Π. Στάγκος, Το νομικό πλαίσιο των διεθνών επενδύσεων, 2005

Στο βιβλίο αυτό του καθηγητή της Νομικής Σχολής Θεσσαλονίκης Πέτρου Στάγκου έχουν συγκεντρωθεί και ταξινομηθεί όλα τα βασικά νομικά κείμενα που διέπουν τη συμμετοχή της χώρας μας στη ροή των διεθνών κεφαλαίων, στην πραγματοποίηση διεθνών επενδύσεων.

Για πολλά χρόνια μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο η Ελλάδα ήταν χώρα υποδοχής διεθνών επενδύσεων. Το σχετικό νομικό πλαίσιο ήταν σχεδόν αποκλειστικά εθνικής προέλευσης και αποσκοπούσε στην προσέλκυση της επένδυσης κεφαλαίων εξωτερικού στο ελληνικό έδαφος. Σ’ αυτή την παραδοσιακή ιδιότητα της χώρας μας ως χώρας εισδοχής ξένων κεφαλαίων κατά την τελευταία δεκαπενταετία προστέθηκε η ιδιότητά της και ως χώρας εξαγωγής κεφαλαίων, αφενός μεν λόγω της συμμετοχής της στην εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης με την ίδρυση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, κυρίως δε λόγω της μεγάλης κινητικότητας που επιδεικνύουν οι ελληνικές ιδιωτικές επιχειρήσεις, στο πεδίο των άμεσων επενδύσεων, στις χώρες της Βαλκανικής Χερσονήσου, στην κεντρο-ανατολική Ευρώπη και στις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ. Εξαιτίας του τελευταίου αυτού δεδομένου διαφοροποιήθηκε και η υφή του νομικού πλαισίου που αφορά στη συμμετοχή της Ελλάδας στην κλίμακα των διεθνών επενδύσεων. Πέραν του κοινοτικού δικαίου της ελεύθερης κυκλοφορίας των κεφαλαίων στον ευρωπαϊκό χώρο, το οποίο ενσωματώθηκε στην έννομη τάξη της χώρας μας, το διεθνές συμβατικό δίκαιο, διμερές και πολυμερές, έχει πλέον προστεθεί στα νομικά μέσα που επιστρατεύει η Πολιτεία με σκοπό να παρέχει επαρκή βαθμό νομικής προστασίας και ασφάλειας είτε στους Έλληνες επιχειρηματίες που επενδύουν σε τρίτες χώρες είτε στους αλλοδαπούς επιχειρηματίες που επενδύουν τα κεφάλαιά τους στην Ελλάδα.

Μια αρκετά εκτενής εισαγωγή του βιβλίου εξηγεί τη νομική και πρακτική σημασία και αξία των διμερών και πολυμερών συμφωνιών για την προστασία και την προώθηση των επενδύσεων που έχει κυρώσει και επικυρώσει η χώρα μας, οι οποίες συνθέτουν το μεγαλύτερο μέρος του σχετικού νομικού πλαισίου. Στη συλλογή των πηγών του πλαισίου αυτού που ακολουθεί προτάσσονται οι εθνικές συνταγματικές και κανονιστικές ρυθμίσεις των διεθνών επενδύσεων. Ακολουθούν οι διμερείς συμφωνίες οι οποίες έχουν συναφθεί και ισχύουν με αντικείμενο την αμοιβαία προστασία και προώθηση των επενδύσεων που πραγματοποιούνται είτε από ελληνικά κεφάλαια στην εκάστοτε αντισυμβαλλόμενη χώρα, είτε από κεφάλαια της εκάστοτε αντισυμβαλλόμενης χώρας επί του ελληνικού εδάφους. Το τρίτο μέρος του βιβλίου απαρτίζεται από τις πολυμερείς συμφωνίες διεθνών επενδύσεων στις οποίες μετέχει η ελληνική Πολιτεία. Προτάσσεται η σπουδαιότερη απ’ αυτές, η πολυμερής σύμβαση για την ίδρυση του Διεθνούς Κέντρου Επίλυσης Διαφορών που ανακύπτουν από επενδύσεις (η σύμβαση ICSID), η οποία, συνδυαζόμενη με συμβατικές ρήτρες που είναι συνήθως ενταγμένες σε διμερή συμφωνία επενδύσεων, βελτιστοποιούν την έννομη προστασία του ιδιώτη επενδυτή όταν αυτός αντιμετωπίζει προβλήματα με τις αρχές της χώρας όπου ασκεί τη δραστηριότητά του. Το μέρος αυτό του βιβλίου συμπληρώνεται με τις υπόλοιπες πολυμερείς συμβάσεις επενδύσεων, οι οποίες αφορούν είτε σε ποιοτικά ζητήματα των διεθνών επενδύσεων (ασφάλιση από πολιτικούς κινδύνους, αντιμετώπιση του εμπορικού προστατευτισμού), είτε σε είδη διεθνών επενδύσεων (επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας), είτε σε επενδύσεις που γίνονται σε ευρείες αλλά συγκεκριμένες γεωγραφικές ενότητες του πλανήτη (Αφρική, Καραϊβική, χώρες του Ειρηνικού).

Το βιβλίο ολοκληρώνεται με αναλυτικό ευρετήριο των χωρών που συνδέονται με τη χώρα μας, στο πεδίο των διεθνών επενδύσεων, μέσω των διμερών και πολυμερών συμφωνιών, το οποίο αυξάνει τη χρηστικότητα του βιβλίου για τους νομικούς που ενδιαφέρονται για την ύλη του.