Β. Ζαλίδης, Το νομικό καθεστώς των πυρηνικών όπλων και η Συνθήκη Απαγόρευσής τους, 2023
Η υιοθέτηση της Συνθήκης για την Απαγόρευση των Πυρηνικών Όπλων το 2017 και η θέση της σε ισχύ το 2021 αποτελούν αναμφισβήτητα ένα ιστορικό γεγονός. Η δημιουργία ενός διεθνούς συμβατικού εργαλείου, το οποίο για πρώτη φορά πραγματεύεται τη συνολική και ολοκληρωμένη απαγόρευση των πυρηνικών όπλων, όπως και τις συναφείς με αυτά δραστηριότητες, συνδέεται με το αναφαίρετο δικαίωμα τόσο των τωρινών όσο και των μελλοντικών γενεών να ζήσουν σε ένα υγιές και ειρηνικό περιβάλλον.
Το παρόν έργο, αξιοποιώντας πρωτίστως νομικά εργαλεία και λαμβάνοντας παράλληλα υπ’ όψιν τη στενή εξάρτηση του Διεθνούς Δικαίου από την πολιτική και τις διεθνείς σχέσεις, επιχειρεί να καταδείξει τη σημασία και τη δυναμική της νέας Συνθήκης. Στο πλαίσιο αυτό εξετάζεται το σύνολο των νομικών παραμέτρων που αφορούν την κατοχή και χρήση των πυρηνικών όπλων υπό το πρίσμα των κανόνων του Διεθνούς Δικαίου, με έμφαση στο Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο και το Δίκαιο Χρήσης Βίας. Ιδιαίτερα σημαντική στην προσπάθεια αυτή είναι η ανάλυση του υφιστάμενου δικαιικού πλαισίου, όπως έχει διαμορφωθεί από διεθνείς συμφωνίες, από τη νομολογία διεθνών δικαστηρίων, καθώς και από μια σειρά κοινώς αναγνωρισμένων αξιών, προτύπων και αρχών.
Η μελέτη εστιάζεται στην αξιολόγηση του κανονιστικού περιεχομένου της Συνθήκης για την Απαγόρευση των Πυρηνικών Όπλων μέσω της κατ’ άρθρο ερμηνείας της, στη σχέση της με άλλες Συνθήκες, όπως με τη Συνθήκη Μη Διάδοσης των Πυρηνικών Όπλων και τη Συνθήκη της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας (ΝΑΤΟ), ενώ ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη συμβολή της ως προς τη δημιουργία ενός διεθνούς εθιμικού κανόνα απαγόρευσης της ανάπτυξης, κατοχής και χρήσης πυρηνικών όπλων, κατά το πρότυπο άλλων όπλων μαζικής καταστροφής.
Πληροφορίες έκδοσης
Πίνακας περιεχομένων +-
Πίνακας περιεχομένων
Πρόλογος
Εισαγωγικό σημείωμα του Συγγραφέα
Κυριότερες συντομογραφίες
1. Εισαγωγή
1.1 Η Διαχρονική Εξέλιξη του Δικαίου των Όπλων
1.2 Η Χιροσίμα και το Ναγκασάκι
1.3 Η Ανάπτυξη και Κατασκευή των Πυρηνικών Όπλων
1.4 Το Δόγμα της Πυρηνικής Αποτροπής
1.5 Οι Πυρηνικές Δυνάμεις Σήμερα
2. Η πορεία προς τον πυρηνικό αφοπλισμό
2.1 Το Διεθνές Νομικό Καθεστώς για τα Πυρηνικά Όπλα
2.2 Η Γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου Δικαιοσύνης για τη Νομιμότητα Χρήσης των Πυρηνικών Όπλων
2.3 Η Νομιμότητα των Πυρηνικών Δοκιμών
2.4 Οι Προσπάθειες στην Κατεύθυνση του Πυρηνικού Αφοπλισμού
2.5 Η Διαμόρφωση της Ανθρωπιστικής Πρωτοβουλίας
3. Η υιοθέτηση της Συνθήκης Απαγόρευσης των Πυρηνικών Όπλων
3.1 Η Διαδικασία Διαπραγμάτευσης
3.2 Η Διπλωματική Συνδιάσκεψη για την Υιοθέτηση της Συνθήκης
3.3 Κριτική επί της Διαδικασίας
3.3.1 Η απουσία των πυρηνικών δυνάμεων
3.3.2 Η διαδικασία λήψης αποφάσεων μέσω consensus
3.3.3 Ο ρόλος της Διάσκεψης του ΟΗΕ για τον Αφοπλισμό
3.3.4 Η απόκλιση της διαδικασίας του άρθρου VI της NPT
3.4 Οι Θέσεις των Κρατών
3.4.1 Κράτη που τάχθηκαν υπέρ της Συνθήκης
3.4.2 Η Στάση της Σιγκαπούρης και της Ολλανδίας
3.4.3 Η Στάση των Nuclear Five (N5)
3.4.4 Οι Υπόλοιπες Πυρηνικές Δυνάμεις
3.4.5 Nuclear Umbrella States
3.5 Η Συμβολή των Μη Κρατικών Δρώντων
3.6 Η Υπογραφή και Επικύρωση της Συνθήκης
4. Παρουσίαση και ανάλυση των βασικών διατάξεων της Συνθήκης
4.1 Συνοπτική Παρουσίαση της Συνθήκης
4.2 Το Προοίμιο
4.3 Η Απουσία Ορισμών
4.4 Ο Εννοιολογικός Προσδιορισμός των Πυρηνικών Όπλων
4.5 Οι Απαγορεύσεις του Άρθρου
4.5
Ανάπτυξη, δοκιμή, παραγωγή, κατασκευή, απόκτηση, κατοχή και αποθήκευση πυρηνικών όπλων
4.5.2 Μεταφορά
4.5.3 Αποδοχή μεταφοράς ή μεταβίβαση ελέγχου
4.5.4 Χρήση ή απειλή χρησιμοποίησης των πυρηνικών όπλων
4.5.5 Βοήθεια, ενθάρρυνση ή πρόκληση εμπλοκής σε απαγορευμένη δραστηριότητα
4.5.6 Αναζήτηση ή αποδοχή βοήθειας
4.5.7 Στάθμευση, εγκατάσταση ή ανάπτυξη πυρηνικών όπλων στο έδαφός τους
4.6 Οι Εγγυήσεις και η Διαδικασία Επαλήθευσης της Συνθήκης
4.6.1 Η Κριτική του συστήματος επαλήθευσης
4.6.2 Το σύστημα διασφαλίσεων
4.7 Τα Μέτρα Ενσωμάτωσης
4.8 Η Παροχή Βοήθειας στα Θύματα, Περιβαλλοντικές Επανορθώσεις και Διεθνής Συνεργασία
4.9 Οι Συναντήσεις των Συμβαλλόμενων Μερών και ο Καταμερισμός των Δαπανών
4.10 Τροποποιήσεις, Επίλυση Διαφορών και η Οικουμενική Προοπτική της Συνθήκης
4.11 Υπογραφή, Επικύρωση και Θέση σε Ισχύ
4.12 Η Απαγόρευση Επιφυλάξεων
4.13 Η Διάρκεια της Συνθήκης και το Δικαίωμα Υπαναχώρησης
5. Η σχέση με άλλες Συνθήκες
5.1 Η Σημασία του Άρθρου 18 της Συνθήκης
5.2 Η Αλληλεπίδραση με τη Συνθήκη Μη Διάδοσης των Πυρηνικών Όπλων (NΡΤ)
5.2.1 Η Υιοθέτηση της NPT
5.2.2 Οι Βασικοί Πυλώνες της NPT
5.2.3 Η Υποχρέωση Πυρηνικού Αφοπλισμού Σύμφωνα με το Άρθρο
5.2.4 Συμπερασματικές Παρατηρήσεις
5.3 Η Σχέση με τη Συνθήκη για την Καθολική Απαγόρευση των Πυρηνικών Δοκιμών (CΤΒΤ)
5.4 Η Περίπτωση Της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας (ΝΑΤΟ)
5.4.1 Η Στάση των Κρατών-Μερών της Συμμαχίας
5.4.2 Η συμβατότητα της TPNW με τη στρατηγική πυρηνικής αποτροπής του ΝΑΤΟ
5.4.3 Πυρηνικά Όπλα και ΝΑΤΟ
5.4.4 Η έννοια της παροχής βοήθειας σε στρατιωτικές συνεργασίες
5.4.5 Μεταξύ μιας αναγκαίας συνύπαρξης και ενός αμοιβαίου αποκλεισμού.
6. Η συμβολή της νέας Συνθήκης στη διαμόρφωση εθιμικού κανόνα για την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων
6.1 Οι Συνθήκες και τα Τρίτα Κράτη
6.2 Τα Συστατικά Στοιχεία του Διεθνούς Εθίμου
6.2.1 Το αντικειμενικό στοιχείο
6.2.2 Το υποκειμενικό στοιχείο
6.3 Η Περίπτωση του Επίμονου Αντιρρησία
6.3.1 Οι Πυρηνικές Δυνάμεις ως Επίμονοι Αντιρρησίες
6.4 Η Αλληλεπίδραση μεταξύ Συνθήκης και Εθίμου
6.5 Η Ύπαρξη Εθιμικού Κανόνα Απαγόρευσης των Πυρηνικών Όπλων
6.5.1 Το σκεπτικό της Γνωμοδότησης του Διεθνούς Δικαστηρίου.
6.5.2 Η Γνωμοδότηση υπό το πρίσμα της νέας Συνθήκης
7. Το μέλλον της νέας Συνθήκης
Πρωτογενείς πηγές
Treaty on the prohibition of nuclear weapons
Συνθήκες - Συμβάσεις
Διεθνείς Συνθήκες
Διμερείς Συμφωνίες
Νομολογία
Διαρκές Δικαστήριο Διεθνούς Δικαιοσύνης (PCIJ)
Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης (ΔΔΔ)
Διεθνή ad hoc Δικαστήρια
Αποφάσεις εθνικών δικαιοδοτικών οργάνων
Θεσμικά έγγραφα
Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ)
Διεθνή Έγγραφα
Εθνικά Έγγραφα
Δευτερογενείς πηγές
Βιβλιογραφία
Αρθρογραφία
Λοιπές πηγές - Ιστοσελίδες
Λοιπές Πηγές
Ιστοσελίδες και ιστολόγια
Ευρετήριο όρων