Σ. Μαυρίδης, Τα κριτήρια δημοσιονομικής πειθαρχίας στην οικοδόμηση της Ευρωζώνης, 2011

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΟΙΚΟΔΟΜΗΜΑΤΟΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: Οι διατάξεις του πρωτογενούς δικαίου της Ένωσης

I. Η Οικονομική και Νομισματική Ένωση (Ο.Ν.Ε.)

ΙΙ. Λόγοι πρόβλεψης κανόνων για τήρηση δημοσιονομικής πειθαρχίας στην Ένωση

ΙΙΙ. Η έμμεση επιβολή της δημοσιονομικής πειθαρχίας άρθρα 123-125 ΣΛΕΕ (πρώην 101- 103 ΣΕΚ)

ΙV. Η υποχρέωση για δημοσιονομική πειθαρχία άρθρο 126 ΣΛΕΕ (πρώην 104 ΣΕΚ)

Α) Ο κανόνας για δημοσιονομική πειθαρχία

Β) Ο μηχανισμός εποπτείας (διαδικασία παρακολούθησης)

1) Τα κριτήρια δημοσιονομικής πειθαρχίας

2) Οι εξαιρέσεις από την υποχρέωση συμμόρφωσης προς τα κριτήρια δημοσιονομικής πειθαρχίας

3) Η αρμοδιότητα της Επιτροπής σύμφωνα με τη παράγραφο 3. (Η εφαρμογή του Χρυσού κανόνα και οι σχετικοί παράγοντες)

4) Η γνώμη της Οικονομικής και Δημοσιονομικής Επιτροπής

5) Η γνώμη της Επιτροπής προς το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος και η ενημέρωση του Συμβουλίου

6) Η απόφαση για ύπαρξη υπερβολικού ελλείμματος (παράγραφος 6)

Γ) Η επιβολή κυρώσεων

1) Οι συστάσεις του Συμβουλίου (παράγραφος 7)

2) Η δημοσίευση των συστάσεων (παράγραφος 8)

α) H απόφαση της 13ης Ιουλίου 2004 του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (υπόθεση C-27/04)

3) Η όχληση του Συμβουλίου προς το κράτος μέλος (παράγραφος 9)

4) Αυστηρότερες κυρώσεις (παράγραφος 11)

Δ) Κατάργηση των κυρώσεων (παράγραφος 12)

Ε) Οι διαδικαστικές προϋποθέσεις για τη λήψη αποφάσεων κατά το άρθρο 126 ΣΛΕΕ (πρώην 104 ΣΕΚ). Η παράγραφος 13

Στ) Δικαιώματα προσφυγής στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (πρώην Δ.Ε.Κ.) κατά την διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος (παράγραφος 10)

Ζ) Ρυθμίσεις για την εφαρμογή του άρθρου 126 ΣΛΕΕ ( πρώην 104 ΣΕΚ) (παράγραφος 14)

V. Ο συντονισμός και η εποπτεία της δημοσιονομικής πειθαρχίας για τα κράτη μέλη με νόμισμα το ευρώ (άρθρο 136 ΣΛΕΕ)

VI. Η ενσωμάτωση των δημοσιονομικών διατάξεων στο σχέδιο Ευρωπαϊκού Συντάγματος

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: Οι διατάξεις του παράγωγου δικαίου της Ένωσης

ΤΜΗΜΑ ΠΡΩΤΟ

Ι. Ο Κανονισμός 3605/93, για την εφαρμογή του πρωτοκόλλου σχετικά με τη διαδικασία του υπερβολικού ελλείμματος, ως ισχύει τροποποιημένος με τον Κανονισμό (ΕΕ) 679/2010

ΤΜΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ

Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης

Ι. Το Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Άμστερνταμ για το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης (Άμστερνταμ, 17 Ιουνίου 1997)

ΙΙ. Το προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης

Α) Ο Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου της 7ης Ιουλίου 1997 για την ενίσχυση της εποπτείας της δημοσιονομικής κατάστασης και την εποπτεία και τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών

Β) Ο Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1055/2005 του Συμβουλίου της 27ης Ιουνίου 2005 για την τροποποίηση του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97

ΙΙΙ. Το κατασταλτικό ή διορθωτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης

A) Ο Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1467/97 του Συμβουλίου της 7ης Ιουλίου 1997 για την επιτάχυνση και τη διασαφήνιση της εφαρμογής της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος (κατασταλτικό ή διορθωτικό σκέλος)

B) Ο Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1056/2005 του Συμβουλίου, της 27ης Ιουνίου 2005, για την τροποποίηση του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97 για την επιτάχυνση και τη διασαφήνιση της εφαρμογής της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος

1) Η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος

2) Αναστολή της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος

3) Αναθεώρηση ουσιαστικών εννοιών

α) Οι «συναφείς παράγοντες»

β) Η έννοια της «έκτακτης» υπέρβασης της τιμής αναφοράς οφειλόμενη σε σοβαρή οικονομική ύφεση

ΙV. Αξιολόγηση της αναθεώρησης του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης

V. Η υποτίμηση του Ευρώ και το ενδεχόμενο νέας αναθεώρησης του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης

ΤΜΗΜΑ ΤΡΙΤΟ

Ι. Ο κώδικας δεοντολογίας σχετικά με τη μορφή και το περιεχόμενο των προγραμμάτων σταθερότητας και σύγκλισης

ΤΜΗΜΑ ΤΕΤΑΡΤΟ

Ι. Ο Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 407/2010 του Συμβουλίου της 11ης Μαΐου 2010 για τη θέσπιση ευρωπαϊκού μηχανισμού χρηματοοικονομικής σταθεροποίησης

ΙΙ. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EΤΧΣ)

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η προσαρμογή των Δημοσιονομικών Στοιχείων της Ελλάδας

στις διατάξεις του δικαίου της Ένωσης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: Η συνταγματική θεώρηση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης και ειδικότερα των ρυθμίσεων του δικαίου της Ένωσης για την επιβολή δημοσιονομικής πειθαρχίας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: Τα δημοσιονομικά στοιχεία και η προσαρμογή της Ελλάδας με τα δημοσιονομικά κριτήρια του δικαίου της Ένωσης πριν από την ένταξη στο τρίτο στάδιο της Ο.Ν.Ε.

ΤΜΗΜΑ ΠΡΩΤΟ

Η περίοδος 1981-1994. Η διόγκωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων

Ι. Το ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο

ΙΙ. Οι κυριότεροι τρόποι εξυπηρέτησης του χρέους και των τρεχουσών δαπανών και η διόγκωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων

Α) Εσωτερικά δημόσια δάνεια

Β) Εξωτερικά δημόσια δάνεια

Γ) Οι εγγυήσεις του Ελληνικού Δημοσίου

ΙΙΙ. Οι τροποποιήσεις του ν. 1914/1990 στο καθεστώς των εντόκων γραμματίων

ΤΜΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ

Μέτρα για την προσαρμογή στα κριτήρια δημοσιονομικής πειθαρχίας της Συνθήκης του Μάαστριχτ. Η περίοδος

Ι. Μέτρα για τη συγκράτηση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων

Α) Η σύσταση του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ)

Β) Η νέα -λογιστική πλέον - μορφή τίτλων (άυλοι ή ηλεκτρονικοί)

Γ) Το νέο καθεστώς εγγυήσεων του ελληνικού δημοσίου

ΙΙ. Τα πρώτα Προγράμματα Σύγκλισης

ΙΙΙ. Η ανεξαρτητοποίηση της Τράπεζας της Ελλάδος

IV. Η ένταξη στην Ο.Ν.Ε.

Α) Η απόφαση 2000/33/ΕΚ της 17ης Δεκεμβρίου 1999, για την κατάργηση της απόφασης σχετικά με την ύπαρξη υπερβολικού ελλείμματος στην Ελλάδα

Β) Η απόφαση 2000/427/ΕΚ της 19ης Ιουνίου 2000 για κατάργηση της παρέκκλισης της Ελλάδας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: Η Ελλάδα μέλος της Ευρωζώνης. Η περίοδος 2001 - Μάρτιος 2004

Ι. Τα δημοσιονομικά μεγέθη κατά το έτος 2001

Α) Οι προβλέψεις του Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης 2001 -2004

B) Η γνώμη του Συμβουλίου για το Π.Σ.Α. 2001-2004

Γ) Τα δημοσιονομικά στοιχεία του 2001 σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του 2002

II. Αξιολόγηση των δημοσιονομικών μεγεθών κατά την περίοδο του 2002

Α) Η καταγραφή στο Σύστημα Ευρωπαϊκών Λογαριασμών των εκδόσεων προμετόχων και των τιτλοποιήσεων των προεσόδων

Β) Οι προβλέψεις του Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης 2002 -2005

Γ) Η γνώμη του Συμβουλίου για το Π.Σ.Α. 2002-2005

Δ) Τα δημοσιονομικά στοιχεία του 2002 σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του 2003

III. Η περίοδος του 2003

Α) Οι προβλέψεις του Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης 2003-2006

Β) Η γνώμη του Συμβουλίου για το Π.Σ.Α. 2003-2006

Γ) Τα δημοσιονομικά στοιχεία του 2003 σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του 2004

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: Εξελίξεις των δημοσιονομικών μεγεθών την περίοδο 2004-2006

ΤΜΗΜΑ ΠΡΩΤΟ

Ι. Η δημιουργική λογιστική και η «απογραφή» του 2004

Α) Η δημιουργική λογιστική

Β) Η «δημοσιονομική απογραφή»

1) Αιτιολογία και αξιολόγηση

2) Η νέα απεικόνιση της ελληνικής οικονομίας, μετά την απογραφή

α) Ο Κρατικός Προϋπολογισμός 2005

β) Η Έκθεση της Eurostat μετά την απογραφή

3) Η άμεση αντίδραση των Κοινοτικών Οργάνων στην αναθεώρηση προς τα πάνω των δεικτών της ελληνικής οικονομίας

α) Στο εσωτερικό της Ένωσης

β) Σε βάρος της Ελλάδας: Η εφαρμογή της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος (απόφαση 2004/917/ΕΚ Συμβουλίου)

ΤΜΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η οικονομική κατάσταση της Ελλάδας σε σχέση με τα κριτήρια δημοσιονομικής πειθαρχίας κατά τα έτη

Ι. Η περίοδος του 2005

Α) Η απόφαση 2005/334/ΕΚ Συμβουλίου {στάδιο παραγράφου 8 αρ 104 ΣΕΚ (ήδη 126 ΣΛΕΕ)}

Β) Η απόφαση 2005/441/EK του Συμβουλίου {στάδιο παραγράφου 9 άρθρου 104 ΣΕΚ (ήδη 126 ΣΛΕΕ)}

Γ) Το πρώτο Π.Σ.Α. μετά την απογραφή και την κίνηση της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος (2004 -2007)

1) Οι προβλέψεις του Π.Σ.Α. 2004-2007

2) Η αξιολόγηση της Επιτροπής για το Π.Σ.Α. 2004 -2007

3) Η γνώμη του Συμβουλίου για το Π.Σ.Α. 2004-2007

Δ) Το «εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της Ελλάδας» του Οκτωβρίου 2005

Ε) Οι προβλέψεις του προϋπολογισμού του 2006

ΣΤ) Το επικαιροποιημένο Π.Σ.Α. 2005-2008

Ζ) Αξιολόγηση του Π.Σ.Α. 2005-2008 από Επιτροπή

Η) Η γνώμη του Συμβουλίου για το Π.Σ.Α. 2005-2008

Θ) Τα δημοσιονομικά μεγέθη για το 2005

ΙΙ. Εξελίξεις κατά την περίοδο του 2006

Α) Οι προβλέψεις του προϋπολογισμού του 2007

Β) Το επικαιροποιημένο Π.Σ.Α. 2006-2009

Γ) Αξιολόγηση Π.Σ.Α. 2006-2009 από Επιτροπή

Δ) Η γνώμη του Συμβουλίου για το Π.Σ.Α. 2006-2009

ΙΙΙ. Η αναθεώρηση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος και ο τερματισμός της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος

Α) Η αναθεώρηση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (Α.Ε.Π.)

Β) Ο τερματισμός της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ: Η περίοδος μετά τον τερματισμό της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος. Τα δημοσιονομικά στοιχεία για το 2007 και το 2008

Ι. Η περίοδος του 2007

Α) Το πρώτο ΠΣΑ (2007-2010) μετά την έξοδο από τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος

Β) Οι προβλέψεις του προϋπολογισμού του 2008

Γ) Αξιολόγηση της Επιτροπής για το Π.Σ.Α. 2007-2010

Δ) Η γνώμη του Συμβουλίου για το Π.Σ.Α. 2007-2010

IΙ. Η περίοδος του 2008

Α) Η Διεθνής Χρηματοπιστωτική και Οικονομική Κρίση του 2008

Β) Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις Βρυξέλλες, της 15ης και 16ης Οκτωβρίου 2008 με κύριο θέμα την αντιμετώπιση της διεθνούς οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης

Γ) Οι προβλέψεις του προϋπολογισμού του 2009

Δ) Το Π.Σ.Α. 2008-2011. Η αλλαγή του μεσοπρόθεσμου στόχου

Ε) Η έκθεση της Επιτροπής σύμφωνα με το άρθρο 104 παράγραφος 3 της Συνθήκης (ήδη 126 ΣΛΕΕ)

ΣΤ) Η γνώμη του Συμβουλίου για το Π.Σ.Α. 2008-2011

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ: Η εκ νέου κίνηση της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος κατά της Ελλάδας, ο Μηχανισμός Δημοσιονομικής Σταθερότητας (ΜΔΣ) της Ευρωζώνης και το «Μνημόνιο»

ΤΜΗΜΑ ΠΡΩΤΟ

Η εκ νέου κίνηση της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος

κατά της Ελλάδας

Ι. Η περίοδος του 2009

Α) Η γνώμη της Επιτροπής προς το Συμβούλιο σύμφωνα με το άρθρο 104 παράγραφος 5 της Συνθήκης (ήδη 126 ΣΛΕΕ), σχετικά με την ύπαρξη υπερβολικού ελλείμματος στην Ελλάδα και η σύστασή της σύμφωνα με την παράγραφο 6

Β) Απόφαση 2009/415/ΕΚ του Συμβουλίου, της 27ης Απριλίου 2009, σχετικά με την ύπαρξη υπερβολικού ελλείμματος στην Ελλάδα

Γ) Συστάσεις του Συμβούλιου στην Ελλάδα, σύμφωνα με την παράγραφο 7 του άρθρου 104 (ήδη 126 ΣΛΕΕ), προκειμένου να τερματιστεί η κατάσταση του υπερβολικού δημοσιονομικού ελλείμματος στη χώρα

Δ) Εφαρμογή από την Ελλάδα των συστάσεων του Συμβουλίου σύμφωνα με την παράγραφο 7 του άρθρου 104 (ήδη 126 ΣΛΕΕ)

Ε) Πρόταση της Επιτροπής για λήψη απόφασης από το Συμβούλιο σχετικά με τη διαπίστωση εάν έχουν ληφθεί αποτελεσματικά μέτρα από την Ελλάδα σε εφαρμογή της σύστασης του Συμβουλίου της 27ης Απριλίου 2009

ΣΤ) Οι προβλέψεις του προϋπολογισμού του 2010

ΤΜΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η κλιμάκωση της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος, ο Μηχανισμός Δημοσιονομικής Σταθερότητας (Μ.Δ.Σ.) της Ευρωζώνης

και το «Μνημόνιο»

Ι. Η περίοδος του 2010

Α) Η απόφαση 2010/291/ΕΕ του Συμβουλίου, της 19ης Ιανουαρίου 2010, με την οποία διαπιστώνεται εάν έχουν ληφθεί αποτελεσματικά μέτρα από την Ελλάδα σε εφαρμογή της σύστασης του Συμβουλίου της 27ης Απριλίου 2009 {104 ΣΕΚ (126 ΣΛΕΕ) παρ. 8}

Β) Το Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης 2009-2013

Γ) Γνώμη Επιτροπής σχετικά με το πρόγραμμα σταθερότητας της Ελλάδας περιόδου 2009-2013, σύσταση, βάσει του άρθρου 126 (πρώην 104 ΣΕΚ) παράγραφος 9 της Συνθήκης, για τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος, σύσταση, βάσει του άρθρου 121 (πρώην 99 ΣΕΚ) παράγραφος 4 της Συνθήκης, σχετικά με διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και κίνηση διαδικασίας επί παραβάσει

1) Γνώμη Επιτροπής σχετικά με το επικαιροποιημένο πρόγραμμα σταθερότητας της Ελλάδας 2009-2013

2) Ο συνδυασμός των μέσων εποπτείας και η εφαρμογή του άρθρου 121 (πρώην 99 ΣΕΚ) της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης

3) Πρόταση για σύσταση του Συμβουλίου προς την Ελλάδα δυνάμει της παραγράφου 9 άρθρου 126 ΣΛΕΕ (πρώην 104 ΣΕΚ)

Δ) Αποφάσεις του Συμβουλίου της 16ης Φεβρουαρίου 2010 σχετικά με την από 3 Φεβρουαρίου 2010 πρόταση της Επιτροπής

1) Απόφαση 2010/182/ΕΕ του Συμβουλίου της 16ης Φεβρουαρίου 2010, για λήψη μέτρων από την Ελλάδα για τη μείωση του ελλείμματος, 126 ΣΛΕΕ (πρώην 104 ΣΕΚ) παράγραφος 9

2) Σύσταση 2010/190/ΕΕ του Συμβουλίου της 16ης Φεβρουαρίου 2010, προς την Ελλάδα, δυνάμει του άρθρου 121 ΣΛΕΕ (πρώην 99 ΣΕΚ), προκειμένου να τερματιστεί η ασυνέπεια με τους γενικούς προσανατολισμούς των οικονομικών πολιτικών στην χώρα

3) Γνώμη του Συμβουλίου σχετικά με το επικαιροποιημένο πρόγραμμα σταθερότητας της Ελλάδας για την περίοδο (2009) 2010-2013

Ε) Έκθεση Ελλάδας, στις 8 Μαρτίου 2010, σύμφωνα με τις συστάσεις του Συμβουλίου

ΣΤ) Αξιολόγηση της έκθεσης της Ελλάδας από την Ευρωομάδα στις 15 Μαρτίου 2010

Ζ) Συμπεράσματα Συμβουλίου 16 Μαρτίου 2010

Η) Ο Μηχανισμός Δημοσιονομικής Σταθερότητας (Μ.Δ.Σ.) της ευρωζώνης

Θ) Ο νόμος 3845/2010, Μέτρα για την εφαρμογή του μηχανισμού στήριξης της ελληνικής οικονομίας από τα κράτη-μέλη της Ζώνης του ευρώ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και το «Μνημόνιο Συνεννόησης»

1) Νομικά ζητήματα από την ψήφιση του ν. 3845/10 και την εφαρμογή των 2 Μνημονίων

2) Ουσιαστικές προβλέψεις του ν. 3845/10 και του «Μνημονίου»

3) Η Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης και η Συμφωνία «Διακανονισμού Χρηματοδότησης Άμεσης Ετοιμότητας» (stand-by arrangement) για την Ελλάδα (νομικά ζητήματα και ουσιαστικές προβλέψεις)

4) Αξιολόγηση του «Μνημονίου»

Ι) Σύσταση Επιτροπής για απόφαση του Συμβουλίου δυνάμει του άρθρου 126 παρ. 9 ΣΛΕΕ (πρώην 104 ΣΕΚ) και 136 ΣΛΕΕ

ΙΑ) Η απόφαση 2010/320/ΕΕ του Συμβουλίου της 8ης Ιουνίου 2010 {στάδιο παραγράφου 9 αρ. 126 ΣΛΕΕ (πρώην 104 ΣΕΚ) και αρ. 136 ΣΛΕΕ}

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

ΕΠΙΜΕΤΡΟ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ

Α. Μονογραφίες - Εγχειρίδια - Ερμηνείες Συνθηκών

Β. Αρθρογραφία

Ι. Ξενόγλωσση

ΙΙ. Ελληνική

ΠΗΓΕΣ- ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ