Θ. Καζιάνη, Το δάνειο τίτλων (κυρίως μετοχών) και η εξασφάλισή του, 2010

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΜΕΛΕΤΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

Ι. Γενική επισκόπηση

ΙΙ. Στοιχεία ιστορικής εξέλιξης ανά χώρα

1. Μεγάλη Βρετανία

2. Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής

3. Αυστραλία

ΙΙΙ. Διεθνής ανάπτυξη του Δανεισμού Τίτλων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

Ι. Εισαγωγή

1. Δανειολήπτες

α) Δανεισμός τίτλων και ανοικτές πωλήσεις

β) Δανεισμός τίτλων και στρατηγικές Arbitrage

γ) Δανεισμός τίτλων και συναλλαγές σε παράγωγα προϊόντα

δ) Δανεισμός τίτλων και αποφυγή δημιουργίας αποθεματικών

ε) Δανεισμός τίτλων και δημόσια εγγραφή

2. Δανειοδότες

3. Μεσολαβητές

α) Μεσολαβητές που ενεργούν ως αντιπρόσωποι

(α) Διαχειριστές Κεφαλαίων (Asset managers)

(β) Οι τράπεζες θεματοφυλακής

(γ) Εξειδικευμένοι τρίτοι συμβαλλόμενοι αντιπρόσωποι (Third party agent lender)

β) Μεσολαβητές που ενεργούν ως δανειοδότες

(α) Χρηματιστές – διαπραγματευτές τίτλων (Broker dealers)

(β) Εξειδικευμένοι μεσολαβητές

(γ) Μεσίτες τίτλων που παρέχουν ολοκληρωμένες υπηρεσίες Prime Brokerage

(δ) Άλλες κατηγορίες μεσολαβητών

ΙΙ. Οικονομικά αποτελέσματα του δανεισμού

1. Θετικές συνέπειες στην αγορά

2. Αρνητικές συνέπειες στην αγορά

α) Στην προστατευτική λειτουργία της αγοράς

β) Στην ορθή διαμόρφωση των αγοραστικών τιμών των τίτλων μέσω του καταχρηστικού ελέγχου της προσφοράς τους

γ) Στον έλεγχο των εισηγμένων εταιρειών λόγω της δυνατότητας κατάχρησης των δικαιωμάτων ψήφου

3. Θετικές συνέπειες για τους συναλλασσόμενους

4. Κίνδυνοι των συναλλαγών

α) Πιστωτικός κίνδυνος

(α) Κίνδυνος απώλειας κεφαλαίου

(β) Κίνδυνος κόστους αντικατάστασης

β) Κίνδυνος ρευστότητας

γ) Κίνδυνος αγοράς

δ) Νομικός κίνδυνος

ε) Άλλοι κίνδυνοι

(α) Κίνδυνος εκκαθάρισης

(β) Κίνδυνος θεματοφυλακής

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΔΑΝΕΙΩΝ ΤΙΤΛΩΝ ΜΕ ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΜΟΡΦΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ

Ι. Συναλλαγές πώλησης τίτλων με συμφωνία επαναγοράς (REPOS)

ΙΙ. Συναλλαγές REPOS σε μετοχές (EQUITY REPOS)

ΙΙΙ. Συναλλαγές πώλησης και επαναγοράς (Sale/buy back)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5

ΤΟ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ ΤΙΤΛΩΝ

Ι. Γενικά

ΙΙ. Διεθνείς εξελίξεις

ΙΙI. Εξελίξεις στην ελληνική αγορά

1. Ανάπτυξη μορφών δανεισμού τίτλων

α) Εξωχρηματιστηριακές συναλλαγές πώλησης τίτλων με συμφωνία επαναγοράς (REPOS)

β) Εκτός κύκλου χρηματιστηριακές συναλλαγές REPOS

(α) Έννοια

(β) Ουσιώδη στοιχεία

(γ) Διαδικασία κατάρτισης

(δ) Διαδικασία εκκαθάρισης

γ) Χρηματιστηριακές συναλλαγές REPOS

(α) Γενικά

(β) Η σύμβαση Stock Repo

(γ) Η σύμβαση Stock Reverse Repo

δ) Εξωχρηματιστηριακές συναλλαγές δανεισμού τίτλων

2. Διενέργεια ανοικτών πωλήσεων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6

ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ ΤΙΤΛΩΝ

Ι. Υποκείμενα και αντικείμενα των συναλλαγών

1. Εισαγωγή

2. Υποκείμενα και αντικείμενα των συναλλαγών δανείων τίτλων στα πλαίσια παροχής επενδυτικών υπηρεσιών και άσκησης επενδυτικής δραστηριότητας

3. Συναλλαγές δανείων τίτλων με αντικείμενο εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αθηνών κινητές αξίες

α) Μετοχές

β) Ομόλογα

4. Υποκείμενα και αντικείμενα συναλλαγών δανείων τίτλων στα πλαίσια του κεντροποιημένου συστήματος που προβλεπόταν από το ν. 3632/1928

ΙΙ. Νομική φύση της συναλλαγής

1. Υπαγωγή στη ρυθμισμένη μορφή σύμβασης δανείου

2. Δυνατότητα υπαγωγής σε άλλες μορφές ρυθμισμένων συμβάσεων

α) Συμβάσεις που σκοπούν σε εκποίηση-πώληση

β) Συμβάσεις προσωρινής παραχώρησης χρήσεως

3. Χαρακτηριστικά της σύμβασης δανείου τίτλων με βάση το ημεδαπό σύστημα ενοχικού δικαίου

α) Επαχθής σύμβαση

β) Αμφοτεροβαρής σύμβαση

γ) Αιτιώδης σύμβαση

δ) Διαρκής ενοχική σύμβαση

ε) Σύμβαση ακριβόχρονης εκτέλεσης

4. Υπαγωγή σε ειδικότερες κατηγορίες μορφών συμβάσεων και συναλλαγών

α) Πιστωτική Συναλλαγή επί χρεογράφων

β) Εμπορική Πράξη

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7

ΠΡΟΚΑΘΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ

Ι. Συμβάσεις-πλαίσιο

ΙΙ. Παρεπόμενες συμβάσεις

ΙΙΙ. Δομή της Διεθνούς Σύμβασης-Πλαίσιο Δανεισμού Τίτλων (GMSLA)

1. Κυρίως κείμενο της σύμβασης-πλαίσιο

2. Προσάρτημα

3. Επιβεβαιώσεις

IV. Η ισχύς των κυριοτέρων διατάξεων της σύμβασης-πλαίσιο (GMSLA)

1. Συμφωνία περί ενιαίας σύμβασης

2. Συμψηφισμός με την έννοια του αλληλόχρεου λογαριασμού («Payment Netting» ή «Settlement Netting»)

3. Εκκαθαριστικός Συμψηφισμός («Close-out Netting» ή «Default Netting»)

α) Έννοια

β) Νομικός χαρακτηρισμός

γ) Εκκαθαριστικός Συμψηφισμός σε περίπτωση πτωχεύσεως ή αντίστοιχης διαδικασίας

(α) Εισαγωγικά

(β) Εφαρμοστέο δίκαιο και δικαιοδοσία

(γ) Ισχύς του εκκαθαριστικού συμψηφισμού στην πτώχευση με βάση το ημεδαπό δίκαιο

(δ) Πρόσφατες ειδικές νομοθετικές ρυθμίσεις για τον εκκαθαριστικό συμψηφισμό και επίδρασή τους στην εξεταζόμενη περίπτωση

4. Η πτώχευση ως λόγος λύσης της σύμβασης

5. Συμφωνία για το εφαρμοστέο δίκαιο

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8

ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ ΤΙΤΛΩΝ

Ι. Η κατάρτιση της σύμβασης δανείου τίτλων

1. Σύναψη της συμφωνίας

2. Επιμέρους στοιχεία της συμφωνίας

α) Διάρκεια

β) Χρόνος παράδοσης των τίτλων στο δανειολήπτη

γ) Τόπος παράδοσης των τίτλων στο δανειολήπτη

δ) Αντάλλαγμα

ε) Παροχή ασφαλείας

(α) Είδη ασφαλείας

(αα) Χρήματα

(ββ) Τίτλοι

(γγ) Εγγυητικές επιστολές σε πρώτη ζήτηση

(β) Περιθώρια ασφαλειών

3. Επιβεβαίωση της συναλλαγής δανείου

ΙΙ. Εκτέλεση της σύμβασης

1. Οι υποχρεώσεις των συμβαλλομένων

α) Υποχρεώσεις του δανειοδότη

(α) Υποχρέωση μεταβίβασης

(β) Υπόσχεση προς αφερέγγυο δανειολήπτη

(γ) Υποχρέωση κατάλειψης του δανείσματος

(δ) Παρεπόμενες υποχρεώσεις του δανειοδότη

(αα) Υποχρέωση παροχής πληροφόρησης

(ββ) Υποχρέωση τήρησης του απορρήτου

(ε) Μετάθεση κινδύνου

(στ) Ευθύνη για νομικά και πραγματικά ελαττώματα

(αα) Νομικά ελαττώματα

(ββ) Πραγματικά ελαττώματα και έλλειψη συνομολογημένων ιδιοτήτων

β) Υποχρεώσεις δανειολήπτη

(α) Κύριες υποχρεώσεις

(αα) Καταβολή ανταλλάγματος

(ββ) Απόδοση των τίτλων

(β) Παρεπόμενες υποχρεώσεις

(αα) Υποχρέωση παροχής ασφαλείας

(ββ) Υποχρέωση παροχής αντιστάθμισης

(γγ) Άσκηση δικαιωμάτων που αφορούν στους δανεισθέντες τίτλους

(δδ) Υποχρέωση παροχής πληροφοριών στο δανειοδότη

γ) Υποχρεώσεις συμβαλλόμενου σε συναλλαγή δανείου τίτλων που ενεργεί ως αντιπρόσωπος στα πλαίσια παροχής επενδυτικών υπηρεσιών έναντι του αντιπροσωπευομένου

(α) Κατάρτιση σύμβασης δανείου από Ε.Π.Ε.Υ. βάσει συγκεκριμένων εντολών

(αα) Ενεργώντας ως άμεσος αντιπρόσωπος

(ββ) Ενεργώντας ως έμμεσος αντιπρόσωπος

(β) Κατάρτιση σύμβασης δανείου από Ε.Π.Ε.Υ. στα πλαίσια παροχής υπηρεσιών διαχείρισης χαρτοφυλακίου

2. Διακανονισμός της παράδοσης και απόδοσης των δανειζόμενων τίτλων και των ασφαλειών

α) Διαδικασία Διακανονισμού

β) Διακανονισμός της συναλλαγής επιστροφής των δανεισθέντων τίτλων και των ασφαλειών

γ) Χρονικά Διαστήματα Διακανονισμού

δ) Διακανονισμός συναλλαγών δανείων τίτλων από την Ε.Χ.Α.Ε.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9

ΑΝΩΜΑΛΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΗΣ ΤΟΥ ΔΑΝΕΙΟΥ ΤΙΤΛΩΝ

Ι. Γενικά

ΙΙ. Κατά την κατάρτιση της συναλλαγής του δανείου

1. Αδυναμία παροχής

2. Υπερημερία δανειοδότη ή δανειολήπτη

ΙΙΙ. Κατά τη διάρκεια του δανείου

ΙV. Κατά τη λήξη του δανείου

1. Αδυναμία παροχής

2. Υπερημερία δανειοδότη ή δανειολήπτη

V. Οι ρυθμίσεις της σύμβασης-πλαίσιο GMSLA για την ανώμαλη εξέ-

λιξη

1. Μη εκπλήρωση κατά την έναρξη του δανείου

2. Μη εκπλήρωση κατά τη διάρκεια του δανείου

3. Μη εκπλήρωση κατά τη λήξη του δανείου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10

Η ΠΑΡΟΧΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΟΥ ΔΑΝΕΙΟΥ ΤΙΤΛΩΝ

Ι. Έννοια και σκοπός

ΙΙ. Νομική φύση της συμφωνίας παροχής ασφαλείας

1. Η συμφωνία για την παροχή ασφαλείας

2. Τρόπος παροχής ασφαλείας

α) Παροχή ασφαλείας απευθείας στο δανειοδότη

β) Συμμετοχή τρίτου προσώπου στην παροχή ασφαλείας

(α) Παράδοση ασφαλείας σε τρίτο πρόσωπο

(β) Παροχή τραπεζικής εγγύησης

ΙΙΙ. Παροχή ασφαλείας σε τίτλους

1. Νομικός χαρακτήρας της συμφωνίας για την παροχή ασφαλείας σε τίτλους

α) Παροχή ασφαλείας με μεταβίβαση της κυριότητας τίτλων

(α) Παροχή ασφαλείας με καταπιστευτική μεταβίβαση ενσώματων τίτλων

(αα) Η καταπιστευτική μεταβίβαση της κυριότητας ως νέο εμπράγματο δικαίωμα

(ββ) Η εξασφάλιση ως αιτία μεταβίβασης και η φύση του δικαιώματος της κυριότητας

(γγ) Η απαγόρευση της αντιφώνησης της νομής και της lex commissoria

(β) Παροχή ασφάλειας με καταπιστευτική μεταβίβαση άυλων τίτλων

(γ) Τύχη των καταπιστευτικώς μεταβιβασθέντων τίτλων σε περίπτωση πτώχευσης των συμβαλλομένων

(αα) Πτώχευση του δανειολήπτη

(ββ) Πτώχευση του δανειοδότη

(γγ) Επαναχαρακτηρισμός

β) Παροχή ασφαλείας με σύσταση εμπράγματου δικαιώματος

(α) Σύσταση ενεχύρου επί τίτλων βάσει των ρυθμίσεων του ΑΚ.

(αα) Επί ανωνύμων τίτλων

(ββ) Επί ονομαστικών αξιογράφων

(β) Σύσταση ενεχύρου επί ανωνύμων τίτλων βάσει των ρυθμίσεων του ν.δ. 17.7/13-8-1943

(γ) Σύσταση ενεχύρου επί ονομαστικών μετοχών βάσει του α.ν. 1818/1951

(δ) Σύσταση ενεχύρου επί τίτλων μεριδίων Αμοιβαίων Κεφαλαίων

(ε) Σύσταση ενεχύρου επί άυλων τίτλων

(αα) Ενέχυρο σε άυλες μετοχές

(ββ) Ενέχυρο σε άυλους τίτλους Δημοσίου

(στ) Τύχη του ενεχύρου σε περίπτωση πτώχευσης

(αα) Πτώχευση του δανειολήπτη

(ββ) Πτώχευση του δανειοδότη

2. Παροχή ασφαλείας ως διεθνής συναλλαγή και Εφαρμοστέο Δίκαιο

α) Εφαρμοστέο Δίκαιο σε περίπτωση σύστασης εμπραγμάτου δικαιώματος

(α) Εγκυρότητα της κατάρτισης της σύμβασης για την παροχή εμπραγμάτου δικαιώματος

(β) Επέλευση των εμπραγμάτων αποτελεσμάτων της σύμβασης

3. Οι νεότερες εξελίξεις στο δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στο διεθνές δίκαιο για τη ρύθμιση της παροχής χρηματοοικονομικής ασφαλείας και για τους άυλους τίτλους

α) Η Οδηγία 98/26/ΕΚ για το αμετάκλητο του διακανονισμού στα συστήματα διακανονισμού πληρωμών και αξιογράφων

β) Η Οδηγία 2002/47/ΕΚ για τις συμφωνίες παροχής χρηματοοικονομικής ασφαλείας

(α) Πεδίο Εφαρμογής

(β) Ρύθμιση της συμφωνίας και της παροχής ασφαλείας

(γ) Παροχή ασφαλείας με σύσταση εμπραγμάτου δικαιώματος

(δ) Παροχή ασφαλείας με μεταβίβαση κυριότητας τίτλων

(ε) Ικανοποίηση της ασφαλισθείσας υποχρέωσης

(στ) Ισχύς του εθνικού Πτωχευτικού Δικαίου

(ζ) Εφαρμοστέο δίκαιο

γ) Η Οδηγία 24/2001/ΕΚ για την εξυγίανση και εκκαθάριση των πιστωτικών ιδρυμάτων

δ) Η διεθνής Σύμβαση της Χάγης για το Εφαρμοστέο Δίκαιο επί των δικαιωμάτων σε σχέση με τίτλους που φυλάσσονται από μεσολαβητή

ε) Η διεθνής Συνθήκη Ουσιαστικών Κανόνων σχετικά με τους τίτλους-κινητές αξίες που τηρούνται από μεσολαβητές

(α) Γενική θεώρηση

(β) Πτώχευση του μεσολαβητή

(γ) Δυνατότητα τήρησης τίτλων σε λογαριασμούς

(δ) Συμψηφισμός

(ε) Διαχωρισμός περιουσιακών στοιχείων μεσολαβητή

(στ) Ειδικές διατάξεις για τις συναλλαγές παροχής ασφαλείας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11

ΔΑΝΕΙΑ ΤΙΤΛΩΝ ΚΑΙ ΕΤΑΙΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Ι. Εισαγωγή

ΙΙ. Η νομική θέση του δανειολήπτη των μετοχών και του δανειοδότη-λήπτη ασφαλείας σε μετοχές

ΙΙΙ. Δέσμευση άσκησης του δικαιώματος ψήφου

IV. Το δάνειο ως μέσο απόκτησης ιδίων μετοχών

V. Δανεισμός τίτλων και καλυμμένη διανομή κερδών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12

ΔΑΝΕΙΑ ΤΙΤΛΩΝ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ ΤΗΣ ΚΕΦΑΙΑΓΟΡΑΣ

Ι. Υποχρέωση για δημοσιοποίηση των σχέσεων συμμετοχής στο μετοχικό κεφάλαιο εισηγμένων εταιρειών

ΙΙ. Απαγόρευση πώλησης μετοχών από βασικούς μετόχους νεοεισαγόμενων στο Χ.Α. μετοχών

ΙΙΙ. Υποχρεώσεις τήρησης στοιχείων και κεφαλαιακής επάρκειας των Ε.Π.Ε.Υ.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΕΠΙΛΟΓΟΣ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΡΩΝ