Ζ. Παπαϊωάννου, Αστυνομικό δίκαιο, 2η έκδ., 2005

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ - ΦΟΡΕΙΣ ΑΣΚΗΣΗΣ

ΑΣΤΥΝΟΜΕΥΣΗΣ

Ι. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΤΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ

Α. Η ουσιαστική, η θεσμική και η τυπική έννοια της αστυνομίας

Β. Δικαστική αστυνομία και διοικητική αστυνομία

Γ. Δημόσια αστυνομία και ιδιωτική αστυνομία

Δ. Πολιτική αστυνομία και μυστική αστυνομία

ΙΙ. Ο ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΣ ΘΕΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Α. Ιστορική αναδρομή

Β. Ο ιδρυτικός της Ελληνικής Αστυνομίας Ν 1481/1984

Γ. Το δίκαιο που διέπει την άσκηση της αστυνομικής εξουσίας

ΙΙΙ. Η ΑΣΚΗΣΗ ΚΡΑΤΙΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Α. Γαλλία

Β. Γερμανία

ΙV. ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΑΠΟ ΑΛΛΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΕΥΣΗΣ

Α. Όργανα που ασκούν αστυνόμευση στα πλαίσια της διεθνούς και ευρωπαϊκής συνεργασίας

Β. Όργανα που ασκούν δημόσια αστυνόμευση

1. Η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών

2. Το Λιμενικό Σώμα

3. Το Πυροσβεστικό Σώμα

4. Η Δημοτική Αστυνομία

5. Οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι

6. Δημόσιες Υπηρεσίες, ΝΠΔΔ και πολιτικοί διοικητικοί υπάλληλοι, στρατιωτικοί υπάλληλοι, δικαστικοί επιμελητές

Γ. Όργανα που ασκούν ιδιωτική αστυνόμευση του δημοσίου τομέα

Δ. Όργανα που ασκούν αμιγή ιδιωτική αστυνόμευση

1. Η επέκταση του ρόλου της ιδιωτικής αστυνομίας

2. Η παραχώρηση αστυνομικών αρμοδιοτήτων σε ιδιώτες

3. Ιδιωτικές επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών ασφάλειας

4. Ιδιωτικοί αστυνομικοί – Γραφεία Ιδιωτικών Ερευνών

5. Λοιποί φορείς

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΩΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟ ΕΝΟΠΛΟ ΣΩΜΑ

Ι. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΩΣ ΦΟΡΕΑΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

Α. Η Ελληνική Αστυνομία ως Σώμα Ασφάλειας

Β. Οργανική, δημοσιονομική και διοικητική αυτοτέλεια του Σώματος της Ελληνικής Αστυνομίας

ΙΙ. Η ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ

Α. Το Αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας

Β. Κεντρικές και Περιφερειακές Υπηρεσίες. Αστυνομικές Επιτροπές Νομών

ΙΙΙ. ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ

Α. Έννοια – Διακρίσεις

Β. Το αστυνομικό προσωπικό της Ελληνικής Αστυνομίας

1. Εισαγωγή του αστυνομικού προσωπικού στο Αστυνομικό Σώμα. Πρόσβαση των γυναικών στην αστυνομική διοίκηση

2. Περιορισμοί των δικαιωμάτων και ελευθεριών του αστυνομικού προσωπικού

3. Υπηρεσιακή κατάσταση του αστυνομικού προσωπικού

α. Τοποθετήσεις

β. Μεταθέσεις

γ. Αποσπάσεις

δ. Εξέλιξη – Προαγωγές

ΙV. ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΚΑΙ ΙΕΡΑΡΧΙΚΗ ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ

Α. Η οιονεί στρατιωτική οργάνωση και ιεραρχία του αστυνομικού προσωπικού της Ελληνικής Αστυνομίας

Β. Η πειθαρχία του αστυνομικού προσωπικού

1. Γενικά

2. Η υποχρέωση υπακοής των αστυνομικών οργάνων στις διαταγές των ανωτέρων

α. Έννοια – Θεμελίωση

β. Αντικείμενο υποχρέωσης – Χαρακτηριστικά στοιχεία των δια-ταγών

γ. Όρια υποχρέωσης υπακοής

3. Το δικαίωμα αναφοράς των αστυνομικών οργάνων

V. Η ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ

Α. Υποχρέωση περιβολής στολής

Β. Κατοχή και χρήση όπλων.

1. Η χρήση υλικής βίας από τα όργανα της Αστυνομίας.

2. Η Ελληνική Αστυνομία ως κύριος εκφραστής της δημόσιας ένοπλης δύναμης

3. Το προϊσχύσαν δίκαιο

4. Ο Ν 3169/2003 «Οπλοφορία, χρήση πυροβόλων όπλων από αστυνομικούς, εκπαίδευσή τους σε αυτά και άλλες διατάξεις»

Γ. Εκπαίδευση

1. Βασική νομοθεσία

2. Αρμόδια για την εκπαίδευση όργανα – Σχολές Ελληνικής Αστυνομίας

3. Η εκπαίδευση του αστυνομικού προσωπικού στη χρήση των όπλων

4. Κριτική και προτάσεις βελτίωσης του θεσμικού πλαισίου της εκπαίδευσης

5. Ιδεολογικός αναπροσανατολισμός

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΚΑΙ ΤΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ

ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ

Ι. Η ΚΥΡΙΑ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ

Περιεχόμενο – Άξονες κατεύθυνσης της αστυνομικής εξουσίας

Α. Η κατοχύρωση και η διατήρηση της δημόσιας τάξης

1. Η δημόσια τάξη

α. Έννοια, περιεχόμενο και διακρίσεις

β. Χαρακτηριστικά

γ. Η λειτουργία της εσωτερικής δημόσιας τάξης. Προστασία της δημόσιας υγείας, του περιβάλλοντος και της αισθητικής

δ. Δημόσια τάξη και δημόσιο συμφέρον

2. Αστυνομικά καθήκοντα κατά την άσκηση αστυνομίας γενικής αστυνόμευσης

α. Συνδρομή

i. Έννοια

ii. Παροχή συνδρομής προς αρχές και αστυνομικούς

iii. Παροχή συνδρομής προς δικαστικές αρχές και δικαστικούς επιμελητές

iv. Παροχή συνδρομής προς ιδιώτες

β. Συγκεντρώσεις – Συναθροίσεις

i. Έννοια και διακρίσεις συναθροίσεων και συγκεντρώσεων

ii. Παράσταση της αστυνομίας σε συναθροίσεις και συγκεντρώσεις

iii. Απαγόρευση συναθροίσεων και συγκεντρώσεων

iv. Διάλυση συγκεντρώσεων και συναθροίσεων

v. Παράσταση της αστυνομίας σε αθλητικές συγκεντρώσεις

γ. Παράσταση σε συνεδριάσεις δικαστηρίων

δ. Μεταγωγές κρατουμένων

i. Γενικά

ii. Καθήκοντα αστυνομικών οργάνων – μεταχείριση μεταγομένων

ε. Εφαρμογή τουριστικής νομοθεσίας

3. Αστυνομικά καθήκοντα, μέτρα και μέσα κατά την άσκηση αστυνομίας τροχαίας

Β. Προστασία της δημόσιας και κρατικής ασφάλειας

1. Έννοια και περιεχόμενο της δημόσιας και κρατικής ασφάλειας

2. Το δικαίωμα του πολίτη στην ασφάλεια

3. Αστυνομικά καθήκοντα κατά την άσκηση αστυνομίας δημόσιας ασφάλειας

α. Ο έλεγχος τήρησης της νομοθεσίας σχετικά με την πάταξη της διάδοσης των ναρκωτικών και η μέριμνα για την προστασία της νεότητας

β. Αναζήτηση προσώπων ή πραγμάτων

γ. Η διενέργεια συλλήψεων και κατασχέσεων

i. Έννοια, προϋποθέσεις, τόπος και χρόνος διενέργειας, αποδέκτες του μέτρου και διαδικασία

ii. Μεταχείριση και δικαιώματα συλληφθέντων και κρατουμένων από τις Αστυνομικές Αρχές

δ. Προστατευτική φύλαξη

ε. Επιτήρηση προσώπων ή πραγμάτων

4. Αστυνομικά καθήκοντα κατά την άσκηση αστυνομίας κρατικής ασφάλειας

α. Έλεγχος της τήρησης των διατάξεων για την είσοδο, παραμονή και εργασία των αλλοδαπών στη χώρα

β. Η ανάληψη της αρμοδιότητας για την έκδοση και χορήγηση διαβατηρίων

γ. Προστασία επισήμων – Μέτρα κατά την μετακίνηση επισήμων προσώπων

i. Συνοδείες ασφάλειας

ii. Μέτρα κατά τη μετακίνηση επισήμων προσώπων

δ. Έλεγχος εφαρμογής της νομοθεσίας για τα όπλα και εκρηκτικά

ε. Έλεγχος τήρησης της νομοθεσίας για το οργανωμένο έγκλημα

Γ. Η πρόληψη και η καταστολή του εγκλήματος

1. Έννοια - Θεμελίωση – Προοπτικές

2. Βασικά νομικά και υλικά μέσα της πρόληψης και της καταστολής

α. Προεδρικά διατάγματα και αστυνομικές διατάξεις

β. Αστυνομικές άδειες

γ. Διοικητικές κυρώσεις. Διοικητικά μέτρα

γ1) Περιπτωσιολογία

γ2) Η επιβολή προστίμου

δ. Υλικά μέτρα

ε. Όρια της αστυνομικής δράσης. Το παράδειγμα της εξακρίβωσης στοιχείων ταυτότητας και της προσαγωγής και κράτησης υπόπτων στο αστυνομικό κατάστημα

στ. Η πληροφόρηση της αστυνομίας

3. Οι αρμόδιες για την πρόληψη και την καταστολή της εγκληματικότητας Υπηρεσίες της Ελληνικής Αστυνομίας

Δ. Η άσκηση της αστυνομικής αρμοδιότητας και τα δικαιώματα των πολιτών

1. Η προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών

α. Υποχρέωση αστυνομικής επέμβασης προς αποτροπή αυτοπροσβολής της ζωής;

β. Η σύγχρονη αντίληψη για την αστυνομική πρόνοια. Διεύρυνση των αστυνομικών καθηκόντων και εξουσιών

2. Βασικές συνιστώσες αποτελεσματικής προστασίας των δικαιωμάτων των πολιτών

Ε. Αστυνομικές αρμοδιότητες δικαστικής φύσης

1. Διενέργεια προανάκρισης

α. Γενικά

β. Περιπτωσιολογία

i. Υποθέσεις ναρκωτικών

ii. Τροχαία ατυχήματα

iii. Εγκλήματα που διαπράττουν ή στα οποία συμμετέχουν αστυνομικοί

2. Κεκαλυμμένη δράση αστυνομικών οργάνων

α. Νομιμοποίηση και περιπτώσεις

β. Κριτική του θεσμού

γ. Συγκριτική επισκόπηση. Όρια της κεκαλυμμένης δράσης

3. Παραδείγματα υλικής βίας κατά την άσκηση δικαστικών αστυνομικών αρμοδιοτήτων

ΙΙ. Η ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ

Α. Το αστυνομικό προσωπικό ως βασική δύναμη πολιτικής άμυνας και προστασίας

Β. Η αρμοδιότητα των αστυνομικών οργάνων σε εμπόλεμες καταστάσεις – Η συμμετοχή της Ελληνικής Αστυνομίας στην εξασφάλιση της εθνικής άμυνας

ΙΙΙ. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΕΜΒΑΣΕΩΝ

A. Ο κίνδυνος ως προϋπόθεση διενέργειας αστυνομικών επεμβάσεων

1. Έννοια – Διακρίσεις

2. Διακρίσεις του κινδύνου στο γερμανικό δίκαιο

Β. Οι έννοιες της ανάγκης και του επείγοντος

IV. ΒΑΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΕΡΗ ΚΑΙ Α-ΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΕΡΗ ΕΚΠΛΗΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ

Α. Νομοθετική καθιέρωση της αστυνομικής αποτελεσματικότητας

1. Εισαγωγή του τεχνοκρατικού στοιχείου στην Αστυνομική Διοίκηση

α. Συλλογικά διοικητικά όργανα - Διαπραγματευτές Κρίσεων

β. Χρήση επιστημονικών και τεχνικών μεθόδων

γ. Υλικοτεχνικά μέσα

2. Η νομοθετική πρόβλεψη λήψης μέτρων «αστυνομικής» αποτελεσματικότητας

Β. Η γνώση και ορθή εφαρμογή του νόμου

Γ. Η εκπαίδευση του αστυνομικού προσωπικού

Δ. Η βελτίωση των σχέσεων της Αστυνομίας με το κοινό

1. Σε μεταβατικό στάδιο η εξέλιξη των σχέσεων της Ελληνικής Αστυνομίας με τους πολίτες

2. Ο ρόλος των δημοσίων σχέσεων κατά την άσκηση αστυνομικής εξουσίας

3. Η ένταξη των δημοσίων σχέσεων στο νομοθετικό πλαίσιο της Ελληνικής Αστυνομίας

Ε. Διεθνής αστυνομική συνεργασία

1. Αναγκαιότητα - αντικείμενο – χαρακτηριστικά

2. Διεύθυνση Διεθνούς Αστυνομικής Συνεργασίας - Συνεργασία με Διεθνείς Οργανισμούς

3. Αστυνομικοί Σύνδεσμοι - Πρωτόκολλα Συνεργασίας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗΣ

ΕΞΟΥΣΙΑΣ

Ι. ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΙΕΠΟΥΣΕΣ ΤΗΝ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ

Α. Η αρχή της νομιμότητας

1. Έννοια – Θεμελίωση

2. Η νομιμότητα κατά την άσκηση της διακριτικής ευχέρειας και την εφαρμογή της αρχής της επιλογής του πλέον πρόσφορου μέτρου

3. Η σχετικότητα της αρχής της νομιμότητας στην αστυνομική δράση

4. Περιπτωσιολογία

Β. Η ειδική νομιμοφροσύνη των αστυνομικών οργάνων

1. Έννοια – Θεμελίωση – Όρια

2. Οι παλαιότεροι περιορισμοί στο δικαίωμα γάμου των αστυνομικών

Γ. Αρχή της αμεροληψίας της Αστυνομικής Διοίκησης – Η αρχή της ισότητας

Δ. Η αρχή της υπεροχής του δημοσίου συμφέροντος

Ε. Η αρχή της αναλογικότητας

1. Έννοια – θεμελίωση – αναγκαιότητα εφαρμογής και σημασία της αρχής της αναλογικότητας

2. Διακρίσεις της αρχής της αναλογικότητας

3. Περιπτωσιολογία

4. Η αρχή της αναλογικότητας κατά την χρήση των όπλων

α. Το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο

β. Πυροβολισμός εξουδετέρωσης ή σκόπιμο θανατηφόρο χτύπημα

γ. Η απειλή χρήσης των όπλων

5. Οι βασικές προσδιοριστικές παράμετροι της ορθής εφαρμογής της αρχής της αναλογικότητας

ΣΤ. Η αρχή της συνέχειας και της ενότητας των αστυνομικών υπηρεσιών

ΙΙ. ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΕΣ ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ ΑΡΧΕΣ ΔΙΕΠΟΥΣΕΣ ΤΙΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ

Α. Οι αρχές της διαρκούς ετοιμότητας και της διαρκούς διατεταγμένης υπηρεσίας

Β. Η αρχή της δράσης.

1. Έννοια – Περιεχόμενο

2. Διαστάσεις

3. Συνέπειες της παραβίασης της αρχής της δράσης

4. Υποχρέωση διακινδύνευσης – Υλικές και ηθικές αμοιβές, Αριστείο Ανδραγαθίας

α. Υποχρέωση διακινδύνευσης

β. Υλικές και ηθικές αμοιβές. Αριστείο Ανδραγαθίας

Γ. Η αρχή της προσήκουσας συμπεριφοράς

1. Σημασία

2. Χαρακτηριστικά

α. Συμπεριφορά άψογη και πολιτισμένη

β. Συμπεριφορά υποδειγματική

γ. Συμπεριφορά προσήκουσα εντός και εκτός υπηρεσίας

δ. Συμπεριφορά που δεν προκαλεί δυσμενή σχόλια

ε. Συμπεριφορά συναδελφική

Δ. Ο σεβασμός του τεκμηρίου αθωότητας

Ε. Η αρχή της απαγόρευσης της καταχρηστικής άσκησης της αστυνομικής εξουσίας

1. Έννοια

2. Θεμελίωση

3. Περιπτωσιολογία

ΣΤ. Η αρχή της απαγόρευσης της κατάχρησης της διαδικασίας

1. Έννοια – Σημασία

2. Μορφές

3. Κάμψη των διαδικαστικών δεσμεύσεων για λόγους επείγοντος ή υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος

4. Η εξασφάλιση της αποστολής της αστυνομίας ως λόγος αποκλεισμού παροχής εννόμου προστασίας

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ