Ρ. Τσερτσίδου, Τα υποκειμενικά και αντικειμενικά όρια της συμφωνίας περί διαιτησίας, 2023

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΩΝ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

A. Προδιάθεση

I. Σκοπός και αντικείμενο έρευνας

II. Διάρθρωση της έρευνας - Μεθοδολογικός προσανατολισμός

Κεφάλαιο Α

Τα υποκειμενικά όρια της συμφωνίας

περί διαιτησίας

Α. Η συμφωνία περί διαιτησίας - Προϋποθέσεις κύρους της διαιτητικής συμφωνίας

B. Τα υποκείμενα της συμφωνίας περί διαιτησίας

I.

Η ικανότητα των φυσικών προσώπων να καταρτίζουν διαιτητική συμφωνία

II.

Η ικανότητα των νομικών προσώπων να καταρτίζουν διαιτητική συμφωνία

1.

Η κατάρτιση της διαιτητικής συμφωνίας από νόμιμο εκπρόσωπο νομικού προσώπου

2. Η πληρεξουσιότητα του αντιπροσώπου

3. Η πληρεξουσιότητα του δικαστικού πληρεξουσίου

a. Εισαγωγικές παρατηρήσεις και ζητήματα τύπου

b.

Το εφαρμοστέο δίκαιο στο ζήτημα της δικαστικής πληρεξουσιότητας

ΙII.

Η ικανότητα καταρτίσεως διαιτητικής συμφωνίας από κράτη και κρατικούς οργανισμούς

1. Εισαγωγή

2. Η δυνατότητα καταρτίσεως διαιτητικών συμφωνιών από κράτη

3.

Το εφαρμοστέο δίκαιο στην ικανότητα του κράτους και των οργάνων του να συνομολογούν διαιτητική συμφωνία

4.

Η ικανότητα καταρτίσεως διαιτητικής συμφωνίας από το κράτος στην ελληνική έννομη τάξη

5. Το επιχείρημα της ετεροδικίας ως άμυνας του κράτους

a.

Συναίνεση σε διαιτησία και παραίτηση από το δικαίωμα της ετεροδικίας

b.

Η επιλογή ορισμένων θεσμικών κανόνων διαιτησίας ως παραίτηση από το δικαίωμα της ετεροδικίας

c.

Κράτη-συμβαλλόμενα μέρη στη ΣΝΥ και παραίτηση από την ασυλία εκτελέσεως.

d. Παραίτηση από την ασυλία εκτελέσεως – Κριτική

i.

Κριτική στην άποψη περί σιωπηρής παραιτήσεως του κράτους από την ασυλία εκτελέσεως ενόψει της ενσωματώσεως θεσμικών Κανόνων διαιτησίας στη διαιτητική συμφωνία

ii.

Κριτική στην άποψη περί σιωπηρής παραιτήσεως του κράτους από την ασυλία εκτελέσεως δυνάμει προσχωρήσεως στη ΣΝΥ

e. Η κρατούσα άποψη σήμερα

f.

Η ανάγκη ρητής και ειδικής παραιτήσεως του κράτους από την ασυλία εκτελέσεως στη συμφωνία περί διαιτησίας

i.

Η συμβολή των αποφάσεων Creighton και Walker και η αρχή της αποτελεσματικότητας

ii.

Η πρόβλεψη ειδικής ρήτρας παραιτήσεως από την ασυλία εκτελέσεως

C. Η εξαίρεση των μη συμβαλλομένων μερών

I.

Το εφαρμοστέο δίκαιο στην ικανότητα των μερών να συνομολογούν διαιτητική συμφωνία

II.

Το εφαρμοστέο δίκαιο στα υποκειμενικά όρια της συμφωνίας περί διαιτησίας

III. Η περίπτωση των ομόρρυθμων εταίρων

IV. Καθολική διαδοχή

V. Ειδική διαδοχή

1. Η εκχώρηση

a. Το εφαρμοστέο δίκαιο στην εκχώρηση διαιτητικής συμφωνίας

b. Η εκχώρηση διαιτητικής συμφωνίας στην ελληνική έννομη τάξη

c. Παρατηρήσεις συγκριτικού δικαίου

d. Προβλήματα από την εκχώρηση διαιτητικής συμφωνίας

e. Συμπέρασμα

2.

Η περίπτωση της Εταιρίας Διαχειρίσεως Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (ΕΔΑΔΠ)

3. Ασφαλιστική υποκατάσταση

4. Η αναδοχή χρέους

VI. Η εγγύηση

1.

Η προβληματική - Η δέσμευση του εγγυητή από τη διαιτητική συμφωνία της κύριας συμβάσεως μεταξύ δανειστή και πρωτοφειλέτη

2.

Η διατύπωση της κύριας και της εγγυητικής συμβάσεως ως ερμηνευτικό εργαλείο της βουλήσεως των μερών

3.

Η περίπτωση των εγγυητικών επιστολών με ρήτρα πληρωμής σε πρώτη ζήτηση.

4. Εφαρμοστέο δίκαιο

5. Συμπέρασμα

VII. Σύμβαση υπέρ τρίτου

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

2. Η προβληματική

a.

Η δέσμευση του τρίτου από τη διαιτητική συμφωνία της συμβάσεως υπέρ τρίτου - Δικαιοσυγκριτικές παρατηρήσεις

b. Η διατύπωση της διαιτητικής συμφωνίας

c.

Εννοιολογική σύγχυση της θεωρίας της συμβάσεως υπέρ τρίτου με τη θεωρία του estoppel

d.

Η υποχρέωση του υπερού η σύμβαση-τρίτου να υπαχθεί σε διαιτησία

3. Συμπέρασμα

VIII. Η θεωρία του estoppel και συναφείς θεωρίες

1. Εννοιολογικά γνωρίσματα

2. Οι θεωρίες equitable estoppel και intertwined estoppel

3.

Η θεωρία του estoppel/non venire contra factum proprium στη διεθνή εμπορική διαιτησία

a.

Εννοιολογικές επισημάνσεις - Οι έννοιες του preclusion και του waiver

b.

Η αρχή της καλής πίστεως στο πλαίσιο της Συμβάσεως της Νέας Υόρκης

c. Ερμηνευτική συγγένεια με συναφείς θεωρίες

4. Ελληνική έννομη τάξη

5. Συμπερασματικές παρατηρήσεις

IX.

Η περίπτωση της φαινόμενης πληρεξουσιότητας (apparent ή ostensible authority)

1. Προλεγόμενα - Το πρόβλημα

2.

Η θεωρία της apparent/ostensible authority στη διεθνή εμπορική διαιτησία

3. Η φαινόμενη πληρεξουσιότητα στην ελληνική έννομη τάξη

4.

Η θεωρία της φαινόμενης πληρεξουσιότητας στη διαιτητική συμφωνία

5. Η αφορμή στην ελληνική έννομη τάξη

6. Η τρέχουσα νομολογία

X. Η θεωρία του ομίλου εταιριών - Εισαγωγικές παρατηρήσεις

1. Οι όμιλοι εταιριών-βασικές επισημάνσεις

2. Οι όμιλοι εταιριών γενικά

3. Η θεωρία του ομίλου εταιριών στην εμπορική διαιτησία

4.

Η εγγύτητα της θεωρίας του ομίλου εταιριών με τη θεωρία της άρσεως του εταιρικού πέπλου και η απόκλισή τους

5.

Η ανάδυση της θεωρίας του ομίλου εταιριών στην εμπορική διαιτησία

6. Οι προϋποθέσεις εφαρμογής της θεωρίας του ομίλου εταιριών

a. Η ύπαρξη στενών εταιρικών δεσμών του ομίλου επιχειρήσεων

b.

Η ενεργός συμμετοχή της εταιρίας σε όλα τα στάδια της συμβάσεως

c.

Η αμοιβαία βούληση των μερών για υπαγωγή των διαφορών τους στο μηχανισμό διαιτητικής επιλύσεως

7. Η έννοια της σιωπηρής συναινέσεως στην εμπορική διαιτησία

8.

Η απομάκρυνση από το κυνήγι ανευρέσεως συναινέσεως και η πρόταση επικεντρώσεως στην έννοια της διαφοράς - Μία κριτική επισκόπηση

9.

Κριτική επισκόπηση της εφαρμογής της θεωρίας του ομίλου επιχειρήσεων

a. Οι στενές εταιρικές δομές του ομίλου επιχειρήσεων

b. Η αρχή της σχετικότητας

c.

Η βούληση των μερών για συμμετοχή στην κύρια σύμβαση σε αντιδιαστολή με τη βούλησή των για υπαγωγή σε διαιτησία

d. Το ζήτημα της γνώσεως της υπάρξεως διαιτητικής συμφωνίας

e. Το επιχείρημα της ελλείψεως διαπραγματευτικής δυνάμεως

f. Δικαιοδοσία και ουσία της διαφοράς

g. Μη συμβαλλόμενα μέρη ως ενάγοντες

h. Η αποφυγή νομικής αιτιολογίας

i. Η αρχή της εμπιστευτικότητας στη διαιτητική δίκη

j. Πρακτικά εμπόδια

k. Το ζήτημα του εφαρμοστέου δικαίου

l. Το επιχείρημα της προβλεψιμότητας

m. Κριτική στην αρχή της εύνοιας του διαιτητικού θεσμού

n. Η εκτελεστότητα των διαιτητικών αποφάσεων

o.

Η χρήση παραδοσιακών θεωριών δεσμεύσεως μη συμβαλλομένων μερών-μελών ενός ομίλου εταιριών από τη διαιτητική συμφωνία

10. Η πρόταση προβλέψεως μίας σφαιρικής διαιτητικής ρήτρας

XI.

Επέκταση της διαιτητικής συμφωνίας δυνάμει των θεωριών της άρσεως της αυτοτέλειας του νομικού προσώπου και alter ego

1. Εισαγωγικά

2.

Οι προϋποθέσεις εφαρμογής της θεωρίας της άρσεως της αυτοτέλειας του νομικού προσώπου

a. Η υπόθεση Bridas

b.

Η θεωρία της άρσεως της αυτοτέλειας του νομικού προσώπου στο πλαίσιο της ελληνικής εννόμου τάξεως

3.

Αντίθετη άρση της αυτοτέλειας του νομικού προσώπου («umgekehrter Durchgriff»)

4. Η θεωρία του alter ego

5. Η προβληματική του εφαρμοστέου δικαίου

6.

Συμπερασματικές παρατηρήσεις - Κριτική αποτίμηση της εφαρμογής των θεωριών της άρσεως της αυτοτέλειας του νομικού προσώπου και alter ego

a.

Ειδικότεροι λόγοι κριτικής της θεωρίας της κάμψεως της αυτοτέλειας του νομικού προσώπου

b.

Η προβληματική του εφαρμοστέου δικαίου - Υπόθεση Dallah v. Government of Pakistan

c. Η εφαρμογή παραδοσιακών θεωριών δεσμεύσεως του τρίτου

XII.

Κατασκευαστικές συμβάσεις και υποκειμενικά όρια της συμφωνίας περί διαιτησίας

1. Προλεγόμενα

2. Η προβληματική

3.

Η δέσμευση τρίτου προσώπου από διαιτητική συμφωνία στο πλαίσιο κατασκευαστικού έργου

4.

Η χρήση παραδοσιακών θεωριών επεκτάσεως των υποκειμενικών ορίων της διαιτητικής συμφωνίας σε τρίτους

5.

Οι κατά παραπομπή διαιτητικές ρήτρες στις κατασκευαστικές συμβάσεις

6.

Τα κριτήρια για την επέκταση της διαιτητικής συμφωνίας σε τρίτο στο πλαίσιο κατασκευαστικής συμβάσεως

7. Η ανάγκη για σαφή διατύπωση της διαιτητικής συμφωνίας

8.

Μελλοντική αντιμετώπιση του ζητήματος της υποκειμενικής εμβέλειας της διαιτητικής συμφωνίας στο πλαίσιο κατασκευαστικής διαιτησίας

XIII. Η φορτωτική

1. Το πρόβλημα

2. Η απαίτηση ειδικής παραπομπής στη διαιτητική ρήτρα

a. Ο αναγκαίος βαθμός σαφήνειας - Κανόνες ερμηνείας

b.

Η δέσμευση του κομιστή φορτωτικής από τη διαιτητική συμφωνία του ναυλοσυμφώνου στην ελληνική έννομη τάξη

c. Η εξαίρεση των φορτωτικών τύπου Centrocon και Congenbill

3. Συμπέρασμα

Κεφάλαιο Β

Τα αντικειμενικά όρια της συμφωνίας

περί διαιτησίας

A. Το αντικείμενο της συμφωνίας περί διαιτησίας

B. Το εφαρμοστέο δίκαιο στη δεκτικότητα υπαγωγής μίας διαφοράς σε διαιτητική επίλυση

C. Το εφαρμοστέο δίκαιο στα αντικειμενικά όρια της συμφωνίας περί διαιτησίας

D. Τα αντικειμενικά όρια της συμφωνίας περί διαιτησίας

I. Η έννοια του κενού σε μία σύμβαση

1. Τα αίτια υπάρξεως κενών στις συμβάσεις

2. Η διάκριση των κενών σε αρχικά και επιγενόμενα

3. Συμβατικά κενά και εξουσία του διαιτητικού δικαστηρίου

II. Η πλήρωση των κενών της συμβάσεως από το διαιτητικό δικαστήριο

III.

Η διάκριση ανάμεσα στο εφαρμοστέο στη σύμβαση δίκαιο και στην εξουσία του διαιτητικού δικαστηρίου να ερμηνεύει μία διεθνή εμπορική συμφωνία

IV. Συμπερασματικές παρατηρήσεις

E. Επιλεγμένα ζητήματα μη δεκτικών σε υπαγωγή σε διαιτησία διαφορών

I. Η δεκτικότητα υπαγωγής πτωχευτικών διαφορών σε διαιτησία

1. Εισαγωγικά Προλεγόμενα

2.

Η εξέλιξη νομολογίας και θεωρίας στο ζήτημα της διαπλοκής διαιτησίας και πτωχευτικής διαδικασίας

a.

Συμβίωση διαιτησίας-πτωχεύσεως σε περίπτωση κηρύξεως πτωχεύσεως σε αρξάμενη διαιτητική δίκη

b. Δικαιοσυγκριτικές παρατηρήσεις

3. Διασυνοριακή διαδικασία αφερεγγυότητας

4. Συμπερασματικές παρατηρήσεις

II.

Η δεκτικότητα υπαγωγής των ενδοεταιρικών διαφορών σε διαιτησία - Σύγχρονες εξελίξεις

1. Εισαγωγή στην προβληματική

2.

Η περίπτωση των διαιτητικών αποφάσεων επί εταιρικών διαφορών με δεσμευτική ισχύ έναντι όλων

a.

Η προβληματική της δεκτικότητας υπαγωγής σε διαιτησία εταιρικών διαφορών στο πλαίσιο ανωνύμων εταιριών

b. Η περίπτωση των προσωπικών εταιριών

3. Η κατάστρωση της διαιτητικής συμφωνίας - Συμπέρασμα

III. Η υπαγωγή σε διαιτησία εργατικών διαφορών

1. Εισαγωγή στην προβληματική

2. Η πρόβλεψη του Π.Ν. UNCITRAL

3.

Η αντιμετώπιση της υπαγωγής εργατικών διαφορών σε διαιτησία στο πλαίσιο της ελληνικής εννόμου τάξεως

4.

Η παραπομπή σε διαιτησία διαφορών ανάμεσα στην εταιρία και το διοικητικό της συμβούλιο

5. Δικαιοσυγκριτικές παρατηρήσεις

6. Συμπερασματικές παρατηρήσεις

IV. Η περίπτωση των καταναλωτικών συμβάσεων

1. Εισαγωγή - Δικαιοσυγκριτικές παρατηρήσεις

2.

Η αντιμετώπιση του ζητήματος της καταρτίσεως διαιτητικών συμφωνιών από καταναλωτές από την ελληνική νομοθεσία

3. Η νομολογία του ΔΕΕ

a. Ο αντίκτυπος της νομολογίας του ΔΕΕ

b.

Η ανάγκη προστασίας του καταναλωτή από την υπαγωγή του σε διαιτησία στο πλαίσιο του ενωσιακού δικαίου σε σχέση με την ενέργεια του δεδικασμένου και τις αρχές της αποτελεσματικότητας της διαιτητικής δίκης και του περιορισμένου ελέγχου των διαιτητικών αποφάσεων κατά το στάδιο της εκτελέσεως

c.

Πρόσφατες εξελίξεις στην ενωσιακή νομοθεσία στο πεδίο της ηλεκτρονικής επιλύσεως καταναλωτικών διαφορών

4.

Οι κανόνες αναγκαστικού δικαίου αλλοδαπού δικαίου στο πλαίσιο της κρίσεως του διαιτητικού δικαστηρίου για τη δεκτικότητα υπαγωγής μιας διαφοράς σε διαιτησία

5.

Η διάκριση μεταξύ της επάρκειας (adequacy) του διαιτητικού δικαστηρίου να αποφανθεί για ισχυρισμούς ορισμένου είδους και της προσβασιμότητας (accessibility) του καταναλωτή στο διαιτητικό δικαστήριο με αφορμή την αποκλίνουσα γνώμη στην απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ Green Tree Financial Corp-Ala. v. Randolph

6. Συμπέρασμα

V. Η υπαγωγή σε διαιτησία οικογενειακών διαφορών

1. Εισαγωγικά προλεγόμενα

2. Δικαιοσυγκριτικές παρατηρήσεις

3.

Η δεκτικότητα υπαγωγής των οικογενειακών διαφορών σε διαιτησία στην ελληνική έννομη τάξη

4. Η περίπτωση του συναινετικού διαζυγίου

5. Συμπέρασμα

VI.

Η δεκτικότητα υπαγωγής σε διαιτησία διαφορών δημοσίου δικαίου

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

2.

Η δεκτικότητα υπαγωγής σε διαιτησία διαφορών δημοσίου δικαίου στην ελληνική έννομη τάξη

a. Η παλαιότερη νομολογία

b. Η απόφαση ΑΕΔ 24/1993

c. Η άποψη της μειοψηφίας

d. Κριτική στην απόφαση ΑΕΔ 24/1993 και στη μειοψηφούσα γνώμη

e.

Σύγχρονη εξέλιξη της νομολογίας και αντιμετώπιση του ζητήματος της δεκτικότητας υπαγωγής των διαφορών δημοσίου δικαίου σε διαιτησία

3.

Η πρόταση για προσαρμογή της διαιτησίας στις ανάγκες των διαφορών δημοσίου δικαίου

4. Συμπέρασμα

VII.

Υπαγωγή σε διαιτησία των διαφορών από το δίκαιο του ανταγωνισμού

1. Εισαγωγή στην προβληματική

2.

Υπαγωγή των διαφορών ανταγωνισμού στο πεδίο εφαρμογής της συμφωνίας περί διαιτησίας

a.

Η κρίση ως προς το πεδίο εφαρμογής της συμφωνίας περί διαιτησίας

b. Διαφορές από εξωσυμβατική ευθύνη

c. Επιφυλάξεις ως προς το εύρος της συμφωνίας περί διαιτησίας

d.

Όψεις του θεσμού της διαιτησίας στο ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο του ανταγωνισμού

3. Δεκτικότητα υπαγωγής των διαφορών ανταγωνισμού σε διαιτησία

a. Έλεγχος περί δεκτικότητας υπαγωγής σε διαιτησία

b.

Η διασταλτική ερμηνεία των περιορισμών δεκτικότητας υπαγωγής σε διαιτησία.

c.

Η νεότερη, συσταλτική ερμηνεία των περιορισμών υπαγωγής σε διαιτησία - Έλεγχος υπό την επιφύλαξη της δημοσίας τάξεως

d. Δικαστικός έλεγχος – Η «Second look doctrine»

e.

Η αυτεπάγγελτη εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού από το διαιτητικό δικαστήριο

f. Δίκαιο ανταγωνισμού και αρχή της εξωεδαφικότητας

4. Συμπέρασμα

VIII. Συμπερασματικές παρατηρήσεις

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

ΞΕΝΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ