Π. Τοπαλνάκος, Η απόλυση υπό όρο στην Ποινική Νομοθεσία των Ναρκωτικών, 2022

Περιεχόμενα

Ευχαριστίες

Κυριότερες βραχυγραφίες

Εισαγωγή - Αντικείμενο της παρούσας μελέτης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Ο θεσμός της απόλυσης υπό όρο - Μία σύντομη εισαγωγική προσέγγιση

1. Ο θεσμός της απόλυσης υπό όρο σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο

1.1.

Η ένταξη του θεσμού της απόλυσης υπό όρο στο οπλοστάσιο του Ο.Η.Ε

1.2. Ο θεσμός της απόλυσης υπό όρο στο Συμβούλιο της Ευρώπης

1.3.

Το θεσμικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την απόλυση υπό όρο - Οι επιμέρους νομοθετικές επιλογές των Κρατών-Μελών

1.4.

Συνολική εικόνα του διεθνούς και ειδικότερα του ευρωπαϊκού πλαισίου για την απόλυση υπό όρο - Βασικά συμπεράσματα

1.5.

Η συσχέτιση των προβλέψεων των διεθνών κειμένων για την απόλυση υπό όρο με τις ρυθμίσεις της ελληνικής έννομης τάξης

1.5.1.

Τα χαρακτηριστικά του θεσμού της απόλυσης υπό όρο υπό το πρίσμα των διεθνών κειμένων - Μία σύντομη συγκριτική επισκόπηση

1.5.2.

Η «εξω-εδαφική» λειτουργία της απόλυσης υπό όρο - Βασικοί άξονες της λειτουργίας αυτής στην ελληνική έννομη τάξη

2. Ο θεσμός της απόλυσης υπό όρο στον Π.Κ

2.1.

Κανονιστικό πλαίσιο - Οι ρυθμίσεις του Ποινικού Κώδικα για την απόλυση υπό όρο

2.1.1.

Οι προϋποθέσεις χορήγησης της απόλυσης υπό όρο στον Π.Κ

2.1.1.1.

Καταδίκη σε ποινή, τουλάχιστον φυλάκισης, οποιουδήποτε ύψους

2.1.1.2.

Έκτιση ενός ελάχιστου τμήματος της επιβληθείσας ποινής

2.1.1.3.

Η διαγωγή του κρατουμένου κατά την έκτιση της ποινής

2.1.2. Η χορήγηση της απόλυσης υπό όρο στον Π.Κ

2.1.2.1.

Η διαδικασία χορήγησης της απόλυσης υπό όρο στον Π.Κ

2.1.2.2.

Η άρση και η ανάκληση της χορηγηθείσας απόλυσης υπό όρο

2.1.2.2.1. Άρση της απόλυσης υπό όρο

2.1.2.2.2. Ανάκληση της απόλυσης υπό όρο

2.2. Νομική φύση - Ο χαρακτήρας της απόλυσης υπό όρο στον Π.Κ

2.3. Ζητήματα διαχρονικού δικαίου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Ο θεσμός της απόλυσης υπό όρο στον χώρο των ναρκωτικών

1.

Η διαμόρφωση του πλαισίου για την υποδοχή του θεσμού στον χώρο των ναρκωτικών

1.1.

Ιστορική εξέλιξη του θεσμού της απόλυσης υπό όρο στη νομοθεσία για τα ναρκωτικά

1.2.

Οι περιπτώσεις ειδικής υπό όρο απόλυσης στην ισχύουσα νομοθεσία

1.3.

Ο θεσμός της απόλυσης υπό όρο όπως διαμορφώνεται σε αλλοδαπές νομοθεσίες για τα ναρκωτικά

1.3.1. Εισαγωγικά: Η στρατηγική της Ε.Ε. για τα ναρκωτικά

1.3.2. Η περίπτωση της Γερμανίας

1.3.3. Η περίπτωση της Κύπρου

1.3.4. Η περίπτωση της Ιταλίας

1.3.5. Η περίπτωση της Αυστρίας

1.3.6. Η περίπτωση της Ισπανίας

1.3.7.

Αποτίμηση των ρυθμίσεων των αλλοδαπών εννόμων τάξεων - Συγκριτική επισκόπηση - Συμπεράσματα

2.

Η απόλυση υπό τον όρο παρακολούθησης θεραπευτικού προγράμματος κατά το άρθρο 35§1 ν. 4139/2013

2.1. Εισαγωγικά

2.2.

Προϋποθέσεις χορήγησης της απόλυσης υπό τον όρο παρακολούθησης θεραπευτικού προγράμματος κατά το άρθρο 35§1 ν. 4139/2013

2.2.1.

Καταδίκη σε στερητική της ελευθερίας ποινή για κάποιο από τα αναφερόμενα στο άρθρο 32§1 ν. 4139/2013 εγκλήματα

2.2.1.1. Το είδος του τελεσθέντος εγκλήματος

2.2.1.1.1.

Τα εγκλήματα για τα οποία μπορεί να χορηγηθεί απόλυση υπό όρο

2.2.1.1.1.1.

Τα εγκλήματα που τυποποιούνται ειδικά στον ν. 4139/2013

2.2.1.1.1.2.

Τα εγκλήματα που φέρεται ότι τελέστηκαν για να διευκολυνθεί η χρήση ναρκωτικών ουσιών

2.2.1.1.2.

Τα εγκλήματα για τα οποία δεν μπορεί να χορηγηθεί απόλυση υπό όρο

2.2.1.1.2.1. Η εξαίρεση του άρθρου 23 ν. 4139/2013

2.2.1.1.2.2. Η εξαίρεση εγκλημάτων προβλεπόμενων στον Π.Κ

2.2.1.2. Καταδίκη σε στερητική της ελευθερίας ποινή

2.2.1.3.

Ζητήματα διαχρονικού δικαίου: Η αναδρομική εφαρμογή των νομοθετικών μεταβολών που αφορούν τα εξαιρούμενα από το άρθρο 32§1 ν. 4139/2013 εγκλήματα

2.2.2.

Η επιτυχής παρακολούθηση προγράμματος σωματικής και ψυχικής απεξάρτησης εντός του καταστήματος κράτησης

2.2.3. Έκτιση του ενός έκτου (1/6) της επιβληθείσας ποινής

2.2.3.1.

Ο τρόπος υπολογισμού του ενός έκτου (1/6) της επιβληθείσας ποινής

2.2.3.2.

Η δυνατότητα χορήγησης της απόλυσης υπό όρο στην περίπτωση επιβολής συνολικής ποινής

2.2.3.2.1.

Οι περιπτώσεις σχηματισμού συνολικής ποινής - Η σχέση της συνολικής ποινής με τις επιμέρους ποινές

2.2.3.2.2.

Η αρχή της αυθυπαρξίας της συνολικής ποινής ως ερμηνευτικό εργαλείο για τη χορήγηση της απόλυσης υπό όρο του άρθρου 35§1 ν. 4139/2013

2.2.3.2.3.

Η αρχή της αυτοτέλειας των επιμέρους ποινών ως ερμηνευτικό εργαλείο για τη χορήγηση της απόλυσης υπό όρο του άρθρου 35§1 ν. 4139/2013

2.2.3.2.3.1.

Η ποινή-βάση ως κριτήριο για τη χορήγηση της ειδικής απόλυσης υπό όρο

2.2.3.2.3.2.

Η διάσπαση της συνολικής ποινής κατ’ εφαρμογή του άρθρου 94§3 Π.Κ

2.2.3.2.4. Συμπεράσματα

2.2.3.3.

Η δυνατότητα χορήγησης της ειδικής απόλυσης υπό όρο του άρθρου 35§1 ν. 4139/2013 στις περιπτώσεις αθροιστικής έκτισης ποινών

2.2.3.3.1.

Το σύστημα της αριθμητικής σώρευσης των ποινών - Οι περιπτώσεις αθροιστικής έκτισης ποινών - Η δυνατότητα χορήγησης απόλυσης υπό όρο

2.2.3.3.2.

Ο τρόπος υπολογισμού του χρόνου έκτισης στις περιπτώσεις αθροιστικής έκτισης ποινών

2.2.3.4.

Ζητήματα διαχρονικού δικαίου: Η αναδρομική εφαρμογή του υπολογισμού του ενός έκτου (1/6) της επιβληθείσας ποινής για κρατουμένους που τέλεσαν πράξεις προ της δημοσίευσης του ν. 4322/2015

2.2.4. Η εξάρτηση του κρατουμένου

2.2.4.1.

Το κρίσιμο χρονικό σημείο διάγνωσης της εξάρτησης του κρατουμένου

2.2.4.1.1. Εισαγωγικά

2.2.4.1.2. Οι διατυπωθείσες θέσεις

2.2.4.1.3.

Ανάλυση και κριτική επισκόπηση των θέσεων που έχουν διατυπωθεί

2.2.4.1.4. Η υποστηριζόμενη εδώ θέση

2.2.4.2.

Το ζήτημα της διασταύρωσης των κρίσεων διαφορετικών οργάνων αναφορικά με την εξάρτηση του κρατουμένου

2.2.4.2.1.

Διασταύρωση των κρίσεων περί εξάρτησης μεταξύ Συμβουλίου Πλημμελειοδικών και δικάσαντος Δικαστηρίου

2.2.4.2.1.1. Οι διατυπωθείσες θέσεις - Η θέση της νομολογίας

2.2.4.2.1.2.

Η προσέγγιση του ζητήματος από τη σκοπιά του δεδικασμένου

2.2.4.2.2.

Διασταύρωση των κρίσεων περί εξάρτησης μεταξύ Συμβουλίου Πλημμελειοδικών, Ειδικής Επιτροπής του άρθρου 31 περ. β΄ ν. 4139/2013 και δικάσαντος Δικαστηρίου

2.2.5.

Η διαγωγή του κρατουμένου ως προϋπόθεση για τη χορήγηση της ειδικής απόλυσης υπό όρο

2.3.

Η επιβολή και η τήρηση του όρου της υποχρέωσης παρακολούθησης προγράμματος σωματικής και ψυχικής απεξάρτησης εκτός του καταστήματος κράτησης

2.3.1.

Αρμόδιο όργανο για τη χορήγηση της ειδικής απόλυσης υπό όρο

2.3.2.

Η υποχρέωση προσκόμισης βεβαίωσης εκ μέρους του κρατουμένου περί αποδοχής του σε συγκεκριμένο πρόγραμμα σωματικής και ψυχικής απεξάρτησης εκτός του καταστήματος κράτησης

2.3.3.

Η υποχρέωση παρακολούθησης συγκεκριμένου τύπου προγράμματος και η δυνατότητα αλλαγής αυτού

2.3.4.

Η δυνατότητα επιβολής πρόσθετων όρων στον απολυθέντα κρατούμενο

2.3.5. Η παραβίαση της χορηγηθείσας απόλυσης

2.3.5.1. Η άρση της ειδικής απόλυσης υπό όρο

2.3.5.2. Η δυνατότητα ανάκλησης της ειδικής απόλυσης υπό όρο

2.4.

Οι συνέπειες από την ολοκλήρωση του θεραπευτικού προγράμματος εκτός του καταστήματος κράτησης - Η οριστική απότιση της ποινής

3.

Η απόλυση υπό τον όρο διατήρησης της απεξάρτησης κατά το άρθρο 35§2 ν. 4139/2013

3.1. Εισαγωγικά

3.2.

Προϋποθέσεις χορήγησης της απόλυσης υπό όρο κατά το άρθρο 35§2 ν. 4139/2013

3.2.1. Καταδίκη σε ποινή φυλάκισης για οποιοδήποτε έγκλημα

3.2.1.1.

Το περιεχόμενο του όρου «οποιοδήποτε έγκλημα»

3.2.1.1.1.

Τα εγκλήματα για τα οποία μπορεί να χορηγηθεί απόλυση υπό όρο

3.2.1.1.2.

Τα εγκλήματα για τα οποία δεν μπορεί να χορηγηθεί απόλυση υπό όρο

3.2.1.2.

Η επιβολή ποινής φυλάκισης

3.2.2.

Η επιτυχής παρακολούθηση θεραπευτικού προγράμματος σωματικής και ψυχικής απεξάρτησης εντός του καταστήματος κράτησης

3.2.3. Η εξάρτηση του κρατουμένου

3.2.4.

Η διαγωγή του κρατουμένου ως προϋπόθεση για τη χορήγηση της ειδικής απόλυσης υπό όρο

3.3.

Η επιβολή και η τήρηση του όρου της υποχρέωσης διατήρησης της απεξάρτησης του απολυόμενου κρατουμένου

3.3.1.

Αρμόδιο όργανο για τη χορήγηση της ειδικής απόλυσης υπό όρο - Η προβλεπόμενη διαδικασία

3.3.2.

Η υποχρέωση διατήρησης της απεξάρτησης του απολυθέντος κρατουμένου

3.3.3.

Η δυνατότητα επιβολής πρόσθετων όρων στον απολυθέντα κρατούμενο

3.3.4. Η παραβίαση της χορηγηθείσας απόλυσης

3.3.4.1. Η άρση της ειδικής απόλυσης υπό όρο

3.3.4.2.

Η δυνατότητα ανάκλησης της ειδικής απόλυσης υπό όρο

3.4.

Η παρέλευση του χρόνου δοκιμασίας - Η οριστική απότιση της ποινής

4.

Η απόλυση υπό όρο ανηλίκων και νεαρών ενηλίκων δραστών που τέλεσαν πράξεις που εμπίπτουν στον ν. 4139/2013

4.1. Εισαγωγικά - Ζητήματα διαχρονικού δικαίου

4.2.

Η χορήγηση απόλυσης υπό όρο σε ανηλίκους που τέλεσαν πράξεις που εμπίπτουν στον ν. 4139/2013 πριν από τη θέση σε ισχύ του νέου Π.Κ

4.2.1.

Οι προϋποθέσεις χορήγησης απόλυσης υπό όρο σε ανήλικους δράστες κατά το προϊσχύσαν άρθρο 129§9 Π.Κ. - Η συγκριτική επισκόπηση των προϋποθέσεων αυτών με τις αντίστοιχες των ειδικών απολύσεων του ν. 4139/2013

4.2.1.1.

Καταδίκη σε περιορισμό σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων για τα αναφερόμενα στο άρθρο 20 ν. 4139/2013 εγκλήματα ή για έγκλημα που φέρεται ότι τελέστηκε για να διευκολυνθεί η χρήση ναρκωτικών ουσιών

4.2.1.1.1.

Το είδος του τελεσθέντος εγκλήματος - Η επιβολή της ποινής του περιορισμού σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων

4.2.1.1.1.1.

Τα εγκλήματα που τυποποιούνται ειδικά στον ν. 4139/2013

4.2.1.1.1.2.

Τα εγκλήματα που φέρεται ότι τελέστηκαν για να διευκολυνθεί η χρήση ναρκωτικών ουσιών

4.2.1.2.

Η επιτυχής παρακολούθηση εγκεκριμένου συμβουλευτικού προγράμματος απεξάρτησης εντός του ειδικού καταστήματος κράτησης

4.2.1.3.

Πραγματική έκτιση του ενός τρίτου (1/3) της επιβληθείσας ποινής

4.2.1.4. Η εξάρτηση του κρατουμένου

4.2.1.5.

Η διαγωγή του κρατουμένου ως προϋπόθεση για τη χορήγηση της ειδικής απόλυσης υπό όρο

4.2.2.

Αποτίμηση της συγκριτικής επισκόπησης της διάταξης του άρθρου 129§9 Π.Κ. με το πλαίσιο των απολύσεων του ν. 4139/2013

4.3.

Η χορήγηση απόλυσης υπό όρο σε ανηλίκους που τέλεσαν πράξεις που εμπίπτουν στον ν. 4139/2013 μετά από τη θέση σε ισχύ του νέου Π.Κ

4.4.

Η χορήγησης απόλυσης υπό όρους σε νεαρούς ενήλικες που τέλεσαν πράξεις που εμπίπτουν στον ν. 4139/2013

4.4.1. Εισαγωγικά

4.4.2.

Το πεδίο εφαρμογής της διάταξης του άρθρου 39§1 ν. 4139/2013 σε σχέση με την απόλυση υπό όρο νεαρών ενηλίκων δραστών στους οποίους επιβλήθηκε ποινικός σωφρονισμός

5.

Η απόλυση υπό όρους για τους πληροφοριοδότες κατά το άρθρο 27§5 ν. 4139/2013

5.1. Εισαγωγικά

5.2.

Η ρύθμιση του άρθρου 27 ν. 4139/2013: Από τη «μεταμέλεια» στα «ευνοϊκά μέτρα»

5.3.

Οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση της απόλυσης υπό όρο του άρθρου 27§5 ν. 4139/2013

5.3.1.

Καταδίκη σε στερητική της ελευθερίας ποινή για κάποιο από τα εγκλήματα που αναφέρονται στα άρθρα 20 έως 22 ν. 4139/2013

5.3.2.

Η παροχή πληροφοριών με πρωτοβουλία του κρατουμένου

5.3.2.1.

Η συνδρομή του δράστη στην ανακάλυψη ή εξάρθρωση εγκληματικής οργάνωσης διακίνησης ναρκωτικών ή στην ανακάλυψη και σύλληψη διακινητή ναρκωτικών

5.3.2.2.

Η εξ ιδίας πρωτοβουλίας παροχή πληροφοριών εκ μέρους του κρατουμένου

5.3.3.

Η αξιολογική διαβάθμιση της ευθύνης και της βαρύτητας της πράξης του κρατουμένου-πληροφοριοδότη και του καταγγελλόμενου τρίτου

5.3.4.

Η διαγωγή του κρατουμένου ως προϋπόθεση για τη χορήγηση της ειδικής απόλυσης υπό όρο

5.4.

Η χορήγηση της απόλυσης υπό όρο του άρθρου 27§5 ν. 4139/2013

5.4.1.

Αρμόδιο όργανο για τη χορήγηση της ειδικής απόλυσης υπό όρο

5.4.2.

Η παραβίαση της χορηγηθείσας απόλυσης - Η άρση και η ανάκλησή της

5.5.

Η παρέλευση του χρόνου δοκιμασίας - Η οριστική απότιση της ποινής

6.

Η περίπτωση της απόλυσης υπό όρο των καταδικασθέντων σε ποινή πρόσκαιρης κάθειρξης υπό τις επιβαρυντικές περιστάσεις των άρθρων 22 και 23 ν. 4139/2013

6.1. Σύντομη αναδρομή

6.2.

Ισχύον καθεστώς - Η νέα ρύθμιση του άρθρου 105Β§1 περ. γ΄ Π.Κ

6.2.1. Εισαγωγικά

6.2.2.

Προϋποθέσεις ενεργοποίησης της απόλυσης υπό όρο του άρθρου 105Β§1 περ. γ΄ Π.Κ.

6.2.2.1.

Η ενεργοποίηση της διάταξης του άρθρου 105Β§1 περ. γ΄ Π.Κ. στην περίπτωση επιβολής συνολικής ποινής

6.2.2.1.1.

Η αρχή της αυθυπαρξίας της συνολικής ποινής ως ερμηνευτικό εργαλείο για τη χορήγηση της απόλυσης υπό όρο του άρθρου 105Β§1 περ. γ΄ Π.Κ

6.2.2.1.2.

Η αρχή της αυτοτέλειας των επιμέρους ποινών ως ερμηνευτικό εργαλείο για τη χορήγηση της απόλυσης υπό όρο του άρθρου 105Β§1 περ. γ΄ Π.Κ

6.2.2.2. Συμπεράσματα

6.2.3.

Ζητήματα διαχρονικού δικαίου: Ο αποκλεισμός της αναδρομικής εφαρμογής της διάταξης του άρθρου 105Β§1 περ. γ΄ Π.Κ. για κρατουμένους που τέλεσαν πράξεις προ της δημοσίευσης του ν. 4855/2021

6.2.4.

Δικονομικά ζητήματα σχετικά με την απόλυση υπό όρο του άρθρου 105Β§1 περ. γ΄ Π.Κ. - Η παραβίαση της χορηγηθείσας απόλυσης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Ο χαρακτήρας των ειδικών απολύσεων υπό όρο

1.

Ο χαρακτήρας της απόλυσης υπό όρο του άρθρου 35§1 ν. 4139/2013

2.

Ο χαρακτήρας της απόλυσης υπό όρο του άρθρου 35§2 ν. 4139/2013

3.

Ο χαρακτήρας της απόλυσης υπό όρο των ανηλίκων και των νεαρών ενηλίκων δραστών

4.

Ο χαρακτήρας της απόλυσης υπό όρο του άρθρου 27§5 ν. 4139/2013

5.

Ο χαρακτήρας της απόλυσης υπό όρο των καταδικασθέντων σε ποινές πρόσκαιρης κάθειρξης υπό τις επιβαρυντικές περιστάσεις των άρθρων 22 και 23 ν. 4139/2013

6.

Η συμβατότητα των ειδικών απολύσεων με τον χαρακτήρα της απόλυσης υπό όρο του Γενικού Μέρους του Π.Κ.

6.1.

Εισαγωγικά - Ο ειδικότερος προσδιορισμός του περιεχομένου του χαρακτήρα της απόλυσης υπό όρο που προβλέπεται στο Γενικό Μέρος του Π.Κ

6.2.

Η συμβατότητα της απόλυσης υπό όρο κατά το άρθρο 35§1 ν. 4139/2013 με τον χαρακτήρα της απόλυσης υπό όρο του Γενικού Μέρους του Π.Κ

6.3.

Η συμβατότητα της απόλυσης υπό όρο κατά το άρθρο 35§2 ν. 4139/2013 με τον χαρακτήρα της απόλυσης υπό όρο του Γενικού Μέρους του Π.Κ

6.4.

Η συμβατότητα της απόλυσης υπό όρο των ανηλίκων και των νεαρών ενηλίκων δραστών που έχουν τελέσει πράξεις που εμπίπτουν στον ν. 4139/2013 με τον χαρακτήρα της απόλυσης υπό όρο του Γενικού Μέρους του Π.Κ.

6.5.

Η συμβατότητα της απόλυσης υπό όρο κατά το άρθρο 27§5 ν. 4139/2013 με τον χαρακτήρα της απόλυσης υπό όρο του Γενικού Μέρους του Π.Κ

6.6.

Η συμβατότητα της απόλυσης υπό όρο των καταδικασθέντων σε ποινές κάθειρξης για τις πράξεις των άρθρων 22 και 23 ν. 4139/2013 με τον χαρακτήρα της απόλυσης υπό όρο του Γενικού Μέρους του Π.Κ.

Τελικές σκέψεις

Βιβλιογραφία - Αρθρογραφία

Βιβλιογραφία

Ι. Ελληνική

ΙΙ. Ξενόγλωσση

Αρθρογραφία

Ι. Ελληνική

ΙΙ. Ξενόγλωσση