Ι. Κτενίδης, Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και διεθνείς κυρώσεις, 2008

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ VII ΤΟΥ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟΥ ΧΑΡΤΗ

ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ

1. Οι προβλέψεις του Καταστατικού Χάρτη και οι διεθνείς οικονομικές κυρώσεις

2. Νομικές παράμετροι των μέτρων του Συμβουλίου Ασφαλείας

2.1. Οι προϋποθέσεις λήψης μέτρων από το Συμβούλιο Ασφαλείας

2.2. Η νομική δεσμευτικότητα των μέτρων του Συμβουλίου Ασφαλείας

3. Μέτρα που δεν συμπεριλαμβάνουν τη χρήση ένοπλης βίας

3.1. Τα «κλασικά» μέτρα και οι «έξυπνες» κυρώσεις

3.2. Επιτροπές κυρώσεων και ανθρωπιστικές εξαιρέσεις

3.3. Η αντιμετώπιση της τρομοκρατίας στο επίκεντρο της δράσης του Συμβουλίου Ασφαλείας: τα μέτρα κατά του Αφγανιστάν, των ταλιμπάν και της Αλ Κάιντα

3.4. Η λήψη μέτρων κανονιστικού περιεχομένου από το Συμβούλιο Ασφαλείας στο πλαίσιο του Κεφαλαίου VII: τα γενικά μέτρα για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας

4. Βασικοί προβληματισμοί σε σχέση με τα μέτρα που αποφασίζει το Συμβούλιο Ασφαλείας

4.1. Η νομική φύση των μέτρων, που δεν συμπεριλαμβάνουν τη χρήση ένοπλης βίας, υπό το φως της σύγχρονης πρακτικής του Συμβουλίου Ασφαλείας

4.2. Η αναζήτηση των νομικών περιορισμών της δράσης του Συμβουλίου Ασφαλείας

4.3. Η πραγματικότητα του δικαστικού ελέγχου των μέτρων του Συμβουλίου Ασφαλείας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ I

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΝΟΜΗ ΤΑΞΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ

1. Οι διεθνείς οικονομικές κυρώσεις μεταξύ εθνικής, κοινοτικής και ενωσιακής αρμοδιότητας

2. Η εξέλιξη των κοινοτικών κυρώσεων

2.1. Η κοινοτική πρακτική πριν από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ

2.2. Οι θεσμικές επιλογές της Συνθήκης του Μάαστριχτ

2.3. Τα όρια της συνταγματικής διευθέτησης των Συνθηκών: τα μέτρα κατά της τρομοκρατίας

2.3.1. Τα μέτρα κατά των ταλιμπάν του Αφγανιστάν, της Αλ Κάιντα και του Οσάμα Μπιν Λάντεν

2.3.2. Τα γενικά μέτρα για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας

3. Συνταγματικές παράμετροι του δικαίου των κυρώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης

3.1. Η επιταγή της συνοχής

3.2. Η διαρρύθμιση των σχέσεων των κρατών μελών με την Ευρωπαϊκή Ένωση βάσει της έννοιας της ασφάλειας: η ασφάλεια ως κριτήριο κατανομής αρμοδιοτήτων

3.2.1. Οι ρυθμίσεις του πρωτογενούς κοινοτικού δικαίου: οι ρήτρες διασφάλισης των άρθρων 296 και 297 ΣΕΚ και οι εξαιρέσεις από τις θεμελιώδεις κοινοτικές ελευθερίες

3.2.2. Το παράγωγο κοινοτικό δίκαιο: τα παραδείγματα του κοινού καθεστώτος εξαγωγών και των αγαθών διπλής χρήσης

3.2.3. Η οριοθέτηση των σχέσεων μεταξύ Ευρωπαϊκής Κοινότητας και Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής και το ειδικό βάρος των μέτρων του τρίτου πυλώνα

3.3. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ως πολυεπίπεδος οργανισμός και ο μετασχηματισμός της έννοιας της κυριαρχίας: οι συνέπειες για τη νομική θέση του ιδιώτη απέναντι στα περιοριστικά μέτρα

4. Μια πρώτη ανάγνωση των διατάξεων της Συνθήκης της Λισαβόνας που αφορούν τα περιοριστικά μέτρα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ II

Η ΕΚΤΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΩΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΩΝ

ΜΕΤΡΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗ

1. Η νομολογία του Δικαστηρίου και του Πρωτοδικείου: εισαγωγικές επισημάνσεις

2. Η έκταση του δικαστικού ελέγχου

2.1. Η δικαστική κρίση για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας

2.1.1. Η υπαγωγή των κυρώσεων σε «κανονικό» δικαστικό έλεγχο: η απόφαση Bosphorus του ΔΕΚ

2.1.2. Προς ένα περιορισμό του ελέγχου: η υπόθεση FYROM

2.2. Ο έλεγχος των κοινοτικών μέτρων που εφαρμόζουν αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας

2.2.1. Οι φραγμοί στο δικαστικό έλεγχο: οι αποφάσεις Yusuf και Kadi του Πρωτοδικείου

2.2.2. Η επαναφορά στον κανόνα του πλήρους ελέγχου: η απόφαση OMPI του Πρωτοδικείου

2.3. Προς την αποκρυστάλλωση των ορίων του δικαστικού ελέγχου των κοινοτικών περιοριστικών μέτρων

2.3.1. Οι δεσμεύσεις της Κοινότητας και των κρατών μελών από το διεθνές δίκαιο

2.3.2. Η επίδραση των ελεγχόμενων μέτρων στη σφαίρα των δικαιωμάτων του ιδιώτη

3. Οι δυνατότητες ευθείας προσβολής των κοινοτικών κυρώσεων

3.1. Άμεσος και έμμεσος δικαστικός έλεγχος των περιοριστικών μέτρων

3.2. Το έννομο συμφέρον των προσφευγόντων ιδιωτών

3.3. Η τήρηση ειδικότερων διαδικαστικών προϋποθέσεων: προθεσμία, προσαρμογή του αιτήματος της προσφυγής και πληρεξουσιότητα

3.4. Η δυνατότητα ευθείας προσβολής των πράξεων της Ένωσης στα κοινοτικά δικαστήρια

ΚΕΦΑΛΑΙΟ III

Ο ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΟΡΙΩΝ ΤΗΣ

ΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑΣ

1. Οι διαφορετικές αφετηρίες της νομολογίας για την κοινοτική αρμοδιότητα στον τομέα των κυρώσεων

2. Η επιλογή της νομικής βάσης

2.1. Η σημασία της επιλογής νομικής βάσης στο κοινοτικό σύστημα

2.2. Η κοινή εμπορική πολιτική

2.3. Τα άρθρα 60 και 301 ΣΕΚ

2.4. Η αναγκαιότητα της προσφυγής στο άρθρο 308 ΣΕΚ

2.5. Η αρχή της επικουρικότητας

3. Η κοινοτική αρμοδιότητα: αποκλειστική ή συντρέχουσα;

4. Οι αρμοδιότητες των κρατών μελών: εθνική ασφάλεια και άρθρο 307 ΣΕΚ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV

ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΚΑΙ

ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

1. Η κοινοτική προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και η διακινδύνευσή τους από τις διεθνείς κυρώσεις

2. Το δικαίωμα στην ιδιοκτησία και στην οικονομική ελευθερία

2.1. Η προσβολή των οικονομικών δικαιωμάτων από τις διεθνείς κυρώσεις: γενικές παρατηρήσεις

2.2. Η αρχική προσέγγιση των κοινοτικών δικαστηρίων: ο στόχος των μέτρων και η απουσία αναλυτικής στάθμισης

2.3. Η εξέλιξη του δικαστικού ελέγχου: jus cogens και in concreto στάθμιση

2.4. Η σύμπραξη Κοινότητας – κρατών μελών για τη διασφάλιση των περιουσιακών δικαιωμάτων στον τομέα των περιοριστικών μέτρων

3. Τα δικαιώματα άμυνας και η υποχρέωση αιτιολογίας

3.1. Η ανάγκη ενός εντατικού δικαστικού ελέγχου της τήρησης της εξωτερικής νομιμότητας των περιοριστικών μέτρων

3.2. Η σχέση των δικαιωμάτων άμυνας και της υποχρέωσης αιτιολογίας με το δικαίωμα στην αποτελεσματική δικαστική προστασία

3.3. Η άσκηση των διαδικαστικών δικαιωμάτων σε σχέση με τα μέτρα που αποφασίζονται από το Συμβούλιο Ασφαλείας

3.4. Τα διαδικαστικά δικαιώματα και η υποχρέωση αιτιολογίας των μέτρων που επιβάλλονται κατόπιν άσκησης διακριτικής ευχέρειας από την Κοινότητα

3.5. Το ειδικότερο δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα των αποδεκτών των κυρώσεων, κατά τον κανονισμό 1049/2001

4. Το δικαίωμα στην αποτελεσματική δικαστική προστασία

4.1. Η ιδιαίτερη βαρύτητα της αποτελεσματικής προσφυγής στη δικαιοσύνη

4.2. Η στέρηση του δικαιώματος σε αποτελεσματική δικαστική προστασία λόγω της αδυναμίας ευθείας προσβολής των πράξεων της Ένωσης και η αναποτελεσματική προσφυγή στα εθνικά δικονομικά συστήματα

4.3. Η απουσία αποτελεσματικής προσφυγής κατά των κοινοτικών κυρώσεων που ενσωματώνουν αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας

4.4. Η προσφυγή κατά των κυρώσεων που αποφασίζονται από την Κοινότητα και η σύνδεσή της με τα διαδικαστικά δικαιώματα των ενδιαφερομένων

4.5. Η αρχή του αποκλεισμού της αντικειμενικής ποινικής ευθύνης

5. Η αρχή της ίσης μεταχείρισης

6. Η προσβολή των θεμελιωδών δικαιωμάτων από τις κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενώπιον του ΕΔΔΑ

7. Η επίδραση της Συνθήκης της Λισαβόνας στο δικαστικό έλεγχο των περιοριστικών μέτρων

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΥΛΗΣ