Α. Κρητικός, Αποζημίωση από Αυτοκινητικά Ατυχήματα, τόμ. 1, 5η έκδ., 2019

Πρόλογος

Πρόλογος τέταρτης έκδοσης

Πρόλογος τρίτης έκδοσης

Πρόλογος δεύτερης έκδοσης

Κυριότερες συντομογραφίες

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠPΩΤΟ

Θεμέλια αστικής ευθύνης προς αποζημίωση

§1. Έννοια και μορφές αστικής ευθύνης

Ι. Εισαγωγικά

ΙΙ. Μορφές ευθύνης

1. Υποκειμενική ευθύνη

2. Αντικειμενική ευθύνη

ΙΙΙ. Συσχετισμός της υποκειμενικής ευθύνης (ΑΚ 914) και της ευθύνης από διακινδύνευση (Ν. ΓϡΝ/1911)

ΙV. Η ασφάλιση της αστικής ευθύνης

§2. Προϋποθέσεις της υποκειμενικής ευθύνης

Ι. Το παράνομο της συμπεριφοράς

1. Εισαγωγικά

2. Μορφές του παρανόμου

α) Γενικές κατηγορίες

β) Λόγοι άρσεως του παρανόμου

ΙΙ. Υπαιτιότητα ή πταίσμα

1. Έννοια και μορφές

2. Ικανότητα για καταλογισμό

α) Εισαγωγικά

β) Ανίκανοι για καταλογισμό

§3. Ευθύνη του προστήσαντος

Ι. Σκοπός και δικαιολογία της ρυθμίσεως

Εισαγωγικά

Σχέση της με συγγενείς έννοιες

1. Σκοπός - Δικαιολογία

2. Σχέση με άλλα νομικά σχήματα

ΙΙ. Προϋποθέσεις της ευθύνης

1. Εισαγωγικά - Σχέση προστήσεως

2. Αδικοπραξία του προστηθέντος

3. Η εξάρτηση του προστηθέντος από τον προστήσαντα

α) Η εξάρτηση

β) Πράξη του προστηθέντος στην υπηρεσία του - Κατάχρηση

ΙΙΙ. Συνέπειες

1. Ευθύνη του προστήσαντος απέναντι στο ζημιωθέντα

2. Ευθύνη του προστηθέντος απέναντι στο ζημιωθέντα

3. Σχέση μεταξύ προστήσαντος και προστηθέντος

ΙV. Ειδικότερα ζητήματα

§4. Ευθύνη του εποπτεύοντος άλλον

Ι. Εισαγωγή. Λόγος καταλογισμού της ευθύνης στον εποπτεύοντα κατά την ΑΚ 923

ΙΙ. Πεδίο εφαρμογής της ΑΚ

ΙΙΙ. Περιεχόμενο της ρυθμίσεως. Προϋποθέσεις εφαρμογής. Εποπτευόμενος [ανήλικος-συμπαραστατούμενος]

ΙV. Εποπτεύων

1. Δυνάμει του νόμου ή δικαστικής αποφάσεως

2. Δυνάμει συμβάσεως

3. Εφαρμογή της ΑΚ 923 στους de facto εποπτεύοντες

V. Παράνομη πρόκληση ζημίας σε τρίτον από τον εποπτευόμενο. Το πραγματικό της αδικοπραξίας

Ευθύνη του εποπτεύοντος απέναντι στον τρίτο

VΙ. Καθήκον εποπτείας ανηλίκου και οδική κυκλοφορία

1. Οι ανήλικοι ως πεζοί στην οδική κυκλοφορία

2. Οι ανήλικοι ως οδηγοί οχημάτων

3. Οι ανήλικοι ως επιβάτες σε ΙΧΕ ή ΙΧΦ αυτοκίνητο του εποπτεύοντος γονέα.

VΙΙ. Νόμιμο μαχητό τεκμήριο

VΙΙΙ. Απαλλαγή του εποπτεύοντος

ΙΧ. Η ανάθεση της εποπτείας σε τρίτον δυνάμει συμβάσεως ως λόγος απαλλαγής του εκ του νόμου εποπτεύοντος

Χ. Ο εποπτευόμενος ως προστηθείς τρίτου ή του εποπτεύοντος

ΧΙ. Ζημία του ίδιου του εποπτευόμενου λόγω μη προσήκουσας ασκήσεως της εποπτείας. Συμμετοχή σ’ αυτή και αδικοπραξίας τρίτου

ΧΙΙ. Η αντιμετώπιση του εποπτεύοντος ως τρίτου κατά την έννοια του άρθ. 5 Ν. ΓϡΝ/1911

ΧΙΙΙ. Δικονομικά

1. Διαδικασία

2. Βάρος αποδείξεως

3. Το δεδικασμένο

4. Αναιρετικός έλεγχος

§5. Αστική ευθύνη του Δημοσίου

Ι. Εισαγωγικά

ΙΙ. Προϋποθέσεις ευθύνης

ΙΙΙ. Υποκείμενο της ευθύνης (το Δημόσιο - το όργανο)

ΙV. Περιεχόμενο της ευθύνης - Λοιπά θέματα

§6. Αστική ευθύνη από διακινδύνευση (Ν. ΓϡΝ/1911)

Ι. Θεμελιώδεις έννοιες και ρυθμίσεις. Πηγές και διαμόρφωση αντικειμενικής ευθύνης

ΙΙ. Πεδίο εφαρμογής του Ν. ΓϡΝ/1911

1. Από άποψη αντικειμενική ή υλική: Κύκλος αυτοκινήτων που υπάγονται στο νόμο

α) Υπαγόμενα αυτοκίνητα

β) Μη υπαγόμενα αυτοκίνητα

2. Από άποψη προσωπική. Κύκλος βλαπτομένων προσώπων

α) Πρόσωπα τα οποία όταν προσβάλλονται βρίσκονται έξω από το αυτοκίνητο. Ο κανόνας

β) Η εξαίρεση

§7. Υποκείμενο της αντικειμενικής αστικής ευθύνης κατά το Ν. ΓϡΝ/1911

Ι. Εισαγωγικά - Οδηγός

ΙΙ. Κάτοχος

1. Εισαγωγικά - Έννοια

2. Ειδικά ζητήματα

3. Κάτοχος κατά τρόπο παράνομο

4. Ευθύνη κατόχου έναντι του κυρίου του αυτοκινήτου και για συμπεριφορά άλλου προσώπου

ΙΙΙ. Ιδιοκτήτης

§8. Έκταση ευθύνης

Ι. Γενικά - Ο κανόνας

ΙΙ. Προϋποθέσεις περιορισμού της ευθύνης για τον ιδιοκτήτη μη κάτοχο ή οδηγό

ΙΙΙ. Παραχώρηση του ζημιογόνου αυτοκινήτου από τον ιδιοκτήτη

ΙV. Συμβατικός αποκλεισμός ή περιορισμός της ευθύνης

V. Υπολογισμός της αποζημιώσεως. Κρίσιμα στοιχεία

VΙ. Πλειονότητα υποχρέων σε αποζημίωση

VII. Αναγωγή μεταξύ των πλειόνων υποχρέων

§9. Σύγκρουση μεταξύ περισσοτέρων αυτοκινήτων

Ι. Γενικά - Προϋποθέσεις εφαρμογής

ΙΙ. Ειδικότερα ζητήματα

1. Ζημιές επιβατών ή πραγμάτων τους

2. Ζημιές σε ένα ή και στα δύο από τα συγκρουσθέντα αυτοκίνητα

3. Ζημιές προσώπων ή πραγμάτων που βρίσκονται έξω από τα συγκρουσθέντα αυτοκίνητα

§10. Ειδικά θέματα

Ι. Κοινή υπαιτιότητα και κοινές ζημίες

ΙΙ. Ατυχήματα σε χώρο σταθμεύσεως (parking) και οχηματαγωγό πλοίο (πορθμείο - ferry boat)

1. Ατυχήματα σε χώρο σταθμεύσεως

2. Ατυχήματα σε πορθμείο (ferry boat)

ΙΙΙ. Ζητήματα ιδιωτικού διεθνούς δικαίου

§11. Προϋποθέσεις της ευθύνης

Ι. Θετική προϋπόθεση: Πρόκληση βλάβης από τη λειτουργία αυτοκινήτου.

1. Βλάβη σε πρόσωπα ή πράγματα

2. Πρόκληση βλάβης από αυτοκίνητο

3. Ατύχημα κατά τη λειτουργία του αυτοκινήτου

4. Τόπος ατυχήματος

ΙΙ. Αρνητική προϋπόθεση: Έλλειψη λόγου απαλλακτικού από την ευθύνη.

1. Λόγοι απαλλαγής - Γενικά

2. Ανωτέρα βία

3. Υπαιτιότητα του θύματος

4. Πταίσμα τρίτου προσώπου που δεν ανήκει στην υπηρεσία του αυτοκινήτου

5. Ειδικός λόγος απαλλαγής για τον οδηγό

6. Επίκληση και απόδειξη

7. Κατάσταση ανάγκης

8. Αδιευκρίνιστα αίτια της ζημίας

§12. Ευθύνη περισσοτέρων προσώπων

Ι. Εξωτερική σχέση

1. Κατηγορίες περιπτώσεων

2. Εις ολόκληρον ευθύνη

3. Δικονομικά στην εξωτερική σχέση

ΙΙ. Εσωτερική σχέση

1. Πεδίο εφαρμογής

2. Κριτήρια για τον επιμερισμό της ευθύνης

3. Αναγωγή

4. Δικονομικά

§13. Αυτοκινητικό και εργατικό ατύχημα

I. Εισαγωγικά - Αξιώσεις των δικαιούχων

II. Λειτουργία της συμβάσεως ασφαλίσεως κατά το Ν. 489/1976 επί εργατικού ατυχήματος

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Αποζημίωση, έκταση και καθορισμός

§14. Προϋποθέσεις της αξιώσεως προς αποζημίωση

Ι. Ζημία

1. Έννοια

2. Είδη ζημίας

ΙΙ. Αιτιώδης συνάφεια

1. Έννοια

2. Περιπτωσιολογία

3. Δικονομικά ζητήματα

§15. Υπολογισμός της ζημίας

Ι. Εισαγωγή

ΙΙ. Τοκοφορία

ΙΙΙ. Συνυπολογισμός ζημίας και οφέλους

1. Εισαγωγή

2. Κρατούσα άποψη

3. Περιπτωσιολογία

4. Δικονομικά

§16. Συντρέχον πταίσμα του παθόντος ή του δικαιούχου

Ι. Εισαγωγικά

ΙΙ. Ειδικότερα ζητήματα

1. Συντρέχον πταίσμα του παθόντος στην πρόκληση του ατυχήματος και στην έκταση των αμέσων συνεπειών του

Νεότερη νομολογία

Συρροή λόγων συντρέχοντος πταίσματος

2. Συντρέχον πταίσμα στη μείωση της ζημίας

Παράλειψη αλλαγής επαγγέλματος

3. Συντρέχον πταίσμα προσώπων για τα οποία ευθύνεται ο ζημιούμενος

4. Συνέπειες του συντρέχοντος πταίσματος

Ειδικά ζητήματα

5. Δικονομικά ζητήματα

§17. Ζημία συνεπεία προσβολής σώματος

I. Βλάβη του σώματος ή της υγείας προσώπου

ΙΙ. Περιεχόμενο της αποζημιώσεως

1. Νοσήλια και συνδεόμενες με αυτά δαπάνες

α) Περιπτώσεις

β) Ποιος νομιμοποιείται να απαιτήσει τα νοσήλια και τις συναφείς δαπάνες.

2. Επελθούσα ζημία

3. Μελλοντικές στερήσεις

4. Δικονομικά ζητήματα

5. Αύξηση δαπανών

6. Ειδικές συνέπειες της αδικοπραξίας που επηρεάζουν την έκταση της αποζημιώσεως [ΑΚ 931]

α) Εισαγωγικά

β) Προϋποθέσεις εφαρμογής

γ) Περιπτωσιολογία από τη νομολογία - Νομολογιακή εξέλιξη

δ) Επίδραση στην αξίωση από την ΑΚ 931 του επακολουθήσαντος θανάτου του παθόντος

ε) Εφαρμογή της ΑΚ 300 στην ΑΚ

στ) Παραγραφή της αξιώσεως από την ΑΚ

ζ) Εφαρμογή της ΑΚ 931 επί παθόντος ατύχημα στην Ελλάδα κατά την ΑΚ 26

η) Δυνατότητα επιδιώξεως πρόσθετης χρηματικής αποζημιώσεως απο την ΑΚ 931 σε περίπτωση απρόβλεπτης επιδεινώσεως της αναπηρίας ή παραμορφώσεως

θ) Πληρότητα της αγωγής απο την ΑΚ 931 - Η αξίωση απο την ΑΚ 931 αποτελεί χωριστό κεφάλαιο

ι) Σώρευση αξιώσεων από τις ΑΚ 929, 931 και

κ) Νομολογιακή εξέλιξη στην έκταση αναιρετικού ελέγχου ως προς τις προϋποθέσεις της ΑΚ 931

κα) Έκταση αναιρετικού ελέγχου του οριζόμενου από την ΑΚ 931 ποσού αποζημιώσεως μέσω των αριθμών 1 και 19 του άρθ. 559 ΚΠολΔ

ΙΙΙ. Βάρος περιορισμού της ζημίας

ΙV. Μορφή της αποζημιώσεως

1. Εισαγωγικά

2. Κανόνας - Χρηματικές δόσεις κατά μήνα

3. Αποζημίωση σε κεφάλαιο εφάπαξ

α) Εισαγωγικά

β) Ειδικότερα ζητήματα

4. Δικονομικά ζητήματα

5. Παροχή ασφαλείας

6. Προσωρινή επιδίκαση αποζημιώσεως

7. Φορολογία της αποζημιώσεως

§18. Ο δικαιούχος της αποζημιώσεως επί της προσβολής σώματος

Ι. Ο κανόνας

ΙΙ. Η εξαίρεση. Τρίτος δικαιούμενος να απαιτήσει από τον παθόντα παροχή υπηρεσιών

1. Γονείς έναντι τέκνων

2. Σύζυγος

α) Παλαιό νομοθετικό καθεστώς

β) Μεταγενέστερη εξέλιξη

ΙΙΙ. Επιρροή στην αξίωση αποζημιώσεως τρίτου προσώπου που υποχρεούται σε αποζημίωση ή διατροφή του παθόντος

1. Εισαγωγικά

2. Πεδίο εφαρμογής της διατάξεως και σχέση των δύο παροχών

ΙV. Δικονομικά ζητήματα

§19. Ζημία συνεπεία θανατώσεως

Ι. Θανάτωση προσώπου

ΙΙ. Περιεχόμενο της αποζημιώσεως

1. Νοσήλια

2. Έξοδα κηδείας

Περιεχόμενο - Δικαιούχος εξόδων κηδείας

ΙΙΙ. Αποζημίωση για στέρηση υπηρεσιών. Δικαιούχοι

1. Γονείς από τη θανάτωση τέκνου

Δικονομικά - Πληρότητα αγωγής

2. Σύζυγος από τη θανάτωση συζύγου

α) Παλαιό καθεστώς

β) Νομοθετική εξέλιξη

ΙV. Αποζημίωση για στέρηση διατροφής

1. Δικαιούχοι

2. Νομική φύση της αξιώσεως αποζημιώσεως για στέρηση διατροφής

3. Ειδικότερες προϋποθέσεις της αποζημιώσεως

4. Έκταση της αποζημιώσεως

α) Εισαγωγικά - Υπολογισμός της αποζημιώσεως

β) Επί θανατώσεως του ή της συζύγου

γ) Περιεχόμενο και πληρότητα αγωγής

δ) Αποζημίωση για στέρηση διατροφής τέκνου από τη θανάτωση ενός ή αμφοτέρων των γονέων

ε) Αποζημίωση του γονέα λόγω στερήσεως διατροφής από το τέκνο

5. Η διάρκεια της αποζημιώσεως για στέρηση διατροφής

6. Συνυπολογισμός ζημίας και οφέλους

7. Υποχρέωση του δικαιούχου της αποζημιώσεως για περιορισμό της ζημίας του

V. Μορφή της αποζημιώσεως

VΙ. Δικονομικά ζητήματα

1. Περιεχόμενο της αγωγής

2. Ισχυρισμοί του εναγόμενου

3. Ειδικότερα ζητήματα

VΙΙ. Ζητήματα ιδιωτικού διεθνούς δικαίου

§20. Χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης

I. Έννοια και λειτουργία

II. Προϋποθέσεις για την επιδίκαση χρηματικής ικανοποιήσεως λόγω ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης

ΙΙΙ. Η προβληματική της αναγνωρίσεως αξιώσεως χρηματικής ικανοποιήσεως λόγω ηθικής βλάβης σε πρόσωπα διανοητικώς ανάπηρα πριν από την αδικοπραξία ή καταστάντα «φυτά» συνεπεία της αδικοπραξίας ή πρόσωπα μικρής ηλικίας

IV. Δικαιούχος χρηματικής ικανοποιήσεως

1. Επί ηθικής βλάβης

2. Επί ψυχικής οδύνης

Νεότερη Νομολογία

V. Υπόχρεος χρηματικής ικανοποιήσεως

VI. Στοιχεία προσδιοριστικά του ύψους της χρηματικής ικανοποιήσεως

Επιλεκτική αναφορά περιπτώσεων από τη νομολογία

1. Περιπτώσεις ηθικής βλάβης

2. Περιπτώσεις ψυχικής οδύνης

VIΙ. Τύπος της χρηματικής ικανοποιήσεως

VIII. Iδιαίτερα χαρακτηριστικά της απαιτήσεως

IΧ. Πρόσθετη χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης

Χ. Δικονομικά ζητήματα

1. Γενικά

2. Δεδικασμένο από απόφαση πολιτικού δικαστηρίου

3. Έκταση αναιρετικού ελέγχου

4. Έκταση αναιρετικού ελέγχου - Νεότερη νομολογία

Επιλεγμένες περιπτώσεις από τη νομολογία

5. Δικαιοδοσία του ποινικού δικαστηρίου - Πολιτική αγωγή ενώπιον ποινικού δικαστηρίου

α) Γενικά

β) Δεδικασμένο από απόφαση ποινικού δικαστηρίου

ΧI. Ζητήματα ιδιωτικού διεθνούς δικαίου

§21. Η μεταβίβαση της αξιώσεως αποζημιώσεως από τον παθόντα ή τον δικαιοδόχο του σε φορέα κοινωνικής ασφαλίσεως

I. Εισαγωγικά - Nομοθετικό πλαίσιο

ΙΙ. Ο ΕΟΠΥΥ ως φορέας κοινωνικής ασφαλίσεως και ΕΦΚΑ

IΙI. Έκταση εφαρμογής της ρυθμίσεως

IV. Προϋποθέσεις εφαρμογής της ρυθμίσεως

Απασχόληση μελών οικογένειας σε εταιρική επιχείρηση

V. Ειδικότεροι όροι για την αυτοδίκαιη μεταβίβαση στο I.Κ.Α. της αξιώσεως αποζημιώσεως του δικαιούχου. Αντιστοιχία παροχών του I.Κ.Α. με την αξίωση αποζημιώσεως

1. Ποιοτική - Χρονική - Ποσοτική

2. Συνέπειες

VI. Χρονικό σημείο της αυτοδίκαιης μεταβιβάσεως στο I.Κ.Α. της αξιώσεως αποζημιώσεως

VII. Διαμόρφωση των εννόμων σχέσεων των μερών μετά τη μεταβίβαση στο I.Κ.Α της αξιώσεως αποζημιώσεως του δικαιούχου

1. Σχέσεις μεταξύ ασφαλισμένου-παθόντος και I.Κ.Α

2. Σχέσεις μεταξύ του παθόντος-ασφαλισμένου στο I.Κ.Α. και υπόχρεου τρίτου

3. Σχέσεις μεταξύ υπόχρεου σε αποζημίωση και I.Κ.Α

VIII. Παραγραφή της αξιώσεως του φορέα κοινωνικής ασφαλίσεως κατά του υπόχρεου τρίτου

IX. Αναστολή της δίκης κατά την ΚΠολΔ

Χ. Δικαστική άσκηση των αξιώσεων εκ μέρους του I.Κ.Α

ΧI. Το I.Κ.Α. σε σχέση συγκρούσεως με το Επικουρικό Κεφάλαιο [=E.K.]

ΧII. Μεταβίβαση της αξιώσεως σε αλλοδαπό φορέα κοινωνικής ασφαλίσεως

§22. Καταστροφή - Βλάβη αυτοκινήτου

I. Αξίωση αποζημιώσεως για ζημία πράγματος και ιδιαίτερα αυτοκινήτου. Έκταση

1. Γενικά

2. Καθολική καταστροφή

α) Εισαγωγικά

β) Έκταση αποζημιώσεως επί καθολικής καταστροφής

γ) Συνυπολογισμός ζημίας και οφέλους

3. Μερική βλάβη ή καταστροφή. Αποκατάσταση των ζημιών

4. Περαιτέρω δικονομικά ζητήματα

II. Εμπορική και τεχνική υπαξία του βλαβέντος αυτοκινήτου

1. Εισαγωγικά

2. Υπολογισμός του ύψους της εμπορικής υπαξίας

3. Δικονομικά

III. Η σημασία της τοποθετήσεως καινούργιων ανταλλακτικών ή εξαρτημάτων στο αυτοκίνητο που υπέστη ζημίες

IV. Αξίωση αποζημιώσεως για δαπάνη μισθώσεως άλλου αυτοκινήτου διαρκούσης της επισκευής του βλαβέντος

1. Εισαγωγικά

2. Ειδικότερα ζητήματα

V. Πρόσθετες αξιώσεις αποζημιώσεως

VI. Το πρόσωπο του δικαιούχου της αποζημιώσεως

1. Εισαγωγή

2. Δικαιούχοι αποζημιώσεως

§23. Παραγραφή της αξιώσεως αποζημιώσεως από αδικοπραξία

I. Κατά την ΑΚ

1. Pύθμιση

α) Εισαγωγή

β) Πεδίο εφαρμογής

2. Προϋποθέσεις της πενταετούς παραγραφής

3. Εικοσαετής παραγραφή - Επιμήκυνση της βραχύτερης παραγραφής σε εικοσαετή

4. Διακοπή και αναστολή της παραγραφής

Παραγραφή εν επιδικία

5. Παραγραφή και κατάχρηση δικαιώματος (ΑΚ 281)

6. Παραγραφή και δεδικασμένο

7. Δικονομικά

Πληρότητα της ενστάσεως - Βάρος αποδείξεως

II. Κατά το Ν. ΓϡN/1911

§24. Zητήματα ιδιωτικού διεθνούς δικαίου

I. Εισαγωγή

II. Εφαρμογή κατά το ισχύον δίκαιο

III. Κοινοτικό Δίκαιο - Κανονισμός 864/2007 (Pώμη II)

1. Εισαγωγικά

2. Γενική θεώρηση

Εφαρμογή του άρθ. 928 β΄ ΑΚ σε αλλοδαπούς που υφίστανται ατύχημα στην Ελλάδα

Βιβλιογραφία

Α) Ελληνική

Β) Ξενόγλωσση

Αλφαβητικό ευρετήριο