Θ. Πανάγος, Ενέργεια και Κοινωνία, 2023
Πέραν της οικονομικής διάστασης της ενέργειας υπάρχει και η κοινωνική διάστασή της, ήτοι οι θεσμοί, τα μέτρα και το σύνολο των νομικών και πραγματικών καταστάσεων που κατατείνουν στην προστασία του καταναλωτή κάθε κατηγορίας. Η σημαντικότατη αυτή διάσταση του ζητήματος της κλιματικής κρίσης αναλύεται εκτενώς στην παρούσα μελέτη.
Ειδικότερα, στο πρώτο κεφάλαιο του παρόντος γίνεται αναφορά στους ειδικούς ορισμούς που σχετίζονται με το αντικείμενο του πονήματος, όπως η θεώρηση της ενέργειας ως κοινωνικού αγαθού και δικαιώματος, η ενεργειακή πενία, η ασφάλεια του εφοδιασμού και οι ευάλωτοι καταναλωτές. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στις γενικές αρχές που διέπουν τον τομέα της ενέργειας. Στο τρίτο κεφάλαιο περιγράφονται οι μηχανισμοί της άσκησης της κοινωνικής πολιτικής στον τομέα της ενέργειας (ηλεκτρισμός και φυσικό αέριο), όπως η Καθολική Υπηρεσία, οι Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας, το Κοινωνικό Τιμολόγιο και το Τιμολόγιο Πολύτεκνων Οικογενειών. Στο τέταρτο κεφάλαιο αναπτύσσεται η ρύθμιση και ο κοινωνικός της χαρακτήρας, η Ενεργειακή Δικαιοσύνη, ιδίως στην περίοδο της μετάβασης. Στο πέμπτο κεφάλαιο γίνεται ανάλυση της κοινωνικής συμμετοχής στον τομέα της ενέργειας με μια εκτενή ανάπτυξη των ενεργειακών κοινοτήτων. Τέλος, το έκτο κεφάλαιο πραγματεύεται τη σχέση της ενέργειας με το περιβάλλον, πάντοτε υπό την κοινωνική της διάσταση, σε συνδυασμό με τα μέτρα και τις πρωτοβουλίες που λαμβάνονται τόσο από την Ένωση όσο και από τα κράτη μέλη.
Με το παραπάνω περιεχόμενο το παρόν έργο, με απλό, σύντομο και συστηματικό τρόπο, παραθέτει ζητήματα γύρω από την κοινωνική διάσταση της ενέργειας, ενημερώνοντας και προβληματίζοντας τον πολίτη-καταναλωτή, ώστε να εκτιμήσει ό,τι έχει λάβει χώρα και ό,τι θα λάβει χώρα στο μέλλον και να κατανοήσει ότι οι συμμετέχοντες στις σχετικές ενεργειακές αγορές αποτελούν και αυτοί κρίκους σε μια αλυσίδα, όπου όλοι αλληλοεξαρτώνται.
Πληροφορίες έκδοσης
Πίνακας περιεχομένων +-
Περιεχόμενα
Πρόλογος
Προλεγόμενα του συγγραφέα
Εισαγωγή
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ-ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ
Ι. Η ενέργεια ως κοινωνικό αγαθό και δικαίωμα
ΙΙ. Η Ενεργειακή πενία
ΙΙΙ. Ασφάλεια εφοδιασμού
IV. Ευάλωτοι καταναλωτές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ
I. Γενικά
II. Η αρχή της νομιμότητας
III. Η αρχή της διαφάνειας
IV. Αρχή της ισότητας
V. Η αρχή της αμεροληψίας
VI. Η αρχή της αναλογικότητας
VII. Η αρχής της επιλεξιμότητας
VIII. Η αρχή της κοινωνικής αλληλεγγύης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
ΟΙ ΘΕΣΜΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ
Ι. Γενικά
ΙΙ. Η Καθολική Υπηρεσία
Α. Ορισμός και φύση της Καθολικής Υπηρεσίας
Β. Η Καθολική Υπηρεσία ως κοινωνικό δικαίωμα
Γ. Προμηθευτής Τελευταίου Καταφυγίου
Δ. Προμηθευτής Τελευταίου Καταφυγίου στο Φυσικό Αέριο
ΙΙΙ. Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας
Α. Γενικά-περιεχόμενο
Β. Οι Υπηρεσίες Κοινής ωφέλειας στην Ελλάδα
1. Γενικά - Σκοπός - Περιεχόμενο
2. Οι ΥΚΩ στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά
3. Το Κοινωνικό τιμολόγιο
4. Τιμολόγιο Πολύτεκνων Οικογενειών
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
ΡΥΘΜΙΣΗ-ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ
Ι. Ο κοινωνικός χαρακτήρας της ρύθμισης
Α. Γενικά
Β. Η κοινωνική ρύθμιση
Γ. Μορφές κοινωνικής ρύθμισης
ΙΙ. Η ενεργειακή δικαιοσύνη
Α. Γενικά
Β. Ορισμός
Γ.
Η τυπολογία της ενεργειακής δικαιοσύνης στην περίοδο της μετάβασης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
I. Οι ενεργειακές κοινότητες
Α. Γενικά
Β. Η ενωσιακή πρωτοβουλία
1. Οι κοινότητες ανανεώσιμης ενέργειας
i) Γενικά-σκοπός
ii) Ορισμός
iii) Άσκηση ενεργειακών δραστηριοτήτων
2. Οι ενεργειακές κοινότητες πολιτών
i) Γενικά-σκοπός
ii) Φύση ενεργειακών κοινοτήτων
iii) Άσκηση ενεργειακών δραστηριοτήτων
3.
Ενεργειακές κοινότητες πολιτών στον τομέα του φυσικού αερίου
i) Γενικά-ορισμός
ii) Οργάνωση Ενεργειακών Κοινοτήτων
iii) Άσκηση ενεργειακών δραστηριοτήτων
4.
Οι Κοινότητες Ανανεώσιμης Ενέργειας και οι Ενεργειακές Κοινότητες Πολιτών στο εθνικό δίκαιο
i) Γενικά
ii)
Η ισχύουσα νομοθεσία για τις Κοινότητες Ανανεώσιμης Ενέργειας
α) Νομική μορφή-σύσταση
β) Όροι και προϋποθέσεις συμμετοχής-περιορισμοί
γ) Άσκηση ενεργειακών δραστηριοτήτων
δ) Όργανα των Κοινοτήτων Ανανεώσιμης Ενέργειας
ε) Ποσοστά διανομής πλεονασμάτων χρήσης
στ) Λύση-εκκαθάριση
ζ) Λοιπές ρυθμίσεις
iii)
Η ισχύουσα νομοθεσία για τις Ενεργειακές Κοινότητες Πολιτών
α) Νομική μορφή-χαρακτηριστικά
β) Όροι και προϋποθέσεις συμμετοχής-περιορισμοί
γ) Άσκηση ενεργειακών δραστηριοτήτων
δ) Όργανα της Ενεργειακής Κοινότητας Πολιτών
ε) Ποσοστά διανομής πλεονασμάτων χρήσης
στ) Λύση-εκκαθάριση
ζ) Λοιπές ρυθμίσεις
iv)
Ενεργειακές Κοινότητες και Διαχειριστές Δικτύων Διανομής
ΙΙ. Σταθμοί ΑΠΕ που εξαιρούνται από την λήψη αδειών
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ
Ι. Εισαγωγή
ΙΙ. Το δικαίωμα στο περιβάλλον
ΙΙΙ. Η σχέση ενέργειας και περιβάλλοντος
Α. Γενικά
Β. Η ενωσιακή πολιτική
Γ. Προστασία της βιοποικιλότητας
Δ. Μετάβαση και βιοποικιλότητα
Ε. Η ρυθμιστική πολιτική
ΣΤ.
Η κοινωνική διάσταση της σχέσης ενέργειας και περιβάλλοντος
Βιβλιογραφία