος καταχρηστικότητας

ΧΙΙΙ)

Ρήτρες με αδύναμους συμβαλλόμενους (εργαζόμενοι – ασφαλισμένοι – καταναλωτές)

XIV) Οι συμφωνίες παρέκτασης επί ναυτικών διαφορών

ΧV) Ειδικές περιπτώσεις συμφωνιών παρέκτασης

α) Αναγκαστική εκτέλεση

β) Διαταγή πληρωμής

γ) Υποθέσεις εκούσιας δικαιοδοσίας

ΧVΙ)

Κατηγοριοποίηση – Είδη συμφωνιών παρέκτασης διεθνούς δικαιοδοσίας.

α) Αποκλειστικές συμφωνίες παρέκτασης

β) Συντρέχουσες συμφωνίες παρέκτασης

γ) Ασύμμετρες συμφωνίες παρέκτασης

ΧVΙΙ) Σιωπηρές συμφωνίες παρέκτασης

ΧVΙΙΙ) Συνέπειες ρήτρας παρέκτασης διεθνούς δικαιοδοσίας

α) Απόρριψη - θεμελίωση διεθνούς δικαιοδοσίας

β) Διεθνής εκκρεμοδικία

γ)

Η παραβίαση της ρήτρας παρέκτασης ως αρνητική προϋπόθεση αναγνώρισης/εκτέλεσης της απόφασης που εκδόθηκε

δ)

Αξίωση αποζημίωσης επί παραβίασης ρήτρας παρέκτασης - Συμβατική πρόβλεψη ποινικής ρήτρας

Μέρος Τέταρτο

Συμπεράσματα μελέτης

§9. Συμπεράσματα - θέσεις μελέτης

Βιβλιογραφία

Α΄ Ελληνική

Β΄ Ξενόγλωσση

Γ΄ Εισηγητικές εκθέσεις

Δ΄ Εκθέσεις ερευνητικών ινστιτούτων

Λημματικό ευρετήριο