Ι. Συμεωνίδης, Η διοικητική απέλαση, 2008

Πρόλογος.

Συντομογραφίες.

Εισαγωγικά - ιστορικά προλεγόμενα.

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

ΤΟ ΕΥΡΥΤΕΡΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΑΠΕΛΑΣΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΛΑΙΣΙΟ

Α. Η είσοδος, παραμονή και απομάκρυνση των αλλοδαπών,

υπό το Σύνταγμα και το διεθνές δίκαιο

I. Η συνταγματική προστασία των αλλοδαπών γενικώς.

II. Η είσοδος και η παραμονή των αλλοδαπών στη χώρα. Δια-

κρίσεις στη βάση του άρθρου 5 §4 Συντ. και περιορισμοί

στη διακριτική ευχέρεια της διοίκησης από το Σύνταγμα

και το διεθνές δίκαιο.

III. Η ελεύθερη κυκλοφορία όσων αλλοδαπών διαμένουν νόμι-

μα στη χώρα και οι περιορισμοί της. Οι έλεγχοι ταυτοτή-

των και δικαιολογητικών διαμονής, η έξοδος και επανείσο-

δός τους στη χώρα.

IV. Η δυνατότητα απέλασης των αλλοδαπών και οι λόγοι που

μπορούν να τη δικαιολογήσουν.

Β. Η προστασία των αλλοδαπών στα πλαίσια της ΕΣΔΑ

Ι. Ο οικουμενικός και «εξ αντανακλάσεως» χαρακτήρας της

προστασίας.

α. Γενικά χαρακτηριστικά και έκταση της παρεχόμενης

από την ΕΣΔΑ προστασίας.

β. Μη αναγνώριση από την ΕΣΔΑ δικαιώματος εισόδου

και διαμονής καθώς και δικαιώματος μη απέλασης αλ-

λοδαπών. Παροχή προστασίας «εξ αντανακλάσεως»,

μέσω του ελέγχου παραβίασης δικαιωμάτων που κατο-

χυρώνονται στην ΕΣΔΑ.

ΙΙ. Η προστασία των αλλοδαπών με βάση το άρθρο 3 της

ΕΣΔΑ. Ο απόλυτος χαρακτήρας του δικαιώματος και η

προσπάθεια του ΕΔΔΑ να διασφαλίσει σ’ αυτό ένα πλήρες

αποτέλεσμα.

ΙΙΙ. Η προστασία των αλλοδαπών με βάση το άρθρο 8 της

ΕΣΔΑ.

α. Η εφαρμογή του άρθρου 8 στην οικογενειακή συνένωση

και στην απομάκρυνση των αλλοδαπών. Διακυμάνσεις

στη νομολογία του ΕΔΔΑ.

β. Έκταση της παρεχόμενης προστασίας. Θετικές υποχρε-

ώσεις του κράτους και αυτοτελές πεδίο προστασίας της

«ιδιωτικής ζωής». Κριτήρια ελέγχου μιας δίκαιης ισορ-

ροπίας και χρονικό σημείο αξιολόγησης της επέμβασης

IV. Η προστασία των αλλοδαπών με βάση το άρθρο 5 της

ΕΣΔΑ.

V. Η μη ένταξη των μέτρων απομάκρυνσης στο πεδίο προστα-

σίας του άρθρου 6 της ΕΣΔΑ. Η φύση των μέτρων αυτών

κατά το ΕΔΔΑ.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Α. Υπήκοοι κρατών μελών και «προνομιούχοι» υπήκοοι τρί-

των χωρών

I. Η ελεύθερη κυκλοφορία των κοινοτικών υπηκόων και οι

προϋποθέσεις απομάκρυνσής τους από το έδαφος των κρα-

τών μελών.

II. Η «προνομιούχα» κατηγορία των υπηκόων τρίτων χωρών,

συζύγων κοινοτικών υπηκόων και οι εργαζόμενοι σε επι-

χειρήσεις παροχής διασυνοριακών υπηρεσιών.

III. Αντιμετώπιση εργαζομένων, υπηκόων κρατών που συνδέ-

ονται με την Ευρωπαϊκή Ένωση με ειδικές Συμφωνίες. Η

περίπτωση των Τούρκων εργαζομένων.

IV. Η κινητικότητα των υπηκόων των νέων κρατών μελών της

Ευρωπαϊκής Ένωσης.

V. Ελεύθερη κυκλοφορία και «ευρωπαϊκή ιθαγένεια». Η νέα

ρύθμιση της Οδηγίας 2004/38/ΕΚ σχετικά με το δικαίωμα

ελεύθερης κυκλοφορίας και διαμονής των πολιτών της

Ένωσης στην επικράτεια των κρατών μελών.

VI. Κριτική προσέγγιση της νομολογίας του ΔΕΚ. Συσχέτιση

και σύγκλιση προς τη νομολογία του ΕΔΔΑ και εδραίωση

της «ευρωπαϊκής δημόσιας τάξης των δικαιωμάτων του αν-

θρώπου».

B. Μετανάστευση και ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Κοινοτικό δί-

καιο και υπήκοοι τρίτων χωρών

Ι. Το μεταναστευτικό φαινόμενο στα πλαίσια της διαδικασί-

ας ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Από το χώρο ελεύθερης κυ-

κλοφορίας Σένγκεν, στο χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και

δικαιοσύνης.

ΙΙ. Προς μια προσέγγιση των εθνικών νομοθεσιών ή μία κοινή

μεταναστευτική πολιτική;.

α. Η αντιμετώπιση των υπηκόων τρίτων χωρών που διαμέ-

νουν νόμιμα στα κράτη μέλη.

β. Καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης και πρω-

τοβουλίες για μια ελάχιστη εναρμόνιση των διαδικασι-

ών απομάκρυνσης με ανθρώπινο πρόσωπο και πλήρη

σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

ΙΙΙ. Η σταδιακή διαμόρφωση ενός παράγωγου κοινοτικού δι-

καίου για την απομάκρυνση των υπηκόων τρίτων χωρών

και οι ρήτρες δημόσιας τάξης και ασφάλειας που περιέχο-

νται σ’ αυτό.

ΙV. Η επίδραση του κοινοτικού δικαίου στη διαμόρφωση μιας

«ομοιόμορφης» κατά το περιεχόμενό της δημόσιας τάξης

στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η αναμόρφωση

και η σύγκλιση του θεσμικού τους πλαισίου για τη μετανά-

στευση. Η ελλειμματική ανταπόκριση του έλληνα νομοθέ-

τη και η άκαμπτη διοικητική πρακτική.

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ

Η ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΑΠΕΛΑΣΗ

ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΝΟΜΟΘΕΤΗ ΚΑΙ ΔΙΚΑΣΤΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΠΕΛΑΣΗΣ. ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΑΠΟ ΛΟΙΠΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΑΠΟ-

ΜΑΚΡΥΝΣΗΣ

Α. Εννοιολογική προσέγγιση. Διοικητική και δικαστική απέ-

λαση. Εγγραφή στους καταλόγους ανεπιθυμήτων

Ι. Η διοικητική απέλαση, ως η κύρια μορφή απομάκρυνσης

των αλλοδαπών και η διάκρισή της από τη δικαστική απέ-

λαση.

ΙΙ. Απέλαση και εγγραφή στους καταλόγους ανεπιθυμήτων

αλλοδαπών.

Β. Οι λοιπές μορφές απομάκρυνσης

Ι. Η άρνηση εισόδου, η μεταφορά, η επαναπροώθηση, η ανα-

χώρηση, η εγκατάλειψη και η επανεισδοχή στη χώρα κατα-

γωγής ή διέλευσης.

ΙΙ. Η έκδοση του αλλοδαπού.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΑΠΕΛΑΣΗΣ

Α. Η διοικητική απέλαση ratione personae

Ι. Πρόσωπα που εξαιρούνται του πεδίου εφαρμογής του ν.

3386/2005. Πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο, ή εντασσόμε-

νοι σε συναφή καθεστώτα προστασίας.

ΙΙ. Μορφές προστασίας από την απέλαση προσώπων τα οποία

εμπίπτουν καταρχήν στο πεδίο του ν. 3386/2005 και εφαρ-

μογή της θεωρίας των επιγενομένως παράνομων διοικητι-

κών πράξεων.

ΙΙΙ. Η ιδιαίτερη περίπτωση της απέλασης από το Άγιο Όρος και

η ειδικότερη θέση των αλλογενών Αγιορειτών.

Β. Οι λόγοι που δικαιολογούν τη διοικητική απέλαση και η

αντιμετώπισή τους από τον ακυρωτικό δικαστή. Η διαπλο-

κή της με την ποινική διαδικασία και με συναφείς διοικητι-

κές πράξεις

Ι. Οι λόγοι των περιπτώσεων α΄ και γ΄ της §1 του άρθρου

του ν. 3386/2005 και η διαπλοκή της διοικητικής απέλασης

με την ποινική διαδικασία.

α. Ζητήματα συμβατότητας της περ. α΄ προς το συνταγμα-

τικό και κοινοτικό πλαίσιο και η στάση της νομολογίας

μας.

β. Η επικινδυνότητα του αλλοδαπού για τη δημόσια τάξη

και ασφάλεια. Η πρακτική της διοίκησης και η δραστική

νομολογιακή συρρίκνωση της περ. γ΄.

γ. Η απέλαση, ειδικότερα, για λόγους δημόσιας ασφάλειας

και τα «απόρρητα στοιχεία».

ΙΙ. Στο μεταίχμιο των περ. γ΄ και β΄. Η διαπλοκή της διοικητι-

κής απέλασης με άλλες πράξεις της διοίκησης.

α. Η αυτοτέλεια στην κρίση του οργάνου ως προς τη συν-

δρομή λόγων δημόσιας τάξης και ασφάλειας.

ι. Η ανάκληση του τίτλου διαμονής για λόγους δημόσι-

ας τάξης και ασφάλειας και η απέλαση με βάση την

περ. β΄. Η ειδικότερη περίπτωση της προσκόμισης

πλαστών δικαιολογητικών για την έκδοση του τίτ-

λου.

ιι. Η απέλαση ενόψει εγγραφής του αλλοδαπού στους

καταλόγους ανεπιθυμήτων και, ειδικότερα, στο Σύ-

στημα Πληροφοριών Σένγκεν (SIS) από άλλο κράτος

μέλος. Δυσχέρειες του δικαστικού ελέγχου λόγω του

διακρατικού χαρακτήρα της πράξης.

β. Αλληλεξάρτηση και συνάφεια πράξεων που αφορούν

τον ίδιο αλλοδαπό και επιπτώσεις στο δικαστικό τους

έλεγχο. Η έκδοση διαδοχικών αποφάσεων διοικητικής

απέλασης.

ΙΙΙ. Ο λόγος της περίπτωσης β΄ της § 1 του άρθρου 76 του ν.

3386/2005. Η νομοθετική ακαμψία, η συρρίκνωση της δια-

κριτικής ευχέρειας της διοίκησης και η διορθωτική παρέμ-

βαση του δικαστή.

α. Η απέλαση των αλλοδαπών που εισήλθαν ή παραμένουν

παράνομα στη χώρα.

β. Η απέλαση λόγω παραβίασης διατάξεων του ν. 3386/2005

που θεσπίζουν συγκεκριμένες υποχρεώσεις ή απαγορεύ-

σεις ή απλές διατυπώσεις για τον νομίμως διαμένοντα

στη χώρα αλλοδαπό.

Γ. Διοικητική διαδικασία που προηγείται της πράξης απέλα-

σης. Η κράτηση του αλλοδαπού και η εκτέλεση της απέλα-

σης

Ι. Η πρόταση για απέλαση και η προηγούμενη κλήση σε

ακρόαση του αλλοδαπού.

ΙΙ. Η κράτηση του αλλοδαπού ενόψει διοικητικής απέλασης

και η διαδικασία των αντιρρήσεων.

ΙΙΙ. Ο τρόπος εκτέλεσης της απόφασης απέλασης.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

ΜΟΡΦΕΣ ΕΓΚΑΙΡΗΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΕΝΝΟΜΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΑΠΕΛΑΣΗΣ

Α. Η διοικητική έννομη προστασία

Ι. Άσκηση ενδικοφανούς προσφυγής κατά της απόφασης

απέλασης. Μεταβιβαστικό αποτέλεσμα αυτής και εξουσία

υποκατάστασης.

ΙΙ. Ενημέρωση του αλλοδαπού για την ενδικοφανή προσφυγή

και ζητήματα που ανακύπτουν από την προθεσμία άσκησής

της.

Β. Η παροχή προσωρινής δικαστικής προστασίας

Ι. Οι δυνατότητες του ακυρωτικού δικαστή και η θετική αντα-

πόκριση του κανονιστικού νομοθέτη.

ΙΙ. Παρεπόμενος χαρακτήρας της αίτησης αναστολής και αντι-

μετώπιση του φαινομένου της άμεσης υλοποίησης της απέ-

λασης από τη διοίκηση. Αποκέντρωση των σχετικών δια-

φορών και δυσχέρειες κατά την παροχή προσωρινής προ-

στασίας λόγω της συνάφειας πράξεων που αφορούν τον

ίδιο αλλοδαπό.

ΙΙΙ. Προϋποθέσεις αναστολής εκτέλεσης, υπό το φως μιας

πραγματιστικής προσέγγισης του δικαστή, ως εθνικής, ένα-

ντι του αλλοδαπού, αρχής.

Τελικές παρατηρήσεις και συμπεράσματα.

Βιβλιογραφία.