Π. Αλικάκος, Κατάχρηση εμπράγματου δικαιώματος, 2007
Στη συγκεκριμένη μελέτη ερευνάται διεξοδικά το ζήτημα της κατάχρησης εμπράγματου δικαιώματος. Η μελέτη χωρίζεται σε τρεις ενότητες.
Στην πρώτη ενότητα προσεγγίζεται η κατάχρηση δικαιώματος διακρινόμενη σε επιμέρους μορφές. Τηρείται η ομαδοποίηση στις μορφές που διαψεύδουν τη δικαιολογημένη εμπιστοσύνη ενός τρίτου προσώπου, δηλαδή την αντιφατική συμπεριφορά και την αποδυνάμωση, και στις λοιπές μορφές (κακοβουλία, κακόπιστη κτήση, αδικαιολογήτως επαχθή συμπεριφορά, υπέρβαση της συνήθους χρήσης του δικαιώματος και άσκηση δικαιώματος με υποδεέστερο συμφέρον, έναντι του συμφέροντος που προασπίζει ένα αντίθετο δικαίωμα). Αναφορά δεν γίνεται μόνο στο εμπράγματο δικαίωμα, αλλά στο δικαίωμα γενικά. Σκοπός είναι να δοθεί το αναγκαίο θεωρητικό υπόβαθρο, επάνω στο οποίο θα ακολουθήσει η παρουσίαση των νομολογιακών θέσεων σχετικά με την κατάχρηση στα εμπράγματα δικαιώματα.
Στη δεύτερη ενότητα παρουσιάζονται οι θέσεις της ελληνικής νομολογίας σχετικά με την κατάχρηση στα εμπράγματα δικαιώματα. Αρχικά παρουσιάζονται τα γενικά χαρακτηριστικά της κάθε μορφής κατάχρησης κατά τη νομολογία και γίνεται η αντιπαραβολή με τα χαρακτηριστικά που δέχεται για κάθε μορφή η θεωρία. Σημειώνονται οι αποκλίσεις και οι συγκλίσεις των απόψεων. Στη συνέχεια παρατίθεται χαρακτηριστική περιπτωσιολογία σχετικά με κάθε μορφή κατάχρησης. Το εύρος των εμπράγματων δικαιωμάτων που εξετάζεται είναι μεγάλο. Έτσι, για παράδειγμα, περιγράφεται η στάση της νομολογίας σε σχέση με την αντιφατική συμπεριφορά, όπως αυτή εμφανίζεται στην κυριότητα γενικά, αλλά και σε συγκεκριμένες μορφές της, την οριζόντια ιδιοκτησία και τη συγκυριότητα, στις πραγματικές δουλείες και στις αναγκαστικές απαλλοτριώσεις ή σε σχέση με την κακόπιστη κτήση, όπως αυτή εμφανίζεται στην κυριότητα γενικά και στους αγροτικούς κλήρους ειδικότερα. Αντίστοιχα, η ίδια παρουσίαση ακολουθείται και στις υπόλοιπες μορφές κατάχρησης, στο μέτρο που η νομολογία ασχολήθηκε με μία μορφή κατάχρησης αναφορικά με ένα δικαίωμα.
Τέλος, στην τρίτη ενότητα παρουσιάζονται οι συνέπειες της καταχρηστικής κτήσης και άσκησης ενός εμπράγματου δικαιώματος. Αναφέρονται πρώτα οι συνέπειες στο ίδιο το δικαίωμα και στην εμπράγματη αξίωση, στη συνέχεια οι συνέπειες στην (εμπράγματη) δικαιοπραξία και στην υλική πράξη και, τέλος, οι συνέπειες στις (εμπράγματες) αγωγές και ενστάσεις, αφενός όταν οι τελευταίες ασκούνται καταχρηστικά, αφετέρου όταν το δικαίωμα, το οποίο αυτές προβάλλουν δικονομικώς αποκτήθηκε ή ασκήθηκε καταχρηστικώς.
Πληροφορίες έκδοσης
Πίνακας περιεχομένων +
Πρόλογος
Κυριότερες συντομογραφίες
Εισαγωγή
Α. Γενικά
1. Καταχρηστική κτήση και άσκηση δικαιώματος
2. Κτήση και άσκηση του εμπράγματου δικαιώματος
3. Καταχρηστική κτήση και άσκηση εμπράγματου δικαιώματος
Β. Αντικείμενο και διάρθρωση της μελέτης
Ι. Οι θέσεις της θεωρίας ως προς την κατάχρηση δικαιώματος
Α. Οι γενικές αρχές
Β. Μορφές κατάχρησης δικαιώματος
1. Εισαγωγή
2. Αντιφατική συμπεριφορά και αποδυνάμωση δικαιώματος
i. Αντιφατική συμπεριφορά
α) Προϋποθέσεις της αντιφατικής συμπεριφοράς
αα) Η αντίφαση στη συμπεριφορά του δικαιούχου
ββ) Το μη αναστρέψιμο της διαμορφωμένης κατάστασης
γγ) Η επέλευση επαχθών συνεπειών για τον υπόχρεο
δδ) Η εύλογη εμπιστοσύνη του υποχρέου
β) Αντιφατική συμπεριφορά και ακυρότητα λόγω τύπου της εμπράγματης δικαιοπραξίας ειδικότερα
ii. Αποδυνάμωση δικαιώματος
α) Υποστηριζόμενες απόψεις ως προς τις προϋποθέσεις της αποδυνάμωσης
αα) Η κρατούσα άποψη
ββ) Η άποψη που δέχεται τη δημιουργία «πραγματικού εμπιστοσύνης»
β) Αποδυνάμωση δικαιώματος και ακυρότητα λόγω τύπου της εμπράγματης δικαιοπραξίας ειδικότερα
3. Λοιπές μορφές καταχρηστικής συμπεριφοράς
i. Κακοβουλία
ii. Κακόπιστη κτήση δικαιώματος
iii. Αδικαιολογήτως επαχθής συμπεριφορά
α) Έννοια και χαρακτηριστικά γνωρίσματα
β) Εκφάνσεις απαγόρευσης της αδικαιολογήτως επαχθούς συμπεριφοράς
αα) Η ΑΚ 1125 εδ. β΄
ββ) Η ΑΚ
γγ) Οι ΑΚ 1029 εδ. β΄ και 1031 εδ. β΄
iv. Υπέρβαση της συνήθους χρήσης
α) Έννοια και χαρακτηριστικά γνωρίσματα
β) Η λειτουργία του άρθρου 1003 ΑΚ ως έκφανση της απαγόρευσης υπέρβασης της συνήθους χρήσης του δικαιώματος της κυριότητας
γ) Η υπέρβαση της συνήθους χρήσης του δικαιώματος στο δίκαιο του περιβάλλοντος
v. Καταχρηστικότητα ως απόρροια της στάθμισης αντιτιθέμενων συμφερόντων
α) Συμφέρον και έννομο συμφέρον
β) Έννοια και κριτήρια της στάθμισης
γ) Οι διατάξεις του γειτονικού δικαίου ως έκφανση της καταχρηστικότητας λόγω στάθμισης συμφερόντων
ΙΙ. Νομολογιακές θέσεις ως προς την κατάχρηση εμπράγματου δικαιώματος
Α. Γενικές παρατηρήσεις
Β. Αντιφατική συμπεριφορά και αποδυνάμωση
1. Αντιφατική συμπεριφορά
i. Γενικά χαρακτηριστικά
α) Η συμπεριφορά του δικαιούχου
β) Η πραγματική κατάσταση που διαμορφώθηκε
γ) Η επέλευση επαχθών συνεπειών για τον υπόχρεο
δ) Η δημιουργία εύλογης πεποίθησης από τον υπόχρεο
ε) Η αιτιώδης συνάφεια
ii. Περιπτωσιολογία
α) Κυριότητα γενικά
β) Ειδικότερες μορφές κυριότητας
αα) Οριζόντια ιδιοκτησία
ββ) Συγκυριότητα
γ) Πραγματικές δουλείες
δ) Αναγκαστικές απαλλοτριώσεις
iii. Αντιφατική συμπεριφορά και ακυρότητα λόγω τύπου της εμπράγματης δικαιοπραξίας ειδικότερα
2. Αποδυνάμωση δικαιώματος
i. Γενικά χαρακτηριστικά
α) Η μακρόχρονη αδράνεια του δικαιούχου και του δικαιοπαρόχου του
αα) Η σημασία του χρονικού στοιχείου στην αποδυνάμωση
ββ) Η έναρξη και η χρονική διάρκεια της αδράνειας
γγ) Ενιαία η αντιμετώπιση της αδράνειας του δικαιούχου και του δικαιοπαρόχου του
β) Οι ειδικές περιστάσεις και η δημιουργία παγιωμένης κατάστασης
γ) Η επέλευση επαχθών συνεπειών για τον υπόχρεο
δ) Η δημιουργία εύλογης πεποίθησης από τον υπόχρεο
ε) Η αιτιώδης συνάφεια
ii. Περιπτωσιολογία
α) Ειδικές μορφές κυριότητας
αα) Οριζόντια ιδιοκτησία
ββ) Αγροτικός κλήρος
γγ) Συγκυριότητα
β) Πραγματικές και προσωπικές δουλείες
γ) Αναγκαστικές απαλλοτριώσεις
iii. Αποδυνάμωση και ακυρότητα λόγω τύπου της εμπράγματης δικαιοπραξίας ειδικότερα
Γ. Λοιπές μορφές καταχρηστικής συμπεριφοράς
1. Κακοβουλία
2. Κακόπιστη κτήση
i. Γενικά χαρακτηριστικά
ii. Περιπτωσιολογία
α) Κυριότητα γενικά
β) Ειδικότερα ο αγροτικός κλήρος
3. Αδικαιολογήτως επαχθής συμπεριφορά
i. Γενικά χαρακτηριστικά
ii. Περιπτωσιολογία
α) Κυριότητα
β) Πραγματικές δουλείες
4. Υπέρβαση της συνήθους χρήσης
i. Γενικά χαρακτηριστικά
ii. Περιπτωσιολογία
α) Κυριότητα
β) Πραγματικές δουλείες
γ) Δίκαιο περιβάλλοντος
5. Καταχρηστικότητα ως απόρροια της στάθμισης αντιτιθέμενων συμφερόντων
i. Γενικά χαρακτηριστικά
ii. Περιπτωσιολογία
α) Οριζόντια ιδιοκτησία
β) Συγκυριότητα
γ) Πραγματικές δουλείες
IΙΙ. Συνέπειες της κατάχρησης δικαιώματος στο εμπράγματο δίκαιο
Α. Γενικά
Β. Στο πεδίο των εμπράγματων δικαιωμάτων και δικαιοπραξιών
1. Συνέπειες στο εμπράγματο δικαίωμα και στην εμπράγματη αξίωση
2. Συνέπειες στην υλική πράξη και στην εμπράγματη δικαιοπραξία
Γ. Στο πεδίο των εμπράγματων αγωγών και ενστάσεων
Βιβλιογραφία
Ελληνόγλωσση
Ξενόγλωσση
Ευρετήριο ύλης
Ευρετήριο δικαστικών αποφάσεων
Τύπος περιεχομένου
Κατηγορίες
Σχετικές εκδόσεις
