Ν. Μπάρμπας, Άμεσοι φόροι και Κοινοτικό Δίκαιο, 2005

Ένα σημαντικό ζήτημα που απασχολεί την πρακτική της δημοσιονομικής διοίκησης και τα δικαστήρια των κρατών μελών της ΕΕ, κυρίως μετά την κατάργηση των φορολογικών συνόρων και την εγκαθίδρυση της ενιαίας εσωτερικής αγοράς μεταξύ αυτών, είναι η αντιμετώπιση των εμποδίων που προκαλούνται στη λειτουργία των κανόνων της αγοράς αυτής κυρίως λόγω καθυστέρησης της προσαρμογής της φορολογικής νομοθεσίας των κρατών μελών στον τομέα της άμεσης φορολογίας προς το κοινοτικό δίκαιο (πρωτογενές και παράγωγο). Τα εμπόδια αυτά επικεντρώνονται στον τομέα λειτουργίας των κανόνων του ανταγωνισμού και ειδικότερα των κρατικών ενισχύσεων, στους τομείς της λειτουργίας των θεμελιωδών οικονομικών ελευθεριών (ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, των επιχειρήσεων, των υπηρεσιών και των κεφαλαίων) που προβλέπουν οι διατάξεις της Συνθήκης, καθώς και στους τομείς της εναρμόνισης της φορολογίας του εισοδήματος που προέρχεται από τη διασυνοριακή συνεργασία των επιχειρήσεων, από τους τόκους καταθέσεων αποταμιεύσεως κατοίκων διαφορετικών κρατών μελών σε σχέση με το κράτος της κατάθεσης και από τους διανεμόμενους τόκους και δικαιώματα μεταξύ συνδεδεμένων επιχειρήσεων, που προβλέπουν οι κοινοτικές οδηγίες.

Τα προβλήματα αυτά προς το παρόν αντιμετωπίζονται με επιτυχία από τη νομολογία του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ), που άρχισε να διαμορφώνεται κυρίως από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, αλλά και από την έστω και περιορισμένη εναρμόνιση της φορολογικής νομοθεσίας των κρατών μελών στον τομέα της άμεσης φορολογίας προς τις εγκριθείσες κοινοτικές οδηγίες.

Μέχρι σήμερα, η χώρα μας λόγω καθυστέρησης της προσαρμογής της εθνικής της νομοθεσίας στον τομέα της άμεσης φορολογίας προς το ευρύτερο κοινοτικό δίκαιο (πρωτογενές και παράγωγο), αρκετές ήταν οι περιπτώσεις που προσήχθη ενώπιον του ΔΕΚ. Αποφάσεις κατά της Ελλάδας, όπως π.χ. στις υποθέσεις «Αθηναϊκή Ζυθοποιία-Amstel» και «Royal Banc of Scotland» κτλ. έχουν αποτελέσει σταθμούς στη διαμόρφωση της νομολογίας του ΔΕΚ και έχουν χρησιμοποιηθεί ως πρότυπο για την ερμηνεία και εφαρμογή του κοινοτικού δικαίου όχι μόνο από τα εθνικά δικαστήρια των κρατών μελών αλλά και από το ίδιο το ΔΕΚ σε μεταγενέστερες αποφάσεις τους. Ήδη, σύμφωνα με πρόσφατες δημοσιογραφικές πληροφορίες (βλ. Ελευθεροτυπία της 15.1.2005, Οικονομική, σ. 23), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να αποστείλει αιτιολογημένη γνώμη στην Ελλάδα λόγω μη εμπρόθεσμης μεταφοράς της Οδηγίας 2003/49/ΕΚ, της σχετικής με την εναρμόνιση του φορολογικού καθεστώτος των διανεμόμενων τόκων και δικαιωμάτων μεταξύ συνδεδεμένων επιχειρήσεων.

Επειδή τα ζητήματα που συνεπάγεται η μη προσαρμογή της άμεσης φορολογίας των κρατών μελών προς το κοινοτικό δίκαιο δεν έχουν ακόμη αποτελέσει αντικείμενα ικανοποιητικής επεξεργασίας όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στον ευρύτερο κοινοτικό χώρο, ευελπιστούμε ότι η συμβολή της παρούσης μελέτης για την αντιμετώπιση αυτών τόσο από τον ερευνητή όσο και κυρίως από τον εφαρμοστή, -δικηγόρο, δικαστή,- του φορολογικού δικαίου της χώρας μας θα είναι εξαιρετικά χρήσιμη.

Ειδικότερα, με την παρούσα μελέτη επιδιώχθηκε: πρώτον η καταγραφή των προβλημάτων που δημιουργούνται στα κράτη μέλη και ειδικότερα στην Ελλάδα από τη μη προσαρμογή της εθνικής νομοθεσίας περί άμεσης φορολογίας αυτών προς τους κανόνες της ενιαίας εσωτερικής αγοράς, δεύτερον η συναγωγή συμπερασμάτων και τρίτον Πρόταση των ενδεδειγμένων λύσεων.