Α. Δημητρόπουλος, Η αρχή της Δεδηλωμένης, 2η έκδ., 2013
Η αρχή της δεδηλωμένης αποτελεί την αιχμή του δόρατος του ελληνικού κοινοβουλευτισμού. Πρόκειται για ελληνική συνταγματική αρχή, που διαμορφώθηκε μέσα στην ελληνική συνταγματική πραγματικότητα κατά την εφαρμογή του κοινοβουλευτικού συστήματος στον ελληνικό χώρο και χαρακτηρίζει όσο καμιά άλλη το ελληνικό κοινοβουλευτικό σύστημα.
Στην παρούσα μελέτη αναλύονται μεταξύ άλλων η έννοια και οι μορφές της αρχής της δεδηλωμένης, ενώ εξετάζονται το ζήτημα της νομικής φύσης της αρχής της δεδηλωμένης του 1875 και η εφαρμογή της την περίοδο 1875 - 1911. Καθορίζεται επίσης με ακρίβεια το περιεχόμενο της σχετικής (1875-1975), η οποία εισήχθη χωρίς τυπική αναθεώρηση, μετά από μεταβολή του νοήματος των σχετικών διατάξεων, και της απόλυτης (1986) αρχής της δεδηλωμένης και η σαφής διάκρισή της –ως βασικής αρχής της διάστασης της ανάδειξης της κυβέρνησης– από το συνολικό κοινοβουλευτικό σύστημα.
Edition info
Table of contents +-
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Β΄ ΕΚΔΟΣΗΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Α΄ ΕΚΔΟΣΗΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. Η αρχή της δεδηλωμένης ως μερικότερη αρχή του κοινοβουλευτικού συστήματος
1.1. Εισαγωγικά
1.2. Το κοινοβουλευτικό σύστημα
1.3. Οι τρεις διαστάσεις του κοινοβουλευτικού συστήματος
1.3.1. Η λογική διάκριση των τριών διαστάσεων
1.3.2. Η ιστορική εμφάνιση των τριών διαστάσεων
1.3.3. Αρχή της δεδηλωμένης και κοινοβουλευτικό σύστημα
1.4. Ορολογικές διασαφήσεις
2. Από τη σύνταξη του Συντάγματος του 1864 στη διακήρυξη της αρχής της δεδηλωμένης
2.1. Η πριν το 1875 λειτουργία της αρχής της διατήρησης
2.2. Το πρώιμο σύστημα ανάδειξης
2.3. Ιστορική γένεση και διακήρυξη της αρχής το 1875
3. Το περιεχόμενο της διακήρυξης
3.1. Η ανάδειξη της κυβέρνησης
3.2. Η έλλειψη αναφοράς της διακήρυξης στη διατήρηση της κυβέρνησης.
3.3. Η διακήρυξη και η επιβεβαίωση της προηγούμενης λειτουργίας της αρχής της διατήρησης.
4. Νομικά ζητήματα από τη διακήρυξη της αρχής της δεδηλωμένης το
4.1. Η ιστορικοπολιτική σημασία της διακήρυξης
4.2. Νομική σημασία της διακήρυξης;
4.2.1.Το ερώτημα
4.2.2. Το ερμηνευτικό περιεχόμενο της διακήρυξης
4.2.3. Η διακήρυξη ως επίσημη ερμηνεία
4.2.4. Διακήρυξη νέας ερμηνείας του Συντάγματος;
4.3. Άλλα ερωτήματα
4.3.1. Συνταγματική αλλαγή το 1875
4.3.2. Ιστορικό γεγονός με νομική σημασία;
4.3.3. Το ζήτημα της νομικής φύσης της αρχής
4.3.4. Το ζήτημα της μορφής της διακηρυσσόμενης αρχής
4.3.5. Ζήτημα έμμεσης νομικής σημασίας
4.4. Η συμφωνία δικαίου και πραγματικότητας
4.5. Διάρθρωση
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΔΕΔΗΛΩΜΕΝΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄
Η ΔΕΔΗΛΩΜΕΝΗ ΩΣ ΠΡΟ-ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ
1. Η «δεδηλωμένη» ως συνταγματικοπολιτική κατάσταση
1.1. Συνταγματικοπολιτικός Status
1.2. «Δεδηλωμένη» και «αρχή της δεδηλωμένης». Εννοιολογική και ορολογική διασάφηση.
1.3. Κοινοβουλευτικός προσδιορισμός του όρου «δεδηλωμένη»
2.Δεδηλωμένη, δεδηλωμένη πλειοψηφία και δεδηλωμένη εμπιστοσύνη
2.1. Ο όρος «δεδηλωμένη» ως επιθετικός προσδιορισμός
2.2. Ο όρος «δεδηλωμένη» ως ονοματικός προσδιορισμός και ως «σύντμηση».
3. Η δεδηλωμένη ως προ-εμπιστοσύνη
3.1. Η χρονική διάσταση του όρου «δεδηλωμένη»
3.2. Η δεδηλωμένη ως «πρόωρη» έκφραση βούλησης της πλειοψηφίας
3.3. «Εμπιστοσύνη» πριν από τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας
3.4. «Εμπιστοσύνη» πριν από τον διορισμό της κυβέρνησης
3.5. Ο προσωρινός χαρακτήρας της δεδηλωμένης
4. Τα δύο στοιχεία της δεδηλωμένης
4.1. Οντολογικό και βουλητικό στοιχείο της δεδηλωμένης
4.2. Η κατά κανόνα συνύπαρξη των δύο στοιχείων. Το «τεκμήριο εμπιστοσύνης».
4.3. Πλειοψηφία χωρίς εμπιστοσύνη. Η διαφοροποίηση των δύο στοιχείων.
4.4. Απαραίτητη η ταυτόχρονη συνδρομή. Πότε (δεν) υπάρχει δεδηλωμένη
4.5. Οι όροι «δεδηλωμένη πλειοψηφία» και «δεδηλωμένη εμπιστοσύνη»
5. Άλλοι προσδιορισμοί της δεδηλωμένης
5.1. Δεδηλωμένη ή κομματική πλειοψηφία
5.2. Δεδηλωμένη μόνο η σχετική προς τη κυβέρνηση βούληση του κοινοβουλίου
5.3. Ο πλειοψηφικός χαρακτήρας της δεδηλωμένης. Δεδηλωμένη εμπιστοσύνη και δεδηλωμένη δυσπιστία
5.4. Άτυπος χαρακτήρας. Η διακρίβωση της δεδηλωμένης
5.5. Προεμπιστοσύνη και εμπιστοσύνη
6. Είδη δεδηλωμένης
6.1. Η οιονεί δεδηλωμένη
6.1.1. Έννοια, περιπτώσεις εμφάνισης. Παραίτηση (ή παύση) της πλειοψηφίας.
6.1.2. Ύπαρξη (διατήρηση) της πλειοψηφίας
6.1.3. Έλλειψη βούλησης σχηματισμού κυβέρνησης
6.1.4. Η συνταγματικοπολιτική ιδιαιτερότητα
6.2. Άλλα είδη δεδηλωμένης
7. Συμπεράσματα-Ορισμός
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄
Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΕΔΗΛΩΜΕΝΗΣ ΩΣ ΑΠΟΛΥΤΗ
ΚΑΙ ΣΧΕΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ
ΤΜΗΜΑ ΠΡΩΤΟ: ΑΠΟΛΥΤΗ ΚΑΙ ΣΧΕΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΕΔΗΛΩΜΕΝΗΣ
1. Εννοιολογική προσέγγιση
1.1. Η γενική διατύπωση της αρχής
1.2. Σχετική αρχή; Δύο βασικές κατηγορίες περιπτώσεων
2. Δεδηλωμένη εμπιστοσύνη και δεδηλωμένη δυσπιστία
2.1. Διορισμός της πλειοψηφίας ή απαγόρευση διορισμού της μειοψη-φίας.
2.2. Δεδηλωμένη πλειοψηφία και δεδηλωμένη μειοψηφία
2.3. Επιτακτικό και απαγορευτικό περιεχόμενο της αρχής
3. Απαγορευτικό/επιτακτικό περιεχόμενο και κατανομή των πολιτικών δυνάμεων
3.1. Το ερώτημα
3.2. Όταν υπάρχει πλειοψηφία. Επικαλυπτόμενο περιεχόμενο
3.3. Όταν δεν υπάρχει πλειοψηφία. Διφορούμενο περιεχόμενο
3.4. Συμπεράσματα
3.5. Δυνατότητα καθολικής εφαρμογής της αρχής της δεδηλωμένης
4. Απόλυτη και σχετική αρχή της δεδηλωμένης
4.1. Απόλυτη και σχετική αρχή της δεδηλωμένης
4.2. Το ζήτημα της διατύπωσης της αρχής
4.3. Ανάγκη ειδικής συνταγματικής διάπλασης της τέλειας αρχής
4.4. Βασικές διαφορές τέλειας και ατελούς αρχής της δεδηλωμένης
ΤΜΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΣΧΕΤΙΚΗ (ΑΤΕΛΗΣ) ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΕΔΗΛΩΜΕΝΗΣ
1. Συνταγματική διατύπωση και εξειδίκευση της αρχής
1.1. Εισαγωγικά
1.2. «Πρωθυπουργός διορίζεται ο αρχηγός της πλειοψηφίας»
1.3. Οι υπουργοί διορίζονται μετά από πρόταση του πρωθυπουργού
2. Σχετικότητα ή ατελής χαρακτήρας της αρχής
3. Η εφαρμογή της αρχής
3.1. Όταν υπάρχει δεδηλωμένη. Κυβέρνηση ασύγγνωστης μειοψηφίας
3.2. Όταν δεν υπάρχει δεδηλωμένη. Κυβέρνηση συγγνωστής μειοψηφίας
3.2.1. Όταν δεν υπάρχει πλειοψηφία. Κατ’ ουσία συγγνωστή μειοψηφία
3.2.2. Οιονεί δεδηλωμένη. Κατά τύπους συγγνωστή μειοψηφία
ΤΜΗΜΑ ΤΡΙΤΟ: Η ΑΠΟΛΥΤΗ (ΤΕΛΕΙΑ) ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΕΔΗΛΩΜΕΝΗΣ
1. Συνταγματική διατύπωση και εξειδίκευση της αρχής
2. Η απόλυτη απαγόρευση διορισμού κυβέρνησης μειοψηφίας
3. Η ex constitutione προσφυγή στις εκλογές
4. Η οιονεί δεδηλωμένη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄
ΠΛΗΡΗΣ Η ΑΤΕΛΗΣ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΕΔΗΛΩΜΕΝΗΣ ΤΟ 1875;
1. Επιλογή και διορισμός της κυβέρνησης όταν υπάρχει πλειοψηφία
2. Επιλογή και διορισμός της κυβέρνησης όταν δεν υπάρχει πλειοψηφία
3. Συμπεράσματα
ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ. Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΕΔΗΛΩΜΕΝΗΣ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑ
1. Γενικά συμπεράσματα
2. Η ατελής αρχή της δεδηλωμένης στα ελληνικά Συντάγματα από το 1864 μέχρι το
3. Η απόλυτη αρχή της δεδηλωμένης στο αναθεωρημένο Σύνταγμα του
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΦΥΣΗΣ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ
ΤΗΣ ΔΕΔΗΛΩΜΕΝΗΣ ΤΟΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄
ΟΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΦΥΣΗΣ
ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΔΕΔΗΛΩΜΕΝΗΣ
ΤΜΗΜΑ ΠΡΩΤΟ: ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΦΥΣΗΣ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΔΕΔΗΛΩΜΕΝΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ. ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ
1. Η διάκριση κοινοβουλευτικού συστήματος και αρχής της δεδηλωμένης.
2. Ζήτημα νομικής φύσης της ατελούς αρχής της δεδηλωμένης
3. Ζήτημα επιγενόμενης ενσωμάτωσης
4. Διακήρυξη, εφαρμογή και νομική φύση της αρχής της δεδηλωμένης
ΤΜΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΚΑΙ Η ΑΡΝΗΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ.
1. Οι υποστηριζόμενες θέσεις
2. Κριτική. Νομική φύση της αρχής πριν και μετά το 1875
ΤΜΗΜΑ ΤΡΙΤΟ: Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΕΔΗΛΩΜΕΝΗΣ ΩΣ ΝΟΜΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΑΣ
Εισαγωγικά
Α΄ Η αρχή της δεδηλωμένης ως αρχικός (από το 1864) νομικός κανόνας.
1. Οι υποστηριζόμενες θέσεις
2. Κριτική
3. Το ερώτημα
3.1. Εισαγωγικά
3.2. Το ζήτημα αν «περιέχεται» η αρχή στο αρχικό Σύνταγμα
3.3. Το ζήτημα της δυνατότητας ενσωμάτωσης της αρχής
4. Η αρχή της δεδηλωμένης και το αρχικό Σύνταγμα του 1864
4.1. Οι δύο ερμηνείες των άρθρων 58 β και 78
4.2. Οι δύο ερμηνείες του άρθρου 31
4.3. Η «επιλογή» ερμηνείας
4.3.1. «Επιλογή» ερμηνείας;
4.3.2. Ερμηνεία σύμφωνη με τη συνταγματικοπολιτική πραγματικότητα
4.4. Συμπεράσματα
4.4.1. Η αρχή δεν περιέχεται στο αρχικό Σύνταγμα
4.4.2. Λεκτική και νοηματική δυνατότητα του Συντάγματος του 1864
B΄ Η αρχή ως επιγενόμενος νομικός κανόνας
1. Η αρχή ως νομικός κανόνας που προκύπτει από το περιεχόμενο των γραπτών διατάξεων του Συντάγματος
1.1. Οι υποστηριζόμενες θέσεις
1.2. Κριτική
2. Η αρχή ως εθιμικός κανόνας
2.1. Οι υποστηριζόμενες θέσεις
2.2. Κριτική
2.2.1. «Συμπληρωματικός» και «τροποποιητικός» χαρακτήρας της αρχής
2.2.2. Εθιμικός κανόνας (πριν) το 1875;
2.2.3. Εθιμικός κανόνας μετά το 1875;
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄
ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΝΟΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΞΗ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ
ΤΗΣ ΔΕΔΗΛΩΜΕΝΗΣ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ
Εισαγωγικά. Ζήτημα μεταβολής του νοήματος των συνταγματικών κανόνων. Η αρχή ως νομικός κανόνας από το
1. Η ανεπάρκεια των προτεινόμενων λύσεων
2. Η μεταβολή του νοήματος
2.1. Έννοια
2.2. Λεκτική και νοηματική δυνατότητα του αρχικού Συντάγματος
2.3. Εξέλιξη των σχέσεων δικαίου και πραγματικότητας
2.4. Η μεταβολή του νοήματος ως «νέα ερμηνεία»
3. Η αρχή της δεδηλωμένης και οι προϋποθέσεις της μεταβολής του νοήματος
3.1. Η λεκτική και νοηματική δυνατότητα του Συντάγματος του 1864
3.2. Διακήρυξη «άλλης ερμηνείας» και μεταβολή του νοήματος
3.3. Εξέλιξη των σχέσεων δικαίου και πραγματικότητας;
Συμπεράσματα
ΤΜΗΜΑ ΠΡΩΤΟ: ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΠΡΟΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ
1. Εισαγωγικά. Το πριν το 1875 συνταγματικοπολιτικό πλαίσιο
2. Ισορροπία του πρώιμου κοινοβουλευτικού συστήματος και έλλειψη δεδηλωμένης
2.1. Αμφιβολία του αποτελέσματος ή έλλειψη δεδηλωμένης
2.2. Νομική και πραγματική έλλειψη δεδηλωμένης
3. Η επίδραση της έλλειψης δεδηλωμένης στη δημιουργία του πρώιμου κοινοβουλευτικού συστήματος
3.1. Η διαμόρφωση της αρχής της διατήρησης
3.2. Η διαμόρφωση του πρώιμου συστήματος ανάδειξης
ΤΜΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΤΟΥ 1864 ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΡΙΝ ΤΟ 1875 ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
1. Η μεταβολή της πραγματικότητας πριν το 1875
1.1. Εισαγωγικά
1.2. Πολιτικά κόμματα και δεδηλωμένη
1.3. Η επίδραση του πρώιμου κοινοβουλευτικού συστήματος
1.3.1. Η επίδραση της προηγούμενης λειτουργίας της αρχής της διατήρησης στη δημιουργία προεμπιστοσύνης
1.3.2. Η επίδραση του πρώιμου συστήματος ανάδειξης στη δημιουργία προεμπιστοσύνης
2. Τα αποτελέσματα της πραγματικής μεταβολής
2.1. Το «πραγματικό» αποτέλεσμα
2.1.1. Η δημιουργία δεδηλωμένης
2.1.2. Από την αμφιβολία στη βεβαιότητα του αποτελέσματος
2.1.3. Η «φυσική» λειτουργία του πολιτεύματος και η δεδηλωμένη
2.2. Η διάσταση δικαίου και πραγματικότητας
2.2.1. Η διατάραξη της ισορροπίας
2.2.2. Η αδυναμία ρύθμισης της νέας συνταγματικο-πολιτικής πραγματικότητας από το αρχικό περιεχόμενο του Συντάγματος
2.2.3. Η ερμηνευτική διάσταση
2.2.4. Διάσταση αρχικού περιεχομένου και εφαρμογής του Συντάγματος. Οι πολιτικές αντιθέσεις
2.2.5. Η αρχή της δεδηλωμένης ως προνομικός κανόνας
2.3. Συμπεράσματα
ΤΜΗΜΑ ΤΡΙΤΟ: ΣΥΝΘΕΣΗ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Εισαγωγικά: Η αποκατάσταση της ισορροπίας
A΄ Η λειτουργία του πολιτεύματος και ο αναγκαστικός χαρακτήρας της αρχής
1. Ο αναγκαστικός χαρακτήρας
2. Η δεδηλωμένη και το μέλλον της κυβέρνησης
3. Η δεδηλωμένη ως «κριτήριο νομιμότητας»
Β΄ Η αναγνώριση της αρχής της δεδηλωμένης
1. «Ειρηνική» αναγνώριση
2. Αναγνώριση μετά από πολιτικές αντιθέσεις
2.1. Η μεσολάβηση πολιτικών αντιθέσεων
2.2. Η πριν το 1875 πολιτική αντίθεση μονάρχη – κοινοβουλίου
3. Η διακήρυξη της 11ης Αυγούστου 1875 και η νομική αναγνώριση της αρχής της δεδηλωμένης
3.1. Η διακήρυξη ως έκφραση της συνταγματικοπολιτικής σύνθεσης
3.2. Διακήρυξη ερμηνείας του Συντάγματος
3.3. Νέα ερμηνεία σύμφωνη με την από τα πράγματα επιβαλλόμενη ρύθμιση
3.4. Αναγνώριση μεταβολής του νοήματος και νομική σημασία της διακήρυξης
Γ΄ Η ερμηνεία του Συντάγματος του 1864 πριν και μετά τη διακήρυξη της αρχής της δεδηλωμένης
1. Το ερμηνευτικό «Δίλημμα» μετά τη διακήρυξη
2. Η μεταβολή του νοήματος των άρθρων 58 β και 78
3. Η μεταβολή του νοήματος του άρθρου 31
Συμπεράσματα
ΜΕΡΟΣ Γ΄
Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΔΕΔΗΛΩΜΕΝΗΣ
ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄
Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΟΜΑΛΟΤΗΤΑΣ
(1875-1892)
ΤΜΗΜΑ ΠΡΩΤΟ: ΔΕΔΗΛΩΜΕΝΗ ΚΑΙ ΠΟΛΥΚΟΜΜΑΤΙΣΜΟΣ (1875-1880)
[47] Η Κυβέρνηση της Δεδηλωμένης του Χ. Τρικούπη
[48] Η κυβέρνηση εκλογικής πλειοψηφίας του Αλ. Κουμουνδούρου
[49] Η πενθήμερη κυβέρνηση συγγνωστής μειοψηφίας του Επ. Δεληγιώργη
[50] Η κυβέρνηση σχετικής πλειοψηφίας του Αλ. Κουμουνδούρου
[51] Η τελευταία κυβέρνηση του Επ. Δεληγιώργη
[52] Η κυβέρνηση σχετικής πλειοψηφίας του Αλ. Κουμουνδούρου
[53] Η οικουμενική κυβέρνηση Κ. Κανάρη
[54] Η κυβέρνηση ανοχής του Αλ. Κουμουνδούρου
[55] Η συγγνωστής μειοψηφίας κυβέρνηση των επιγόνων
[56] Η κυβέρνηση πλειοψηφίας του Αλ. Κουμουνδούρου
[57] Η κυβέρνηση συνεργασίας Τρικούπη - Ζαΐμη
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
ΤΜΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΔΕΔΗΛΩΜΕΝΗ ΚΑΙ ΔΙΚΟΜΜΑΤΙΣΜΟΣ (1880-1892)
[58] Η τελευταία κυβέρνηση Κουμουνδούρου
[59] Η «θεσσαλική» κυβέρνηση Τρικούπη
[60] Η (πρώτη) κυβέρνηση εκλογικής πλειοψηφίας του Θ. Δηλιγιάννη
[61] Η εξωκοινοβουλευτική κυβέρνηση Βάλβη
[62] Η μακρόβια κυβέρνηση Τρικούπη
[63] Η παυθείσα κυβέρνηση εκλογικής πλειοψηφίας του Θ. Δηλιγιάννη
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄
Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥ «ΤΡΙΚΟΜΜΑΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ»
Εισαγωγικά
ΤΜΗΜΑ ΠΡΩΤΟ: ΟΙ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ ΜΕΙΟΨΗΦΙΑ ΤΟΥ «ΤΡΙΤΟΥ» ΚΟΜΜΑΤΟΣ
[64] Η Κυβέρνηση συγγνωστής μειοψηφίας του Κ. Κωνσταντόπουλου
[65] Η κυβέρνηση εκλογικής πλειοψηφίας Χ. Τρικούπη
[66] Η κατά τύπους συγγνωστή «σταυλιτική» κυβέρνηση Σ. Σωτηρόπουλου
ΤΜΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣ ΣΤΟ ΔΙΚΟΜΜΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
[67] Η «πτωχευτική» κυβέρνηση Χ. Τρικούπη
[68] Η υπηρεσιακή κυβέρνηση Ν. Δηλιγιάννη
[69] Η κυβέρνηση εκλογικής πλειοψηφίας του Θ. Δηλιγιάννη
ΤΜΗΜΑ ΤΡΙΤΟ: Η ΕΠΑΝΟΔΟΣ ΣΤΟ ΤΡΙΚΟΜΜΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
[70] Η πρώτη κυβέρνηση οικουμενικής ανοχής του Δ. Ράλλη
[71] Η πρώτη κυβέρνηση Αλ. Ζαΐμη
[72] Η «ευαγγελιακή» κυβέρνηση πλειοψηφίας του Γ. Θεοτόκη
[73] Η κυβέρνηση ανοχής Αλ. Ζαΐμη (Γ. Θεοτόκη)
[74] Η «σανιδική» κυβέρνηση σχετικής πλειοψηφίας του Θ. Δηλιγιάννη
[75] Η «σταφιδική» κυβέρνηση Γ. Θεοτόκη
[76] Η δεύτερη κυβέρνηση οικουμενικής ανοχής του Δ. Ράλλη
[77] Η «οικονομική» κυβέρνηση ανοχής Γ. Θεοτόκη (Αλ. Ζαΐμη)
[78] Η τελευταία κυβέρνηση Θ. Δηλιγιάννη
[79] Η κυβέρνηση σχετικής πλειοψηφίας Ράλλη - Μαυρομιχάλη
[80] Η τελευταία κυβέρνηση Γ. Θεοτόκη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄
Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΣΜΟΥ
[81] Η κυβέρνηση «θερινών διακοπών» του Δ. Ράλλη
[82] Η «ανορθωτική» κυβέρνηση Κυρ. Μαυρομιχάλη
[83] Η μεταβατική κυβέρνηση Στ. Δραγούμη
ΕΠΙΛΟΓΟΣ. Η 84η μακρόβια κυβέρνηση Ελ. Βενιζέλου
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ