Σ. Παύλου/Γ. Δημήτραινας/Κ. Κοσμάτος, Οι κυρώσεις στον νέο Ποινικό Κώδικα, 2η έκδ., 2023

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

εισαγωγικα

Εισαγωγικά πρωτησ εκδοσησ

Συντομογραφίες

1. Έννοια και σκοποί της ποινής

1.1. Έννοια της ποινής

1.2. Οι θεωρίες για την ποινή

1.3. Τα χαρακτηριστικά στοιχεία της ποινής

2. Η επιτακτική ανάγκη αλλαγής του συστήματος ποινών

3. Το σύστημα ποινικών κυρώσεων του Νέου Ποινικού Κώδικα (Ν 4619/2019)

3.1. Οι αρχές που το διέπουν

3.2. Οι ουσιώδεις αλλαγές σε σχέση με το προϊσχύσαν νομοθετικό καθεστώς

4. Οι κύριες ποινές

4.1. Οι στερητικές της ελευθερίας ποινές: κάθειρξη – φυλάκιση – περιορισμός σε ειδικό κατάστημα κράτησης (άρθρα 51-54 ΠΚ)

4.1.1. Εισαγωγικά

4.1.2. Νέα πλαίσια στερητικών της ελευθερίας ποινών στον Ποινικό Κώδικα

4.1.3. Πλαίσια ποινών στερητικών της ελευθερίας στους ειδικούς ποινικούς νόμους (άρθρο 463 ΠΚ)

4.1.4. Αφαίρεση χρόνου προσωρινής κράτησης (άρθρο 82 ΠΚ)

4.1.5. Έκτιση της ποινής φυλάκισης άνω των τριών ετών

4.1.6. Κατάργηση της μετατροπής της ποινής σε χρηματική

4.1.7. Διαχρονικό δίκαιο

4.2. Η χρηματική ποινή (άρθρο 57, 80 παρ. 4-6 ΠΚ)

4.2.1. Εισαγωγικά

4.2.2. Ημερήσιες μονάδες

4.2.3. Το ύψος της ημερήσιας μονάδας

4.2.4. Αδυναμία καταβολής χρηματικής ποινής

4.2.5. Αποφάσεις για τη χρηματική ποινή

4.2.6. Η επιμέτρηση της χρηματικής ποινής

4.2.7. Αφαίρεση χρόνου προσωρινής κράτησης

4.2.8. Η διαγραφή της χρηματικής ποινής

4.2.9. Η χρηματική ποινή των ειδικών ποινικών νόμων

4.3. Η παροχή κοινωφελούς εργασίας (άρθρα 50, 81, παρ. 3-5, 104 Α ΠΚ)

4.3.1. Η παροχή κοινωφελούς εργασίας ως κύρια ποινή

4.3.2. Απόφαση που επιβάλλει την παροχή κοινωφελούς εργασίας

4.3.3. Η επιμέτρηση της ποινής της παροχής κοινωφελούς εργασίας.

4.3.4. Ο τόπος και ο τρόπος παροχής της κοινωφελούς εργασίας

4.3.5. Οι συνέπειες από την ελλιπή ή πλημμελή παροχή της εργασίας

4.3.6. Μετατροπή της φυλάκισης σε παροχή κοινωφελούς εργασίας (άρθρο 104 Α ΠΚ)

4.3.7. Αφαίρεση χρόνου προσωρινής κράτησης

4.3.8. Διαχρονικό δίκαιο

4.3.9. Αναστολή ισχύος της παροχής κοινωφελούς εργασίας

5. Οι παρεπόμενες ποινές

5.1. Εισαγωγικά

5.2. Η σκοπιμότητα απειλής και η αναδιάταξή τους στον ΠΚ

5.3. Οι κατ’ ιδίαν προβλεπόμενες παρεπόμενες ποινές

5.3.1. Αποστέρηση θέσεων και αξιωμάτων

5.3.1.1. Η πρόβλεψη του άρθρου 60 ΠΚ

5.3.1.2. Εξαιρέσεις από τον κανόνα: υποχρεωτική ή αυτοδίκαιη επιβολή της παρεπόμενης ποινής αποστέρησης δημοσίων θέσεων και αξιωμάτων στο Ειδικό Μέρος του ΠΚ

5.3.1.3. Ειδικά ζητήματα σε σχέση με την αποστέρηση θέσεων και αξιωμάτων

5.3.2. Απαγόρευση άσκησης επαγγέλματος

5.3.2.1. Η πρόβλεψη του άρθρου 65 ΠΚ

5.3.2.2. Εξαιρέσεις από τον κανόνα: υποχρεωτική απαγόρευση άσκησης επαγγέλματος

5.3.2.3. Ειδικά ζητήματα σε σχέση με την απαγόρευση άσκησης επαγγέλματος

5.3.3. Αφαίρεση άδειας οδήγησης

5.3.3.1. Η πρόβλεψη του άρθρου 66 ΠΚ

5.3.3.2. Εξαιρέσεις από τον κανόνα: υποχρεωτική επιβολή της παρεπόμενης ποινής αφαίρεσης άδειας οδήγησης μεταφορικού μέσου

5.3.3.3. Ειδικά ζητήματα σε σχέση με την αφαίρεση άδειας οδήγησης

5.3.4. Δημοσίευση καταδικαστικής απόφασης

5.3.4.1. Η πρόβλεψη του άρθρου 67 ΠΚ

5.3.4.2. Εξαίρεση από τον κανόνα: υποχρεωτική επιβολή της παρεπόμενης ποινής δημοσίευσης της καταδικαστικής απόφασης

5.3.4.3. Ειδικά ζητήματα σε σχέση με τη δημοσίευση καταδικαστικής απόφασης

5.3.5. Δήμευση

5.3.5.1. Η πρόβλεψη του άρθρου 68 ΠΚ

6. Τα μέτρα ασφαλείας

6.1. Τα μέτρα θεραπείας ατόμων που απαλλάσσονται από την ποινή λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής (άρθρο 69 Α επ. ΠΚ)

6.1.1. Εισαγωγικά

6.1.2. Προϋποθέσεις επιβολής

6.1.3. Η διάρκεια και η επανεξέταση του μέτρου θεραπείας

6.1.4. Η απόφαση για την επιβολή του μέτρου

6.1.5. Μέτρα θεραπείας σε δράστες μειωμένου καταλογισμού

6.2. Η δήμευση ως μέτρο ασφαλείας (άρθρο 76 ΠΚ)

7. Η δήμευση ως διφυής κύρωση

7.1. Η δήμευση ως παρεπόμενη ποινή (άρθρο 68 ΠΚ)

7.1.1. Η πρόβλεψη του ΠΚ: εισαγωγική προσέγγιση

7.1.2. Γενικά

7.1.3. Η έννοια της «κυριότητας»

7.1.4. Οι κύκλοι των δυναμένων να δημευτούν αντικειμένων

7.1.5. Οι ρητές εγγυήσεις αναλογικότητας κατά την επιβολή της δήμευσης ως παρεπόμενης ποινής (άρθρο 68 παρ. 2 ΠΚ)

7.1.6. Η τύχη των δημευτέων

7.2. Η δήμευση ως μέτρο ασφαλείας (άρθρο 76 ΠΚ)

7.2.1. Τα γενικά χαρακτηριστικά

7.2.2. Ο κίνδυνος για τη Δημόσια Τάξη

7.2.3. Η αρχή της αναλογικότητας στην εξασφαλιστική δήμευση

7.2.4. Η τύχη των απολύτως επικίνδυνων δημευτέων

8. Η ποινική μεταχείριση των ανηλίκων (άρθρα 121-133 ΠΚ)

8.1. Εισαγωγικά

8.2. Ηλικιακή διάκριση των ανηλίκων

8.3. Οι βασικές αρχές για τη μεταχείριση των ανηλίκων δραστών και τα μέτρα που επιβάλλονται στους ανήλικους

8.4. Αναμορφωτικά μέτρα (άρθρο 122 ΠΚ)

8.5. Θεραπευτικά μέτρα (άρθρο 123 ΠΚ)

8.6. Περιορισμός σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων (άρθρο 127 ΠΚ)

8.6.1. Η διάρκεια του περιορισμού σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων

8.6.2. Η επιμέτρηση του περιορισμού σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων

8.6.3. Συρροή (άρθρο 132 ΠΚ)

8.6.4. Έναρξη της εκτέλεσης της απόφασης μετά την ενηλικίωση (άρθρο 131 ΠΚ)

8.6.5. Η αντικατάσταση του περιορισμού σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων με κατ’ οίκον έκτιση της ποινής ή με παροχή κοινωφελούς εργασίας (άρθρο 128 ΠΚ)

8.7. Νεαροί ενήλικες (άρθρο 133 ΠΚ)

9. Η επιμέτρηση των ποινών (άρθρα 79-81 ΠΚ)

9.1. Οι κανόνες επιμέτρησης

9.1.1. Εισαγωγικά

9.1.2. Η ρύθμιση του άρθρου 79 ΠΚ

9.2. Η αιτιολόγηση της επιμέτρησης

9.3. Επιμέτρηση χρηματικής ποινής (άρθρο 80 παρ. 1-3 ΠΚ)

9.4. Επιμέτρηση της παροχής κοινωφελούς εργασίας (άρθρο 81 παρ. 1-2 ΠΚ)

9.5. Επιμέτρηση ποινής σε μεταφορά καταδίκου και προσαρμογή της αλλοδαπής ποινής στα ελληνικά δεδομένα

10. Οι λόγοι μείωσης της ποινής και η συρροή τους (άρθρα 83-85 ΠΚ)

10.1. Το μέτρο μείωσης της ποινής κατά το άρθρο 83 ΠΚ

10.1.1. Η ρύθμιση του άρθρου 83 ΠΚ

10.1.2. Η μειωμένη ποινή (άρθρο 83) στον Ποινικό Κώδικα και στους Ειδικούς Ποινικούς Νόμους

10.1.3. Μη μεταβολή του χαρακτηρισμού της πράξης

10.1.4. Διαχρονικό δίκαιο

10.2. Η «διπλή» μείωση των ποινών (άρθρο 85 ΠΚ)

10.2.1. Η διάταξη του άρθρου 85 παρ. 1 ΠΚ

10.2.2. Η ομολογία του κατηγορουμένου ως ειδικός λόγος μείωσης της ποινής (άρθρο 85 παρ. 2 ΠΚ)

10.2.3. Διαχρονικό δίκαιο

10.3. Οι ελαφρυντικές περιστάσεις (άρθρο 84 ΠΚ)

10.3.1. Τα κατ’ ιδίαν «ελαφρυντικά»

10.3.1.1. Ο κατηγορούμενος έζησε σύννομα ως τον χρόνο που έγινε το έγκλημα, περίσταση που δεν αποκλείεται από μόνη την προηγούμενη καταδίκη του για ελαφρό πλημμέλημα (άρθρο 84 παρ. 2 α΄ ΠΚ)

10.3.1.2. Ο κατηγορούμενος στην πράξη του ωθήθηκε από όχι ταπεινά αίτια ή από μεγάλη ένδεια ή διατελώντας υπό την επίδραση σοβαρής απειλής ή υπό την επιβολή προσώπου στο οποίο αυτός οφείλει υπακοή ή με το οποίο βρίσκεται σε σχέση εξάρτησης (άρθρο 84 παρ. 2 β΄ ΠΚ)

10.3.1.3. Ο κατηγορούμενος στην πράξη του ωθήθηκε από ανάρμοστη συμπεριφορά του παθόντος ή παρασύρθηκε από οργή ή βίαιη θλίψη που του προκάλεσε η άδικη εναντίον του πράξη (άρθρο 84 παρ. 2 γ΄ ΠΚ)

10.3.1.4. Ο κατηγορούμενος επέδειξε ειλικρινή μετάνοια και επιδίωξε να άρει ή να μειώσει τις συνέπειες της πράξης του (άρθρο 84 παρ. 2 δ΄ ΠΚ)

10.3.1.5. Ο κατηγορούμενος συμπεριφέρθηκε καλά για σχετικά μεγάλο διάστημα μετά την πράξη του, ακόμα και κατά την κράτησή του (άρθρο 84 παρ. 2 ε΄ ΠΚ)

10.3.1.6. Η εύλογη διάρκεια της διαδικασίας (άρθρο 84 παρ. 3 ΠΚ)

10.3.1.7. «Ειδικές» ελαφρυντικές περιστάσεις στους ειδικούς ποινικούς νόμους

11. Λόγοι επαύξησης της ποινής: Έγκλημα με ρατσιστικά χαρακτηριστικά (άρθρο 82 Α ΠΚ)

12. Σχηματισμός συνολικής ποινής σε περίπτωση συρροής εγκλημάτων (άρθρο 94 επ. ΠΚ)

12.1. Εισαγωγικά – Η διατήρηση του συστήματος της «συνολικής ποινής»

12.2. Μία διαγραμματική προσέγγιση του εν γένει μηχανισμού της συρροής

12.2.1. Οι γνωστές διακρίσεις διατηρούνται

12.2.2. Ο μηχανισμός διάκρισης της συρροής και η λογική αλληλουχία των δογματικών αξιολογήσεων και των «τεχνικών» παραδοχών

12.3. Ο σχηματισμός συνολικής στερητικής της ελευθερίας ποινής κατά το άρθρο 94 ΠΚ. Κρίσιμες διαφοροποιήσεις από τον προϊσχύσαντα ΠΚ

12.3.1. Ο κανόνας του άρθρου 94 ΠΚ

12.3.2. Οι ρητές εξαιρέσεις από το σύστημα της συνολικής ποινής στον ΠΚ

12.3.3. Η συνεπιβολή των παρεπομένων ποινών και των μέτρων ασφαλείας (άρθρο 95 ΠΚ)

12.4. Συνολική ποινή σε περίπτωση συρροής χρηματικών ποινών (άρθρο 96 ΠΚ)

12.5. Συνολική ποινή σε περίπτωση συρροής ποινών παροχής κοινωφελούς εργασίας (άρθρο 96 Α ΠΚ)

12.6. Άλλες περιπτώσεις συνολικής ποινής (άρθρο 97 ΠΚ)

12.7. Εγκλήματα κατ’ εξακολούθηση (άρθρο 98 ΠΚ)

13. Η δικαστική άφεση της ποινής (άρθρο 104 Β ΠΚ)

14. Η ελαστικότητα κατά την έκτιση

14.1. Η αναστολή εκτέλεσης της ποινής (άρθρα 99-102 ΠΚ)

14.1.1. Εισαγωγικά

14.1.2. Τυπική προϋπόθεση αναστολής εκτέλεσης της ποινής χωρίς όρους

14.1.3. Υποχρεωτική χορήγηση αναστολής εκτέλεσης της ποινής

14.1.4. Χρόνος αναστολής/δοκιμασίας

14.1.5. Αναστολή εκτέλεσης της ποινής υπό όρους

14.1.6. Παραβίαση των όρων της αναστολής εκτέλεσης της ποινής

14.1.7. Μερική αναστολή εκτέλεσης της ποινής

14.1.8. Ανάκληση της αναστολής εκτέλεσης της ποινής

14.1.9. Άρση της αναστολής εκτέλεσης της ποινής

14.1.10. Αναστολή παρεπόμενων ποινών

14.1.11. Διαχρονικό δίκαιο

14.1.12. Αναστολή εκτέλεσης ποινής και ειδικοί ποινικοί νόμοι

14.2. Η κατ’ οίκον έκτιση της ποινής (άρθρο 105 ΠΚ)

14.2.1. Εισαγωγικά

14.2.2. Προϊσχύσαν δίκαιο

14.2.3. Ισχύον πλαίσιο. Κατηγορίες καταδικασθέντων

14.2.4. Υποχρεωτική έκτιση στην κατοικία

14.2.5. Η κατ’ οίκον έκτιση της ποινής επιβάλλεται αυτεπάγγελτα από το δικαστήριο που κρίνει για την ποινή

14.2.6. Επιβολή όρων

14.2.7. Ανάκληση της κατ’ οίκον έκτισης της ποινής

14.2.8. Χρόνος έκτισης της κατ’ οίκον έκτισης ποινής

14.2.9. Διαδικασία/Αρμόδιο δικαστήριο

14.2.10. Ένδικα μέσα

14.2.11. Διαχρονικό δίκαιο

14.3. Η υφ’ όρον απόλυση (άρθρα 105 Β-110 ΠΚ)

14.3.1. Εισαγωγικά

14.3.2. Ελάχιστος χρόνος

14.3.3. Εγκλήματα

14.3.4. Πλασματικός χρόνος

14.3.5. Πραγματική έκτιση

14.3.6. Υποχρεωτική χορήγηση της υφ’ όρον απόλυσης

14.3.7. Επιβολή όρων

14.3.8. Ανάκληση και άρση της απόλυσης

14.3.9. Κλήτευση κρατουμένων

14.3.10. Διαδικασία - Ένδικα μέσα (άρθρο 110 ΠΚ)

14.3.11. Μετατροπή μέρους της ποινής φυλάκισης σε παροχή κοινωφελούς εργασίας (άρθρο 105 Α ΠΚ)

14.3.12. Υφ’ όρον απόλυση των ανηλίκων (άρθρο 129 ΠΚ)

14.3.13. Διαχρονικό δίκαιο

14.3.14. Υφ’ όρον απόλυση και ειδικοί ποινικοί νόμοι

14.4. Απόλυση υπό τον όρο της κατ’ οίκον έκτισης της ποινής µε ηλεκτρονική επιτήρηση (άρθρο 110 Α ΠΚ)

14.4.1. Εισαγωγικά

14.4.2. Πεδίο εφαρμογής

14.4.3. Εκτέλεση και επιβολή όρων

14.4.4. Διαδικασία/Αρμόδιο δικαστήριο

14.4.5. Υποχρεωτική η έκτιση στην κατοικία με ηλεκτρονική επιτήρηση

14.4.6. Ανάκληση και άρση

14.4.7. Χρόνος έκτισης της κατ’ οίκον έκτισης ποινής

14.4.8. Κυρώσεις

14.4.9. Υφ’ όρον απόλυση των ανηλίκων υπό τον όρο του κατ’ οίκον περιορισμού με ηλεκτρονική επιτήρηση (άρθρο 129 Α ΠΚ)

14.4.10. Διαχρονικό δίκαιο

Παράρτημα Α΄ - Πίνακες

Πίνακας 1: Παροχή κοινωφελούς εργασίας

Πίνακας 2: Χρηματική ποινή

Πίνακας 3: Αναστολή εκτέλεσης ποινής (άρθρα 99-100 ΠΚ)

Πίνακας 4: Μετατροπή ποινής φυλάκισης σε παροχή κοινωφελούς εργασίας (άρθρο 104 Α ΠΚ)

Πίνακας 5: Ποινές φυλάκισης διάρκειας από 3 έως 5 ετών

Πίνακας 6: Ποινές κάθειρξης

Πίνακας 7: Μειωμένες ποινές (άρθρο 83 ΠΚ)

Πίνακας 8: Η κατ’ οίκον έκτιση της ποινής (άρθρο 105 ΠΚ)

Πίνακας 9: Η υφ’ όρον απόλυση (άρθρο 105 Β ΠΚ)

Πίνακας 10: Απόλυση με κατ’ οίκον ηλεκτρονική επιτήρηση (άρθρο 110 Α ΠΚ)

Πίνακας 11: Η ποινική μεταχείριση των ανηλίκων (άρθρα 121-133 ΠΚ)

Παράρτημα Β’ - Κοινή Υπουργική Απόφαση 56169/2022 «Παροχή Κοινωφελούς Εργασίας» (ΦΕΚ B’ 6259/12-12-2022)

Βιβλιογραφία

Ευρετήριο Oρων